تاریخچه سیستم خدمات فوريتهاي پزشكي دنيا
شواهد نشان می دهد که پزشکی اورژانس ، سابقه بسیار طولانی دارد که به عهد عتیق برمی گردد که شامل دوران های زیر می باشد:
دوران باستان:
سابقه طب اورژانس به عهد عتیق نسبت داده می شود زمانی که ثبت شده یک "انسان نیکوکار" در کنار جاده به مراقبت از مسافر زخمی پرداخته است. در واقع حدود 4000 تا5000 سال پیش،انجمن نیکوکاران لوح نوشته هایی از نخستین اسناد پزشکی تهیه نمودند. این لوح ها مشابه با پروتکل های امروزی سیستم فوریت های پزشکی و حاوی دستورالعمل های مرحله به مرحله برای مراقبت از بیمار براساس توصیف علایم او و دستوراتی برای تهیه و استفاده از داروها بوده است.مهمترین تفاوت بین این "پروتکل " های ابتدایی و سیستم فوریت های پزشکی در امروز،عدم وجود معاینه فیزیکی است.
در سال 1862،اپیدمیولوژیستی به نام"ادوین اسمیت"،نسخه پاپیروسی خریداری نمود که مربوط به 1500 سال قبل از میلاد بوده است.این نسخه حاوی چهل و هشت مورد پزشکی همراه با اطلاعاتی بوده است که با الگویی از سر تا پا و برحسب شدت مشخص شده بودند.ترتیب اطلاعات در این نسخه با روند ارزیابی بیمار در حال حاضر شباهت زیادی داشت.در بخشی از این نسخه با عنوان"کتاب زخم ها"درمان صدماتی مانند شکستگی ها و جابجایی ها توضیح داده شده بود.حدود همان زمانی که نسخه یاد شده نوشته شد،پادشاه بابل به نام حمورابی،مجموعه قوانینی تنظیم نمود که امروزه به عنوان " قانون حمورابی"شناخته می شود.در بخشی از این قوانین ،حق الزحمه و جرایم پزشکی بسته به طبقه اجتماعی بیمار تنظیم شده بود.به عنوان مثال حق الزحمه جراحی که یک فرد عادی را با موفقیت عمل می کند،نصف حق الزحمه او در شرایطی است که فرد ثروتمندی را تحت عمل جراحی قرار می دهد ودر صورتی که جراح باعث مرگ مرد ثروتمندی می شد،دست او را قطع می نمودند ،اما اگر برده ای زیر دست جراح می مرد تنها باید برده ی دیگری را جایگزین او می نمود.(بلدسو؛پورتر،1955).
قرن هیجدهم و نوزدهم:
در جریان جنگ های ناپلئونی در اوایل قرن نوزدهم ،رئیس جراحان ناپلئون به نام جین لاری"آمبولانس پرنده"Ambulance Volant را تشکیل داد که بر انجام جراحی اورژانس در نزدیکی محل جنگ تا حد امکان تاکید داشت.گرچه این آمبولانس چیزی بیش از یک گاری اسبی پوشش دار نبود،اما نام لاری به عنوان تشکیل دهنده نخستین سیستم پیش بیمارستانی که از تریاژ و نقل و انتقال استفاده نمود، ثبت شد.
در فاصله سالهای 1861و1865،درجریان جنگ تمدن در ایالات متحده،پرستاری به نام کلار بارتون کار هماهنگی مراقبت از بیماران و افراد آسیب دیده را بر عهده داشت.عليرغم عدم توافق رهبران ارتش،او بر حضور در خط مقدم ،جایی که مردان زخمی از نبود ساده ترین توجهات پزشکی در رنج بوده و اغلب می مردند،اصرار داشت.او روند تریاژ و انتقال سربازان را به بیمارستان های موقت در خانه ها ،کلیساها و طویله های مجاور ،خارج از صحنه جنگ،سازمان دهی نمود.
نخستین سرویس آمبولانس شهری نیز حدودا در همان زمان 1865در سینسیناتی اوهایو شکل گرفت.چهار سال بعد در سال1869سرویس آمبولانس دپارتمان سلامت شهر نیویورک در خارج از بیمارستان بلوو شروع به کار کرد.هر دو مورد از این آمبولانس ها شامل درشکه های اسبی بود، که به طور خاص طراحی شده و حامل پزشکانی با اطلاعات درزمینه های مختلف بیمارستانی بودند.
