میخواستیم از اولین بیمارستان سازان کشور شروع کرده باشیم ٬ اما نمیدانیم چطور  عزت وافتخارات ایرانیان باستان را بالاتر از هر کار خیری دانسته و ناخوداگاه  ابتدا تلاش گذشتگان حضور ذهن گردید. . . .شاید همین کار بهترین کار باشد . . . شاید

 نام اصلی امیرکبیر ، محمد تقی بود که بعدها تقی گفته می شد و عناوین و القابی که به دست آورد بدین قرار است : کربلایی محمد تقی - میرزا محمدتقی خان - مستوفی نظام - وزیر نظام - امیر نظام - امیر کبیر - امیر اتابک اعظم  . . . . . . . .  

جهت رویت متن کامل این  مطلب  ٬ میتوانید بر روی کلمهء   ادامه متن  در کادر ذیل کلیک فرمائید : 

متن کامل

 میرزا تقی‌خان امیرکبیر

صدر اعظم ایران در دوره ناصرالدین ‌شاه قاجار

نام اصلی امیرکبیر ، محمد تقی بود که بعدها تقی گفته می شد و عناوین و القابی که به دست آورد بدین قرار است : کربلایی محمد تقی - میرزا محمدتقی خان - مستوفی نظام - وزیر نظام - امیر نظام - امیر کبیر - امیر اتابک اعظم (شوهر خواهر ناصر الدین شاه نیز شد) .

محمد تقی پسر کربلایی قربان ، آشپز میرزا عیسی قائم مقام اول بود که در خانه قائم مقام تربیت یافت و در اوایل جوانی به سمت منشی قائم مقام اول به خدمت مشغول گشت و مورد عنایت رجل سیاسی دانشمند قرار گرفت و بعداٌ در دستگاه قائم مقام دوم نیز مورد توجه واقع شد تا جایی که وی را همراه هیاتی سیاسی به روسیه فرستاد و در نامه‌ای در مورد هوش و نبوغ میرزا تقی خان چنین نوشته : خلاصه این پسر خیلی ترقیات دارد و قوانین بزرگ به روزگار می گذارد . باش تا صبح دولتش بدمد .

در این ماموریت که برای عذرخواهی از قتل گریبایدوف که در ایران رخ داده بو د ، انجام می شد ، از تزار روسیه معذرت خواست و طوری عمل نمود که مورد تائید و پسند تزار و دربار ایران قرار گرفت .

امیرکبیر در سفر به روسیه به مؤسسات فرهنگی ، نظامی و اجتماعی آنجا توجه نمود و به این فکر بود که راه ترقی ایران نیز داشتن دانشگاه و تشکیلات نظامی و فرهنگی منظم است .

دومین ماموریت وی رئیس هیات سیاسی ایران به ارزنة‌الروم برای حل اختلاف مرزی بین ایران و امپراطوری عثمانی بود . در این ماموریت که نزدیک به دو سال طول کشید علاوه بر آشنایی با زدو بندهای سیاسی شرق و غرب با دلیری خاصی توانست اختلاف مرزی را به نفع ایران پایان دهد و محمره و اراضی وسیع طرف چپ شط العرب را که مورد ادعای عثمانی‌ها بود به ایران ملحق کرد .

این اقدام و پیشنهادهای مفید دیگر ارایه شده از طرف امیرکبیر ، مورد عناد و حسادت حاجی میرزا آغاسی قرار گرفت .

 چون محمد شاه مرد ، ناصرالدین میرزا که قصد حرکت به تهران و نشستن بر تخت سلطنت را داشت نمی‌توانست حتی هزینه سفر خود و همراهان را به تهران تهیه کند ، در این هنگام که امیرکبیر در تبریز و ملقب به امیر نظام بود با ضمانت شخصی پول فراهم کرد و ناصرالدین شاه را به تهران آورد اما درباریان حتی مهد علیا مادر ناصرالدین شاه که در زد و بندهای سیاسی خارجی دست داشت مخالف امیر بودند ، ولی ناصرالدین شاه هر روز بر مرتبه و مقامش می افزود تا جایی که ملقب به امیرکبیر و صدراعظم گردید .

در مدت کوتاهی که امیرکبیر صدراعظم بود ( در حالی که ناصرالدین شاه در آغاز سلطنت فقط 16 سال داشت ) با نبوغ خاص و احساسات پر شور میهن پرستی خود ، اقداماتی بس ارزنده کرد .

نخست به امنیت داخلی پرداخت . سالار را که در خراسان گردنکشی می کرد و از جانب روس‌ها و انگلیسی‌ها حمایت می شد سرکوب کرد . در نامه‌هایی که به نمایندگان سیاسی و نظامی روس می نوشت و در جواب‌هایی که می داد ، دلیری و ثبات رای و میهن پرستی موج می زند . پس از برانداختن سالار از خراسان ، فارس و بلوچستان را آرام ساخت و در همه مناطق عشیره نشین و هر جا که ممکن بود آشوبی برخیزد قراول خانه ایجاد نمود و در سراسر مملکت امنیت برقرار گشت .

