پاييزسال ۱۳۸۱ درست زماني كه مركز درماني موقوفه مرحوم "درياني" (شهيد هاشمي‌نژاد تهران) در حال ركود بود ، مديريت جديدي با نگرش متفاوت به روي كارآمد . در آن زمان پراكندگي واحدها و گستردگي فضاهاي اداري ، هزينه‌هاي گزافي را به بيمارستان تحميل كرده و به علت نبود فضاي كافي ، امكان راه‌اندازي و فعاليت برخي از واحدهاي ضروري و مورد نياز مركز مانند سنگ شكن ، سي‌تي‌اسكن ، اكوكارديوگرافي و تست ورزش وجود نداشت. برخي واحدهاي پاراكلينيك ، در كنار بخش‌هاي بستري مستقر بود و اين امر كنترل بخش‌ها را از نظر رفت و آمد مراجعان و همراهان غيرممكن مي‌كرد. ساختمان همه بخش‌هاي بستري ، فرسوده و هواي آنها نامطبوع بود و بخش ها بدون امكانات ضروري رفاهي ، باسرويس‌هاي بهداشتي تخريب شده و نامناسب ، روزانه ۲۰بيمار جديد را مي‌پذيرفتند.
درمانگاه وقفي مرحومه " طاهره راشد " به فضاي اداري و پاراكلينيكي اختصاص يافته و خانواده آن مرحومه نيز با طرح دعوي ، خواستار تخليه واحدهاي اداري از درمانگاه شدند . از طرف ديگر درمانگاه فعال مركز ، در نامناسب‌ترين محل ممكن ، با ۱۵۰متر مربع مساحت و يك راهروي تنگ و تاريك بر روي موتورخانه ، روزانه پذيراي حدود ۷۰بيمار بود . اورژانس مركز به راحتي در دسترس نبود و تقسيم‌بندي فضاهاي آن هم مطابق با نيازهاي مركز انجام نشده بود . در چهار اتاق عمل بيمارستان ، بدون جداسازي فضاهاي تميز از آلوده و با هوايي نامطبوع ، هر هفته سه عمل پيوند كليه انجام مي‌شد . جديدترين دستگاه اسكن هسته‌اي بيشتر از چهار سال در حياط بيمارستان به خاطر اينكه جاي مناسبي براي آن وجود نداشت ، رها شده و پراكندگي آزمايشگاه هاي مركز ، درسه محل غيراستاندارد مديريت آنها را مشكل يا غير ممكن ساخته بود .
مديريت جديد مركز درماني هاشمي نژاد در دو ماه نخست تصدي اين پست ، صرفا وقت خود را به جمع‌آوري اطلاعات و مذاكره با مشاوران ، كاركنان و افراد با سابقه در كار اداره مراكز بيمارستاني اختصاص داده و سرانجام مشكلات مركز را به "اصلاح فضاهاي فيزيكي و طراحي هر فضا بر اساس ماموريت‌هاي تعريف شده براي مركز" ، "اصلاح سيستم مديريت با به كارگيري روش‌هاي نو از جمله مديريت برتر " EFQM "به‌كارگيري موثر رايانه در ثبت و پردازش اطلاعات و تهيه گزارش‌هاي مالي و مديريتي مبتني بر عملكرد" طبقه‌بندي كرد .
در مورد اصلاح فضاهاي فيزيكي ، به سراغ مهندسان با سابقه در كار طراحي بيمارستانها رفته و جلسات متعددي با طراح اوليه بيمارستان و دو نفر مهندس مشاور ديگر برگزار كرد. يك شركت مهندسي ، به عنوان مشاور طراحي ساختماني انتخاب شد . اين شركت صرفا براي ارايه طرح جامع ، مطابق نرخ‌هاي سازمان مديريت ، رقمي بالغ بر يك ميليارد ريال پيشنهاد كرد ، در صورتيكه كل بودجه عمراني مركز در همان سال ، ( ۴۰۰ (۱۳۸۱ميليون ريال بود و تامين رقم پيشنهادي غيرممكن مي‌نمود .
