قائم مقام سازمان نظام پزشکی: با توجه به شرایط مختلف حاکم بر طراحی سیاستگذاری‌های عرصه سلامت، به نظر می‌رسد از نظر وجود تمهیدات کافی برای مواجهه با مشکلات سالمندی و تغییرات هرم سنی جامعه با مشکلاتی روبرو هستیم. در واقع اکنون نظام سلامت آمادگی کامل برای پاسخگویی به مشکلات سالمندی را ندارد. هر چند که تاسیس اداره سالمندان و طراحی برنامه‌های بهداشتی - درمانی برای گروه سنی سالمندان در وزارت بهداشت، یک گام به جلو تلقی می‌شود، اما به نظر می‌رسد به دلیل پیچیدگی‌های حاکم بر پدیده سالمندی، این اقدامات کافی نخواهد بود و لازم است برنامه‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در حوزه سالمندی به صورت فرابخشی و در بعد ملی طراحی شود  .................  به دلیل جزیره‌ای بودن برخی از مراکز تصمیم‌گیر در حوزه سالمندی، یک رویکرد جامع، فراگیر و سیستماتیک به پدیده سالمندی را شاهد نیستیم. به عنوان مثال همان اندازه که بحث درمان‌های سالمندی از اهمیت خاصی برخوردار است، تغییر فضاهای فیزیکی شهری، فراهم سازی تسهیلات ترافیکی و تردد و فراهم‌سازی محیط‌های با کاهش خطرات محیطی برای گروه سالمندی نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. نمی‌توان در مورد پدیده سالمندی در جامعه ایرانی به ویژه در کلانشهرها از برنامه‌ریزی صحبت کرد اما به طور مثال در مورد آلاینده‌های صنعتی و آلودگی هوا که بیشترین مخاطرات را در گروه سنی سالمندان ایجاد می‌کنند، بی توجهی کرد  ...............  بیماری‌های دوران سالمندی از سختی و صعوبت بیشتری برخوردارند و پیچیدگی خاص خود را دارند. معمولا این بیماری‌ها تکرار شونده هستند و در چنین مواقعی درمان سخت‌تر و طولانی‌تر است، بروز عوارض اعم از ذات خود بیماری و درمان‌های مترتبه نیز با شانس بالاتری دیده می‌شوند، نیاز به اقدامات بازتوانی و توانبخشی در این گروه از بیماران جدی‌تر است، بحث ارتقای سلامت، بازگشت به زندگی اولیه و بازیابی کیفیت زندگی پس از بیماری نیز در گروه سالمندان بیشتر تحت تاثیر بیماری‌ها قرار می‌گیرد. در این زمینه به دلیل عدم وجود مراکز توانبخشی جامع و عدم وجود مراکزی که منجر به افزایش سلامت شوند با مشکلات جدی روبرو هستیم . . . . . .

برای رویت شرح کامل اظهارات جامع و مهم  دکتر علیرضا زالی،  ٬ میتوانید بر روی کلمهء   ادامه متن  در کادر ذیل کلیک فرمائید : 

متن کامل

قائم مقام سازمان نظام پزشكي:

نظام سلامت آمادگی کامل برای پاسخگویی به مشکلات سالمندی راندارد

طی دو دهه اخیر در عرصه جهانی و از جمله ایران تغییرات جمعیت شناختی را شاهد هستیم. این تغییرات جمعیت شناختی و دموگرافیک موجب شده تا هرم سنی در جامعه جهانی و از جمله در کشورهای در حال توسعه تغییرات شگرفی یابد و به گفته كارشناسان، ایران اکنون سال‌های آغازین این تغییرات جدی در هرم سنی را سپری می‌کند.

دکتر علیرضا زالی، قائم مقام سازمان نظام پزشکی گفت: پیش بینی می‌شود فرایند سالمندتر شدن جامعه ایرانی، طی سال‌های آتی با شتاب بیشتری پیش رود که بخشی از این موضوع از اصلاح شاخص‌های بهداشتی و افزایش طول عمر ناشی می‌شود.

وی تاکید كرد: در این زمینه بدیهی است که صرف افزایش طول عمر به تنهایی شاخص ممتازی تلقی نمی‌شود؛ چرا که علاوه بر افزایش قدر مطلق طول عمر در یک جامعه، بحث کیفیت زندگی نیز اهمیت زیادی دارد. به طور مثال در جامعه ایرانی از نظر بازتوزیع بار بیماری‌ها، افراد به طور متوسط از سن 55 سالگی بیماری‌ها و مشکلات متعدد جسمی و روانی را تجربه می‌کنند؛ به این ترتیب در صورتی كه شاخص امید به زندگی 73 در نظر گرفته شود، عملا افراد 18 سال از پایان عمر خود را با بیماری‌ها و مشکلات دست به گریبان خواهند بود. بر این اساس علاوه بر افزایش طول عمر و امید به زندگی، بحث کیفیت طول عمر نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. امروزه اصلاح شاخص امید به زندگی که بر اساس کیفیت زندگی تنظیم شده باشد در بررسی‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است.

