قسمت اول از مقاله تخصصی  ٬   نکاتی چند در طراحی مجموعهء دفتر پرستاری و مترون بیمارستان  ،  تدوین و جهت استفاده علاقمندان  روی سایت قرار گرفت .

 شما می توانید جهت روءیت و مطالعهء قسمت اول این مقاله تخصصی ٬ بر روی کلمه ادامه متن   کلیک نمایید :

متن کامل

به نام خداوند جان وخرد

 نکاتی چند درطراحي مجموعهء دفتر پرستاري و مترون بيمارستان 

نوشته شده توسط : مهندس محمد رضا اردلانی

مقدمه :

بیمارستان ، مرکزی برای درمان بیماران است و بيمار بدون طبابت يك پزشك مجرب به نتيجهء درماني مطلوب دست نخواهد يافت وليكن باتوجه به حضور مقطعی و محدود هر پزشک بر بالین بیمار خود و لزوم ادامه درمان توسط پرستاران بیمارستان ، در حقیقت میتوان گفت پزشکان میهمانان ذی نفوذ بیمارستانند و جامعهء پرستاری هر بیمارستان ، بیشترین حجم عملیات درمانی را در اين رابطه بعهده دارند .

از نگاهی دیگر پرستاران بعنوان مراقبان و همراهان اصلی بیمار در تمام طول شبانه روز ، قانونآ موظف به تحویل بیماران در پایان هر شیفت به یکدیگر میباشند ، پس ميتوان جامعهء پرستاري هر بيمارستان را به نوعي صاحب اصلی و قیم کل بیماران یک بیمارستان نامید . اگر چه تعاریف فعلي وعرف جامعهء پزشکی و به خصوص مباحث اقتصادي و . . . کم کم از این تعریف انسانی و تاريخي ، فاصله گرفته باشد .

مترون بیمارستان به عنوان مسئول جامعهء پرستاران هر بيمارستان ، بدون شک از ارکان اصلی ادارهء علمی و تخصصی هر بیمارستان است . ميزان معلومات تخصصي ، تجربيات علمي و تجربي ، تسلط معنوي و استادانه بر پرستاران و به ويژه سوپر وايزرها ، آگاهي واشراف بر روابط سازماني و ضوابط اجرايي و . . . همگی باعث گرديده تا مترون يك بيمارستان نقش اساسی دربالا بردن کیفیت درمان ، را بعهده داشته باشد .

در اثبات راهبردی بودن نقش مترون بیمارستان دهها نکتهء کوچک و بزرگ دیگر نيز وجود دارد ، لیکن در نهايت بایستی اذعان داشت اگر مترون واقعآ مترون باشد و براساس شایستگی ها و ارزش های علمی وتجربی وتخصصی منصوب شده باشد ؛ در آنصورت ؛ دیگر تنها يك نكته براي كنترل و نظارت و اشرافيت مترون اثر گذار  باقی خواهد بود و آن امكانات سخت افزاري بيمارستان است كه در رآس آنها ، جانمايي محل دفتر اين ناظر كل ، در مجموعهء وسيع و پر كاراكتر بيمارستاني قابل ذكر ترين خواهد بود . به گونه اي كه در حال حاضر مشگل ارتباط فيزيكي محل دفتر پرستاري بيمارستان و علی الخصوص دفتر مترون بيمارستان ، از معضلات ساختاري اكثر بيمارستانهاي كشور بوده و به اذعان اكثر خبرگان بيمارستاني ، محل كار مترون بيمارستان در هر بيمارستان به وزنه اي موءثر در ارتقاء انضباط بيمارستاني تبديل گشته است .

با توجه به مقدمهء مختصر بالا ، گزيده اي براي اهميت جانمايي دفتر پرستاري بيمارستانها ، براي معماران و مهندسين بيمارستان ساز – مديران وكارشناسان امور بيمارستاني ، يادآوري ، تا انشاءالله در بیمارستان سازی و بیمارستان داری ، بيش از پيش به جانمایی محل کار مترون بیمارستان وچگونگی اشرافیت فیزیکی وی بربخشهای مهم بیمارستانی و همچنین ارتباطات فیزیکی بین بخشی اطاق مترون و سوپروایزرهای کشیک شب ، با دیگر بخشها ، توجه نموده و اهمیت ویژه ای  براي اين كاراكترهاي ظاهرآ اداري بيمارستانها ، كه از اساس ، نقشي محوري در پروسهء درمان و انضباط درماني دارند ، داشته باشند .

