روپوش سفید را به کناری نهادند
اگر در دنیای گسترده اینترنت به جستجو درباره اشتغال پزشکان در مشاغل غیرمرتبط پزشکان بگردیم، به نتایج جالب و البته متناقضی می رسیم. اگر نتایج را محدود به ایران کنیم، بیشتر نتایج شبیه نمونه ای است که در ادامه می آید: «نایب رییس انجمن پزشکان عمومی کشور با انتقاد از نبود جایگاه برای جامعه پزشکی کشور به عنوان مهم ترین خطری که این حرفه را تهدید می کند، گفت مطالعات انجام شده نشان می دهد وضعیت رفاهی پزشکان نسبت به گذشته به طور متوسط پایین رفته و این می تواند زنگ خطری برای روی آوردن پزشکان به سایر مشاغل باشد. همچنین رییس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران نیز ضمن هشدار نسبت به وضعیت شغلی و معیشتی پزشکان کشور گفت: «برخی پزشکان عمومی و متخصصان رشته های پزشکی به علت درآمد ناکافی به فعالیت های غیرپزشکی و غیرمرتبط روی آورده اند
در حالی که بنابر آمارها از ۱۱۰ هزار پزشک کشور، ۶۰ هزار نفر آنان پزشکان عمومی هستند، رییس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران با تاکید براینکه تنها ۲۰ درصد پزشکان عمومی از وضعیت معیشتی خود رضایت دارند، به روزنامه جام جم گفت: «تنها ۲۰ درصد پزشکان عمومی، ۵۰ درصد پزشکان متخصص و ۶۵ درصد فوق تخصص ها از درآمد نسبتا خوب و زندگی مرفهی برخوردارند و ۳۰ درصد پزشکان عمومی و متخصصان و ۲۵ درصد فوق تخصص ها از زندگی متوسطی برخوردارند».
این نمونه ای از وضعیت غالب در ایران است. اگرچه کم نیستند پزشکانی که در عرصه سیاست، هنر و ادبیات، و حتی صنعت و تجارت به موفقیت های قابل توجهی دست یافته اند، اما آنچه در معرض دید و توجه قرار دارد بیکاری پزشکان و اشتغال آنها در مشاغلی است که نه از سوی خرد جمعی پزشکان و نه از نظر وجدان جامعه، برای یک پزشک مناسب شمرد نمی شود.
اما اگر نتایج جستجو را به سایر نقاط دنیا گسترش دهیم، به نتایجی می رسیم که می تواند اعتماد به نفس از دست رفته ما پزشکان را زنده کند و ما را به آینده امیدوار سازد. نه تنها در این جستجو به آمار طویل و عریضی از نرخ بی کاری پزشکان برنمی خوریم و خاطره از مسافرکشی پزشکی در خیابان های مثلا مادرید برنمی خوریم، بلکه با لیستی عریض و طویل از پزشکانی آشنا می شویم که استعداد خود را، پس از کسب مدرک و اشتغال در رشته های مختلف، در زمینه هایی به کار انداخته اند که موجب موفقیت چشم گیر آنها و در بعضی موارد زنده ماندن نام آنها در خاطره جمعی بشر شده است.
● نماد مبارزه
امروزه تبدیل به «مد»ی شده است که جهان سرمایه داری نمی تواند از او به آسانی بگذرد. امری که البته دوستداران او را خوش نمی آید. مردی که جنگل های کوبا با قدم های او آشنا است و سرتاسر آمریکای جنوبی پس از گذشت بیش از نیم قرن از اعدام وی، هنوز از اندیشه های او متاثر است، پزشکی بوده آرژانتینی که تصویر وی با ریشی ژولیده و کلاهی آراسته به ستاره سرخ آرزوها برای پیر و جوان آشنا است. دکتر «ارنستو چه گوارا» در سال ???? در روزاریو آرژانتین به دنیا آمد. در سال ???? وارد دانشکده پزشکی بوینس آیرس شد و در همین دانشگاه تحصیلات خود را به اتمام رساند. از چه گوارا به عنوان یک انقلابی ضدامپریالیسم آمریکا یاد می شود که رهبری بسیاری از مبارزات آزادی طلبانه را در آمریکای لاتین به عهده داشت. وی دوست بسیار نزدیک فیدل کاسترو، رهبر کوبا محسوب می شد و تا زمان دستگیری و اعدام توسط نیروهای ویژه بولیوی و عوامل سیا به مبارزات خود ادامه داد. او در تمام طول مبارزات خود به مداوای مجروحان و مردم فقیر و آسیب دیده از جنگ می پرداخت.
