با قانون برنامه منطبق نيست
ميزان جمعيت، متوسط اقامت بيمار، درصد اشغال تخت و ميزان بيمارپذيري در هر شهرستان از عواملي است كه براساس آن ميتوان ظرفيتهاي مورد نياز بستري را تعيين كرد... . . . . . در حال حاضر بهطور متوسط در شهرستانها به ازاي هر 1000 نفر يك تخت بيمارستاني وجود دارد كه اين رقم با توجه به تعداد جمعيت هر شهرستان متغير خواهد بود. . . . . . . در یک بندي از برنامه چهارم توسعه كه بسيار روي آن تاكيد شد و هيچگاه عملياتي نشد، تامين و توزيع متعادل خدمات درمان بستري مناسب با نياز در نقاط مختلف كشور بود. در آن برنامه آمده بود كه با در نظر گرفتن ايجاد دسترسي آسان خدمات براي آحاد مردم از يك طرف و جلوگيري از سرمايهگذاري خارج از نياز از طرف ديگر، موضوع سطحبندي خدمات درمان بستري در دستور كار متوليان بهداشت و درمان كشور قرار گيرد كه متاسفانه محقق نشد. . . . . . . . تعيين نياز به تخت بستري در سطح كشور با توجه به امكانات حاضر و پيشبيني اين نياز در آينده و همچنين تعيين ميزان نياز به نيروي انساني متخصص و چگونگي توزيع عادلانه آن در سطح كشور در شرايط موجود و پيشبيني اين نياز، از عواملي است كه در نظاممند كردن درمان كشور بسيار حائز اهميت است که متاسفانه حرکت قابل توجهي در اين زمينه مشاهده نمي?شود. . . . . . . . مشكلاتي كه در حال حاضر بيمارستانهاي كشور با آن روبرو هستند، فقدان توزيع عادلانه تجهيزات پزشكي و سوءمديريت است. بسياري از تختهاي موجود در بيمارستانها بلااستفاده هستند و در بسياري از بيمارستانهاي نقاط محروم با مشكل نبود امكانات روبرو هستيم. . . . . . در حال حاضر بسياري از بيمارستانهايي كه در حال ساخت هستند، به بهرهبرداري نرسيده و تا پايان برنامه پنجم توسعه نيز به بهرهبرداري نخواهند رسيد، در نتيجه ساخت و افزايش تختهاي بيمارستاني كه از سوي وزير بهداشت مطرح شده، عملي نيست. . . . . . . ساخت و افزايش تختهاي بيمارستاني از مواردي است كه در برنامه پنجم توسعه به آن هيچ اشارهاي نشده است. بر همين اساس، لايحهاي كه در مجلس مطرح نشده قابليت اجرايي نداشته و امكانپذير نخواهد بود.دکتر حسينعلي شهرياري/رييس كميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي
مشكل امروز، کمبود تختهاي بيمارستاني نيست
آمار ارائهشده در برنامه چهارم توسعه نشان ميداد حدود 80 هزار تخت بيمارستاني در اختيار وزارت بهداشت است كه نيمي از اين تختها عمري بالاي 30 دارند و بسيار فرسوده هستند... . . . . . بر همين اساس مقرر شد تا پايان برنامه چهارم توسعه يعني سال 1389، 56 هزار تخت بيمارستاني به بيمارستانهاي كشور اضافه شود كه متاسفانه اين طرح به اجرا درنيامد. در حال حاضر نيز بار ديگر از سوي وزير بهداشت و درمان، موضوع افزايش تختهاي بيمارستاني مطرح شده كه اميدواريم مانند برنامه چهارم توسعه با مشكل و تاخير روبرو نشود، اما مشكل اساسي كه امروزه جامعه پزشكي را گريبانگير كرده، افزايش يا كاهش تختهاي بيمارستاني نيست زيرا در حال حاضر در كشور مشكل كمبود تختهاي بيمارستاني وجود ندارد. ضريب اشغال تختهاي بيمارستاني در كشور ما نسبت به نُرم جهاني كمتر است و بر همين اساس سرانه تختهاي بيمارستاني نيز نسبت به ساير كشورها در سطح كمتري قرار دارد. . . . . . . افزايش تختهاي بيمارستاني كه از سوي وزير مطرح شده، داراي 2 مشكل عمده و اساسي است؛ نخست تامين اعتبار براي ساخت تختهاي بيمارستاني و دوم تامين منابع انساني. . . . . . . به ازاي هر تخت بيمارستاني بايد حداقل 2 نيروي كاري استخدام شود كه در شرايط فعلي و با وجود موضوع استخدام پرستاران كه چند سال است مجلس و دولت با آن درگير هستند و نتوانستند اين معضل را حل كنند، چگونه قرار است منابع انساني بيمارستانهايي كه با افزايش تخت روبرو ميشوند، تامين شود؟ . . . . . نبود نيروي كارآمد و متخصص کافي و همچنين مشكلات استخدامي پرستاران و كادر درماني از مهمترين معضلات امروز جامعه پزشكي است. . . . . . . معضلي كه بايد در حال حاضر درصدد رفع آن برآييم مشكل معيشتي پرستاران و پزشكان و به طور كل جامعه پزشكي است كه بيشك نارضايتي اين قشر بر سلامت جامعه تاثير منفي خواهد گذاشت.دکتر عبدالجبار كرمي/عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي
افزايش تختهاي بيمارستاني با كدام برنامه و بودجه؟
افزايش تختهاي بيمارستاني كه در حال حاضر از سوي وزير بهداشت و درمان مطرح شده، شايد در نگاه اول از ضروريات جامعه پزشكي باشد، اما اين اقدام بدون برنامهريزي و مديريت، مشكلات پزشكي را بيشتر از گذشته خواهد كرد... . . . . . . مشكلي كه در حال حاضر وزارت بهداشت و درمان بيشتر از افزايش تختهاي بيمارستاني با آن روبروست، ضعف مديريتي و نبود برنامهريزي مناسب است. وزارت بهداشت هيچ زماني برنامه خاصي در عرصه مديريت نداشته و اغلب مديران اين حوزه، بدون برنامه وارد عرصه مديريت ميشوند و مديران و وزراي سابق را متهم به بيلياقتي ميكنند. . . . . . . حال اين سوال مطرح است كه با وجود تحريمهاي جدي عليه ايران، نبود اعتبار كافي براي پرداخت يارانهها، مشكلات استخدامي پرستاران و نبود اعتبار كافي براي ساخت بيمارستانهاي كشور، هزينه ساخت تختهاي بيمارستاني از كجا تامين شود؟ . . . . . . دادن وعدههاي سنگين به مردم و عملنكردن به آن، جز آنكه نگاه مثبت مردم را از ما بر ميگرداند، سود ديگري به همراه نخواهد داشت. اين يک اصل بديهي است که هر نوع اقدامي بايد با برنامهريزي دقيق صورت پذيرد و سپس به فكر اجراييكردن آن بود.دکتر عبدالعزيز جمشيدزهي/عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس
افزايش تختهاي بيمارستاني، آغاز يا پايان يک تحول در بخش سلامت؟!
با توجه به تعريف سازمان جهاني بهداشت «بيمارستان واحد منسجمي است متشکل از سازمانهاي اجتماعي و پزشکي که وظيفه آن رسيدگي به مشکلات درماني و بهداشتي جمعيت است و دامنه خدمات آن به خانواده نيز گسترش يافته است... علاوه بر اين بيمارستان وظيفه آموزش کارکنان درماني و امور تحقيقاتي را نيز برعهده دارد.» . . . . . براساس اين تعريف نگاه توسعهاي سياستگذاران به بخش سلامت بايد تغيير اساسي يافته و تنها ارتقاي شاخصهاي درماني از جمله شاخص تعداد تخت بيمارستاني به ازاي جمعيت را هدف اصلي خود قرار ندهند. شاخصي که در تمام گزارشات رسمي وزارت بهداشت ايران در سالهاي اخير و گزارش رييسجمهور در ديدار سالانه هيات دولت با رهبر معظم انقلاب در شهريور ماه سال جاري مورد توجه خاص قرار گرفته است. در اين نوشتار سعي شده به وضعيت تختهاي بيمارستاني در ايران و برخي نکات مهم و قابل توجه سياستگذاران به اختصار اشاره شود. . . . . . آمارها نشان ميدهد كه در سال 1360 جمعيت ايران معادل 5/38 ميليون نفر بوده و از سال 1360 به بعد نرخ رشد جمعيت در ايران كاهش داشته است. تعداد تختهاي بيمارستاني در سال 1360 برابر با 57 هزار و 800 تخت بوده، يعني به ازاي هر 10 هزار