نگاهي به علل افزايش سزارين در كشور
پشت در اتاق عمل مرد جوان با دلشوره اين سو و آن سو مي رود، پرستار از اتاق خارج مي شود و به مرد مي گويد بايد براي عمل سزارين همسرش رضايت دهد مادر با نگراني به اتاق چشم مي دوزد، خانمي مي گويد: چرا از همان اول نگفتيد او را سزارين كنند بيچاره اين همه هم درد كشيد.
سازمان بهداشت جهاني رقم استاندارد انجام عمل سزارين را 10 تا 15 درصد اعلام كرده است اين درحالي است كه ميانگين انجام عمل سزارين در ايران حدود 42 درصد است. يعني در ايران سه تا چهار برابر استاندارد جهاني عمل سزارين انجام مي شود و جالب تر اين است كه در بیمارستانهاي خصوصي رقم انجام عمل سزارين به 80 درصد هم مي رسد.
عوارض ناشي از بيهوشي، سوزش محل بخيه ها، كمر و سر درد شايع ترين مشكلات زناني است كه سزارين را براي زايمان خود انتخاب كرده اند و اين جداي از هزينه سرسام آوري است كه براي انجام اين عمل پرداخت كرده اند. هزينه يك جراحي سزارين كه شامل هزينه اتاق عمل، دارو، بيهوشي و دستمزد جراح و كمك جراح و مبلغي است كه بیمارستان براي حق جراحي دريافت مي كند در بهترين حالت از حدود 200 هزار تومان در بیمارستان هاي دولتي آغاز مي شود و تا بيش از پنج ميليون تومان در بیمارستان هاي خصوصي ادامه دارد.
برخي متخصصان علت افزايش گرايش زنان به انتخاب سزارين را فرار از درد زايمان مي دانند و اگر اين موضوع علت اصلي افزايش عمل سزارين در بیمارستان ها نباشد لااقل يكي از مهمترين ها هست.
'صديقه ش' كه به تازگي در يك عمل سزارين صاحب نوزاد دختر شده است گفت: با اينكه پزشكم به من اطمينان داد كه توانايي زايمان طبيعي را دارم اما خودم به او اصرار كردم كه عمل سزارين را انجام دهد چون به هيچ عنوان نمي توانستم خود را در شرايط درد و اضطراب زايمان طبيعي تصور كنم و احساس مي كردم زير چنين فشاري مي ميرم و اين تفكر برايم استرس زاتر از خود زايمان بود. وي كه از بي حسي موضعي براي سزارين استفاده كرده اكنون با اينكه از دردهاي لگني رنج مي برد، نمي تواند از پله بالا و پايين برود و دكتر براي او قدغن كرده وسايل سنگين را بلند كند، ولي خوشحال است كه علاوه بر اينكه اولين نفري بوده كه فرزندش را ديده و در آن زمان درد نداشته است.
در مقابل 'مريم ر' كه فرزند خود را با زايمان طبيعي به دنيا آورده از اين شادمان است كه بلافاصله پس از تولد پسرش توانسته است به وي شير دهد. او مي گويد: در بیمارستان يكي از هم اتاقي هايم سزارين شده بود و با اينكه نوزادش گرسنه بود و گريه مي كرد با دستور پزشك و بخاطر اينكه اثر داروهاي بيهوشي هنوز در بدنش بود نمي توانست به او شير دهد و اين در حالي بود كه او هم بخاطر درد زياد همراه با نوزادش گريه مي كرد.
برخي از مادران هم فكر مي كنند سزارين براي نوزادشان بهتر است، چرا كه فشار برروي سر بچه وارد نمي شود. 'فريده احساني' متخصص زنان و زايمان به چنين خانمهايي تذكر داد كه همين فشاري كه جنين تحمل مي كند براي او مفيد است چرا كه در اين حالت با ايجاد مكش ريه هاي نوزاد پاك مي شود و به همين دليل است كه نوزادان زايمان طبيعي مشكلات تنفسي كمتري نسبت به سزاريني ها دارند، همچنين استخوانهاي سر نوزاد هم به نحوي است كه اين فشار را به خوبي تحمل مي كند.
