مردم تا فیلم رادیولوژی نگیرند از مطب نمی‌روند
رادیولوژی مثل بسیاری از حوزه‌های بهداشت و درمان کشور گرفتار مشکلات خاص خود است. دکتر جلال شکوهی، رئیس انجمن رادیولوژی ایران و رئیس هیات مدیره تعاونی رادیولوژیست‌های ایران و استاد سابق دانشگاه‌های شهید بهشتی و آزاد در گفت‌و‌گویی که سینانیوز انجام داده بخشی از مسائل رادیولوژی در ایران را مطرح کرده است.
جلال شکوهی معتقد است، رادیولوژی در ایران پیشرفت خوبی داشته و حل مسائل مالی در این حوزه، به حل بسیاری از معضلات آن کمک می‌کند. او با گلایه از دخالت‌های سایر متخصصان در امر رادیولوژی خبر از تشکیل جلساتی برای ساماندهی به این موضوع می‌دهد. این متخصص، پوشش رادیولوژی را با وجود محرومیت بسیاری از شهر‌ها از این امکانات، جوابگوی نیازهای کشور می‌داند، اما معتقد است هنوز بسیاری از شهر‌ها از جمله پایتخت کشور با کمبود نیرو مواجه اند.
آقای دکتر در مورد پوشش خدمات رادیولوژی در سطح کشور توضیح دهید. آیا دستگاه‌ها و امکانات کافی در نقاط مختلف کشور داریم؟
بله رادیولوژی و سونوگرافی ساده در اغلب بیمارستانها موجود است اما در مورد سیتی اسکن و ام آرآی به دلیل اینکه دستگاه‌هایی پیشرفته‌تر و گران‌تر احتیاج دارند مشکلات بیشتری داریم. بیمارستانهای بالای ۱۰۰ تا ۱۵۰تخت در کشور مجهز به این خدمات هستند. با وجود اینکه تعداد زیادی از شهرستان‌ها کمبودهایی در رادیولوژی دارند، می‌توان گفت به پوشش عمومی در این زمینه رسید‌ه ایم چون می‌توانند نیازشان را از طریق استان‌های مجاور برطرف کنند.
چطور می‌توان مشکل تمرکز نیرو در تهران را از طریق توزیع در شهرستان‌ها حل کرد؟
شهرهای کوچک و محروم باید جاذبه‌هایی برای رادیولوژیست‌ها داشته باشند. جاذبه‌های مالی مثل در اختیار گذاشتن خانه و بعضی امکانات و داشتن درآمد خوب می‌تواند رادیولوژیست‌ها را تشویق به کار در این شهر‌ها کند.
بحث کمبود متخصص در شهرهای بزرگ هم احساس می‌شود؟
بله ما حتی در تهران هم با کمبود متخصص مواجهیم. در پایتخت بعضی درمانگاه‌ها برای پیدا کردن مسئول فنی مشکل دارند چه برسد به شهرهای کوچک. در شیفت‌های شب اگر وزارت بهداشت اصرار به حضور شبانه مسئول فنی‌ها داشته باشد این کمبود در بیمارستانهای خصوصی به سطح بسیار بالایی می‌رسد و شاید بیش از ۵۰۰-۶۰۰ متخصص برای آن نیاز داریم. در شیفت شب برای جبران کمبود قصد داریم از «آنکال» غیر حضوری استفاده کنیم.
علت این کمبود‌ها چیست؟
اشکالات سرمایه‌گذاری در این حوزه زیاد است. متخصصان نمی‌توانند از بانکها وام‌های بزرگ برای تجهیز مطب بگیرند و بانکها نمی‌توانند از بازگشت سرمایه مطمئن باشند. به همین دلیل خیلی کم وام می‌دهند. هیچ موسسه¬ای از این مساله حمایت نمی‌کند و فقط بانکها هستند که باید به متخصصان وام بدهند.
