در طراحی یک فضای درمانی خاص کارکردهای دندانپزشکی ٬ با توجه به آیین نامه های ارزشیابی مراکز دندانپزشکی  و پروتکل های درمانی  ابلاغی وزارت بهداشت ٬ موارد گوناگونی بایستی مدنظر قرار بگیرد که اهم آنها بشرح ذیل و به ترتیب مورد بررسی قرار میگیرد :

جهت مطالعه شرح این مقاله که کار مشترک خانمها  هدی و مریم اردلانی  است   ٬ میتوانید بر روی کلمهء  ادامه متن در کادر زیر کلیک فرمائید : 

متن کامل

   مبانی طراحی مراکز دندانپزشکی

 مهندس هدی اردلانی( مهندس معمار)  -  مریم اردلانی ( دانشجوی پزشکی)

پیشگفتار

کلینیک دندان پزشکی  یک مرکز درمانی است که دندان پزشکان متخصص در رشته های متعدد بهداشت دهان و دندان ٬ کنار یکدیگر جمع شده و در کنار هم به درمان بیمارن می پردازند . تخصص گرایی در میان دندان پزشکان راه را برای ایجاد مراکزدرمانی و تشخیصی که خدمات گسترده ای ارایه می دهد هموار کرده است . مزیت این مراکز برای بیماران ، کوتاه بودن زمان انتظار و امکان تشخیص و درمان بهتر ، بدون مراجعه به پزشک دیگر است . مزیت این مراکز برای دندان پزشک نیز ، تخصیص ساعت های کاری منظم تر و توانایی تبادل و بهره گیری از تجربیات سایر دندان پزشکان است.

موارد ذکر شده نیازمند فضایی مناسب است که باتوجه به نیازهای مصرف کننده طراحی می شود  .  ابعاد و اندازه و چیدمان فضای مناسب کمک شایانی در برآوردن نیازهای مراجعین خواهد داشت .  طراحی اینگونه پروژه ها نیازمند مشاوره های فشرده با مشتریان ، پزشکان، مهندسین٬ و کارشناسان بیمارستانی و کلینیکی است و لذا غیرعادی نیست اگر طراحی آن زمان زیادی به طول انجامد.

پیش از طراحی هر بنایی باید به خصوصیات و ویژگی های آن توجه نمود . اگر فقط بگوییم مراکز دندانپزشکی به واسطه ماهیت و درون‌مایه ی خود ٬ می‌بایست دارای کیفیت‌های فضایی ویژه ای برای کارایی ایده آل دندانپزشکان باشد ٬ حرف ناقصی زده ایم .  در حقیقت فضای یک مرکز دندانپزشکی صرفاً یک ظرف مکانی با  امکان عملکردهای خاص دندانپزشکان نیست و طراحی آن منحصر به چگونگی جانمایی اثاثیه و عملکردهای دندانپزشکان در میان چند دیوار نمی‌باشد .

در یک طراحی کامل ٬ ایجاد یک محیط مطلوب و کارآمد ، تعاملی چند سویه است بین عناصر تشکیل ‌دهنده یک فضا . یعنی افراد و اشیایی که با فضایی در ارتباطند و کارکردی که برای آن فضا در نظر گرفته شده است هر یک پارامترهای متعدد و متفاوتی را در شکل‌ دهی صحیح و کارآمدی آن پدید می‌آورند . از این منظر میتوان ویژگی های یک کلینیک دندان پزشکی را به شرح ذیل برشمرد :

• بنایی امن، زیبا و پاکیزه
• محیطی نوآور ، مهیج ، پذیرای بیماران و کارکنان
• قابلیت انعطاف پذیری در برابر تغییرات آتی روابط فیزیکی ٬ مصالح٬ تجهیزات و ...  در گذر زمان و متناسب با استانداردهای روز
• قابلیت رقابت در مصرف بهینه ی انرژی (توجه خاص به انتخاب مصالح و سیستم های سرمایش و گرمایش و نور )
• قابلیت دسترسی فیزیکی آسان برای افراد کم توان و ناتوان جسمی
• قابلیت پاسخگویی به نیازهای جسمی و روحی و  روزمره بیماران
• قابلیت دسترسی سریع و آسان مراجعین و کارکنان به شبکه ی معابرشهری  و حمل و نقل عمومی