در آن زمان فكر ايجاد هيات امنايي متشكل از افراد خير براي پشتيباني و رسيدن به اهداف ، قوت گرفت . با ابلاغ رييس دانشگاه ، هيات امنا ، رسميت يافت و نخستين جلسه آذر۸۱ تشكيل شد . هيات امنا با ساخت بخشي به نام "محب" (موسسه حمايت از بيماران) با بخشی ويژه در قسمت‌هاي بلا استفاده اداري بيمارستان و از محل منابع خود موافقت كرد . دراين بخش ، بستري و درمان بيماران خارج از كشور ، بيماران تحت پوشش بيمه‌هاي مكمل و بيماران آزاد ميسر است . هدف اصلي از احداث اين بخش ويژه ، داشتن يك بخش خصوصي مجهز دركنار بخش‌هاي درماني و آموزشي دولتي بود . با اين روش جديد ، ياري رساندن به بيمارستانهاي دولتي و آموزشي و استقرار سياست اصلي دولت ، يعني خود ياري ، رقابت با بخش خصوصي و جلوگيري از اتلاف سرمايه‌هاي مردمي به تحقق پيوست . چرا كه تجربه ثابت كرده ، اكثر بيمارستان‌هايي كه از طريق اهدا يا وقف تاسيس مي‌شوند و اداره آنها به مراكز درماني دولتي و دانشگاهي سپرده مي‌شود پس از مدتي به مشكلات بيمارستانهاي دولتي و دانشگاهي دچار مي‌شوند .
پس از مشخص شدن تركيب اعضاي هيات امنا ، بخشي از سالن اداري كه محوطه اي بالغ بر ۵۰۰متر مربع بود و ماهانه ۳۰تا ۴۰ميليون ريال صرف آن مي‌شد ، به پروژه تاسيس بخش ويژه اختصاص يافت كه اين تدبير به دنبال تصميم گيري در مورد متمركز كردن سيستم اداري و قرارگيري آن در كنار مديريت اتخاذ شد . به اين ترتيب همه بخش‌هاي مديريت و اداري بيمارستان به يك محل با مساحت كمتر منتقل شد و محوطه اداري قبلي در طبقه يك و بال شرقي بيمارستان ، طبق ماده ۳۳قانون ، تنظيم و در اختيار موسسه محب قرار گرفت. هيات امنا ، كميته‌اي را براي تصميم‌گيري در مورد امور ساخت و ساز بخش ويژه و چگونگي اختصاص مساعدت‌هاي مالي و معنوي به سايرساخت و سازهاي بيمارستاني كه براي اجراي آنها گاه از بودجه‌هاي عمراني استفاده مي‌شد ، تعيين كرد . هيات امنا همزمان با ساخت بخش ويژه ، از طريق جلب كمك‌هاي اعضا به منظور ياري رساندن به مديريت ، عهده‌دار امور ديگري شد . هيات امنا تامين تابلوهاي برق پروژه‌هاي در دست اجرا در بيمارستان به ارزش دو ميلياردريال ، پرداخت بخشي از هزينه‌هاي بازسازي و بهينه‌سازي زيرزمين ( ۱۴۲ميليون ريال) ، ساخت واحدهاي آنژيوگرافي ، سونوگرافي و راديولوژي با ۳۱۲ميليون ريال هزينه را تقبل كرد. پرداخت هزينه‌هاي بازسازي و بهينه‌سازي بخش اورژانس ( ۵۲۰ميليون ريال) ، پرداخت هزينه‌هاي بازسازي وبهينه‌سازي تاسيسات بخش ۸۰۰) CCUميليون ريال) ، پرداخت هزينه‌هاي‌بازسازي و بهينه‌سازي بخش‌هاي ، ICUنفرولوژي مردان و پيوند و سر در بيمارستان ( ۴۵۲/۸ميليون ريال) از وجوه اهدايي افراد خير و موسسات از ديگر اقدامات هيات امنا در سال ۸۴است.
