سيستم‌هاي اتوكلاو در بيمارستانها، كارايي لازم را ندارد
آمارهاي سازمان بهداشت جهاني حكايت از ابتلاي سالانه 23ميليون نفر در كشورهاي جهان به بيماري‌هاي عفوني بر اثر تماس با زباله‌هاي
بيمارستاني دارد كه از اين تعداد 20 ميليون مورد آن مربوط به هپاتيت B و دو ميليون مربوط به هپاتيت C و 150هزار تا 260هزار مورد مربوط به HIV است كه از طريق اشياي نوك‌تيز و زباله‌هاي بيمارستاني منتقل مي‌شود.
براساس اين گزارش، آمار توليد زباله‌هاي عفوني و بيمارستاني توسط بيمارستانها، مراكز درماني پزشكي، دندانپزشكي، دامپزشكي و مطب‌ها در تهران روزانه 70 تن است كه 25 تن آن آلوده و خطرناك بوده و به‌دليل عدم‌جدا‌سازي از مبدأ، متاسفانه تمام اين ميزان زباله توليدشده، خطرساز و عفوني محسوب میشود . همچنين از 630 ماده شيميايي مورد استفاده در بيمارستانها، حدود 300 نوع آن غيرسمي و بقيه سمي و خطرناك است.
اين زباله‌ها كه از مهم‌ترين عوامل گسترش و شيوع بيماري‌هاي خطرناكي نظير هپاتيت، ايدز و ديگر بيماري‌هاي انگلي و عفوني است، براساس قانون مديريت پسماند نبايد به صورت خام دفن شود بلكه بايد با روش‌هاي صحيح و استاندارد علمي به وسيله تكنولوژي‌هاي روز جمعآوري و پس از فرآوری خاص دفع شوند.
علاوه بر انواع آلودگي‌هاي منتقل‌شونده از طريق حشرات و حيوانات موذي، شيرابه‌هاي توليدشده توسط اين زباله‌ها كه شامل فراورده‌هاي خوني، ترشحات عفوني و حتي مواد راديواكتيو آلوده هستند نيز بسيار خطرناكند و دفن آنها مي‌تواند علاوه بر ايجاد مشكلات ديگر، باعث آلودگي سفره‌هاي آب زيرزميني و ديگر منابع آبي و در نتيجه محصولات زراعي آبياري‌شده با آنان شود .
هايده شيرزادي، كارشناس مسائل شهري عقيده دارد كه ميكروب‌هاي زباله‌هاي بيمارستاني، حتي پس از گذشت 50سال، پس از كنار رفتن خاك، قابليت فعال شدن مجدد را دارند. او يكي از دلايل عمده بالا بودن نرخ مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها را در ايران خصوصا پس از عمل‌هاي جراحي، وجود ميكروب‌هاي ناشي از زباله‌ها در فضاي بيمارستان مي‌داند.
25 درصد پسماندهاي مراکز بهداشتي و درمانگاهها خطرناک هستند
مديرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محيط زيست گفت: بيمارستان ها و مراکز بهداشتي و درماني کشور به عنوان بزرگترين توليد کننده زباله ها و پسماندهاي عفوني روزانه 400 تن پسماند توليد مي کنند که 25 درصد از اينها خطرناک هستند. "سروش مدبري" در جلسه کميته ملي مديريت پسماند با اشاره به وضعيت نامطلوب تفکيک زباله در بيشتر بيمارستانهاي کشور ،افزود: تفکيک زباله‌ها تنها در تعدادي از بيمارستانها مطلوب است.
وي تصريح کرد: در بيشتر استانهاي کشور بيش از 90 درصد جمعآوري و حمل‌ونقل پسماندهاي عفوني بيمارستانها و مراکز درماني و بهداشتي توسط شهرداري ها انجام مي‌شود. مدبري با انتقاد از عدم حضور مسوولان عضو اين کميته اظهار داشت: براساس قانون مديريت پسماند بايد معاونين و وزراي مرتبط در اين جلسات شرکت کنند اما دراين جلسه سطح جلسه رعايت نشده است. وي در اين جلسه که با حضور رييس سازمان حفاظت محيط زيست برگزار شد، تاکيد کرد: وضعيت امحاي زباله‌هاي بيمارستاني در کشور بحراني است.
مديرکل دفتر آب و خاک سازمان محيط زيست سپس با ارايه گزارش عملکرد بيمارستان هاي کشور در زمينه امحاي پسماندهاي پزشکي يادآور شد: برغم مکاتبات متعدد و مکرر با موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي براي تهيه استاندارد تجهيزات مورد نياز جهت امحاي پسماندهاي بيمارستاني هنوز اقدامي در اين خصوص از سوي اين سازمان صورت نگرفته است.
مدبري با اشاره به تصويب ضوابط اجرايي براي ساماندهي و مديريت بهينه پسماندها خاطر نشان کرد: در بازديد از چند بيمارستان دولتي و خصوصي و جلساتي با نمايندگان دانشگاه هاي علوم پزشکي مرتبط با اين مراکز براي بررسي موانع و مشکلات برگزار کرديم.