● نماد کودتا
اگرچه «چه» مُرد، اما کوبا پایگاهی برای رشد و انتشار سوسیالیسم شد و حاصل، برآمدن رهبرانی شد که به کمک این مدل خاص از اندیشه سیاسی به مبارزه با استعمار ایالات متحده و کسب استقلال برای ملت خود پرداختند. اما ایالات متحده حیات خلوت خود را رها نکرد و در این راه از تمام راه های ممکن استفاده کرد، اما شاید بسیاری از ما ندانیم که قربانی معروف ترین کودتای «سیا» در آمریکای جنوبی و شاید در تمام دنیا، پزشکی بوده سوسیالیست که سر در راه آرمان ملت خود نهاد. «سالوادور آلنده» در تاریخ ?? جولای ???? در شیلی متولد شد. وی از نوامبر ???? تا زمان مرگش در کودتای پینوشه در ?? سپتامبر ????، رییس جمهور شیلی بود. وی در سال ???? موفق به کسب مدرک پزشکی از دانشگاه شیلی شد. آلنده پیش از ریاست جمهوری برای یک دوره وزیر بهداشت شیلی شده بود.
● نماد پیشرفت
اگرچه پیش از وی جهان سوم بیش از هر چیزی به نمادهای مبارزه تعلق خاطر داشت و به عنوان مثال، محمد مصدق را به دلیل مبارزه بی امان با استعمار بریتانیا می ستود، اما این پزشک، با هدایت کشور خود به سوی پیشرفتی غیرقابل تصور، دیدگاهی دیگر را به شیوه رهبری رهبران در جهان سوم در برابر چشمان حسرت زده این مردمان ترسیم کرد. «ماهاتیر محمد» ?? ساله، نخست وزیر سابق مالزی از سال ???? تا ????، رهبری مالزی را در زمان رشد و جهش سریع اقتصادی به عهده داشت. وی در دانشکده پزشکی کینگ ادوارد در سنگاپور، به تحصیل پزشکی پرداخت.
● نماد ترور
شب قبل از برگزاری امتحان جامع علوم پایه در دانشکده های پزشکی ایران، آنهایی که بی خوابی شب امتحان شان را با دیدن تلویزیون تسکین می دادند، با تصاویری روبه رو شدند که باورش، همچنان که برای ساکنان نیویورک، به آسانی ممکن نبود. حتی به فکرشان خطور نمی کرد که در دل کشوری که قوی ترین نیروی هوایی دنیا را در اختیار دارد و پس از فروپاشی شوروی ندای پایان تاریخ سر داده و بنا نهادن نظم نوینی را وعده داده و در پی گسترش هژمونی خود در سراسر گیتی بود، یک گروه تروریستی توانسته باشد «نماد تجارت جهانی» را فرو بریزد. اما، شاید سخت تر از آن، نمی توانستند باور کنند که یکی از سران این گروه تروریستی و مرگ آفرین، یک پزشک متخصص باشد. «ایمان الظواهری» در سال ???? در حومه شهر قاهره به دنیا آمد. پدر وی یک داروساز و از یک خانواده دانش پرور و عمدتا پزشک بود. در سال ???? تحصیلات پزشکی خود را در رشته جراحی در دانشگاه قاهره به پایان رساند. الظواهری از سال ???? به گروه القاعده پیوست.
