چالش پژوهش کشور پول نیست، ضعف مدیریت است
رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: چالش پژوهش کشور را نمی‌توان فقط در کمبود پول و منابع اعتباری خلاصه کرد، پول برای پژوهش لازم است ولی بیشترین چالش پژوهش کشور ضعف مدیریت است.
محمداسماعیل اکبری در تشریح مباحث، مشکلات و راهکار در زمینه پژوهش به خصوص در عرصه پزشکی به مناسبت فرا رسیدن 25 آذر روز پژوهش اظهار داشت: پژوهش مبتنی بر دیدگاه است مفهوم آن این است که اگر دیدگاه مدیریتی جامعه این شوق را داشته باشد که هر رفتاری را در جامعه بر اساس علم پژوهش پیگیری کند یا نیازهای جامعه را براساس پژوهش پاسخ دهد و در نهایت رفتارها را براساس پژوهش اصلاح کند، عملاً مملکت ما کشوری پژوهشی می‌شود.
تحصیلکرده به اندازه کافی هست،مدیریت پژوهشی نیست
وی افزود: اگر امروز در پژوهش نقصانی است به دلیل مسائل مدیریتی است نه نقصان تکنیکی، برای اینکه به اندازه کافی تحصیلکرده در کشور داریم که بتواند پاسخ نیازها را برآورده کند ولی مطرح‌کننده سؤال یا مدیریت پژوهشی دچار اشکال است.
اکبری ادامه داد: در مجموع مدیریت پژوهشی در کشور دچار اشکالاتی است که گاهی اوقات ما آن را به پول مربوط می‌کنیم البته من نمی‌گویم که وضعیت پول و اعتبارات در پژوهش بسیار خوب است ولی قبول ندارم که پول چالش اصلی مباحث پژوهش کشور است بلکه مدیریت پژوهشی است که حرف نخست را باید در مسائل پژوهشی کشور بزند.
معاون سلامت سابق وزارت بهداشت در تشریح مصادیق مشکلات پژوهشی کشور که برآمده از فقدان مدیریت‌های پژوهشی است، گفت: به طور مثال ما در کشور به مقدار مشخصی گندم مصرف می‌کنیم و محصولات گندم شامل ۵۰ نوع می‌شود که کیفیت آن با یکدیگر متفاوت است.
با پژوهش باید کیفیت گندم درجه 3 کنونی ارتقا یابد
وی افزود: من دلم می‌خواهد وقتی وزیر کشاورزی می‌خواهد درباره نان در مملکت صحبت کند فقط نگوید ما این مقدار گندم وارد یا تولید می‌کنیم زیرا کیفیت گندم بر اساس جغرافیا، آب، زمین و دانش کشاورز و در نهایت نوع محصول بستگی دارد و باید این گونه قضاوت کرد. حال وقتی در مملکت ایران ما از گندم درجه ۳ بیشتر استفاده می‌کنیم باید برای تبدیل گندم درجه ۳ به درجه ۲ نقاط ضعف را با پژوهش برطرف کنیم.
سرطان سومین بار بیماری در کشور
رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در تشریح تأثیرگذاری پژوهش‌ها در عرصه پزشکی نیز گفت: در عرصه پزشکی مثلاً ما بر حسب پژوهش می‌گویم کدام بار بیماری‌ها برای ما بیشتر است به طور مثال بار بیماری‌های سرطان در کشور درجه ۳ شناخته می‌شود یعنی سومین بار بیماری‌ها در کشور مختص به سرطان است.
وی ادامه داد: حال باید ببینیم چه مقدار در کشور می‌خواهیم برای درمان سرطان هزینه کنیم، مدیر حوزه درمان سرطان کشور باید آگاه باشد که این مقدار را چگونه باید هزینه کند و نتایج این هزینه‌ها را نیز پیش‌بینی کند که آیا این اعتبارات به سلامت، طول عمر، رضایتمندی و کیفیت زندگی مردم منتهی می‌شود یا خیر و در گام بعد بررسی کند که اگر این اعتبار اختصاص یابد در زمینه پیشگیری، درمان و توانبخشی چگونه به کمک پژوهش می توان این اعتبارات را تقسیم کرد تا به نتایج مطلوب‌تری برسد.