قرن بیستم:
در جریان جنگ جهانی اول،زمان متوسط 18 ساعت برای تخلیه سربازان با مرگ ومیر بالای آنها همراه بود. درنتیجه در جنگ جهانی دوم،سیستمی طراحی شد که در آن آمبولانس های جنگی سربازان را ازخط مقدم به بخش ارائه مراقبتهای بیشتر منتقل می کردند.البته بسیاری از این بخش ها از محل جنگ خیلی دور بودند و این خود باعث تاخیر شدید در مراقبت از بیمار می شد.در بسیاری از موارد،از زمان ایجاد آسیب تا انجام جراحی سرنوشت ساز،چندین روز طول می کشید.طی جنگ کره و ویتنام ،پیشرفت های زیادی در زمینه سیستم توزیع مراقبت از بیماران صورت گرفت.سربازان زخمی در محل جنگ و درزمان وقوع صدمه تحت درمان قرار گرفته و برای انجام جراحی اصلی و با هلی کوپتر به بیمارستان منتقل می شدند.
این کار در ویتنام ،اغلب در عرض10 تا20 دقیق صورت می گرفت.پس از تثبیت وضعیت بیمار و امکان حرکت دادن او(عموما در عرض 24تا28ساعت)،به منظور درمان بیشتر او را توسط جت به پایگاه نیروی هوایی کلارک در فیلیپین منتقل می نمودند.کاهش زمان لازم برای دریافت مراقبتهای تعیین کننده در کنار پیشرفت در زمینه روش های پزشکی ،مرگ ومیر را تا حد قابل توجهی،کاهش داد.کلا ،پیشرفتهای مهم در زمینه مراقبت در تروما در هنگام جنگ روی داد.البته ،تا اواخر دهه 1960،تعداد کمی از ایالتهای آمریکا از مراقبتهای اورژانس پیش بیمارستانی شهری مناسب برخوردار بودند و اقدامات درمانی در دپارتمان اورژانس بیمارستان آغاز می شد.در آن زمان تکنیک های امداد،ابتدایی و ناشیانه؛متصدیان آمبولانس،آموزش ندیده و تجهیزات حداقل بود وپرسنل سیستم فوریت های پزشکی ،آتش نشانی و پلیس فاقد ارتباطات رادیویی بودند.
توصیه های درمانی مناسب در دسترس نبود و تنها رابطه ی متقابل بین پزشکان و پرسنل سیستم فوریت های پزشکی در مرکز تحویل گیرنده صورت می گرفته است.سرانجام،وقتی هزینه ها و تقاضا برای سرویس های بیشتر مطرح شد،بسیاری از آمبولانس های وابسته به بنگاه کفن و دفن مجبور به کناره کشیدن نمودند و دپارتمان آتش نشانی و نیروی پلیس متوجه شدند که باید سرویس آمبولانس ارائه دهند.
در بسیاری از مناطق سرویس های آمبولانس داوطلب،متشکل از آژانس ها ی محلی ارائه دهنده خدمات پزشکی اورژانس تشکیل شد.در مناطق شهری،افزایش نیاز به سیستم های خدمات پزشکی اورژانس مبتنی بر بیمارستان باعث تشکیل سرویس های وابسته به شهرداری در سطح شهر،کشور یا منطقه شد.البته از آنجا که این سرویس ها با یکدیگر در ارتباط نبودند ارائه پاسخ هماهنگ به تلفن های صورت گرفته به جزء در ساده ترین موارد محلی،ممکن نبود.