   

   

حتما شما هم شنیده اید که می‌گویند یک دندان‌پزشک اهل برلین، مطب خود را به شادترین مطب دنیا تبدیل کرده است. این دندان‌پزشک در ابتکاری جالب، مطب خود را به گونه‌ای طراحی کرده است که بیماران نه تنها ترس و نگرانی ناشی از کشیدن یا پر کردن دندان خود را فراموش می‌کنند، بلکه کاملاً سرگرم می‌شوند. او در اتاق انتظار مطب خود از رنگ نارنجی، صندلی‌های خوش‌رنگ، تابلوهای روشن و شومینه‌ای زیبا استفاده کرده است.

بیماران این مطب می‌توانند به جای فکر کردن به استرس و درد خود، در ساعاتی که در اتاق انتظار حضور دارند، از اینترنت استفاده کنند و به انواع بازی‌های مورد علاقه کامپیوتری خود مشغول شوند.

مطب یا درمانگاه مکانی است که کادر پزشکی بخش مهمی ‌از روز خود را در آن می‌گذرانند، بنابراین طراحی داخلی و چیدمان وسایل درون این فضا، همچنین رنگ‌هایی که برای وسایل و دیوارها استفاده می‌شود و نورهایی که در نورپردازی محیط استفاده می‌شود در ایجاد روحیه‌ای شاد برای ایشان و بیمارانشان مؤثر است. بیماران معمولاً مدتی را در اتاق ملاقات یا روی یونیت دندان‌پزشکی در مطب سپری می‌کنند، بنابراین طراحی محیطی راحت و تمیز می‌تواند در ارزیابی آن‌ها درباره خدماتی که در مطب دریافت می‌کنند، مؤثر باشد. علاوه بر این، طراحی محیط داخلی درمانگاهها با توجه به شرایط روحی کادر درمانی ، در حفظ روحیه شاد ایشان مؤثر خواهد بود و از خستگی و کسالت کار طولانی در یک محیط بسته می‌کاهد.

در طراحی یک فضای درمانی خاص کارکردهای دندانپزشکی ٬ سایت تخصصی بیمارستان سازی در ایران اعتقاد دارد که ضمن توجه به آیین نامه های ارزشیابی مراکز دندانپزشکی  و پروتکل های درمانی  ابلاغی وزارت بهداشت ٬ موارد گوناگونی بایستی مدنظر قرار بگیرد که  نویسندگان این مقاله  سعی دارند تا اهم آنها را بشرح ذیل و به ترتیب مورد بررسی قرار دهند :

لیست فضاهای فيزيكی مورد نیاز و نحوهء اخذ تاییدیه ها

درمـانگاه عمومی دندانپـزشكي مؤسسه اي است كه به منظور ارائه خدمات تشخيصي ، درماني و پيش گيري بيماري هاي دهان و دندان توسط دندان پزشكان ( عمومي – تخصصي ) براساس ضوابط ومقررات مربوطه دائر مي گردد و دندان پزشكان عمومي مجاز به ارائه خدمات دندان پزشكي عمومي در چارچوب برنامه هاي آموزشي دوره دندان پزشكي مي باشند . گرچه همكاري دندان پزشكان متخصص با درمانگاه هاي عمومي در جهت ارائه خدمات با كيفيت بيشتر بلامانع مي باشد .

درمانگاه تخصصي دندانپزشكي مركز درماني مي باشد كه در آن دندان پزشكان متخصص حداقل در سه رشته تخصصـي كلينيكي  فعاليت مي نمايند . گرچه همكـاري دنـدان پـزشكان عمومي با درمانگاه هاي تخصصي دندان پزشكي به منظور ارائه خدمات عمومي دندان پزشكي بلامانع مي باشد .