كارشناسان علت ديگر افزايش ميزان عمل سزارين در جامعه را علاوه بر تمايل مادران باردار ، تمايل پزشكان هم مي دانند. 'سيما زماني' كارشناس حقوقي گفت: آسيب رسيدن به مادر و نوزاد در زايمان طبيعي جزء قصور پزشكي تلقي شده و مشكلات حقوقي متعددي را براي پزشك ايجاد خواهد كرد. وي افزود: درصورت هرگونه نقص جسمي مادر و نوزاد موقع زايمان، پزشك به دليل انتخاب نكردن سزارين مورد بازخواست قرار مي‌گيرد و پزشك در صورت مقصر شناخته شدن ملزم به پرداخت ديه يا ساير مجازات ها خواهد شد
زماني گفت: با اين حال كم نيستند نوزاداني كه هنگام زايمان سزارين دچار نقص عضو نظير فلج اعصاب بازويي و شكستگي جمجمه شده اند،امكان آسيب ديدن مثانه و روده ها، چسبندگي احشا و نازايي مادر در اعمال سزارين بيشتر است همچنين ميزان خون از دست رفته در سزارين دو برابر زايمان طبيعي است اما چون اغلب عوارض سزارين در درازمدت خود را نشان ميدهد زياد به چشم نمي آيد. زماني مسائل اقتصادي را يكي از عوامل افزايش سزارين عنوان كرد و گفت: زايمان طبيعي 14 تا 18 ساعت زمان مي‌برد و اگر پزشك متخصص بخواهد 18 ساعت بالاي سر مريض باشد اين كار براي پزشك كه عمل سزارين را در يك ساعت مشخص و در زماني كوتاه انجام ميدهد صرفه اقتصادي ندارد.
'نيره كاظمي' ماما نيز يكي از دلايل افزايش ميزان سزارين در جامعه را بي توجهي به نقش ماماها در آموزش بانوان باردار براي انتخاب زايمان طبيعي عنوان كرد. وي با بيان اينكه ماما عضو اصلي تيم سلامت محسوب مي‌شود و مادر باردار زماني كه در ميان مجموعه مامايي قرار مي‌گيرد بايد تحت پوشش كامل باشد گفت: ماماها نقش مراقبت و پيشگيري را بر عهده دارند و مي توان با استفاده درست از اين نقش براي كاهش ميزان سزارين در جامعه و افزايش تمايل براي انجام زايمان فيزيولوژيك فرهنگ‌سازي كرد.
تحقيقات انجام شده نشان مي دهد سزارين به عنوان مهم ترين خطر جدي افسردگي پس از زايمان تلقي مي شود. 'مليحه ساجدي' كارشناس روان شناسي معتقد است: چون با عمل سزارين ، دردهاي بارداري پس از زايمان هم ادامه مي يابد و گاهي اوقات بر شدت آنها افزوده هم مي شود ، ميزان افسردگي پس از زايمان براي مادراني كه با انجام عمل سزارين فرزند خود را به دنيا مي آورند بيشتر است .
وي افزود: مشاوره زنان پيش از زايمان و ارائه آموزشهاي لازم در دوران بارداري ، در راهنمايي مادران باردار براي انتخاب روش صحيح زايمان موثر است و خطر افسردگي هاي پس از زايمان بخصوص زايمان سزارين را كاهش مي دهد. در اين شكي نيست كه در برخي موارد براي نجات جان مادر و نوزاد بايد از روش سزارين براي انجام عمل زايمان استفاده كرد ولي آنچه مسلم است اين است كه تا تعرفه هاي پزشكي براي انجام اين دو نوع زايمان تا حد ميليون توماني تفاوت دارد، برخي پزشكان بخاطر منافع مالي تمايل بيشتري به انجام عمل سزارين دارند و همچنين متاسفانه سطح آگاهي جامعه در مسائل پزشكي، هنوز در حدي قرار نگرفته كه بتواند معايب و مزاياي شيوه هاي زايمان را از يكديگر تشخيص دهد.
همچنين آنطور كه به نظر مي رسد روش هاي نوين زايمان نظير زايمان در شرايط هيپنوتيزم و زايمان در آب كه روش هاي بدون درد زايمان طبيعي است به اين زودي ها در كشور رايج نمي شود كه مادران بارداري كه از ترس درد زايمان از روش طبيعي آن فراري اند بتوانند از اين روش هاي نوين استفاده كنند. با اين حال خوشبختانه اخيرا تحركاتي براي زمينه سازي افزايش تعداد و تمايل بانوان و پزشكان براي زايمان طبيعي انجام شده است. يكي از اين حركت ها تدوين كتاب تعرفه هاي پزشكي است. كتاب تعرفه هاي پزشكي امسال در شوراي معاونين وزارت بهداشت تصويب شده است و به زودي به مراكز و دانشگاههاي علوم پزشكي و سازمان هاي بيمه گر ابلاغ و ارسال مي شود.
