حرارت خشك (فور )
۱- دستگاه فور، داراي يك اجاق و يك اتاقك عايق كاري شده است كه با جريان برق گرم مي شود.
۲- ايـن دستگاه داراي بدنه فولادي ، فن ، زمان سنج ، حرارت سنج ، تنظيم كننده درجه حرارت ، ترموستات و سيستم ارت است.
۳- وسایل و لوازم مختلف با درجه حرارت های مختلف در زمان خاص و به شرح ذیل استریل میشوند:
در 160 درجه سانتي گراد در مدت 2 ساعت،
در 171 درجه سانتيگراد در مدت 1 ساعت
در 180 درجه سانتي گراد در مـدت 5/0 ساعت
در 191 درجه سانتي گراد در مدت 6 تا 10 دقيقه
به مورد آخر Rapid Heat Transfer نیز میگويند.
۴- با فور مي توان روغن ها، گازهاي آغشته به وازلين، پودرها، سوزن ها، تيغ، قيچي، نوك الكتروكوتر، دريل ها، فرزهـا، مته ها، لوله هاي شيشه اي وآيينه ها را سترون نمود .
۵- بدلایل مختلف استفاده از فور به خصوص در مراکز کوچک کاربرد زیادی دارد . اهم این دلایل بشرح ذیل میباشند:
۶- استفاده از فور مشکلات و معایبی را نیز بهمراه دارد . اهم این معایب بشرح ذیل است :
نفوذ پذيري فور در عمق ابزار و به خصوص پک های ابزار جراحی ضعيف است
انجام کامل پروسه استرلیزاسیون در فور نياز به زمان طولاني دارد
موجب تغيير رنگ و سوختـن كاغذ و پارچه های مجاور ابزار حساس به حرارت مي شود
۷- كنترل عملكرد فور، نقش مهمی در اطمینان از صحت عملکرد آن دارد . بگونه ای که بدون رعایت موارد زیر صحت استرلیزاسیون در فور مورد خدشه قرار میگیرد :
بايستي هر روز واشر نسوز درب فور مورد بازديد قرار گیرد
با یک دماسنج شاهد، صحت عمل حرارت سنج فور كنترل گردد
هر هفته با استفـاده از آزمون هاي بيولوژيك (باسيلوس سوبتيليس كه به حرارت خشك بسيار مقاوم است) عمل سترون سازي فور مورد ارزيابي قرار گیرد
۸- نکته اساسی در کار با فور آنستکه در پايان كار با فور، تا درجه حرارت به زير 50 درجه سانتيگراد نرسيده ٬ نبايـد در دستگاه را باز نمود ، زيرا به علت اختلاف دما، آلودگي هواي بيرون به وسايل داخل دستگاه سرايت مينماید .
حرارت مرطوب (اتوكلاو)
۱- حرارت مرطوب هنـوز، موثرتريـن ، متداول تريـن ، قابـل اعتمادترين و كم هزينه تريـن روش براي سترون سازي است.
۲- اتوكلاو دستگاهي است كه با استفاده ازعوامل دما ، بخار ، فشار و زمان ، عمل مي كند.
۳- نکته مهم در این دستگاه این است که چون بايستي " هوا" با " بخار" جابجا شود ٬ اگرچنانچه هواي داخل دستگاه كاملا تخليه نشود، به علـت اختلاف وزن مخصـوص هوا و بخار، درجه حرارت به حد مطلوب نخواهد رسيد. البته جابجايي هوا در اتو کلاو ها يا با نيروي ثقل ( Gravity ) صورت مي گيرد و يا با مكش پمپ (Prevaccum).
۴- انواع دستگاه های اتوکلاو همواره داراي يـك مخزن فولادي ضدزنگ ، ضداسيد و باز و ضدمغناطيس هستند . همچنین درب فولادي اتو کلاوها به واشر نسوز مجهز میباشند .
۵- دستگاههای اتو کلاو عمومآ دارای قسمتها و قطعاتی به شرح ذیل میباشند :
قفل ايمني
شيرهاي آب و بخار
صافي هاي هوا و بخار
سوپاپ اطمينان
فشارسنج
حرارت سنج
زمان سنج
سيستم ارت
۶- حجم انواع اتو کلاوها در حال تغییرات زیادی میباشد لیکن به طور عموم از 5 ليتر تا بيش از 1000 ليتر متداول میباشد
۷- در انواع دستگاه اتو کلاو ٬ دما 121 تا 134 درجه سانتيگراد است و زمان، بسته به نوع دستگاه 4 تا 30 دقيقه متفاوت خواهد بود
۸- واحد سنجش فشار يكي از موارد زير است:
يك اتمسفر = يك بار= 100 كيلوپاسكال = 5/14 پوند بر اينچ مربع = 750 ميليمتر جيوه
۹- در پايان مرحلـه سترون سازي، بخار دستگاه تخليه مي شود تا فشار اتاقك به صفر برسد. اين مرحله 15 تا 20 دقيقه طول مي كشد.
۱۰- اتوكلاو بـراي سترون كردن لوازم جراحي فلزي، شيشه ها، مايعات و بعضـي مواد پلاستيكي بكار مي رود.
۱۱- نوعي سترون سازي سريع وجود دارد بنام Flash Sterilization كـه در آن وسايل، در درجه حرارت 134 درجه سانتيگراد و فشار 60 پوند بر اينچ مربع، ظرف 3 دقيقه سترون مي‌شوند.
۱۲- از محاسن استفاده از اتوكلاو ٬ زمان كوتاه و نفوذ خوب است ، همجنین وسايل زيادي را مي توان با آن سترون كرد. ولي ٬ كند شدن وسايل برنده و باقي ماندن رطوبت دربسته ها درپايان كار از معايب اين روش به حساب مي ايد.
۱۳- عملكرد اتوكلاو را بايستي با بررسي حرارت سنج بـا ترمومتر شاهـد، وزن كردن بسته ها قبل و بعد از فرايند (جهت بررسي باقي ماندن رطوبت در بسته ها) ، استفاده از انديكاتورهاي شيميايي و استفاده هفتگي از انديكاتورهاي بيولوژيك باسيلوس استئاروترموفيلوس " B. Stearothermophilus ارزيابي نمود.
این مطلب با استفاده از وبلاگ بهداشت محیط تهیه شده است