بدلیل امکان وجود مدیر و هیت مدیره و یا هیت امناء ٬ هر مرکز احتمالا  دارای  اطاق مسپول فنی - اطاق سرپرست امور اداری - اطاق هیت امنا ویا هیت مدیره  میباشد .

فضاي فيزيكي براساس تعداد يونيت دندان پزشكي و بخش هاي مصوب محاسبه مي شود . در دستور العملهای وزارتی حداقل مساحت مناسب براي هر يونيت و متعلقات مربوطه 10 متر مربع مي باشد .

 مراكز درماني عمومي و تخصصي دندان پزشكي مي تواند در حداقل مساحت 150 متر مربع و در يك يا چند طبقه متوالي ساختمان احداث گردد .درصورت دوطبقه بودن مي بايستي ساختمان مستقل باشد ودربيش از دوطبقه تعبيه آسانسورالزامي بوده وکليه طبقات جهت درمانگاه دندان پزشکي اختصاص يابد.قابل ذکر است طبقات منفصل  توسط بازرسین قابل تائيد نمي باشد.

بايستي فضـاهاي مورد نيـاز راديـولـوژي،  انتظار،  پذيرش و نگه داري مدارك پزشكي ، اتاق مركز استرايليزاسيون   سرويس هاي بهداشتي به تفكيك خانم ها و آقايان ، محـل  شستشوي  تي  و  وسايـل نظافت ،  آبدارخانه ،  اتاق استراحت و رختكن به طور مجزا ملحوظ و به تائيد دانشگاه برسد .

فاصله هر مركز درماني اعم از تخصصي و عمومي با مركز مشابه نبايستي از 500 متر كم تر باشد . بهتر است در مرحلهء  انتخاب محل ٬  از خريد يا اجاره ساختمان جهت احداث مرکز دندانپزشکی قبل از تائيد کارشناسي خودداري به عمل آيد.

پيشنهاد مكان جهت احداث مركز به صورت كتبي ( با ذكر دقيق آدرس ، كروكي و تلفن تماس )  توسط متقاضي مهر و امضاء شده و در دفتر دبيرخانه ثبت میگردد  . در صورت تائيد شرايط اوليه ساختمان توسط كارشناسان  معاونت درمان ، كتباً به متقاضي اعلام مي گردد ، تا نسبت به ارائه نقشه معماري ساختمان با مقياس يك صدم و نام گذاري فضاها اقدام نمايند .پس از انجام بازديد توسط كارشناسان مديريت درمان و بهداشت محيط و در صورت مورد تائيد بودن محل و فضای پیشنهادی ٬  نقشه پيشنهادي توسط معاونت درمان دانشگاه ممهور مي گردد.  

آماده سازي ساختمان طبق نقشه تائيد شده و رهنمودهاي ارائه شده به صورت كتبي بوده و بایستی تابع مجموع نظرات گروه كارشناسي (درمان، بهداشت محيط ) باشد . پس از تجهيز كامل مركز و معرفي مسئول فني جهت كليه ساعات فعاليت مركز با ارایه تصوير مصدق سند مالكيت و اجازه نامه معتبر  و ليست تجهيزات به تفكيك بخش ها  ٬ پروانه بهره برداری صادر خواهد شد

از آنجاییکه وجود حداقل يك نفر پرستار دندان پزشكي با تحصيلات  دانشگاهي در هر نوبت كاري جهت ارائه خدمات درماني فرم گيري و آموزش بهداشت الزام قانونی داشته و همچنین حضور  يك نفر تكنسين راديولوژي با تحصيلات دانشگاهي در مركز تخصصي دندان پزشكي ، در صورت داشتن دستگاه پانوركس و لترال سفال در كليه نوبت هاي كاري فعال مركز ضروري است ٬ لذا  در نظر گرفتن اطاق پرستاران دندانپزشکی و اطاق تکنسین های رادیو لوژی و پروتز و . . . . . الزامی است

محل ساختمان و تجهيزات فني بايد قبل از صدور پروانه تأسيس توسط كارشناسان ذي ربط دانشگاه ها و يا وزارت متبوع مورد بررسي و تائيد قرار گيرد . 

