رعایت ایمنی ویژهء کارگاههای عملیات ساختمانی بیمارستانها
نویسنده : مهندس محمد رضا اردلانی
بیمارستانها ٬ بدلیل تغییرات سریع و مداوم تجهیزات پزشکی ٬ همواره در حال تغییرات ساختمانی هستند . این تغییرات در ساختمان بیمارستانها ٬ الزامی و اجتناب ناپذیر است . کما اینکه استفاده از بخش های بیمارستانی هم زمان با این تغییرات ٬ اجتناب ناپذیر است . هیچ بیمارستانی را نمیتوان بدلیل تغییرات ساختمانی تعطیل نمود .
بنابراین فقط یک راه وجود خواهد داشت و آن هم انجام عملیات مهندسی در بیمارستان همراه با ادامه فعالیت درمانی آن .
نکته ای که بارها متذکر شده ام این است که مهندسی بیمارستانی توانمندی خاصی است که طی آن ٬ متولی ساختمانی بیمارستان ٬ بتواند بدون الزام به توقف فعالیت بیمارستان ٬ تغییرات مورد نیاز را در ساختمان و تاسیسات بیمارستان اعمال نماید . نزدیکترین مثال به این موضوع ٬ فرآیندی است که طی آن بتوان پنچری یک خودرو در حال حرکت را برطرف کرد . و این یک فرایند ممکن است ٬ به شرط اطلاع کامل از ساختار و کلیات و جزپیات بیمارستان سازی و بیمارستانداری .
با فرض بالا ٬ بیمارستانها بایستی بتوانند تغییرات مورد نیاز در تاسیسات ٬ ساختمان ٬ و معماری داخلی خود را در سناریوهای مختلفی نظیر بازسازی ٬ توسعه ٬ نوسازی و یا تغییر کاربری ٬ به سرانجام برسانند .
-
عملیات تاسیساتی و تغییرات معماری در بیمارستانها ٬ بایستی با رعایت اصول زیر باشد:
-
حتی الامکان بهداشت و پاکیزیگی محیط خارجی و داخلی بیمارستان رعایت شود .
-
از ایجاد آلودگی های بصری در محیط بیمارستان و بخصوص داخل بخشها اهتراز شود .
-
حتی الامکان در ساعات استراحت بیماران و در ساعات اوج مراجعین ٬ کمترین مزاحمت را داشته باشد .
-
از ایجاد آلودگی های صوتی پرهیز شود .
-
خللی در جریان عملکرد بخشهای درمانی ایجاد نگردد .
-
در انتخاب محل و معبر کارگاهها ٬ راحتی سیکل تردد بیماران و کادر درمانی لحاظ گردد.
-
در دسترسی به خدمات عمومی نظیر : آب ٬ برق ٬ فاضلاب ٬ آسانسور ها و.... برای بخشهای فعال ٬ خللی حادث نگردد .
در صورت تامین اصول فوق ٬ نکات خاصی نیز برای رعایت ایمنی ویژهء کارگاههای ساختمانی در فضاهای درمانی ٬ بایستی مد نظر قرار گیرد که در این فرصت به آنها میپردازم:
-
۱- ایمنی عبارت است از مصون و محفوظ بودن و سلامت و بهداشت همه کارگران و افرادی که به نحوی در محیط کارگاه با عملیات ساختمانی ارتباط دارند . البته محفوظ بودن و سلامت و بهداشت افرادی را هم که در مجاورت یا نزدیکی کارگاه ساختمانی، عبور و مرور می‌کنند نیز شامل میشود . همچنین این تعاریف شامل حفاظت و مراقبت از ابنیه، خودروها، تأسیسات و حفاظت از محیط زیست در داخل و مجاور کارگاه ساختمانی نیز میشود.