وی یکی از رهبران اصلی القاعده است و مدت ها پزشک شخصی «اسامه بن لادن» بوده است.
و البته لیست پزشکان سیاستمدار طولانی تر از حوصله این مقال است:
▪ بشار اسد؛ رییس جمهور ۴۲ ساله جمهوری عربی سوریه از دانشکده پزشکی دمشق فار غ التحصیل شد و در لندن موفق به طی دوره تخصصی چشم پزشکی شد. وی بعد از مرگ پدرش در سال ????، رییس جمهور سوریه شد.
▪ سید ابراهیم جعفری؛ ?? ساله، متولد کربلا، نخست وزیر سابق عراق در دولت انتقالی عراق بعد از انتخابات ژانویه ????، فارغ التحصیل از دانشکده پزشکی موصل.
▪ ایاد علاوی؛ ?? ساله، نخست وزیر سابق عراق و رهبر جنبش وفاق ملی. ایاد علاوی که پس از سرنگونی رژیم صدام حسین در سال ???? از سوی نیروهای آمریکایی به عنوان یکی از اعضای ?? گانه «مجلس الحکم» شورای حکومت انتقالی عراق انتخاب شده بود، به سمت نخست وزیر و اولین رییس دولت عراق پس از صدام حسین برگزیده شد و قدرت را از پل برمر، حاکم آمریکایی عراق تحویل گرفت و تا هنگام پیروزی ائتلاف عراق واحد در انتخابات پارلمانی و معرفی ابراهیم جعفری به عنوان نخست وزیر جدید عراق این سمت را بر عهده داشت. وی در دانشکده پزشکی بغداد، به تحصیل طب پرداخت.
▪ آرنولفو آریاس؛ وی در سال ???? در پنونوم، مرکز یکی از استان های پاناما به دنیا آمد و در سال ???? در میامی فلوریدا از دنیا رفت. آریاس، ? دوره رییس جمهور پاناما شد، ولی هیچ گاه نتوانست دوره ریاست جمهوری خود را به اتمام برساند، چرا که در هر ? دوره با کودتای نظامی از کار برکنار شد. سومین دوره ریاست جمهوری وی در سال ???? تنها دو هفته طول کشید. وی دوره پزشکی عمومی و دوره تخصص جراحی خود را در دانشگاه هاروارد طی کرد و بعدها در روان پزشکی، بیماری های زنان و بیماری های غدد درون ریز به ادامه تحصیل پرداخت.
▪ میشل باشلت؛ وی رییس جمهور فعلی شیلی است. در واقع او نخستین زنی است که توانسته در تاریخ شیلی به چنین مقامی برسد. در انتخابات سال ???? شیلی وی با کسب ??/? درصد آرا توانست رقیب ثروتمند و توانمندش سباستین پینه را پشت سر بگذارد. با وجود اینکه باشلت علاقه داشت به تحصیل جامعه شناسی و اقتصاد بپردازد، با تشویق پدرش پزشک شد. وی یک جراح، پزشک اطفال و اپیدمیولوژیست است و مطالعاتی در استراتژی نظامی هم دارد. ایشان در دولت ریکاردو لاگوس، وزیر امور خارجه و وزیر بهداشت هم بوده است. در سال ????، مجله فوربس وی را در لیست قدرتمندترین زنان دنیا قرار داد.
▪ تبر وازکز؛ ?? ساله و رییس جمهور فعلی اروگوئه از مارس ????/ وی متولد مونته ویدئو و یک انکولوژیست است.