درنهایت میتوان لیست فضاهای فیزیکی یک مرکز دندانپزشکی بزرگ را به شرح ذیل برشمرد:

مشخصات فيزيكی اطاق انتظار

در روزگاری که همگان اذعان دارند رقابت بین مطب‌ها و کلینیک‌های دندان‌پزشکی شدید است، بدون شک بیماران مکانی را برای درمان مشکلات دهان و دندان خود برمی‌گزینند که در آن راحت‌تر بوده و احساس آرامش بیشتری کنند.

به طور قطع تعدادی صندلی و چند میز برای همراهان و خود بیماران در هر کلینیک دندانپزشکی وجود دارد  . اما آیا هر مرکز دندانپزشکی را میتوان یک مرکز دارای اطاق انتظار شایسته بشمار آورد ؟

در یک برآورد کلی ٬ فضای انتظار مناسب برای مراکز دندانپزشکی بایستی به ازای هر نفر در انتظار ٬ حداقل ۲ صندلی برای نشستن مهیا  باشد . اگر سیستم نوبت دهی مناسبی موجود بوده و میزان انتظار و توقف بیماران طولانی نباشد ٬ برای هر یونیت ۳ صندلی انتظار کافیست ولیکن در صورت عدم وجود سیستم نوبت دهی مناسب و یا در شرایط معطلی بیماران در مراکزی که بیماران ترومای دندانپزشکی هم وجود دارند  ویا در مراکز دندانپزشکی چند تخصصی ٬ به ازای هر یونیت دندانپزشکی حداقل ۴ صندلی انتظار لازم است . گرچه به ازای هر ۱۰ یونیت فعال منصوبه در هر طبقه با فضای انتظار مشترک ٬ ۲۰٪ از عدد حاصله کسر خواهد شد .

ابعاد فضای انتظار نبایستی مربع شکل باشد . هرچه فضای انتظار دندانپزشکی به خصوصی گرایی بیماران کمک نماید ٬ حجم ها در منظر بیمار و همراهان وی آرامش دهنده تر خواهد بود . همچنین فضای انتظار حتی المقدور نبایستی کارکرد راهرو مانند داشته باشد . عبور و مرور مکرر مراجعین وکارکنان از جلوی صندلی هر کسی آزار دهنده است چه رسد به روح آزرده و بی طاقت بیمار دارای دندان درد .

بطور قطع هرچه صندلیهای اطاق انتظار برای نشستن طولانی مدت، راحت تر باشند ٬ میزان صبوری در انتظار افزایش مییابد . بنابراین برای چنین محیط هایی صندلی ها و یا مبلمان هایی مناسب هستند كه ارتفاع سطح نشیمنگاه تا زمین زیاد نباشد. هر چه این میزان در محدوده استاندارد خود كمتر باشد، فرد به هنگام نشستن احساس راحتی بیشتری می كند.

توصیه میشود با نصب زه های چوبی و یا پلاستیكی بر روی دیوارهایی كه پوشش رنگی برای آنها انتخاب شده است، آن هم در ارتفاع متناسب با ارتفاع پشتی صندلی و محل برخورد احتمالی با دیوار، از آسیب دیدگی های حاصل از این گونه برخوردها جلوگیری نمایید

باکس منشی بایستی مستقل از فضاها ولی غیر مجزا باشد . وجود بايگاني مدارك پزشكي و محل نگهداري سوابق پزشكي بيماران در مطب ضروري بوده و بایستی این محل براحتی قابل دسترس باشد.