اين اقدامات گوشه‌اي از فعاليت‌هاي هيات‌امنا و جمعي افراد خير است كه توانستند امروز بيمارستان هاشمي نژاد تهران را از حالت ورشكستگي و ركود كامل به يك بيمارستان نمونه تبديل كند. از ديگر اقدامات انجام شده ، بهينه‌سازي نحوه ارايه خدمات پرستاري ، تحول در امور پرستاري ، توسعه و بهينه‌سازي اتاق عمل ، بهينه‌سازي مديريت و كيفيت خدمات واحد همودياليز ، راه‌اندازي بخش سنگ شكن ، توسعه خدمات پزشكي هسته‌اي و راه‌اندازي اكوكارديوگرافي و تست ورزش است . اين تحولات بر خلاف نظر افرادي است كه هيات امنايي شدن بيمارستانها را شكست خورده و با كاركرد منفي مي‌انگارند . بهينه‌سازي امور و كيفيت خدمات آزمايشگاه و داروخانه ، توسعه و بهينه - سازي درمانگاه ، راه‌اندازي سي‌تي‌اسكن ، آنژيوگرافي ، اصلاح فرآيند راديولوژي وسونوگرافي ، ذخيره‌سازي مدارك پزشكي از طريق اسكن و بهبود خدمات مهد كودك از جمله ديگر اقدامات انجام شده است .
وضعيت نابسامان و كمبود منابع مالي فقط مختص بيمارستان هاشمي نژاد تهران نيست ، بلكه به‌گفته معاون سلامت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي ، بيمارستانهاي دولتي با كمبود شديد منابع مالي رو به رو هستند. دكتر "سيد مويد علويان" معتقد است اكثر تجهيزات پزشكي اين بيمارستانها فرسوده بوده و نيروي انساني كافي در اختيار ندارند. وي تاكيد دارد تجهيزات بيمارستانهاي دولتي بايد با اتخاذ تدابيري ٬ نو شوند و قطعا تجهيزات نو و تغيير در نگرش مديريت موجب خدمت بهتر و درآمد بيشتر بيمارستانها مي‌شود . علويان گفت : از اين پس ، براي بهبود خدمات بيمارستانهاي بخش‌هاي دولتي و خصوصي بايد نظارت تقويت شده و اشكالات مديريتي و جذب منابع اصلاح شود .
دكتر "رحمت الله حافظي" معاون توسعه ومديريت منابع وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي نيز مي‌گويد : براساس قانون برنامه توسعه چهارم وزارت بهداشت موظف است اداره ۱۸بيمارستان را جهت ايجاد استقلال مديريتي به صورت هيات امنايي درآورد . به گفته حافظي ، در حالت هيات امنايي، براي هر بيمارستاني دستورالعمل خاصي تعريف‌شده و در عين حال ايجاد فعاليت جديد براي مراكز درماني در صورتي كه در مسير قانوني باشد ، بلامانع‌است. وي ، اداره بيمارستانها به صورت هيات امنايي را حركتي سنجيده دانست و گفت : با عملكردي مناسب مي‌توان به خوبي از بودجه وزارت بهداشت براي سال ۸۶ دفاع كرد و تمام بيمارستانهاي دولتي را به سمت هيات امنايي شدن سوق داد . ماده ۸۸قانون برنامه توسعه چهارم به واگذاري اداره بيمارستانها به هيات امناهاي بيمارستانها با اختصاص بودجه خاصي به‌همين منظور تاكيد دارد. اين در حالي است كه از ابتداي امسال دستورالعمل اجرايي اين ماده قانوني به دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كشور ابلاغ شده‌است . بااجراي اين قانون بودجه‌هاي بيمارستانها مستقيما به حساب بيمارستانها واريز مي‌شود و به اين ترتيب بودجه بيمارستانها به طور متوسط حدود ۲۵درصد و در مواردي تا ۵۰درصد افزايش مي‌يابد. اين در حالي است كه برخي ديگر از كارشناسان همچون "عوض حيدر پور" عضو كميسيون بهداشت مجلس شوراي اسلامي معتقدند كه اجراي اين طرح نمي‌تواند از موفقيت چنداني دركشور برخوردار باشد. اين كارشناسان معتقدند : دربرخي كشورها كه اين طرح در آنها اجرا مي‌شود، بيمارستانها داراي منابع متعدد مالي بوده و هيات امنا اختيارات بيشتري براي اداره بيمارستان دارد. اين در حالي است كه بسياري از بيمارستانهاي كشور با كمبود منابع مواجه بوده و مقروض هستند .