درسال 1966، با افزایش مجموعه مرگ و ناتوانی ناشی ازتصادفات،بیماری نادیده گرفته شده.در جامعه مدرن توسط آکادمی ملی علوم ،مجموعه منابع ملی ،منتشر شد و بر این مشکل متمرکز گردید.در این مجموعه کاستی های مراقبت پیش بیمارستانی در بخشی تحت عنوان " کاغذ سفید"مورد توجه قرار گرفت.در این قسمت،راهکارهایی برای ایجاد سیستم های خدمات پزشکی اورژانس ،آموزش ارائه دهندگان خدمات پزشکی اورژانس در شرایط پیش بیمارستانی و به روز نمودن آمبولانس ها و تجهیزات آنها ارائه شد این مجموعه شامل مقدمات خصوصی و فدرال به صورت زیر بود:
1966.کنگره ایالات متحده:اقدامات ایمنی برای بزرگراه ها را تدوین نمود که باعث تشکیل دپارتمان حمل و نقل DOT" Department Of Transportation" در ایالات متحده شد. این امر مزایایی برای سرویس های پزشکی اورژانس فراهم نمود و آنها را به ایجاد سیستم های خدمات پزشکی اورژانس موثر یا موسسات ساخت و سازه بزرگراههایی با خطرات کمتر مجبور نمود.در سال1969، برنامه تکنسین پزشکی اورژانس در آمبولانس،عمومی شد.سپس نخستین برنامه آموزشی تکنسین فوریتهای پزشکی – متوسط (EMT-I) دنبال گردید.
1971کاخ سفید بودجه ای معادل 9 میلیون دلار در اختیار پروژه های نمایش مدل سیستم فوریت های پزشکی قرار داد.
1972.دپارتمان سلامت، آموزش و رفاه: بودجه ای معادل16 میلیون دلار برای ایجاد سیستم های ارتباطی و پروژه های سیستم فوریت های پزشکی منطقه ای اهدا نمود.
سپس در سال 1973 کنگره ایالات متحده قوانین سیستم های ارائه دهنده خدمات اورژانس را تصویب کرد که سرمایه بیشتری برای مجموعه ای از پروژه های مرتبط با ارائه مراقبت در شرایط تروما را تامین می نمود.در نتیجه ایجاد سیستم های خدمات پزشکی اورژانس منطقه ای از سال 1974تا1981 ادامه یافت.کل بودجه تخصیص داده شده برای برنامه ریزی ،عملیات،توسعه و تحقیق در مورد خدمات فوریت های پزشکی300 میلیون دلار بود.
برای اینکه سیستم فوریت های پزشکی مستحق چنین بودجه ای باشد باید 15جزء را دارا می بود:نیروی انسانی،آموزش،ارتباطات،حمل و نقل،مراکز اورژانس،واحدهای مراقبتهای بحرانی،آژانس های ایمنی عمومی،مشارکت مشتری،دسترسی به اقدامات،انتقال بیمار،حفظ اسناد استاندارد شده،اطلاع رسانی و آموزش عمومی،ارزیابی و مرور سیستم ،برنامه های مدیریت حوادث بزرگ و کمکهای دوجانبه .متاسفانه ،طراحان این قوانین دو جزء عمده را فراموش نمودند که شامل امور مالی سیستم و دستورات پزشکی است.قوانین سیستم های ارائه دهنده خدمات اورژانس در سال1976و سپس مجددا در سال1979اصلاح شده و بودجه ای معادل 215 میلیون دلار در عرض دوره هفت ساله برای تشکیل سیستم های خدمات پزشکی اورژانس منطقه ای در نظر گرفته شد.در سال1981قانون برابرسازی بودجه های چندگانه متمرکز شده،سرمایه گذاری عمومی بر سیستم فوریت های پزشکی را متوقف نمود.مقدار سرمایه اندک باقیمانده نیز به بخش سرویس های سلامت و برنامه پیشگیری در امر سلامت واگذار شد.موسسه ملی ایمنی عبور و مرور بزرگراه ها " National Highway Traffic Safety Administration" NHTSA
برای تداوم تلاش های دپارتمان ملی سلامت و خدمات انسانی تلاش کرد اما به دلیل وجود سایر مسئولیتهای سیستم فوریتهای پزشکی و عدم وجود بودجه،برای توسعه بیشتر در نهایت متوقف شد.در سال1988برنامه ارزیابی سیستم فوریت های پزشکی در سطح ایالت ها توسط موسسه ملی ایمنی عبور و مرور بزرگراه ها تدوین شد.این برنامه عناصر لازم برای تمام سیستمهای خدمات پزشکی اورژانس را معرفی می نمود.این موارد به طور خلاصه عبارتند از:
- سیاست و قانون گذاری : هر ایالت باید دارای قوانین ،مقررات،سیاستها و رویکردهایی برای اداره سیستم فوریتهای پزشکی باشد که همچنین برای رهبری در حوزه های محلی نیز لازم است.