-
۲- کارگاه ساختمانی در بیمارستانها نیز میتواند شامل طیف وسیعی از عملیات ساختمانی و تاسیساتی و معماری باشد . عملیات ساختمانی عبارتند از : تخریب، احداث، توسعه، تعمیر اساسی٬ تقویت بنا، تغییر پلانها٬ تغییر نازک کاریها٬ خاک‌برداری، خاکریزی، تسطیح زمین وامثالهم . عملیات تاسیساتی نیز شامل: تخریب٬توسعه٬تعویض در سیستمهای ابرسانی ٬ شبکه های فاضلاب ٬ سیستمهای سرمایشی و گرمایشی ٬شبکه های برق رسانی ٬ گازهای طبی ٬ کانال کشیها ٬ موتورخانه هاو امثالهم میگردد . عملیات معماری نیز شامل: تخریب٬تعویض٬بهسازی سقفهای کاذب٬ پارتیشنها ٬دکوراسیون داخلی٬ مبلمان وغیره خواهد بود . در هرصورت برای انجام هر یک از عملیات ذکر شده، کاربران موظف به رعایت اصول ایمنی هستند.
-
۳- بایستی یادآوری نمایم که رعایت مقررات ایمنی و حفاظت کار ٬ در حین اجرا ٬ که در قالب مبحث 12 مقررات ملی ساختمان مطرح شده، در هر پروژه ساختمانی الزامی است . و البته شامل بیمارستانها نیز خواهد بود . بنابر این مدیران بیمارستانها قبل از هر اقدام ساختمانی بایستی ٬ متن کامل کتابچهء مبحث ۱۲ مقررات ملی ساختمان مربوط به رعایت ایمنی و حفاظت کار را در دسترس داشته و مطالعه نموده باشند .
-
۴- در مواقعی که کارگاه ساختمانی در بیمارستان ٬ بیش از یک هفته زمان خواهد برد و یا سطح زیربنای فعالیت کارگاه بیش از ۵٪ زیربنای ساختمان بیمارستان است ٬ این کارگاه یک کارگاه عمده تلقی شده و لازم است علاوه بر مبحث ۱۲ مقررات ملی ساختمان ٬ مفاد آیین‌نامه حفاظتی کارگاههای ساختمانی در انجام عملیات ساختمانی ، نیز ٬ تهیه و در بیمارستان مد نظر قرار گیرد . گرچه تمامی پیمانکاران از مفاد این آیین نامه اطلاع کامل داشته و مفاد آنرا لازم‌الاجرا میدانند ٬ لیکن شما نیز در قراردادهای فیمابین رعایت این آیین‌نامه را کتبآ لحاظ نموده و نسخه ای از آنرا ضمیمه قرار داد خود بنمایید .
-
۵- کارگاه ساختمانی ٬ فقط محلی که یک یا چند عملیات ساختمانی در آن انجام میشود را شامل نمیشود ٬ بلکه در صورت استفاده از معابر مجاور کارگاه جهت انبار کردن مصالح یا استقرار تجهیزات و ماشین‌آلات ، این محل‌ها نیز جزو کارگاه ساختمانی محسوب میشود.
-
۶- همچنین محلهایی از فضای بیمارستانی که در آن از وسایل و تجهیزاتی نظیر ابزار، ماشین‌آلات، داربست‌ها و.... استفاده میشود ٬ به شرطی که برای استفاده از این ابزارها مناسب بوده و در آن مکانها رعایت اصول ایمنی و در پی آن رعایت مبحث 12 مقررات ملی ساختمان صورت گرفته باشد ٬ را هم شامل میگردد .
-
۷- با تعاریف بالا ٬ محدودهء حقوقی اطلاق کارگاه با محدودهء عملکردی کارگاه ٬ میتواند یکی نباشد . این موضوع در موقع انعقاد قراردادهای بیمه حوادث کارگاهی ٬ بایستی مد نظر مدیران بیمارستانی قرار گیرد . زیرا بیمه گران از این خلآء ها در موقع پرداخت خسارات حداکثر بهره برداری را مینمایند .