آیا این مساله با مشکلات ارزی و افزایش قیمت ارز در ارتباط است؟
بله اما مشکل خود ریال هم هست. الان تعرفه های ما بسیار پایین است. تاسیس یک مطب رادیولوژی بالای یک میلیارد هزینه دارد که سپرده این پول اگر در بانک بماند سود بیشتری دارد. برای موسسه های جامعی که کلیه خدمات رادیولوژی را ارائه می‌کنند بالای ۱۰ میلیارد تومان پول لازم است که سیتی اسکن وام آرآی هم داشته باشد.
تعرفه‌ها را در این حوزه چه طور ارزیابی می‌کنید؟
رادیولوژی در ایران مساوی است با ورشکستگی. تعرفه‌ها نامناسب است چون باید با توجه به خدمت ارائه شده محاسبه شود. باید خدمات تعریف شود تا از روی آن قیمتگذاری صورت بگیرد. انجمن سال‌ها سعی کرده با وزارت بهداشت در این باره به تعامل برسد. خود وزارت بهداشت یک برنامه‌ریزی کرده اما ناقص مانده است. اگر تعریف مشخص نباشد نمی‌توان تعرفه درست تعیین کرد. در ایران تعرفه رادیولوژی به یک چهارم تعرفه در کشورهای منطقه هم نمی‌رسد. استهلاک دستگاه، نیروی انسانی، فیلم، گزارش پزشک و موارد دیگر باید مورد توجه قرار بگیرد و تعرفه خدمت را تعیین کند.
در حال حاضر چند درصد خدمات رادیولوژی دیجیتالی شده است؟
با مصوبات وزارت بهداشت و تلاشی که تعاونی رادیولوژیست‌ها داشته دستگاه‌های دیجیتال در شهرهای بزرگ بالای ۵۰درصد وجود دارند. شهرهای کوچک‌تر که قدرت خرید کافی ندارند هنوز آنالوگ هستند اما در مجموع می‌توان گفت در دیجیتال شدن موفق بود‌ه‌ایم اما برای بی فیلم کردن هنوز موفق نشد‌ه‌ایم. در مطب‌های ما تا مریض فیلم را نگیرد نمی‌رود. در حالی که فیلم بسیار گران است و اصلا صرفه اقتصادی ندارد.
یعنی مردم خودشان باید نگرششان را عوض کنند ودرخواست فیلم نکنند؟
بخشی از آن فرهنگی است. باید به مردم یاد بدهیم که فیلم‌ها هزینه اضافی تحمیل می‌کند و آنها می‌توانند نتیجه کار را روی سی دی و pacs هم مشاهده کنند و لزومی ندارد حتما فیلم را تحویل بگیرند. بخشی از مساله هم به مقررات مربوط است. وزارت بهداشت باید مصوبه¬ای داشته باشد که نشان دهد تحویل ندادن فیلم قانونی است و مریض بداند که تخلفی نکرد‌ه‌ایم.
امکان آسیب و ابتلا به بیماری‌های تابشی بر اثر انجام رادیولوژی چقدر است؟ آیا آماری از ابتلا به این بیماری‌ها در کشور دارید؟
در رادیولوژی مبحثی به نام حفاظت داریم که بسیار قدیمی و حساب شده است. این علم به ما می‌گوید که اگر یک نفر بخواهد از عرض خیابان رد شود و یک میلیون اتوبوس هم بخواهند رد شوند بالاخره یکی از آنها با فرد برخورد می‌کند اما در رادیولوژی کنترل اشعه به قدری دقیق است که اگر اشعه به توصیه پزشک استفاده شود هیچ خطری بیمار را تهدید نمی‌کند.