در پروژه هاي بيمارستاني كه دهها كاراكتر مهم مطرح بوده و ميبايست در كنار هم و بدون آنكه يكي فداي ديگري شود ، به سرانجام برسند ، شايسته است كه با در نظر گرفتن اهمیت و شرح وظایف مشاغل مختلف ، من جمله ٬  مجموعهء مديريت پرستاري و مترون بيمارستان  ٬ محلی را منظور تا بعدها مدتها برای نقصان به وجود امده هزینه های پیدا و پنهان نپردازیم .اصلی ترین انحرافی که در تعیین محل و جانمایی مجموعهء مدیریت پرستاری بیمارستانها وجود دارد ٬ معضل اداری فرض نمودن  وظایف دفتر پرستاری و نتیجتآ   جدا نمودن  این مجموعه از فضاهای درمانی و چسباندن آن به فضاهای اداری بیمارستان است . موضوعی که از ندانستن یا کم اهمیت دانستن شرح وظایف تخصصی مدیریت پرستاری از جانب دست اندرکاران احداث بیمارستانها نشآت  میگیرد .   به همین دلیل قصد ما بعنوان سايت تخصصي صنعت بيمارستان سازي در ايران آنستكه از جنبه های مختلف ، با شرح بعضی وظایف دفتر پرستاری  و اثرات  محل جانمایی مجموعهء مدیریت پرستاری و بخصوص دفتر مترون بیمارستان بر این شرح وظایف ٬ جوانب کار را بررسی نماییم ٬ تا  در طراحی این مجموعهء مهم و اثر گذار ٬  این موارد مد نظر قرار گیرد  :

 بعضی وظایف مهم دفترپرستاری که در تعیین جانمایی آن  موءثرند :  

مترون و سوپروایزر های شب یبمارستان ، بیشترین کار را با بخشهای بستری ، اورژانس ، ای سی یو ، سی سی یو ، پست سی سی یو ، و اطاق عمل بیمارستان دارند . اینکه در شرایط انتصاب مترون بیمارستان تجربهء کار در بخش اورژانس و بخش مراقبت های ویژه ذکر شده است ٬ قطعآ  دلیلی بر لزوم نظارت موءثر تر وی بر این بخشها خواهد بود . این نظارت قطعآ بایستی در طراحی فضاها و روابط بین بخشها و محل دفتر پرستاری از ابتدا در نظر گرفته شود به گونه ای که مترون و سوپروایزرها بتوانند براحتی و با کمترین فاصلهء مکانی و زمانی ممکن به این بخشهای حیاتی و اصلی بیمارستانی دسترسی داشته باشند .

در آیین نامه ارزشیابی بیمارستانها ٬ حضور فیزیکی مترون و سوپروایزرها دربخشهای مختلف بیمارستان اجباری بوده و ارزشیابی عملکرد پرستاران توسط مترون را منوط به حضور فیزیکی در محل کار ایشان دانسته است . تا جاییکه برابر آیین نامه مذکور اختصاص حداقل ۱۸ ساعت از فعالیت های هفتگی مدیریت پرستاری  را به امر نظارت مستقیم بر کادر پرستاری بیمارستان الزامی میداند . در چنین شرایطی چگونه میتوان دفتر پرستاری را خارج از سایت درمانی بیمارستان گنجاند و انتظار اختلال در این حضور مستمر و فیزیکی در بخشها را از مدیریت پرستاری نداشت ؟  

ارتباطات درون بيمارستاني و برون بيمارستاني پرسنل دفتر پرستاري بيمارستان ٬ موقعیت خاصی را برای جانمایی این دفتر میطلبد . روزانه دهها بار بدلیل روابط سازمانی موجود در نظام درمانی بیمارستانها ٬ لازم است تا پرسنل بیمارستان به خصوص پرستاران و نیز  بیماران و حتی همراهان ایشان از یکسو و بازرسین و مامورین و مراجعین برون بیمارستانی از سوی دیگر ٬  به مدیریت پرستاری مراجعهء حضوری داشته باشند  .  بنابر این محل این دفتر بایستی بگونه ای تعیین گردد که نیازمندیهای ارتباطی هر دو طیف را پوشش مناسب بدهد .