نفر 15 تخت وجود داشته است. اكنون حداقل 30 سال از عمر اين تعداد تخت بيمارستاني ميگذرد و نيازمند بازسازي هستند. اين بدين معناست كه تا سال 1400 حداقل حدود 43 هزار و 312 تخت (75 درصد تختها) به بازسازي و نوسازي نياز دارند. جمعيت ايران در سال 1387 معادل 73 ميليون نفر بوده است. تعداد تختهاي بيمارستاني در آن سال به ازاي هر 10 هزار نفر، 14 تخت بوده، يعني در كل 102 هزار تخت بيمارستاني در كشور وجود داشته است. . . . . . . طبق پيشبينيهاي صورت گرفته، جمعيت كشور تا سال 1400 هجري شمسي به 90 ميليون نفر ميرسد و اگر بخواهيم همچنان به ازاي هر 10 هزار نفر 14 تخت بيمارستاني داشته باشيم، به 126 هزار تخت بيمارستاني نياز خواهيم داشت. به اين معنا كه تا سال 1400 بايد 23 هزار و 300 تخت ديگر تامين كنيم. . . . . . . به نظر ميرسد بايد در کنار برنامه ريزي جهت افزايش تختهاي بيمارستاني در کشور به نکات ذيل توجه كرد: . . . . . گسترش تختهاي بيمارستاني بايد متناسب با نياز جامعه به خدمات و نوع بيمارستانها از نظر اندازه (کشوري، قطبي، ناحيهاي، شهرستاني و بخشي)، مالکيت (دولتي، نيمهدولتي، خصوصي و خيريه)، روش درمان و اهداف بيمارستان (آموزشي پژوهشي، عمومي و تخصصي) باشد. . . . . . . طبق آمارهاي سازمان بهداشت جهاني (2010) ايران تنها در شاخص تختهاي بيمارستاني از متوسط جهاني عقب نبوده و اين عقبافتادگي در ساير شاخصها از جمله تعداد پزشک نسبت به جمعيت، پرستار به تخت بيمارستاني و... هم وجود دارد که ارتقاي يک شاخص به تنهايي ميتواند باعث نزول ساير شاخصها شود و بايد ظرفيت?سازي متناسب در همه زمينهها مورد توجه قرار گيرد. . . . . . . . ايران جزو محدود کشورهايي بوده که در سالهاي گذشته روند نزولي هزينههاي صرف شده را در بخش بهداشت و درمان تجربه كرده است. توجه ويژه به افزايش تختهاي بيمارستاني که با صرف بودجه عمراني (5 درصد کل هزينه ايجاد يک تخت جديد) در کوتاه?زمان تحقق مييابد، ميتواند زنگ خطري براي بودجه جاري کم بهداشت و درمان در سالهاي آينده باشد و سرمايه گذاري در بخش بهداشتي و طب پيشگيري را تحتالشعاع خود قرار دهد. . . . . . . . ضريب اشغال تختهاي بيمارستاني موجود در بخش دولتي در حال حاضر به ندرت به 70 درصد ميرسد. اين در حالي است که بخش عمده اين شاخص به تختهاي مراقبتهاي ويژه مانند ICU و CCU مربوط ميشود. . . . . . با توجه به نکات فوق پيشنهاد ميشود موارد زير در ايجاد و توزيع تختهاي بيمارستاني لحاظ شود:.... 1)بايد تصميمگيري در خصوص افزايش و توزيع جغرافيايي تختهاي بيمارستاني براساس نيازها و امکانات واقعي کشور در بخش بهداشت و درمان و همچنين توجه به فرهنگ، مذهب، زبان و بافت جمعيتي مناطق مختلف کشور صورت پذيرد تا امکان چانهزنيهاي سياسي به حداقل برسد...... 2)سياستگذاران بخش سلامت برخلاف گذشته با آناليز روند بيماريها و ايجاد بانکهاي اطلاعاتي معتبر در ثبت اطلاعات درماني شهروندان اقدام به داده?