به گفته وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، تعرفه هاي زايمان طبيعي و سزارين در كتاب تعرفه هاي پزشكي وزارت بهداشت يكسان شده و وزارت بهداشت تلاش مي كند تا با يكسان كردن تعرفه هاي زايمان طبيعي و سزارين، ميزان زايمان سزارين و خطرات آن را كاهش دهد. البته 'مرضيه وحيد دستجردي' وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي نيز به اين موضوع اذعان كرد كه نوشتن كتاب تعرفه هاي پزشكي كافي نيست و يكسان شدن اين تعرفه ها بويژه براي زايمان ها، زماني كاربردي خواهد بود كه در جامعه اجرايي و عملياتي شود. وي افزود: سازمان هاي بيمه گر بايد تعرفه هاي اين زايمان ها را پس از ابلاغ اجرايي كرده تا خانم ها با خيال آسوده و با در نظرگرفتن مزايا و معايب زايمان هاي طبيعي و سزارين، نوع عمل خود را انتخاب كنند.
به هر حال رساندن ميانگين عمل جراحي سزارين به ميزان استاندارد جهاني آن و ترويج زايمان طبيعي به جاي سزارين فقط با بخشنامه امكان پذير نيست و بايد موانع مختلف بر سر راه كاهش سزارين در كشور نظير رفتارها و باورهاي غلط و نبود امكانات و مشاوره هاي تخصصي و روان شناسانه براي انتخاب بهتر افراد برداشته شود تا با ايجاد تسهيلات و امكانات مناسب ، مادران باردار بتوانند از زايمان هاي ايمن استفاده كنند.
در عين حال بايد با تدوين تعرفه هاي مناسب پزشكي زايمان طبيعي نيز همانند سزارين براي پزشكان متخصص داراي جذابيت مالي باشد
زايمان در ايران از روند طبيعي خارج شده است
رئيس بيمارستان شهيد اكبرآبادي گفت: زايمان در كشور از روند فيزيولوژيك طبيعي خود خارج شده است، مداخلاتي كه حين زايمان انجام مي‌شود، علاوه بر اين كه نفعي براي بيمار ندارد، باعث شده ميزان سزارين نيز افزايش پيدا كند.
زايمان پديده‌اي است طبيعي و قدمتي به درازاي تاريخ بشر دارد. پيشرفت پزشكي قرن بيستم ايمني زايمان را افزايش داده است ولي همزمان با آن دخالت پزشكي در اكثر زايمان‌ها رواج پيدا كرده است.
مفهوم زايمان به عنوان پديده فيزيولوژيك و رواني كه در بعضي موارد نياز به مداخله پزشكي دارد از بين رفته است. در عصر تكنولوژي زنان تصور مي‌كنند توانايي انجام زايمان طبيعي را ندارند و زايمان طبيعي به آنها صدمه وارد مي‌كند.
زايمان، بدون ترديد موضوع مهمي است به يك زن باردار نمي‌توان به طور دقيق گفت كه چه زماني درد خودبه‌خودي زايمان شروع مي‌شود و چه اندازه طول مي‌كشد يا به درستي او چه چيزي را در طي اين مرحله تجربه مي‌كند.
چيزي كه زن باردار بايد بداند اين است كه زايمان (پديده‌اي طبيعي) و نتيجه واقعي حاملگي است و او بايد اين رويداد را تجربه كند. طبي شدن زايمان اغلب بيان كننده اين پيام است كه مديريت طبي بر كاركرد فيزيولوژيك بدن ارجحيت دارد و انجام زايمان بدون مداخله پزشكي خطرناك است.
مريم كاشانيان، رئيس بيمارستان شهيد اكبرآبادي درباره زايمان فيزيولوژيك مي‌گويد: روند زايمان از روند فيزيولوژيك خود خارج شده است، مداخلاتي كه حين زايمان انجام مي‌شود، علاوه بر اينكه نفعي براي بيمار ندارد، باعث شده ميزان سزارين نيز افزايش پيدا كند.
وي مي‌افزايد: اين امر باعث كاهش رضايتمندي و گاهي وارد شدن صدمات جدي به بيمار مي‌شود. هدف از ترويج زايمان فيزيولوژيك، جلوگيري از مداخلات و استفاده از روند طبيعي زايمان است.