برای درمان‌ها باید راهنمایی بالینی مشخص شود
اکبری ادامه داد: در زمینه درمان نیز مدیران حوزه سلامت باید بررسی کنند که این اعتبارات در کجا هزینه شود مثلاً هر زمان شرکت دارویی آمد و گفت این دارو معجزه می‌کند بخواهد گوش کند یا اینکه خود در این زمینه اقدام کند درست نیست. باید مانند همه جای دنیا در این زمینه راهنمایی بالینی برای درمان مشخص شود تا معلوم کنیم چقدر از هزینه‌ها را باید مصرف کنیم و این هزینه‌ها چه مقدار سلامت مردم را در بر خواهد داشت.
دستیابی به هواپیمایی جاسوسی آمریکا نتیجه مدیریت پاسخ محور
معاون سلامت سابق وزارت بهداشت افزود: این شاخص‌های پژوهشی باید شاخص ذهنی و عملکردی مدیران پژوهشی کشور باشد البته ضرورت ندارد که خودشان محقق باشند بلکه باید بتوانند خوب سوال مطرح کنند.
وی گفت: حال مثلاً ما در بخش نظامی تا حدود زیادی موفق شده‌ایم شاید بنده زیاد در این زمینه متخصص نباشم اما عملکردها و شواهد نشان می‌دهد که پیشرفته‌ترین هواپیمای جاسوسی آمریکا را توانستیم به زمین بنشانیم چرا؛ چون مدیر نظامی ما شاید پژوهشگر نباشد اما سؤال‌کننده خوبی است و می‌آید یک تعداد آدم جوان را جمع می‌کند و می‌خواهد که برای رسیدن به پاسخ به کنترل هواپیمای جاسوسی آمریکا اقدام می‌کند.
پژوهش‌ها باید بر مبنای نیاز جامعه صورت پذیرد
اکبری اظهار داشت: پژوهش و مدیریت بر مبنای نیازهای جامعه است، مثلاً نیاز واقعی که در حوزه نظامی ما تعریف شده این است این است که برای هواپیما جاسوسی آمریکا جهت کنترل آن پاسخی بیابیم و حال پس از نشاندن این هواپیما آن را به ما نشان می‌دهند که به این موفقیت رسیده‌اند اما مثلاً برای برنج سؤال مطرح نشده و همچنین برای خیلی از مسائل پزشکی نیز جواب این سؤالات مطرح نشده است.
وضع پژوهشی ایران در جهان خجالت آور است/ جلوتر از امارات پز دادن ندارد
رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در تشریح مقایسه ایران با دیگر کشورها در عرصه پژوهشی نیز گفت: ببینید خیلی وضع ما خوب نیست ما با کشورهای منطقه بعد از کشور ترکیه قرار گرفته‌ایم من خجالت می‌کشم بگویم بعد از ترکیه و حال بعد از کشور ترکیه دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند امارات که جمعیت آن به اندازه یک محله تهران است که نباید با ایران مقایسه کرد و حال از این کشور جلو بودن که برتری نیست و پُز دادن ندارد.
اکبری ادامه داد: ما باید خودمان را با یک ساختار جمعیتی ۶۰ تا ۷۰ میلیون نفری مانند ترکیه مقایسه کنیم. تازه ما درآمد نفت نیز داریم ولی ترکیه آن را نیز ندارد ولی از ما جلو افتاده است و این خوشایند نیست.
آرزو داریم روزی صاحب توانمندی تولید اصل دارو شویم
وی بیان داشت: در مباحث علوم پایه وضع‌مان بد نیست ولی تنها در مقایسه با این کشورها است ولی اصلاً قابل قیاس با کشورهای اروپایی و آمریکایی نیستیم، مثلاً در تولید دارو ما تمام داروهای جدید را وارد می‌کنیم و حال اخیراً دیده‌ام مرتب تبلیغات می‌کنند ما داروهای ضد سرطان را می‌سازیم این در حالی است که این داروها را ما فرمولاسیون و بسته بندی می‌کنیم و آرزو داریم که یک روزی صاحب توانمندی تولید اصل دارو شویم.