-
۸- حصارکشی و باز پیرایی چهرهء محدودهء کارگاههای بیمارستانی از نکاتی است که امروزه با کمترین هزینه و با نصب انواع بنر و تابلوهای ارزان از مناظر طبیعی و توصیه های مختلف بهداشتی ٬ کاملا اجرایی میباشد . این مطلب ٬ ضمن زیباسازی بیمارستانی ٬ در رعایت حدود کارگاهها به خصوص در داخل بخشها بسیار مفید میباشد . به طور مثال: دیده ایم بیمارستانهایی را که ورودی آسانسور طبقه در حال تعمیر را با الوار بنایی و بشکه محدود کرده اند ٬ در صورتی که میتوان با کمتر از ۵۰ هزار تومان هزینه ٬ بهترین مناظر و یا توصیه و یا درخواست تحمل و... را در قالب یک بنر ٬ در محل نصب نمود و حتی با کمی سلیقه ٬ آنرا بارها و بارها مورد استفاده قرار داد .
-
۹- نگهداری مصالح و نخاله و غیره در داخل بخشهای بیمارستانی ممنوع بوده و بایستی به مقدار مصرف روزانه وارد ساختمان بخشها گردد . ضمنآ پیاده روها و سایر معابر و فضاهای عمومی (بغیر از راه پله ها و مسیر های خروج اضطرای که همواره ممنوع است) در صورتی می تواند محدود شود که انبار کردن مصالح یا انجام عملیات ساختمانی حوادثی برای عابران، خودروها و تاسیسات عمومی و ساختمان‌ها ایجاد نکند. این وسایل و تجهیزات و مصالح ساختمانی ، شب ها باید به وسیله علائم درخشان مشخص و قابل توجه شوند .همچنین در صورت قرار گرفتن در مسیر تردد خودروها ٬ با چراغ های قرمز احتیاط مشخص شوند.
-
۱۰- مواردی که نیاز به تخلیه مصالح ساختمانی در معابر عمومی یا مجاور آن دارند نیز ٬ بایستس تمهیدات لازم و مراقبت کافی به منظور جلوگیری از لغزش، فرو ریختن یا سقوط احتمالی آنها به عمل آید . در این زمینه دپوی مصالح حداکثر می تواند 50 درصد عرض پیاده رو را اشغال کند و در مواردی که عرض پیاده رو کمتر از یک متر باشد دپوی مصالح در تمام عرض پیاده رو صورت می گیرد.
-
۱۱- در مواردی که پایه‌های داربست در معابر عمومی قرار گیرد ٬ باید با استفاده از وسایل مؤثر از جابه‌جا شدن و حرکت پایه‌های آن جلوگیری شود ٬ تا به این وسیله خطری عابران را تهدید نکند . همچنین در صورت اجبار برای تردد از زیر داربست ها رعایت ایمنی و اجرای سرپوش مناسب در محل های عبور و مرور الزامی است .
-
۱۲- جلوگیری از حریق، سوختگی و برق‌گرفتگی نیز مستلزم رعایت مواردی از قبیل نکشیدن سیگار در محیط‌های مربوطه و روشن نکردن آتش در محل‌های غیر ایمن است . در صورت روشن کردن آتش ، باید از تابلوهای هشداردهنده استفاده شود.
-
۱۳- استفاده از انواع پرده های نازک برای ایجاد مانع انتقال آلودگی صوتی به اطراف از اختصاصات کارگاههای بیمارستانی است . به این منظور با هزینه مناسبی ٬ میتوان از انواع پوشش های پلاستیکی ٬ گونی های عریض ٬ تابلوهای بنری و.... جهت جلوگیری از انتقال آلودگی صوتی در داخل فضاهای بسته و باز (با ارتفاع مناسب) استفاده نمود .
-
۱۴- تخلیه روزانه نخاله ها و ضایعات حاصله و همچنین خاکروبی دایمی محوطه عملکرد کارگاه بیمارستانی اجباری است . این موضوع ضمن جلوگیری از انباشت ضایعات و نخاله ها و تهدیدات بهداشتی آنها ٬ کمک موثری در ایجاد فضای کاری با توجه به محدودیتهای همیشگی امکنه در بیمارستانهاست .