▪ فرانسیس دوالیه؛ رییس جمهور هائیتی از ???? تا ????. وی در سال ???? در پورتو پرنس به دنیا آمد و در ابتدا به عنوان یک پزشک در مناطق روستایی مشغول به کار شد. از تلاش وی در این دوران در مبارزه با تیفوس و سایر بیماری های واگیر، به نیکی یاد می شود. بعد از انتخابات سال ???? خود را رییس جمهور مادام العمر هائیتی معرفی کرد و با دیکتاتوری نظامی و تقویت تشکیلات غیررسمی شبه نظامی به سرکوب مخالفان خود پرداخت، طوری که از دوران رهبری وی به عنوان یک دوره پر از اختناق و استبداد یاد می شود.
اما همه چیز به سیاست ختم نمی شود:
● کاپیتان، دکتر و...
از تیم سال ۱۹۸۲ برزیل در جام جهانی فوتبال به عنوان «هیجان انگیزترین تیم تاریخ» یاد می شود. تیمی که از دروازه بان تا مهاجم، تکنیک خود را به رخ حریف و البته دوربین های تلویزیونی می کشید. البته موضوع زمانی برای ما جالب تر می شود که بدانیم کاپیتان این تیم یک پزشک بوده است. «سوکراتس براسلیرو سامپایو ده سوزا ویرا دو الیویرا»، ملقب به دکتر سوکراتس، هافبک گلزن تیم ملی برزیل در سال ۱۹۵۴ به دنیا آمد. یکی از تحسین برانگیزترین بازیکنان خط میانی تیم ملی برزیل بود. یکی از خصوصیات بارز وی دید عالی در زمین و ضربات دقیق با پشت پا بود. او در همان زمان که فوتبال بازی می کرد به شغل طبابت هم مشغول بود و به همین دلیل نمی توان از او به عنوان یک بازیکن حرفه ای نام برد. بازی های ملی او حدود ?? بازی می باشد و در جام های جهانی ???? و ???? عضو تیم ملی برزیل بود. در سطح باشگاهی او فقط در برزیل و در باشگاه بوتافوگو و کورینتیانس بازی می کرد. با اینکه استعداد خارق العاده ای در فوتبال داشت، اما همیشه طبابت را به فوتبال ترجیح می داد. او هیچ گاه جام جهانی را بالای سر نبرد. پس از پایان دوران بازیگری، سوکراتس به سیاست روی آورد. او علاوه بر فوتبال و سیاست، در امور خیریه بسیار فعال است و فلسفه را می خواند. او را به عنوان استاد سانسکریت هم می شناسند.
علاوه بر دکتر سوکراتس، برخی دیگر از بزرگان فوتبال را نیز می توان از جمله نام آوران دنیای پزشکی دانست. «دکتر کارلوس بیلاردو» مربی تیم ملی آرژانتین بین سا ل های ۱۹۸۳ تا ۱۹۹۰ که سابقه قهرمانی جهان را با این تیم و ستاره ای چون مارادونا در سال ۱۹۸۶ را در کارنامه دارد، متخصص زنان است. هوگو سانچز، یکی از اسطوره ها و برترین گلزنان تاریخ باشگاه رئال مادرید که در بازه ای از زمان نیز مربی تیم ملی مکزیک بود، افتخار پزشک بودن را دارد.
اگر پس از کسب افتخار دریافت مدرک پزشکی، شغلی مناسب نیافته اید، اگر پشت امتحان دستیاری مانده اید، اگر در تامین مایحتاج روزانه خود درمانده اید، اگر مسافری به جای کرایه به شما فحش و مشت و لگد حواله کرده است و هزار اما و اگر دیگر، امیدوارم این مقاله به دست شما برسد، امید خود را بازیابید و در کنار تلاش برای موفقیت در پزشکی، در استعداد خود مجددا تامل کنید. شاید باید راه دیگری را پی بگیرید. شاید زمانی افتخار جامعه پزشکی شدید، در عالم سیاست یا هنر و ادبیات. شاید هم زمانی به مدد حضور شما قهرمان جام جهانی شدیم
هفته نامه سپید - دکتر رضا شیرالی محمدپور