وي اظهار داشت: براساس شيوه نامه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي همه بيمارستانهاي کشور موظف به خريداري سيستم اتوکلاو هستند در حالي است که مسوولان اکثر اين بيمارستان ها از عدم کارايي مناسب اين سيستم‌ها نگرانند. مدبري ،علت نگراني مسوولان بيمارستانها را از عدم کارايي سيستم‌هاي اتوکلاو کپي برداري ناقص از سيستم‌هاي خارجي دانست و گفت: سيستم‌هاي خارجي قيمت بسيار بالايي دارند و چون بدون مطالعه نصب مي‌شوند پس از بهره‌برداري دچار مشکلات متعددي مي‌شوند.
وي اضافه کرد: برخي بيمارستانها سه ميليارد ريال براي خريد دستگاه هاي اتوکلاو هزينه کردند که تنها يک ساعت در شبانه‌روز کار مي‌کند و بقيه ساعات خاموش است.
مديرکل دفتر آب و خاک سازمان محيط زيست در ادامه به بلاتکليف بودن پسماندهاي پزشکي ناشي از فعاليت کلينيک‌ها و مطب پزشکان هم اشاره کرد و گفت: مديريت پسماندهاي پزشکي به روش غير سوز کامل نبوده و مشکلات متعددي را ايجاد مي‌کنند.
وزارت بهداشت بابت جمع نكردن زباله‌هاي بيمارستاني به تهراني‌ها مديون است
رئيس كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي اسلامي شهر تهران گفت: وزارت بهداشت بابت جمعآوري نكردن زباله‌هاي بيمارستاني به تهراني‌ها مديون است.
مرتضي طلايي در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعي فارس درباره جمعآوري و امحاي زباله‌هاي بيمارستاني كه در حال حاضر توسط شهرداري تهران جمعآوري مي‌شود، اظهار داشت: زباله‌هاي بيمارستاني پيامدهاي تهديد‌آميزي براي جامعه دارند و جزء خطرناك‌ترين زباله‌ها محسوب مي‌شوند. وي ادامه داد: در حالي‌كه جمعآوري و امحاي زباله‌هاي بيمارستاني به عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي است اما شهرداري تهران آنها را جمعآوري مي‌كند چرا كه اگر شهرداري نيز از جمعآوري آنها خودداري كند در افكار عمومي رعب و نگراني ايجاد مي‌شود.
طلايي افزود: پيگيري اين موضوع كه وزارت بهداشت موظف به جمعآوري و امحاي زباله‌هاي بيمارستاني است در رسانه‌ها مطرح نشده اما پيگيري‌هاي لازم صورت گرفته است. وي تصريح كرد: با توجه به اهميت اين موضوع از وزارت بهداشت انتظار داريم با شهرداري هماهنگي‌هاي لازم را صورت دهد و براي رسيدگي به اين هماهنگي اقدامات لازم را انجام دهد و كار را به نحوي انجام دهد كه براي حال و آينده جامعه خطري را ايجاد نكند.
رئيس كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي اسلامي شهر تهران خاطرنشان كرد: نمونه‌هاي زيادي در شهر وجود دارد كه در آن حق و حقوق مردم پايمال مي‌شود، اين روند ساليان سال است كه وجود دارد. وي ادامه داد: از زماني كه گفته شد شهرداري‌ها خودگردان شوند بايد تمام دستگاه‌هاي دولتي و ساير نهادها و مجموعه‌هايي كه از شهر خدمات مي‌گيرند. از نظر شرعي، قانوني و اخلاقي مديون شهرونداني هستند كه در اين شهر پول مي‌دهند تا آنها بهره‌برداري داشته باشند.
طلايي اظهار داشت: از نگاه بنده وزارت بهداشت به مردم مديون است چرا كه ما نمي‌توانيم زباله‌ها را روي زمين بگذاريم مجبوريم آنها را جمعآوري كنيم كه هزينه اين جمعآوري از جيب مردم مي‌رود، آنهايي كه اين موضوع را مي‌دانند و به آن توجه نمي‌كنند شرعي و اخلاقي بايد پاسخگو باشند چرا كه حق و حقوق مردم را رعايت نمي‌كنند.
رئيس كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي اسلامي شهر تهران تصريح كرد: آيا وزارتخانه‌هايي كه در تهران هستند حق و حقوق خود را به شهرداري بابت استقرارشان در تهران پرداخت مي‌كنند؟ آيا نظام اداري ما با استقرار در تهران حق و حقوق تهران را مي‌دهد و آيا پيامدهاي ناشي از تردد وسايل نقليه اين دستگاه‌ها پرداخت مي‌شود تا اين هزينه‌ها را مردم نپردازند.