دكتر "مسعوداعتماديان" رييس بيمارستان هاشمي‌نژاد تهران كه از سال ۸۱ مسووليت اين بيمارستان را به عهده گرفته ، معتقد است هم اكنون شرايط اين بيمارستان با هيات امنايي شدن بسيار بهتر از قبل‌شده وبيمارستان هاشمي‌نژاد كه تا چندي پيش هزينه پرداخت برق را نداشت ، امروز جزو بيمارستانهاي موفق كشور محسوب مي‌شود . اعتماديان ، گفت : باانجام امور مشاركتي اقداماتي دراين بيمارستان انجام شده كه با سيستم مديريتي پيشين امكان پذير نبود . وي به واحد سنگ شكن بيمارستان كه با مشاركت شركت سازنده و پزشكان اين مركز راه‌اندازي شد ، اشاره مي‌كند كه ۲۰درصد از درآمد اين واحد به مركز اختصاص يافته ، بدون اينكه بر بيمارستان هزينه‌اي تحميل كند. اين گونه مشاركت شايد نخستين تجربه موفق در يك واحد درماني دولتي است كه فوايدي را به همراه دارد. يكي از موارد آن اين است كه در يك مركز دولتي بيمار ، خدمات را مطابق با استانداردهاي بخش خصوصي و يا حتي بهتر دريافت مي كند و نقش دولت از تصدي گري به حاكميت و نظارت بر كيفيت درمان ، تغيير يافته است. "اينكه درآمدي مستمر وخالص براي مركز درماني مهيا شده و سهم بيمار در پرداخت هزينه درمان كاهش يافته و همچنين به اين دليل كه دستگاه، متعلق به پزشكان، و شركت است در نگهداري و تعمير به موقع آن اقدام مي‌كنند، از جمله فوائد اين نحوه اداره محسوب مي‌شود . " وي گفت " هنگامي كه يك فضاي بلا استفاده بيمارستان را به‌افراد خير اجاره داديم ، اين شائبه بوجود آمد كه بيمارستان هاشمي نژاد خصوصي شده است، اين درحالي‌است كه‌هيات امنا با ساخت بخشي به‌نام "محب" (موسسه حمايت از بيماران) با بخش ويژه در قسمت‌هاي بلا استفاده اداري بيمارستان و از محل اعتبار تامين شده خود ، اقدام كرده بود تا براي بيمه‌هاي مكمل و همچنين بيماران خارجي خدمات دهي كرده تا منبع درآمدي براي بيمارستان محسوب شود . به گفته اعتماديان ، اين در حالي است كه‌بر اساس قانون ، مي‌توان قسمت‌هايي از بيمارستان را كه لازم نداريم براي كسب درآمد ، اجاره‌دهيم .
وي گفت : رييس ديوان محاسبات نيز طي بازديد از بيمارستان و بخش محب ، اقدامات انجام شده را قانوني تشخيص داده و مديران اين مجموعه را كه در جهت اجراي قانون گام بر مي‌دارند، تشويق كرد . به گفته اعتماديان ، براساس قانون ، وزارت بهداشت بايد معادل ۳۰درصد از تخصيصي خود را مجددا ازطريق جذب بيمارخارجي و صدور خدمات و تجهيزات ، وارد كشور كند. " مجلس شوراي اسلامي امسال به جز ارزهاي معمول تخصيصي ، ۲۰۰ميليون دلار ديگر براي تجهيز مراكز دانشگاهي به وزارت بهداشت اختصاص داده است و نحوه برنامه ريزي اين وزارت بايد به گونه‌اي باشد كه در پايان سال كه در پايان سال ، ۸۸حداقل ۶۵ميليون دلار ديگر بابت اين تخصيص ، جذب كشور شود . " رييس بيمارستان شهيد هاشمي نژاد تهران گفت "هر سال ميلياردها دلار به بودجه‌هاي جاري سازمان‌هاي دولتي اضافه مي‌شود در صورتيكه دستور قانون كوچك سازي دولت و جذب ارز كمتر است و بيمارستان هاشمي نژاد تهران يكي از صدها سازمان كوچك كشور است و سعي كرده خواسته‌هاي اصلي قانون‌گذار را اجرا كند.
---------------------------
پایان