مشخصات فيزيكی اطاق کار دندانپزشک 

هر مطب دندانپزشكي بايد حداقل داراي یک اتاق کار و معاينه با فضاي مناسب بغیر از سالن انتظار و  منطبق با شرائط منطقه اي و نظر دانشگاه علوم پزشكي مربوط باشد. البته تعداد اطاق معاینه و کار از ابتدای شروع بکار کلینیک بایستی مشخص و معلوم باشد زیرا  مطابق قوانین هرگونه افزايش اتاقها و تجهيزات كه مطب را تبديل به موسسه درماني نمايد، ممنوع مي باشد.

حداقل فضاي لازم جهت اتاق كار دندانپزشکی 12 متر براي هر يونيت و لوازم جانبی آن  مي باشد .  محل نصب یونیت دندانپزشکی مي بايست به نحوي باشد كه پس از قرار گيري كابينت ها و ساير ملزومات ٬ به منظور جلوگيري از آلودگي محيط اطراف ٬ حداقل به شعاع يك متر در اطراف يونيت فضاي باز وجود داشته باشد.

در مواردی که تعدادی یونیت در یک سالن نصب میباشند ٬ حتی المقدور بایستی چینش یونیت ها به موازات هم بوده و امکان عملکرد و حتی ورود و خروج به بالای سر بیمار  برای دندانپزشک و کمک وی ٬ برای هر یونیت بدون هیچ گونه تداخلی با یونیتهای مجاور  ٬ کاملآ فراهم باشد .

اطاق کار دندانپزشک بايد داراي تهويه مناسب بوده و بخصوص در مواقع قطع سیرکولاسیون هوا توسط سیستم های مکانیکال ٬ امکان تهویه طبیعی و جایگزینی هوای تازه به صورت عادی برای اطاق یونیت ها مقدور باشد .

 مشخصات فیزیکی پوشش فضاها ( کف و دیوار و مبلمان )

پوشش ديوارها و سقف بايد سالم، صاف، بدون درز و شكاف و قابل تميزکردن باشد. قطعآ برای پوشش سطح دیوارها و كف یك محیط درمانی كه انواع و اقسام آلودگی ها و میكروب ها در آن وجود دارند، قابل شست وشو بودن، از جمله مهم ترین و ضروری ترین خصوصیت موردنیاز محسوب می شود.

برابر دستورالعمل وزارتی ديوارهاي اتاقهای مربوط به عملیات درمانی بايد تا ارتفاع 80/1 متر از كف با كاشي،‌سراميك يا سنگ پوشيده شده باشد. در غير اين صورت و برای مراکز قدیمی كليه وجوه دیوارها با رنگ قابل شستشو نظير رنگ روغن بایستی پوشش شده و تميز باشد.

كاربرد رنگ های پلاستیكی و همچنین كاغذهای دیواری برای اغلب مكان ها مردود خواهد بود مگر آنكه كاغذ دیواری تا حدودی قابل شست وشو بوده و در سطح بالای دیوار و دور از دسترس همگان به كار برده شده باشد و فضای زیرین آن را پوشش های قابل شست وشویی مانند رنگ های روغنی و یا دیوارپوش های پلاستیكی و یا سنگ و سرامیك در برگرفته باشد.

در میان رنگ ها نیز رنگ روغنی آن هم از نوع براق تر مناسب ترین انتخاب رنگی جهت پوشش دیوارهای این قبیل مكان ها است. زیرا هر چه میزان رنگ روغنی براق نسبت به مات بیشتر باشد، سطح صیقلی تر بوده و در نتیجه شست وشوی آن راحت تر امكان پذیر خواهد بود.

از دیوارها كه بگذریم كف ها نیز از جمله مهم ترین سطوحی هستند كه به راحتی در معرض آلودگی قرار می گیرند لذا می بایست به پوشش قابل شست وشوی آنها نیز توجه كرد. در همین راستا سنگ و سرامیك بهترین انتخاب به حساب می آیند. همچنین كف كليه اتاقها، راهروها، توالت و محوطه دستشويي بايد سالم، صاف، بدون درز و شكاف  و از جنس قابل دستشو باشد.