کاوي (DATA MAINING) در اين حوزه كنند و براساس تغيير الگوي بيماريها، بيماردهي جامعه و بيماريهاي بالقوه، تصميمات کاملا مستدل خود را اجرايي كنند...... 3) دولت با گسترش بيمههاي تکميلي و پوشش خدمات بيمهاي مردم را در دريافت خدمات درماني سرپايي و بستري از بخش خصوصي ياري كند...... 4) دولت با کمک و اعطاي تسهيلات ويژه به بخش خصوصي، بيمارستانهاي اين بخش را ترغيب به ايجاد تختهاي جديد بهخصوص در بخشهايي که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته از جمله ICU و CCU كند...... 4)دولت با توجه به محدوديتهاي قانوني در جذب نيروي انساني متخصص، متناسب با ايجاد تختهاي جديد بيمارستاني، بايد با ارائه لايحه به مجلس محترم پيشبينيهاي لازم را در اين زمينه از هم اکنون انجام دهد...... 5) بيمارستانها براساس رسالت نوين خود بايد با اطلاعرساني مناسب و اقدامات پيشگيرانه تعداد بيماران بالقوه خود را کاهش دهند که اين مهم با سياستهاي درآمدي و بودجهاي بيمارستانها در تضاد است...... 6) اجراي طرح هدفمندکردن يارانهها موجب افزايش بهاي تمام شده و هزينه خدمات بستري در بيمارستانها شده و اين امر، سرمايهگذاري در بخش بهداشت و پيشگيري از بروز بيماريها را در مقايسه با گسترش تختهاي بيمارستاني داراي اهميت دوچندان ميكند. 7)دولت بايد ترميم و بازسازي تختهاي موجود بيمارستاني را در کنار ايجاد تختهاي جديد مورد توجه قرار دهد.*دکتر علي کشتکاران - رييس دانشکده مديريت و اطلاعرساني، دانشگاه علوم پزشکي شيراز،** مهران حق?شناس - کارشناس?ارشد مديريت اجرايي، دانشکده مديريت و اطلاعرساني، دانشگاه علوم پزشکي شيراز
البته خدا را شکر گزاریم که مسولین با تجربه تر وزارت بهداشت به شرح ذیل ٬ ضمن تعدیل تفکرات دیگر مسولین ٬ حتی تا مرز تجدید نظر در حرفهای مطروحه را با عنوان <<عدم قطعیت >> اعلام و اندکی خیال همگان را راحت نمودند . نظرات ایشان را هم در ادامه مطالعه بفرمایید :
حرکت در راستاي سند چشمانداز بيست ساله
موضوع توسعه و نوسازي ظرفيتهاي درماني کشور، از بحثها و دغدغههاي جدي امروز سياستگذاران و مديران نظام سلامت است . . . . . بر همين اساس و با توجه به نيازسنجي تعداد تختهاي بيمارستاني و شناسايي مناطقي که دچار کمبود تخت هستند، تعداد 66 هزار تخت بيمارستاني در سطوح مختلف به سيستم درماني کشور اضافه خواهد شد. . . . . . . البته اگرچه در حال حاضر تعداد تختهاي بيمارستاني نسبت به جمعيت کشور کم است، اين مساله به آن معنا نيست که اين 66 هزار تخت براي جبران کمبود تختها به کار گرفته شود، بلکه بيش از نيمي اين ظرفيت مربوط به تختهاي جايگزين است. در حقيقت بخش اعظم اين تختها، جايگزين تختهاي فرسوده و بيمارستانهايي خواهد شد که در مقابل زلزله و بلاياي طبيعي مقاوم نيستند. . . . . . . براساس برنامهريزيهاي انجام شده، تختهاي جايگزين هم براي مناطق محروم و هم براي مناطق برخورداري که تختهاي فرسوده دارند، ساخته خواهد شد. . . . . . . . علاوه بر ساختن تختهاي جايگزين، بخشي از اين 66 هزار تخت اختصاص به توسعه و ظرفيتهاي جديد دارد. تختهاي جديد در مناطقي از کشور ساخته ميشود که گذار جمعيتي در آنها اتفاق افتاده يا جمعيت مهاجر در آنها زياد است. بر اين اساس، برآورد شده در کلانشهرهاي تهران و کرج، هر دو مورد اين ويژگيها صدق ميکند و بخشي از اين ظرفيت را به خود اختصاص خواهند داد. علاوه بر آن به دليل مهاجرت ميتوان گفت در کلانشهرهايي همچون تبريز، اصفهان، شيراز و مشهد بيمارستانهاي مناسبي در اين شهرها و حاشيه آنها نداريم، بنابراين بخشي از تختهاي جديد هم به اين مناطق تعلق خواهد گرفت. البته بايد تاکيد داشت اينگونه نيست که اين 66 هزار تخت به حدود 120 هزار تخت که در حال حاضر در کشور وجود دارد، افزوده شود، بلکه 30 درصد آن در مرحله مطالعه و طراحي است تا مشخص شود چه مناطقي به اين تختها نياز دارند. بهطور کلي اختصاص اين 66 هزار تخت در 3 سطح انجام خواهد