کمیته های بیمارستانی از ارکان ارتقاء سلامت و توسعهء کمی و کیفی و عملکردی پروسهء درمان در بیمارستانها هستند . این کمیته ها بدون قرار گرفتن در بطن اتفاقات و رویدادها و عملکردهای روزانهء بیمارستان هرگز پویا و تآثیر گذار نخواهند بود  . به همین دلیل قانونگذار اعضاء این کمیته ها را از دست اندرکاران اصلی بیمارستان انتخاب نموده تا کوچکترین جزییات موارد بیمارستانی را از نزدیک رصد نمایند .  . حداقل ۷ کمیته از ۱۲ کمیتهء بیمارستانی با محوریت پرستاری بیمارستان بوده و پر واضح است که این مهم بدون  حضور در بخشهای درمانی قابل طرح نمیباشد . لهذا تفکر جدا کردن مدیریت پرستاری از سایت درمانی و چسباندن آن به فضاهای اداری با این وظیفهء پرستاری نیز مغایرت دارد .

دهها دلیل علمی وفنی دیگر نیز وجود دارد که خروج مجموعهء دفتر پرستاری - سوپروایزرها - و مترون  از فضای عمومی درمانی به منطقهء فضای اداری و یا بدتر از آن فضای پشتیبانی بیمارستان ٬ را یک اشتباه بزرگ و گرانقیمت ارزیابی و به هیچوجه این نوع از طراحی ها در جانمایی دفتر پرستاری را منطبق با منطق بیمارستان داری نمیداند . برای سنجش اشکالات این نوع از جانمایی ها کافی است تا سری به بعضی از بیمارستانها که دفاتر پرستاری آنها ٬ در طبقات و راهروهای دورافتاده و بدون داشتن رابطهء فیزیکی مناسب و سریع با بخشهای درمانی هستند بزنید تا انبوه گلایه های پرسنل و مدیران و حتی بیماران و همراهان ایشان را مشاهده نمایید .

 تعیین نوع و ظرفیت دفتر پرستاري بیمارستان :  

بایستی از ابتدا مشخص شود با توجه به ظرفیت تخت های بیمارستان و تعداد کادر پرستاری موجود ، تشکیلات دفتر پرستاری در هر بیمارستان چه حجمی دارد ؟

در بیمارستانهای کمتر از 50 تختخواب ، یک يا دو اطاق هم میتواند تمامی نیاز های دفتر پرستاری بیمارستان را جواب دهد ؛ لیکن برای یک بیمارستان 320 تختخوابی یک مجموعهء کامل با حداقل 8 اطاق کار و سرویسهای جانبی هم شاید جوابگو نباشد . یا مثلا بیمارستان های اموزشی ظرفیت های خاصی را در تابعیت مجموعهء دفتر پرستاری نیاز دارند که بیمارستان های دیگر به آن نیاز ندارد . یا مثلا بیمارستان های نظامی و یا وابسته به تشکیلات دولتی ، باتوجه به طبقه بندی خاص مشاغل خود معمولا دارای چارت تشکیلاتی گسترده تری هستند که در سایر بیمارستانها ضرورتی ندارد . از طرفی دفتر پرستاری در بخش خصوصی نیز با کمترین حجم نیروی انسانی ٬ اهداف خود را دنبال مینماید .