البته در مورد مطب های خصوصی، پوشش كف با كفپوش های Hdf لمینیت شده نیز بلامانع است بشرط آنکه امكان استفاده از مواد شوینده و ضدعفونی كننده به وسیله انواع و اقسام تی ها برای تمیز كردن آنها وجود داشته و  آب به طور مستقیم استفاده نشده و نسبت به خشك كردن سطح آن نیز به سرعت اقدام شود.

به جای پارچه برای روكش صندلی ها و یا مبلمان، چرم های مصنوعی را برای این منظور انتخاب كنید تا شست وشو و ضدعفونی آن امكان پذیر بوده و آلودگی ها به راحتی تمیز شوند. همچنين ميز و صندلي و نيمكت ها بايست سالم و قابل نظافت باشند.

 در و پنجره ها بايد سالم و رنگ آميزي شده و تميز باشد ( در و پنجره هاي آلومينيومي نيازي به رنگ آميزي ندارند ). ساختمان مطب به گونه اي باشد كه مانع تجمع و تكثير حشرات و جوندگان گردد.

 رنگ فضاها 

 هنگامی كه در مورد رنگ یك فضا بحث می كنیم، تنها به رنگ سطوح ثابت آن مكان یعنی دیوارها، درها و كف محدود نمی شود بلكه پالت رنگی یك محیط تمام رنگ های به كار رفته در لوازم و سطوح را در بر می گیرد لذا برای انتخاب لوازم دكوراسیونی و كاربردی، علاوه بر موارد لازم جهت در نظر گرفتن نوع كاربرد آنها، به زیبایی ظاهری و رنگ شان نیز توجه كنید  . زیرا همان طور كه می دانید رنگ تاثیر مستقیمی بر روی روحیه افراد می گذارد.

بنابراین در چنین مكان هایی از رنگ های شاد، ملایم و آرام بخش استفاده كرده و از به كار بردن رنگ های افسرده كننده و حتی تند صرف نظر كنید

به عنوان مثال بهترین انتخاب برای پالت رنگی محیط های درمانی رنگ های سبز، سبزآبی، آبی كمرنگ، آبی سبز، صورتی كمرنگ، گلبهی، كرم، لیمویی و یا تلفیقی از آنها با هم است ولی برعكس كاربرد رنگ های بنفش، قهوه ای، مشكی و مانند اینها هرگز توصیه نمی شود.

 عناصر تزیینی و لوازم سرگرم کننده 

با كاربرد عناصر صرفا تزئینی و دكوراسیونی مانند تابلوها، گل و گیاه طبیعی و یا حتی مصنوعی  فضایی ایجاد کنید که كمی از اضطراب و ناراحتی بیمار كاسته و آرامشی هر چند موقتی را در او پدید آورد.

مراجعین یك مطب پزشك و یا یك مركز درمانی می بایست مدت زمانی كه معمولا چندان هم كوتاه نیست را برای مراجعه به انتظار سپری كنند.

گذشت این مدت زمان هنگامی قابل تحمل تر می شود كه افراد به كاری سرگرم باشند.

به عنوان مثال تماشای برنامه های تلویزیونی كه بر روی دیوار نصب شده و یا در گوشه ای قرار گرفته یا گوش دادن به موسیقی متن ملایم و آرامبخش و یا رادیو و همچنین حل جدول و مطالعه مجله و یا روزنامه می تواند از جمله این سرگرمی ها باشد.

همچنین نصب تابلو با ذكر مشخصات كامل در ورودي مركز و هریک از اطاقهای مربوطه با ذكر نوع فعاليت و تخصص دندان پزشك الزامي است .

 نورپردازی ها

 از آنجا كه نور غذای روح است، در یك محیط درمانی كه اغلب بیماران با ناراحتی های جسمی یا روحی ناشی از مشكل جسمی شان مراجعه می كنند، وجود نوری مناسب و كافی ضروری است.