- مدیریت منابع:هر ایالت باید در کنترل منابع سیستم فوریت های پزشکی ،نقش محوری داشته باشد تا تمام بیماران دسترسی یکسان به خدمات اورژانسی مقبول داشته باشند.
- آموزش و منابع انسانی:باید برنامه آموزشی استاندارد شده ای توسط مربیان مجرب تدریس شود و تمام پرسنلی که کار انتقال بیماران در شرایط پیش بیمارستانی را بر عهده دارند باید به خوبی آموزش ببینید.
- حمل و نقل:بیماران باید با اطمینان و امنیت توسط آمبولانس زمینی یا هوایی منتقل گردند.
- مراکز:تمام بیمارانی که به شدت بیمار هستند یا آسیب شدیدی دیده اند،باید در زمان مناسب به مرکز درمانی مربوطه منتقل شوند.
- ارتباطات:باید سیستمی برای دسترسی عموم به سیستم فوریت های پزشکی وجود داشته باشد .ارتباط بین اعزام کنندگان ،واحد آمبولانس و پرسنل بیمارستان نیز ممکن باشد.
- سیستم های تروما:هر ایالت باید دارای سیستمی از اقدامات تخصصی برای بیماران ترومایی باشد که شامل یک یا چند مرکز تروما و برنامه های بازتوانی است.همچنین باید سیستم هایی برای رساندن و انتقال بیماران به این مراکز وجود داشته باشد.
- آموزش و اطلاع رسانی عمومی: پرسنل سیستم فوریت های پزشکی باید در برنامه هایی که برای آموزش عمومی تدوین شده اند مشارکت نمایند.برنامه ها بر جلوگیری از صدمات و نحوه دسترسی مناسب به سیستم فوریت های پزشکی متمرکز هستند.
- دستورات پزشکی:در هر سیستم باید پزشکی به عنوان پزشک راهنما حضور داشته باشد . این پزشک توصیه های پزشکی لازم را به اطلاع مراقبت کنندگان غیر پزشک رسانیده و بر تمام جنبه های مراقبت از بیمار نظارت می کند.
- ارزیابی:هر ایالت باید دارای سیستم بهبود کیفیت باشد که کار تداوم ارزیابی و به روز نگه داشتن سیستم فوریتهای پزشکی آن را برعهده دارد.
15 جزء سیستم های خدمات پزشکی اورژانس در سال 1973 عبارت بودند از:نیروی انسانی،آموزش،ارتباطات ،حمل و نقل،مراکز اورژانس،واحدهای مراقبت ویژه،آژانس های ایمنی عمومی،مشارکت مصرف کنندگان،دسترسی به خدمات ،انتقال بیمار،حفظ اسناد استاندارد شده،آموزش و اطلاع رسانی عمومی،برنامه های مدیریت بلایا و بحران،کمک های دوجانبه.در حال حاضر بسیاری از ارائه دهندگان سیستم فوریت های پزشکی متوجه نیستند که هر یک از این اجزا دارای مراحل تکاملی مختلفی هستند.به طوری که در کشور آمریکا که از نظر تکنولوژی بسیار پیشرفته است نیز هنوز اختلافاتی در زمینه کیفیت مراقبتهای پیش بیمارستانی در مناطق مختلف وجود دارد.
10 عنصر سیستم طبق موسسه ملی ایمنی عبور و مرور بزرگراه ها در سال1988 عبارتند از:قوانین و سیاستها،مدیریت منابع،آموزش و منابع انسانی،حمل و نقل،مراکز،ارتباطات،سیستم های تروما، آموزش و اطلاع رسانی عمومی،راهنمایی پزشکی،ارزیابی.
منبع : پايان نامه - بررسي ميزان رضايتمندي خدمت گيرندگان از مركز مديريت حوادث و فوريتهاي پزشكي در انتقال به بيمارستانهاي سطح شهر اصفهان-1387
منبع : سایت مرکز مدیریت حوادث و فوریتهای پزشکی استان اصفهان