-
۱۵- ساعات کار کارگاههای بیمارستانی از پردردسرترین موضوعات تعمیر و نگهداری بیمارستانهاست . همواره استفاده از تعطیلات ٬ روزهای غیر شلوغ و ساعات خلوت برای انواع عملیات ساختمانی ٬ در صدر اهداف مدیران بیمارستانی است . ولیکن واقعیت غیر از این پیش خواهد رفت . دستورات کلی برای ساعات کار گارگاهی در تمام بیمارستان ٬ کمترین بهره وری را خواهد داشت . با کمی تجربه و مصاحبه ٬ میتوان ساعات غیر کاری هر بخش بیمارستانی را شناسایی و بر همان اساس برنامه ریزی نمود . بین مسئول پروژه ای که ساعات مختلف کار در هر بخش بیمارستانی را جمع آوری و بر اساس هر کدام برنامه پیشرفت فیزیکی پروژه را طراحی کرده است ٬ با مهندسی که میخواهد همهء بیمارستان در زمان مورد نظر وی کارخود را تعطیل و بخش را در اختیارش بگذارند ٬ فاصله ای به اندازهء فهم بیمارستانسازی از بیمارستانداری وجود دارد !؟!؟ و بالعکس ....... بهترین راهکار قطعآ برنامه ریزی برای هر بخش به صورت جزیره ای خواهد بود . به شرط تسلط بر نقش و وزن و جایگاه و الویت هر جزیره در کل پروسه بازسازی یا نوسازی .
-
۱۶- یکی از تفاوتهای ایمنی کارگاه بیمارستانی با غیر بیمارستانی ٬ رعایت پارامتر های سلامت محیط است . هر کارگاه ساختمانی میتواند مثلا : قیر داغ نماید ٬ برشکاری سنگ انجام دهد ٬ تخریب و شوتینگ مصالح ناشی از تخریب را از ارتفاع داشته باشد و ..... ولی در بیمارستانها این موضوعات تهدید ایمنی و سلامت بیماران محسوب میگردد . ایجاد هرگونه آلودگی بوی هوا ٬ گرد و خاک و امثالهم در بیمارستانها با محدودیت مواجه بود و بایستی با روشها و تکنولوژی جایگزین از بروز آن جلوگیری شود .
-
۱۷- و نکتهء آخر اینکه ٬ در تغییرات دکوراسیون و مبلمان بیمارستانها بایستی به انواع مصالح و دتایل های اجرایی بکاررفته در بیمارستانها توجه شود . بدلیل حساسیت بالای سلامتی و ایمنی بیمار ٬ بکارگیری هر نوع دتایل اجرایی و یا مصالح غیر مرسوم در بیمارستانها مجاز نمیباشد . گرچه این موضوع خود یک مقاله کاملی را نیاز دارد ٬ ولی لازم دیدم در این محل اشاراتی داشته باشم . مثلا در بحث دتایلهای اجرایی : استفاده از انواع سقف کاذب با رابیتس و گچ به صورت اشکال حجیم که در اماکن دیگر رواج دارد ٬ در بیمارستانها با محدودیت مواجه است زیرا در زلزله ها این سقف ها به صرف چند آویز میلگردی نمیتواند تاب و تحمل بارهای غیر عمودی زلزله را داشته و پایدار بماند و خطر سقوط آنها وجود دارد . در بحث مصالح بکاررفته در بیمارستانها نیز : مثلا استفاده از انواع چوبهای مصنوعی و طبیعی در بیمارستانها خالی از اشکال نیست . زیرا علاوه براین که کیلوگرم بار حریق در متراژ بیمارستانها را ٬ بالا برده و بیمارستان را غیر ایمن مینماید ٬ در ثانی بخصوص برای انواع چوبهای مصنوعی (انواع MDF) بدلیل دو موضوع فرمول چسب داخل حجم و روکش مشتقاتی آن ٬ و خطرات جنس گاز و حجم دود آنها در صورت آتش سوزی ٬ بایستی بشدت مورد پرهیز قرار گیرد .
------------------------------------------------------------------
والسلام