دكتر زالي ادامه داد: با توجه به شرایط مختلف حاکم بر طراحی سیاستگذاری‌های عرصه سلامت، به نظر می‌رسد از نظر وجود تمهیدات کافی برای مواجهه با مشکلات سالمندی و تغییرات هرم سنی جامعه با مشکلاتی روبرو هستیم. در واقع اکنون نظام سلامت آمادگی کامل برای پاسخگویی به مشکلات سالمندی را ندارد. هر چند که تاسیس اداره سالمندان و طراحی برنامه‌های بهداشتی - درمانی برای گروه سنی سالمندان در وزارت بهداشت، یک گام به جلو تلقی می‌شود، اما به نظر می‌رسد به دلیل پیچیدگی‌های حاکم بر پدیده سالمندی، این اقدامات کافی نخواهد بود و لازم است برنامه‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در حوزه سالمندی به صورت فرابخشی و در بعد ملی طراحی شود.

وی با ابراز نارضایتی از «جزیره‌ای بودن مراکز تصمیم‌گیر در حوزه سالمندی»، ادامه داد: متاسفانه به نظر می‌رسد به دلیل جزیره‌ای بودن برخی از مراکز تصمیم‌گیر در حوزه سالمندی، یک رویکرد جامع، فراگیر و سیستماتیک به پدیده سالمندی را شاهد نیستیم. به عنوان مثال همان اندازه که بحث درمان‌های سالمندی از اهمیت خاصی برخوردار است، تغییر فضاهای فیزیکی شهری، فراهم سازی تسهیلات ترافیکی و تردد و فراهم‌سازی محیط‌های با کاهش خطرات محیطی برای گروه سالمندی نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. نمی‌توان در مورد پدیده سالمندی در جامعه ایرانی به ویژه در کلانشهرها از برنامه‌ریزی صحبت کرد اما به طور مثال در مورد آلاینده‌های صنعتی و آلودگی هوا که بیشترین مخاطرات را در گروه سنی سالمندان ایجاد می‌کنند، بی توجهی کرد.

دکتر زالی با اشاره به اهمیت ایجاد مراکز جامع سلامتی ویژه سالمندان در کشور افزود: در مورد وضعیت سالمندی در کشور، ایجاد مراکز جامع سلامتی از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این زمینه فراهم سازی پروتکل‌های ملی غربالگری و چکاپ سالیانه جزو ضروریات جدی برای طراحی چنین نظامی است. متاسفانه در حال حاضر بحث چکاپ و غربالگری سالیانه که عمده مصادیق آن در گروه سالمندان قابل تعریف است، در کشور ما کمتر مورد توجه واقع شده است. متاسفانه به دلیل عدم حمایت سازمان‌های بیمه‌گر از چنین برنامه‌های پیشگیرانه و بار مالی زیاد این برنامه‌ها، در زمینه بحث‌های غربالگری و چکاپ سالیانه با مشکلات جدی روبرو هستیم و اغلب برنامه‌های چکاپ سالیانه که در نظام ارایه خدمات بهداشتی - درمانی کشورهای توسعه یافته جزو phc قلمداد می‌شود، در کشور ما مورد بی‌اعتنایی واقع شده است.

وی به تغییرات سیمای بیماری‌ها در دوران سالمندی اشاره كرد و گفت: به دلیل تغییراتی که در سیمای بیماری‌ها در دوران سالمندی اتفاق می‌افتد، حمایت‌های درمانی در این دوران از اهمیت بسزایی برخوردار است. متاسفانه از آنجا که هنوز نقشه مشخص بار بیماری‌های سالمندی در جامعه تبیین نشده است از نظر برنامه‌ریزی، تامین اعتبارات و طراحی بار مالی اقدامات به حد کفایت صورت نگرفته است. بیماری‌های قلبی – عروقی، بیماری‌های دژنراتیو مفاصل، بیماری‌های دستگاه گوارش و همچنین برخی از سرطان‌ها از مهم‌ترین شاخص‌هایی هستند که در دوران سالمندی می‌توانند مشکل آفرین باشند.

معاون نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی به پیچیدگی مقوله پیشگیری و درمان بیماری‌های دوران سالمندی اشاره كرد و افزود: با توجه به پیچیدگی پیشگیری و درمان در بیماری‌های دوران سالمندی، بدیهی است اگر برنامه‌ریزی کافی در این زمینه صورت نگرفته باشد، در حوزه سالمندی با مشکلات جدی روبرو خواهیم بود.