از ماه‌ها پیش مساله دخالت بعضی پزشکان دیگر در کار رادیولوژیست‌ها به خصوص در زمینه سونوگرافی در مطب‌های پزشکان زنان مطرح بوده است. آیا این مساله حل شده یا همچنان باقی است؟
حل نشده. نظام پزشکی و وزارت بهداشت جلسه¬هایی دارند و در تلاشند به این موضوع سامان بدهند. نقطه تعجب برانگیز ماجرا اینجاست که اگر یک رادیولوژیست بخواهد مطب بزند و تنها خدمات سونوگرافی ارائه کند به او مجوز داده نمی‌شود و باید حتما خدمات رادیولوژی را هم ارائه کند. اما متخصص زنان می‌تواند در مطبش تنها سونوگرافی داشته باشد و با تعرفه¬هایی تعریف نشده که از ۱۲۰هزار تومان به ۴۰۰ تومان هم می‌رسد از آن درآمد داشته باشد. ضمن اینکه رادیولوژیست‌ها آموزش‌هایی بسیار پیشرفته‌تر می‌بینند. اگر این وسیله کمک تشخیصی باشد در مطب‌های سایر پزشکان مانعی ندارد اما دیده می‌شود این پزشکان حتی گزارش روی آزمایش‌ها می‌دهند در حالی که این بسیار غیرعادی است و تنها رادیولوژیست می‌تواند گزارش کتبی بدهد. ما به این مساله معترض هستیم و مشکل هنوز حل نشده است.
ما در آموزش رادیولوژی چقدر پیشرفت‌کرده‌ایم؟
دانشگاه‌های ما شبیه دانشگاه‌های اروپایی نیست اما نمی‌توان گفت کمبودی در آموزش‌هایمان داریم. در حد نیاز می‌توانیم متخصص تربیت کنیم. اما اگر جزئی‌تر اشاره کنیم، دانشگاه‌هایی که رزیدنت می‌پذیرند محدودیت ظرفیت دارند. باید افراد متخصص بیشتری تربیت شود اما دانشگاه‌ها روی هم رفته با رادیولوژیست‌های متخصصی که داریم برای آموزش رزیدنت‌ها بیشتر از ۲۵۰۰ نفر ظرفیت ندارند. در حالی که ما بالای ۵۰۰۰ نفر متخصص نیاز داریم. این برای تخصص‌هاست. برای فوق تخصص ما در کشور امکانات خاصی نداریم و فقط یکی از دوره‌ها را برگزار می‌کنیم. متخصص رادیولوژی به کسی می‌گوییم که ۴ سال دوره رزیدنسی بگذراند که شامل آموزش رادیولوژی، سیتی اسکن و ام آرآی است. اما فوق تخصص‌ها شامل تصویرنگاری زنان، اطفال، ریه، استخوان و اعصاب مرکزی است که در ایران فقط دوره اینترنیشن یا مداخلات درمانی رادیولوژیست به صورت فشرده و اضطراری در دانشگاه‌ها آموزش داده می‌شود ولی سایر دوره‌ها هنوز تصویب نشده است.
ارتباط رادیولوژیست‌های ما با محافل علمی جهان در چه سطحی است؟
ما ارتباط خوبی با انجمن رادیولوژی اروپا داریم. رکورد شرکت ۱۸۰ متخصص در کنگره‌ها را داریم. قبول مقاله نسبت به ۱۰ سال قبل خیلی بیشتر شده است. اگر کمبودی در مقایسه با کشورهای منطقه احساس می‌کنیم بیشتر در حوزه امکانات دستگاه‌ها و نمایش ظاهری مساله است که در این مورد از ترکیه عقبیم اما از بقیه کشورهای منطقه جلوتریم. عراق به تازگی درخواست کرده ارتباط بیشتری برقرار کنیم و قرار است در بغداد ملاقات‌هایی داشته باشیم. با ترکیه حدود ۳ سال است که تعامل داشته‌ایم و می‌خواهیم آذربایجان و افغانستان را تحت پوشش آموزش‌هایمان قرار دهیم.
--------------------------------------
پایان