 به همین دلیل نبایستی برای تمامی دفاتر پرستاری در هر بیمارستانی که باشد  یک نسخه واحد پیچید . بنا بر تجارب تخصصی و منطبق با شرایط بومی کشور ما ٬  شرح وظایف دفتر پرستاری به طور عام  بایستی از دیگر وظایف  خاص منتسبه با این دفتر تمیز داده شود .  توصیه موءکد سایت تخصصی صنعت بیمارستان سازی در ایران ، نگرش جداگانه به دفتر مترون و سوپروایزرهای شب با دیگر وظایف خاص و كلي دفتر پرستاری ، بوده و پیشنهاد میشود در صورت کمبود جا ، ساير موارد وابسته به وظايف عام يك دفتر پرستاري ٬  در محلی دیگر دیده شوند .

 بديهي است چنانچه از اين موضوع غفلت نماييم ، اولآ فضاهاي بسيار گرانقيمت درماني را متآسفانه براي كاري غير درماني استفاده نموده ايم كه كاري غير اقتصادي است ؛ ثانيآ اثرات سوء و عواقب گاهآ خطرناك تداخل فضاهاي : درماني – درمانگاهي – اداري – پشتيباني را براي بيمارستان بوجود آورده ايم  (نظیر ریسک گسترش عفونت های بیمارستانی ) ، ثالثآ بدليل حجم بزرگ مجموعه پرستاری نخواهيم توانست يك جانمايي مناسب و عملياتي و در مركز ثقل درماني بيمارستان براي مترون و سوپروايزرهايش اختصاص دهيم .

مشخصات یک جانمایی خوب برای دفتر پرستاري بیمارستان  :    

ارتباط فیزیکی  مناسب با بخشهای اصلی بیمارستان نظیر اورژانس - بخش های مراقبت ویژه - بخش های بستری بالاترین اولویت را در تعیین جانمایی مدیریت پرستاری هر بیمارستان با هر نوع گرایش را دارد . این موضوع میتواند فصل الخطاب تعیین جانمایی دفتر پرستاری فرض شده و برسایر جوانب برتری دارد . دراین بین البته اورژانس ازاولویت بیشتری برخوردار است . شاید نزدیکی اورژانس به طبقهء همکف و همچنین لابی بیمارستان ٬ هم ٬ در این همسایگی مزید بر علت شده باشند .

اگر بتوانیم جانمایی دفتر پرستاری را در ساختار بیمارستان ٬ مابین  فضای درمانی و فضای اداری و اجرایی قرار بدهیم ٬ بدون شک حداقل ۱۵٪ به بهره وری و راندمان کاری دفتر پرستاری کمک کرده ایم . واگر این جانمای در ساختار بیمارستان مابین فضای درمانی و فضای اداری و فضای درمانگاهی ودر کنار لابی اصلی بیمارستان بوده باشد ٬ دیگر هیچ نقصی بر آن نمیتوان متصور بود ( گرچه چنین مکانی بسیار سخت قابل حصول خواهد بود ٬ چه در بیمارستانهای گسترده و چه در بیمارستانهای عمودی )

به شرایط بالا بایستی بحث در دسترس بودن برای کلیهء پرسنل پرستاری را هم اضافه نمود . بعنوان مثال نمیتوان دفترمترون بیمارستان را در داخل مجموعه های ایزوله بیمارستان تصور نمود . دفتر پرستاری بایستی در جایی از ساختمان بیمارستان باشد که تاحدی امکان کنترل ورود و خروج پرستاران برای این محل وجود داشته باشد . از طرفی راهروها و بخشهاو فضای داخلی بیمارستان ٬ بیش از نیمی از شبانه روز سوت و کور است و پرستاران و پرسنل خانم هم دربیمارستان در طول شیفت عصر وشب ٬ گاهآ نیاز به مراجعه به دفتر پرستاری و سوپروایزر ها را دارند . نبایستی فاصله و نوع راهروها و پیچ و خم فضاها ٬از هر بخشی تا محل کار سوپروایزرها ٬  موجب هر نوع دل نگرانی و آزار این پرسنل گردد . گرچه سوپروایزر هایی هم وجود دارند که  به دلیل همین مشکلات در طول شب بعضی از بخشها را   انفرادآ  بازدید نمینمایند !

-----------------------------------------

 . . . . ادامه دارد . . . . .