شد: سطح اول، مطالعه و طراحي براي تختهايي که نياز کل کشور است. سطح دوم، تختهايي که جايگزين تختهاي فرسوده ميشوند و سطح سوم، تختهايي که در حال حاضر قطعا کمبود داريم. براين اساس، بيش از نيمي از تختهايي که در حال ساخت است، مربوط به تختهاي جايگزين است و در حدود نيمي ديگر هم ظرفيتهاي جديد است که 20 هزار واحد آن را وزارت مسکن ميسازد و حدود 15 تا 20 هزار تخت هم توسط وزارت بهداشت احداث ميشود. موضوع مهم ديگر در مورد اين تختها، تامين نيروي انساني موردنياز است. در زمينه تختهاي جايگزين تغييري در نيروي انساني ايجاد نخواهد شد، اما در مورد تختهاي جديد، درخواست استخدام نيروي انساني به معاونت نيروي انساني رييس جمهوري داده شده و نيروي انساني موردنياز در حال جذب است. تامين بودجه اين احداثات نيز مساله ديگري است که اهميت زيادي دارد. بخشي از بودجه مورد نياز از بودجههاي عمراني وزارت بهداشت تامين ميشود و بخشي نيز بايد در قالب بودجههاي جديد در اختيار وزارت بهداشت قرار گيرد. همچنين از لحاظ فني و مهندسي، ساخت اين تختها براساس برنامههاي کارشناسي شده صورت ميگيرد. در حال حاضر برنامه جامع ايجاد تختهاي بيمارستاني را داريم که تختهاي موردنياز در سطوح مختلف در بيمارستانها ساخته ميشود. وزارت مسکن براساس نقشههاي تيپ وزارت بهداشت تختها را ميسازد و وزارت بهداشت نيز در مراحل مختلف ساخت تختها نظارت مستمر خواهد داشت. براساس برنامه زمانبندي، مقرر شده تا سال 93 حداکثر 20 هزار تخت جايگزين اختصاص يابد و 20 هزار تخت ديگر، بعد از سال 93، يعني در سال 96 يا 97 تحقق يابد و 30 درصد باقيمانده نيز در راستاي برنامههاي ايران 1404 و چشمانداز بيست ساله در مرحله مطالعه و طراحي است.دکتر حسن اماميرضوي/معاون درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي
66 هزار تخت قطعيت ندارد
پيرو مطالب منتشر شده در رسانهها درخصوص افزايش 66 هزار تخت به تختهاي بيمارستاني، بحثها و اظهارنظرهاي متفاوتي در رسانهها و محافل پزشکي کشور به دنبال داشتهاست. بر اين اساس، يادآوري و بيان برخي نکات، احتمالا به زدودن بعضي از ابهامات و سوالهاي به وجود آمده در اين زمينه کمک خواهد نمود. . . . . . . همانگونه كه مستحضريد درحالحاضر در كل بيمارستانهاي كشور، حدود 110 هزار تخت بستري وجود دارد كه بايد براساس نظام سطحبندي و ميزان وجود بيماريهاي مختلف در سطح كشور تا پايان سال 93 اين ميزان به 140 هزار تخت افزايش يابد. . . . . . . از 110 هزار تخت موجود كشور حدود 40 هزار تخت عمر بالاي 50 سال دارند كه به بازسازي و نوسازي جهت بهبود استانداردها و مقاومسازي كلي نياز دارند. . . . . . . نکته قابل توجه ديگر در اين زمينه اين است كه اين 66 هزار تخت در دست مطالعه يا ساخت است كه در اينجا لازم است متذكر گرديم در دست مطالعه بودن به مفهوم عملياتي شدن ساخت، چه در حال حاضر و چه در آينده نيست و بايد نتايج مطالعه مشخص شود تا به قطعيت بتوان اعلام نتيجه کرد. . . . . . . . درمورد منابع مورد نياز اينگونه پروژهها نيز علاوه بر بودجههاي جاري، با توجه به قوانين برنامه پنجم توسعه و بودجه سال 90 امكان استفاده از ظرفيت بخش غيردولتي و خريد خدمت وجود دارد. . . . . . . . بر همين اساس هم وزارت بهداشت از تمام امکانها و ظرفيتهاي قانوني جهت بهبود ارائه خدمات به مردم استقبال ميكند.دکتر محمودرضا محقق/معاون اجرايي معاونت درمان وزارت بهداشت
منبع: هفته نامه سپید