اطاق کار دندانپزشک بايد داراي نور مناسب بوده و دقت شود رفلکس نور سقف ها از کف اطاق کار دندانپزشکان مزاحم کار و تمرکز دندانپزشک بر روی بیمار که عمدتآ با زمینهء کف همراه است ٬ نگردد. اگر کف اطاق کار دندانپزشکی براق و منعکس کننده نور میباشد ٬ بهتر است از نورپردازی مستقیم  در سقف خوداری شود .

 تسهیلات سرمایشی و گرمایشی

 وجود تسهیلات مناسب فصل برای گرم كردن و یا خنك كردن فضا برای افزایش آستانه تحمل بیماران و همراهان در یك انتظار چندساعته بسیار موثر است.

 درجه حرارت اطاقها، هال و راهروها بر حسب فصول مختلف سال بایستی متعادل باشد و حتي الامكان از تهويه مناسب و نور كافي برخوردار باشد. در صورت عدم وجود سيستم حرارت مركزي،‌ حداقل وسيله حرارتي قابل قبول بخاري مجهز به دودكش مناسب مي باشد. 

 تعویض هوا و ورود هوای تازه و خروج هوای قدیمی ٬ گذشته از اثرات نشاط آور جسمی و روحی ٬ باعث خروج بوی نامطبوع سوختن دندانها در موقع تراشیدن و همچنین خروج ذرات ریز این تراشه ها از هوای اطاقهای کار خواهد بود . لذا بحث ورود هوای تازه در مکانهای دندانپزشکی قابل چشم پوشی نمیباشد .

 مشخصات فيزيكی سرویسهای بهداشتی 

در فضای ساختمان یك مطب وجود سرویس بهداشتی ضروری است. در این سرویس نیز می بایست تسهیلات لازم در قالب توالت فرنگی و دستگیره های مورد نیاز برای بیمارانی كه دچار معلولیت جسمی بوده و یا به جهت دردهای مفاصل پا امكان استفاده از توالت های معمولی برایشان وجود ندارد، در نظر گرفته شود.

در اتاق كار دندانپزشكي نصب دستشويي با رعايت شرايط مندرج در آیین نامه ها الزامي است و ترجيحاً شير دستشويي از نوع آرنجي يا پدالي يا خودكار (اتوماتيك ) باشد.  نصب دستشويي همرا با مايع صابون در کلیه واحدها ضروري مي باشد.

 همچنین لازم است كاسه سنگ توالت و دستشويي ها از جنس سراميك يا چيني سالم و بدون شكستگي يا ترك خوردگي بوده و مجهز به شتر گلو باشد.

 ديوار محل نصب دستشويي (اطراف دستشويي ) بطور مناسب كاشيكاري گردد و ديوار توالت قابل شستشو روزانه باشد. ( ديوار توالت حتي الامكان تا ارتفاع 80/1 متر از كف با كاشي، سراميك يا سنگ پوشيده شده باشد ).

مطب بايد داراي انشعاب آب لوله كشي بهداشتي باشد. در صورت عدم وجود شبكه لوله كشي،  ‌آب مصرفي ( آشاميني و بهداشتي ) مورد تأئيد مسئولين بهداشتي باشد.

فاضلاب مطب بايد به روش بهداشتي جمع آوري و دفع گردد . درصورت استفادهء آپارتمانهای مجاور برای سکونت ٬ لازمست حتی المقدور رایزر فاضلاب مطبها ی دندانپزشکی با سایر اماکن مسکونی یکی نباشد .

 مشخصات فضاي مورد نیاز تجهیزات خاص دندانپزشکی 

حداقل تجهيزات ضروري جهت مطب دندانپزشكي شامل يونيت استاندارد و اينسترومنت و كمپرسور، كابينت ها، اتوكلاو، فور، دستگاه آمالگاماتور و كپسول اكسيژن و ست احيا و داروهاي دندانپزشكي اورژانس داراي تاريخ مصرف  مي باشد. دارو و تجهيزات اتاق اورژانس ( شامل كپسول اكسيژن ، قفسه داروهاي اورژانس ،  ست احياء  شامـل آمبوبـگ و .... تا حد امكان الكترو شوك ) ضروري مي باشد . لذا انبار های منظور شده و محلهای جای کمد بایستی جوابگوی این حجم لوازم و دارو باشند .

