عدم ارائه اطلاعات کافی از سوابق بیمار از دلایل بروز خطاهای آزمایشگاهی
یک متخصص پاتولوژی با اشاره به اینکه نمونه نادرست، تجربه ناکافی پاتولوژیست و اختلال در عملکرد دستگاه‌های آزمایشگاهی از جمله دلایل بروز خطاهای آزمایشگاهی در کشور محسوب می‌شود، گفت: گاهی بیماران از ارائه سوابق قبلی درخصوص بیماری خود اجتناب می‌کنند که این مساله یکی از موارد مهمی است که تشخیص را با مشکل مواجه خواهد کرد.
دکتر منصور جمالی زواره‌ای با بیان اینکه خطاهای پزشکی حوزه گسترده‌ای دارد و باید در هریک از رشته‌ها تقسیم بندی شود، تصریح کرد: برخی رشته ها بطور 100درصد علمی بوده و بعضی نیز بطور کامل عملی هستند که به هنر پزشکان در اجرا مربوط می‌شود یعنی بستگی به توانایی‌های شخص دارد. البته گفتنی است کارهای علمی نیز به همین منوال است اما وابستگی زیادی به دستگاه‌ها و وسایل کمکی دارد.
وی با اشاره به رشته فعالیت خود مبنی بر دارا بودن تخصص پاتولوژی، اظهار کرد: این رشته سپس رادیولوژی و داخلی مهمترین رشته ها در زیر مجموعه پزشکی و علمی ترین آنها به شمار می روند. به همین دلیل بهترین مدرک قابل قبول برای رسیدگی به مسائل پزشکی گزارشات پاتولوژیست‌ها محسوب می شود که از هر گزارش دیگری معتبرتر خواهند بود.
رییس سابق بخش پاتولوژی بیمارستان امام خمینی(ره) ادامه داد: در رشته پاتولوژی بصورت اصولی نباید اشتباه بوجود آید مگر در اندک مواردی که به دلیل نوع ضایعه تشخیص خیلی مشکل و به ندرت غیرممکن می شود. بطوریکه حتی با انجام کارهای کاملا اختصاصی و مشاوره با افراد مجرب نیز قادر به تشخیص درست نباشیم که این موارد نیز بسیار به ندرت رخ خواهد داد. اما در شرایط عادی که 99 درصد نمونه های پاتولوژی مربوط به آن هستند نباید خطایی شکل بگیرد.
وی بیان داشت: ممکن است نمونه‌ای که به دست پاتولوژیست می رسد کفایت تشخیص را نداشته باشند. این مساله در دو صورت اتفاق می افتد یا مقدار نمونه برداشت شده کافی نیست و یا اینکه از محل مناسب گرفته نشده است. به عنوان مثال اگر نمونه یک تومور بدخیم از ناحیه ای که دچار تخریب بافتی یا نکروز شده است برداشت شود، تشخیص کاملا با مشکل مواجه شده و گاه حتی غیرممکن خواهد شد چرا که در آن بخش سلول قابل تشخیص وجود ندارد.
دکتر جمالی زواره ای افزود: چنانچه نمونه برداری از کنار تومورصورت گیرد قاعدتا بافت تومور در آن نیست و در حالی که بیمار تومور بدخیم دارد اما در نمونه بدست آمده بدخیمی مشاهده نمی شود. در اینگونه موارد اگر پزشک معالج با توجه به علایم کلینیکی و تصویربرداری به گزارش پاتولوژیست مشکوک باشد می بایست نمونه را از آن مرکز پاتولوژی تحویل گیرد و به آزمایشگاه دیگری ارسال نماید و درخواست مشاوره دهد. در این شرایط چنانچه تشخیص دوم با تشخیص اولیه متفاوت باشد ضروری است که یک نفر سوم و مجرب باید نمونه را بررسی کند و در نهایت با توجه به رای دو نفر از سه تن تصمیم گیری درخصوص بیماری به عمل بیاید.
وی همچنین نداشتن تجربه کافی پاتولوژیست ها برای تشخیص برخی نمونه ها را یکی از دلایل بروز خطاهای آزمایشگاهی دانست و گفت: در این موارد پاتولوژیست می بایست از تحویل نمونه انصراف دهد یا شخصا با یک متخصص مجرب مشاوره کرده و گزارش بیمار را تهیه کند. به عنوان مثال شخص بنده نمونه مغز استخوان را نمی پذیرم و در مواردی که بیمار به آزمایشگاه ما مراجعه کند، وی را به آزمایشگاههای مورد تایید که در این حوزه فعالیت می کنند، راهنمایی می نمایم.
مدیر گروه سابق پاتولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران، یادآور شد: در مواردی نمونه درست بوده و پاتولوژیست هم مجرب است ولی به دلایلی غیر معمول همچون خرابی سیستم برق در طولانی مدت مثلا قطع چند ساعته می تواند تغییراتی در نمونه بوجود آورد که فرایند تشخیص را بسیار مشکل می کند. یقینا در این گونه موارد لازم است پاتولوژیست با صداقت موضوع را با پزشک معالج و بیمار در میان گذارد و در صورت لزوم نمونه برداری تکرار شود. در همین راستا به نظر می رسد یکی از موارد ضروری در آزمایشگاه ها داشتن امکانات برق اضطراری است.
این متخصص پاتولوژی در پایان خاطرنشان کرد: ارائه نشدن اطلاعات کافی از بالین بیمار و نشانه‌های بالینی به پاتولوژیست را می‌توان یکی از علل وقوع خطاهای آزمایشگاهی تلقی کرد. بطوریکه بسیاری از افراد سوابق قدیمی بیماری خود را در اختیار پاتولوژیست قرار نمی دهند با این تفکر که ممکن است پاتولوژیست براساس این پیشینه تصمیم گیری نماید در حالی که این تصوری باطل و غلط است که در کشور متداول گشته و لازم است مورد بازبینی و تجدید نظر واقع شود.
-----------------
پایان