در دوره صدارت امیرکبیر ترکمانان که همواره از مدتها پیش به نقاط دور و نزدیک مناطق اطراف خود حمله می کردند به هیچ اقدام خلافی دست نزدند.

امیرکبیر اقدامات فراوانی در دوره کوتاه صدارت خود به شرح زیر نمود :

ایجاد امنیت و استقرار دولت

. تنظیم قشون ایران به سبک اروپایی

. ایجاد کارخانه‌های اسلحه سازی

. اصلاح امور قضایی

. جرح و تعدیل محاضر شرع

. تأسیس چاپارخانه

. تأسیس دارالفنون

. نشر علوم جدید

. فرستادن ایرانیان به خارج برای تحصیلات وتدریس در ایران

. استخدام استادان خارجی و تصمیم به جایگزینی آنها با ایرانیان

. ترویج ترجمه و انتشار کتب علمی

. ایجاد روزنامه و انتشار کتب

. ترویج ساده نویسی و لغو القاب

. بنای بیمارستان و رواج تلقیح عمومی آبله

. مرمت ابنیه تاریخی

. مبارزه با فساد و ارتشاء (که چون مرضی مزمن در همه شئون زندگانی ایران رخنه کرده بود)

. تقویت بنیه اقتصادی کشور

. ترویج صنایع جدید

. فرستادن صنعتگر به روسیه و مقابله صنعتی با روسیه توسط دست توانای استاد کاران اصفهانی

. استخراج معادن

. بسط فلاحت و آبیاری

. توسعه تجارت داخلی و خارجی

. کوتاه کردن دست اجانب در امور کشو ر

. تعیین مشی سیاسی معینی در سیاست خارجی

. اصلاح امور مالی و تعدیل بودجه

. اقدامات مذکور در واقع شامل همه شئون کشوری می شد . با لغو یا کسر مقرری‌ها و مستمری ها ، عده‌ای با وی دشمن شدند اما چون همین مستمری‌ها که قبلاٌ دیر به دست صاحبان آن می رسید در روزگار امیر مرتباً بدانها داده میشد ، تا حدی آنها را راضی کرد . وضع بودجه مملکتی سر و صورتی یافت تا جایی که امیرکبیر حقوق ناصرالدین شاه را نیز محدود کرد . جلو بذل و بخشش‌های او را گرفت و اگر حواله‌ای از شاه می رسید جواب می نوشت که اگر این پول پرداخت شود از بودجه بسیار کم می‌شود .

 در برقراری مستمری برای اشخاص دولتهای خارجی اعمال نفوذ می کردند تا به موقع بتوانند از وجود آنها در بروز شورش و آشوب و اخلال استفاده کنند . در نامه ای چنین ملاحظه می‌شود : گاهی به خاک پای همایونی معلوم می‌شود فدوی در وجوه مخارج التفاتی قبله عالم مضایقه و خودداری می‌کند این قدر بر رای همایون آشکار باشد که به خدا من جمیع عالم را برای راحتی وجود مبارک همایونی می خواهم اگر گاهی جسارتی شود از این راه است . می خواهد که خدمت شما از جهت پول مخارج لازمه معطل نماند ... خود فدوی دیناری به احدی نخواهد داد . آن وجه را که باید به مردم بدهید به مخارج لازمه قشون پادشاهی می دهد . قبله عالم انشاء الله عیدی مرحمت می فرمائید ... زیاده جسارت نمی ورزد ..........

امیرکبیر علاوه بر وصول مالیات معوقه و افزودن به درآمد دولت بر توسعه کشاورزی و تجارت نیز افزود ، از اسراف و تبذیرها نیز جلوگیری می کرد .

در گماشتن افراد صالح و صدیق بر سر کارها و طرد اشخاص نالایق اهتمام بسیار می نمود . با متحدالشکل کردن سپاه ایران – کارخانه اسلحه سازی در ایران تأسیس کرد که روزانه 1000 تفنگ می ساخت .

 در بسط فرهنگ و استخدام استادان خارجی دقت بسیار می کرد و برای استخدام استادان شرایط خاصی وضع نمود .

در چاپ و انتشار کتب و تأسیس روزنامه وقایع اتفاقیه کوشش بسیار نمود .

اقدامات انقلابی و ملی امیرکبیر سبب شد که گروهی استفاده جو ، بنای تحریک نسبت به وی بگذارند تا جایی که فرمان عزل و قتل امیر کبیر را از ناصرالدین شاه گرفتند ، و بالاخره این سردار نامی و وطن پرست را که به حق سردار سازندگی ایران جدید بود را ، در حمام فین کاشان در ربیع الاوّل سال 1268 توسّط حاجی علی خان حاجب الدوله شهید نمودند .

 یادش گرامی و پر رهرو باد .