تشویق برای فرموله کردن داروهای مورد نیاز وارداتی
اکبری گفت: برای داروی کشور تقریباً ۸۰ درصد ارز مصرفی برای ۴ تا ۵ درصد داروهای مصرفی کشور هزینه می شود، باید بیاییم و اعلام کنیم هرکسی توانست این رقم را تغییر دهد و این داروها را در داخل کشور فرموله کند به وی جایزه می‌دهیم و این چنین سؤالاتی را خوب مطرح کنیم و ساختارهای اجتماعی و دانشگاه‌ها را در این زمینه به کار ببریم زیرا این دانشگاه‌ها با این عظمت و نیروهای ph.d که دارند واقعاً می‌توانند بسیاری از سؤالات را پاسخ دهند.
معاون سلامت سابق وزارت بهداشت در زمینه راهکاری برای ارتقای مسائل پژوهشی کشور به خصوص در عرصه پزشکی نیز گفت: مدیران پژوهشی باید دلسوزانه و عالمانه پاسخگوی نیازها باشند.
بهره گیری از خیرین در عرصه پژوهش‌های پزشکی
وی در پاسخ به این پرسش که آیا در مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در زمینه پژوهش‌های پزشکی به خصوص بیماری‌های سرطان اقدامی صورت گرفته است، افزود: مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی یک نمونه کوچک است ولی ما توانسته‌ایم نشان دهیم که پول مبنا نیست ما بدون پول و بودجه (که نداریم) با ایجاد و برانگیزه کردن ذوق و شوق افراد (خیرین) هزینه تحقیقات را آنان متقبل می‌شوند.
سؤالات در ذهن افراد ایجاد کرده‌ایم
اکبری تصریح کرد: افراد دیگر را نیز ترغیب کرده‌ایم که خدا و پیامبر در درمان مؤثر هستند اگر مسلمان هستید بیایید و کمک کنید یعنی ما رفته‌‌ایم سؤالات را در ذهن آدم‌ها ایجاد کرده‌ایم و ضمناً آموزش را نیز راه انداخته‌ایم زیرا دانشجو خود محقق به حساب می‌آید.
وی در پاسخ به این پرسش شما که خودتان زمانی معاون سلامت سابق وزارت بهداشت بودید در زمینه پژوهش و مواردی که اظهار داشتید چه اقدامی کردید، گفت: بنده همه این موارد را که اعلام کردم در زمان مسئولیتم اجرا کردم متأسفانه بعد از بنده این روند ادامه پیدا نکرد زیرا ما تولید علم کردیم و برای نخستین‌بار در تاریخ اعلام کردیم که مملکت از چه چیزی می‌میرد.
برای نخستین‌بار در تاریخ اعلام کردیم کشور از چه چیزی می‌میرد
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: حتی کتاب «مرگ در ایران» که در این زمینه به چاپ رسید دیگر چاپ مجدد نشد و تنها یکبار در سال ۸۲ به چاپ رسید آخر چرا باید این‌طور باشد مثلأ «کتاب بار بیماری‌ها» تنها در سال ۸۲ چاپ شد و همچنین کتاب «ثبت سرطان» که در سال ۸۲ چاپ شد و حال ما واقعاً رفتیم برای پیدا کردن عوامل بیماری‌ها و اینکه کدام بیماری گرفتارمان می‌کند و تا آن زمان که وقت داشتیم اقدامات لازم را انجام دادیم.
شرکت‌های چندملیتی دارو از ما زرنگ‌تر هستند
اکبری ادامه داد: حالا نیز باید این کار ادامه یابد تازه این مباحث مسائل ایپدمولوژی است ما در آن زمان رویان را راه انداختیم که پاسخگوی نیازهای بیولوژی زنان و مامایی کشور شود الحمدالله رویان در اصفهان راه‌اندازی شد و نتایج خیلی خوبی نیز به ثمر نشست و مؤثر نیز بود ولی در دارو توفیقی نداشتیم چون شرکت‌های چند ملیتی از ما زرنگ‌تر بودند، خلاصه حرف در مباحث پژوهشی بسیار است.
منبع: فارس