وجود دستگاه راديوگرافي پري اپيكال در مطب هاي دندانپزشكي با رعايت اصول حفاظت در برابر اشعه بلامانع است. البته در مواردي كه در مطب اقدام به درمانهاي كانال ريشه يا جراحي ريشه هاي نهفته و دندانهاي نهفته صورت مي گيرد،‌وجود دستگاه راديوگرافي الزامي است. مراكز تخصصي مي توانند يك دستگاه راديولوژي پانوركس و لترال سفال نيز داشته باشد . محدوده مـورد نظـر جهت استقرار دستگاه هاي راديو گرافي بايد به طور جداگانه سرب كوبي شده و به تائيد سازمان انرژي  اتمي  رسيده باشد .

در مطب هايي كه جراحي هاي سرپايي و يا معاينات خاص بعمل مي آيد، وجود دستگاه فور يا اتوكلاو جهت استريلياسون وسايل و ابزار جراحي و معاينه الزامي است . به ازاي هر 5 دستگاه يونيت دندان پزشكي وجود يك دستگاه اتوكلاو با حجم حداقل 17 ليتر الزامی است  . بنابر این فضای مورد نظر بایستی پیش بینی گردد .

در صورتي كه در مطب قالب ريزي انجام مي گيرد، مي بايستي براي اين كار اتاق کار مجزا با تهویهء مخصوص در نظر گرفته شود.

كمپرسور يونيت كه داراي صدا و ارتعاش است بايد خارج از اتاق كار دندانپزشك نصب شود و رعايت اصول ايمني در نصب و نگهداري آن رعايت گردد. به منظور بالابردن كيفيت خدمات دندانپزشكي بهتر است كمپرسور بدون روغن باشد.

 مجهز بودن اين گونه مراكز به برق اضطراري  الزامی است . لیکن هر یک از تجهیزات میتوانند دارای یو پی اس مناسب خود باشند .

 امکانات عملی کردن مقررات بهداشتي در زمان بهره برداری

وجود مواد پاك كننده مايع در دستشويي براي بيماران و مواد ضد عفوني كننده مناسب جهت سطوح و تجهيزات در مطب الزامي است

اسفاده از وسايل يكبار مصرف با توجه به نوع خدمات براي هر بيماري ضروري است و مي بايست پس از استفاده بطريق بهداشتي دفع گردند.

تفكیك زباله هاي خطرناك ( وسايل عفوني، سرسوزن، تيغ بيستوري و ساير و وسايل برنده ، مواد آلوده به انساج و خون و سرم ) از زباله هاي عادي ضروري است و بايد در كيسه هاي مقاوم زباله قرار گرفته و بطريق بهداشتي دفع شوند.البته‌ تيغهاي جراحي و سر سوزنهاي مصرف شده بايد در ظروف مقاوم و ايمن جمع آوري و دفع بهداشتي گردند.

 وجود زباله دان درب دار قابل شستشو و داراي كيسه زباله مقاوم در قسمتهاي مختلف مطب الزامي است.

كليه یونیت هاي قابل استفاده براي بيماران،‌داراي ملحفه تميز و سالم و يا پوشش كاغذي مناسب پوشيده باشند.

 ابزار مورد مصرف در مطب كه نياز به گندزدايي (Disinfection) و ياسترون كردن (Sterilization ) دارد بايد بطور مرتب و مناسب بعد از هر بار مصرف، گندزدايي ياسترون گردد.

 كليه قسمتهاي مطب بطور مرتب نظافت و در موارد ضروري محلهاي آلوده با يكي از مواد گندزا،‌گندزدايي (ضدعفوني) گردد.

----------------------------------------

پایان