به گفته وی، بیماری‌های دوران سالمندی از سختی و صعوبت بیشتری برخوردارند و پیچیدگی خاص خود را دارند. معمولا این بیماری‌ها تکرار شونده هستند و در چنین مواقعی درمان سخت‌تر و طولانی‌تر است، بروز عوارض اعم از ذات خود بیماری و درمان‌های مترتبه نیز با شانس بالاتری دیده می‌شوند، نیاز به اقدامات بازتوانی و توانبخشی در این گروه از بیماران جدی‌تر است، بحث ارتقای سلامت، بازگشت به زندگی اولیه و بازیابی کیفیت زندگی پس از بیماری نیز در گروه سالمندان بیشتر تحت تاثیر بیماری‌ها قرار می‌گیرد. در این زمینه به دلیل عدم وجود مراکز توانبخشی جامع و عدم وجود مراکزی که منجر به افزایش سلامت شوند با مشکلات جدی روبرو هستیم.

دکتر زالی با اشاره به دیگر نکات مهم دوران سالمندی ادامه داد: با توجه به این که دوران سالمندی در جامعه ما در تقارن با دوران بازنشستگی است و از آنجا که ظرفیت‌های مناسب شغلی برای جامعه بازنشستگان کشور و سالمندان تعریف نشده است، علاوه بر آسیب‌های جدی درآمدی، شاهدیم که به دلیل کاهش قدرت پرداخت سالمندان و افزایش هزینه‌های جاری بحث استرس‌های اجتماعی و اقتصادی در این گروه سنی فزونی می‌یابد. ثابت شده است که از نظر فیزیولوژی اساسا استرس می‌تواند پدیده سالمندی، عوارض ناشی از سالمندی و برخی از بیماری‌های خاص سالمندی را تشدید کند. متاسفانه در حال حاضر در جامعه بازنشستگی کشور بروز اختلالات روانی، افسردگی، اضطرب، کاهش امید و نشاط اجتماعی را شاهد هستیم و این منجر خواهد شد که بار بیماری‌های روانی که گاهی در این دوران سنی درمانش سخت‌تر است در جامعه سالمندی کشور تغییر کند. این موضوع نشان دهنده آن است که علاوه بر تامین مبانی مستقیم سلامت برای جامعه سالمندی، اگر سایر جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی و کیفیتی برای جامعه سالمندی در کشور تعریف نشود هر گونه مداخله‌ای در این عرصه کارآمد نخواهد بود.

وی تاکید كرد: با توجه به تغییراتی که از نظر هرم سنی در کشور اتفاق افتاده است، بحث بازنشستگی، کارایی افراد و تناسب آن با سنوات خدمتی از نظر مصادر تصمیم‌گیری در کشور باید تغییر کند. تصمیمات اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره بازنشستگی اساتید دانشگاه در این زمینه گامی مثبت تلقی می‌شود و لازم است این نگاه در تمام عرصه‌های اداری و مدیریتی کشور نهادینه سازی شود.

دکتر زالی، توسعه مراکز جامع سالمندی را از نیازهای ضروری کشور دانست و گفت: هدف در عمده این مراکز جامع صرفا درمان بیماری‌ها نیست؛ بلکه طراحی ساز و کارهای مختلف مبتنی بر سلامت جهت افزایش کیفیت و شادابی زندگی برای این افراد است. تجربه کشورهایی نظیر ژاپن، هلند و کشورهای اسکاندیناوی که حجم قابل توجهی از کشورهایشان را سالمندان تشکیل می‌دهند، حاکی از آن است که به خوبی می‌توان از ظرفیت‌های سالمندی در یک جامعه صنعتی استفاده کرد. به عنوان مثال می‌توان به انواع مشارکت‌های اجتماعی سالمندان در اداره شهرها و محلات اشاره کرد. خوشبختانه اقدام اخیر شهرداری در رابطه با توسعه محله محوری می‌تواند گامی در جهت بهره‌وری از تجارب پیشکسوتان و سالمندان هر محله در تصمیم‌گیری‌های محلی باشد.