وزارت بهداشت مشكل جمعآوري زباله‌هاي بيمارستاني را سريعتر حل كند
نايب رئيس شوراي اسلامي شهر تهران گفت: وزارت بهداشت بايد هرچه سريعتر معضل جمعآوري زباله‌هاي بيمارستاني را حل كند.حسن بيادي در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعي فارس درباره جمعآوري و امحاي زباله‌هاي بيمارستاني كه در حال حاضر توسط شهرداري تهران جمعآوري مي‌شود، اظهار داشت: هزينه‌هاي جمعآوري، امحا و خريد دستگاه‌هاي زباله‌سوز به عهده وزارت بهداشت است كه بايد با هماهنگي سازمان بازيافت انجام شود؛ ولي وزارت بهداشت تاكنون براي انجام اين كار اقدامي نكرده است.
وي ادامه داد: علي‌رغم مصوباتي كه در اين زمينه وجود داشته، وزارت بهداشت كوتاهي داشته است. بيادي خاطر نشان كرد: البته اين نوع جمعآوري زباله‌هاي بيمارستاني كه توسط شهرداري تهران انجام مي‌شود نيز به دليل وجود شيرآبه‌‌هاي خطرناك در اين زباله‌ها، غيراصولي است چر كه احتمال نفوذ شيرآبه‌ها با اين نوع حمل به خيابان‌ها وجود دارد. وي تصريح كرد: وزارت بهداشت با همكاري بيمارستانها و شهرداري تهران بايد هرچه سريعتر اين معضل را حل كند.
تمام بيمارستانها از طرف وزارت بهداشت موظف به خريداري سيستم اتوكلاو هستند
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي همه بيمارستانهاي کشور را موظف به خريداري سيستم اتوکلاو كرده است و اين در حالي است كه مسئولان همه بيمارستانها از نا كارآمدي اين سيستم‌ها نگران هستند. دليل نگراني مسئولان بيمارستانها از عدم‌كارايي سيستم‌هاي اتوكلاو، كپي‌برداري ناقص از سيستم‌هاي خارجي است
دكتر سروش مدبري، رئيس دفتر آب و خاك سازمان حفاظت محيط‌زيست ٬برای زباله های بیمارستانی يك سيستم تلفيقي اعم از زباله‌سوز و اتوكلاو را با توجه به شرايط خاص هر منطقه پيشنهاد مي‌دهد. او مي‌گويد: « براساس جدول مقايسه‌اي سازمان بهداشت جهاني كه تمام روش‌هاي اجرايي مختلف پسماند در آن ارائه شده، بهترين روش براي زباله‌هاي عفوني، ضدعفوني كردن و بي‌خطرسازي است ولي براي زباله‌هاي دارويي ، شيميايي و پسماندهاي شيميايي كه در بيمارستانها توليد مي‌شود اتوكلاو جوابگو نيست و بايد به سراغ روش‌هاي ديگري برويم كه مناسب‌ترين روش «زباله‌سوز» است؛ چرا كه اتوكلاو تنها مي‌تواند بخشي از مخاطرات زباله‌ها را كاهش دهد ولي زباله‌سوز بيشتر آنها را از بين خواهد برد».
17درصد از اعتبارات وزارت بهداشت به پسماندهاي پزشكي اختصاص داده شده است
ملك‌احمدي، نماينده وزارت بهداشت در زمينه برآورد اعتبار مورد نياز براي ساماندهي پسماندهاي پزشكي گفت: 700ميليارد ريال براي تجهيز بيمارستانها به سيستم‌هاي غيرسوز در بيمارستانها برآورد شده است.
وي در ادامه با اشاره به اينكه منابع مالي براي دفع بهداشتي پسماندهاي پزشكي محدود است،افزود: به‌رغم اينكه دانشگاه‌هاي علوم پزشكي وظيفه دفن پسماندهاي پزشكي را ندارند اما با بودجه خودشان اين كار را مي‌كنند.
لازم است چند سايت مركزي براي انجام فرايند ويژه روي پسماندهاي پزشكي انجام شود اما اين امر در حد وزارت بهداشت نيست. ملك‌احمدي، خواست تا سازمان محيط‌زيست از شكايات خود درباره تعدادي از بيمارستانها كه به‌دليل توليد آلودگي و نداشتن سيستم تصفيه فاضلاب مشكلاتي را ايجاد كرده‌اند، صرف‌نظر كند و اجازه داده شود تا اين بيمارستانها تا 2سال آينده فعاليت كرده و در اسرع وقت نسبت به حل مشكلاتشان اقدام كنند.
اين گزارش حاكي است، پسماندهاي زائد خطرناكي كه توسط مراكز بيمارستاني و كلينيك‌ها و مراكز تصويربرداري توليد مي‌شود حجم بالايي در كشور دارد و نياز است جمعآوري آن تحت مديريت قرار گيرد. سال‌هاي متوالي است كه بايد اقدام جدي در اين زمينه صورت گيرد اما اقدام جدي و درخور توجه انجام نشده است.
منبع : همشهري + ايرنا + فارس