كاشانيان مي‌گويد: ثابت شده است كه زنان باردار در زايمان فيزيولوژيك درد كمتري داشته و رضايتمندي بيشتري دارند، ميزان سزارين نيز در اين افراد كمتر است.
وي از ديگر ويژگي‌هاي زايمان فيزيولوژيك به صدمه نخوردن عضلات كف لگن اشاره كرد و مي‌افزايد: احتمال افتادگي و پارگي‌هاي بعد از زايمان نيز بسيار كمتر است. تطابق جنين با لگن راحت‌تر صورت مي‌گيرد و جنين در مسير كانال زايماني قرار گرفته و مي‌تواند از تمام فضاهاي داخلي لگن به بهترين نحو مي‌تواند، استفاده كند.
مريم خوشيده، رئيس اداره مادران وزارت بهداشت نيز معتقد است: در زايمان فيزيولوژيك تا حد امكان از هر گونه دخالت غير طبيعي در زايمان پرهيز مي‌شود و از سوي ديگر با استفاده از روش‌هاي طبيعي سعي در كاهش درد مادر و نيز خوشايندسازي زايمان او مي‌شود.
وي مي‌گويد: هر چه از مداخله‌هاي غير طبيعي كه ضرورتي به انجام آنها نيست كم شود و اين خدمات از حالت روتين خارج شود، به مرز زايمان فيزيولوژيك و طبيعي شدن روند زايمان در كشور نزديك تر خواهيم شد.
رئيس اداره مادران وزارت بهداشت در خصوص اين مداخله‌ها از ناشتا نگاه داشتن مددجو، اجازه حركت ندادن يا وصل كردن سرم به او در برخي بيمارستان‌ها مثال آورد و اضافه مي‌كند: در زايمان فيزيولوژيك، مادر مي‌تواند حركت داشته باشد.
خوشيده معتقد است: از مزاياي زايمان فيزيولوژيك مي‌توان به امنيت زايمان براي جنين و مادر، رضايت بيشتر مادر از زايمان، كاهش تقاضا براي سزارين و ترويج زايمان طبيعي اشاره كرد و هدف كلي براي انجام زايمان فيزيولوژيك اين است كه آمار سزارين در بين زنان كاهش پيدا كند.
وي مي‌گويد: با روش‌هاي نوين و حمايتي كاهش درد زايمان، عمدتاً فراهم كردن پروسه زايمان با يك اتفاق خوشايند و لذت بخش استوار است كه يك روش غير تهاجمي، ارزان و ساده و بدون عوارض جانبي است.
رئيس اداره مادران وزارت بهداشت مي‌افزايد: براي مادران باردار 8 جلسه كلاس آموزش زايمان داريم و هر مادر باردار با هر تصميمي در مورد زايمانش مي‌تواند از فوايد كلاس‌هاي آمادگي دوران بارداري و زايمان بهره‌مند شود.
خوشيده معتقد است: براي جلوگيري از ترس و اضطراب مادران روش‌هاي زايمان فيزيولوژيك، زايمان در آب و زايمان بدون درد پيشنهاد مي‌شود كه روش‌هايي نوين است و با فرهنگسازي‌هاي درباره آن و افزايش مراكز ارائه اين خدمات با هزينه هاي مناسب مادران باردار از انجام سزارين اجتناب مي‌كنند و با انجام زايمان به روش‌هاي جديد يك زايمان ايمن و بدون خطر خواهند داشت.
وي مي‌افزايد: تقريباً در هر يك از 45 دانشگاه علوم پزشكي كشور، يك مركز زايمان فيزيولوژيك راه‌اندازي شده است و حدود 70 درصد از اين مراكز شروع به كار كرده‌اند اما 30 درصد از آنها هنوز كاري انجام نداده‌اند.
وي معتقد است: در زمان حاضر بيمارستان‌هاي اكبرآبادي، ميلاد، پارس، مهديه، لقمان، آرش در تهران و بيمارستان معتضدي كرمانشاه، بيمارستان ام البنين مشهد، بيمارستان پيمانيه جهرم، بيمارستان شوشتري و فرهمند شيراز، بيمارستان شهيد رجايي آران بيدگل زايمان فيزيولوژيك را انجام ميدهد.
منبع : فارس + ایرنا + همشهری آنلاین