وی ادامه داد: به هر حال قدر مسلم آن است که پدیده سالمند شدن یک پدیده فیزیولوژیک است و این پدیده با تغییرات جدی همراه خواهد بود. مشخصا یافته‌های نوین پژوهشی دلالت بر این دارند که بیشترین میزان جهت شتاب بخشیدن به پدیده ageing متاثر از عوامل محیطی است. فضایی مملو از آلاینده‌ها، ترکیبات شیمایی و فیزیکی جدید، استرس‌های محیطی و آلودگی هوا، آب و خاک جزو مواردی است که به عنوان فاکتورهای خطر محیطی برای شتاب بخشیدن به پدیده ageing مطرح هستند. البته با توجه به این که مباحث مربوط به ژنتیک نیز در بحث طول عمر و سالمندی اهمیت بسزایی دارد، لازم است در این زمینه نیز مطالعات مشخصی از ابعاد ژنتیکی در هر استان کشور صورت گیرد. به طور مثال تجارب آزمایشگاهی نشان داده است که افراد دو قلوی تک تخمی یا مونوزیگوت از عمر مشابه‌تری نسبت به افراد دوقلوی دی زیگوت برخوردارند و این موضوع نشان دهنده آن است که ژنتیک می‌تواند نقش مهمی در طول عمر افراد داشته باشد.

دکتر زالی با اشاره به تغییرات ایجاد شده در بدن انسان از دهه سوم زندگی به بعد، ادامه داد: تا دهه سوم زندگی فرایندها و سازو کارهای فیزیولوژیک در بدن انسان با آهنگ توازن و تعادل پیش می‌روند. به همین دلیل از واژه «هموستازیس» در هر بافت یا هر ارگان استفاده می‌شود. اما یافته‌های جدید فیزیولوژیک حاکی از آن است که از دهه سوم به بعد فرایند هموستازیس به «همواستنوزیس» تبدیل می‌شود؛ به این معنا که تدریجا فرایندهای ترمیمی نسبت به فرایندهای تخریبی عقب می‌افتد. به طور مثال ثابت شده است که در هر چرخه سلولی، در سلول‌های با قابلیت تقسیم سلولی به ازای هر بار تقسیم 50 جفت باز از مجموعه بازهای در دسترس ژنتیکی سلول خارح می‌شوند و این پدیده می‌تواند در طولانی مدت فرایند تخریبی را گسترش دهد. اختلال در میتوکندری‌ها، اختلال در محصولات پروتئینی سلولی و بروز شکست DNA از مواردی است که می‌تواند بواسطه عوامل محیطی در جامعه صنعتی در فرایند ageing با شتاب بیشتری صورت پذیرد.

وی ادامه داد: افزایش چربی بدن، کاهش آب عمومی بدن، کاهش ذخیره قلبی – عروقی، کاهش کارکرد دستگاه گوارشی، بروز کاستی در کبد، تغییرات هورمونی بویژه در زنان و کاهش ذخیره هورمون‌هایی نظیر هورمون‌هایی تیروئیدی جزو مواردی است که اگر برنامه‌ریزی مشخصی برای اصلاح آنها نباشد، می‌توانند پدیده ageing را پیچیده‌تر کنند. مطالعات کشورهای مختلف حاکی از آن است که افراد بالای 80 سال در جوامع توسعه یافته در صورت بقا، تنها 20 درصدشان فاقد توانایی لازم برای انجام کارهای فیزیکی و کارهای خود هستند؛ یعنی 80 درصد آنها قادرند کارهای خود را به خوبی انجام دهند و کمتر از 30 درصد نیازمند آن بودند که در مناطق ویژه‌ای نظیر مراکز نگهداری سالمندان مورد مراقبت قرار گیرند. به این ترتیب با برنامه‌ریزی مشخص حتی افراد بالای 80 سال نیز از زندگی متکی به خود و اعتماد به نفس بالایی در جوامع توسعه یافته برخوردار بوده‌اند.

قائم مقام سازمان نظام پزشکی گفت: با توحه به این که پیش بینی می‌شود تا 20 سال آینده فرایند رشد شاخص جمعیتی در کشورهای توسعه یافته به حدود کمتر از نیم درصد و در کشورهای در حال توسعه به حدود 1/2 درصد تغییر کند از اکنون می‌توان پیش بینی کرد که در 20 سال آینده جامعه جهانی با پدیده جدی سالمندتر شدن روبرو خواهد شد. جامعه ایرانی نیز دراین تغییرات گذار جهانی بی‌نصیب نخواهد بود.

قائم مقام سازمان نظام پزشکی در پایان گفت: مشخصا ثابت شده است که عدم پیگیری و تشخیص فشار خون، عدم اصلاح وضعیت‌های استرس‌زا، عدم انجام مداخلات علمی و عملی جهت کاهش فاکتورهای خطر در بیماران و عدم تقلیل استرس و مشکلات روانی مزمن می‌تواند ایجاد مشکلات جدی در دوران سالمندی را سبب شود. بنابراین لازم است طراحی‌های لازم جهت برنامه‌ریزی‌های راهبردی و عملیاتی در سطح سیاستگذاری سلامت در مورد این مشکلات صورت پذیرد.

منبع: ایسنا