سالمندی قطعه ای زیبا از آهنگ زندگی
ميانگين سني جمعيت كشور به سمت پيرشدن است، اكنون حداقل 6 درصد جمعيت كشور سالمند هستند و تا 20 سال آينده اين ميزان حدود 2 برابر مي‌شود و اگر از هم اكنون فكري براي حفظ سلامت آنان نكنيم بحراني در پيش خواهيم داشت.
گرچه توجه به معیارهای مادی زندگی سالمندان مهم است اما توجه به نیازهای معنوی این گروه سنی نیز باید به طور جدی پیگیری شود.
از نگاه متخصصان، احترام و اعتبار اجتماعي، تغذيه، معاينات پزشكي منظم، ورزش، پرهيز از سوء مصرف مواد مخدر و دخانيات، بهداشت فردي و محيطي، روابط عاطفي با ثبات و مناسب‌سازي محيط از عوامل و بايد و نبايدهاي موثر براي حفظ سلامت سالمندان است.
در تحقيقات اين واقعيت به اثبات رسيده است كه سالمندان متعلق به خانواده‌هاي برخوردار از عمر طولاني‌تري در مقايسه با ساير افراد هستند.
البته براي افراد سالخورده در سنين 75 تا 80 سال به بعد ٬ داشتن طول عمر بيشتر ٬ بيش از هر چيز به دريافت مراقبت‌هاي اصولي در زمينه بهداشت، تغذيه و برخورداري رفاه نسبي مربوط مي‌شود.
در اين راستا نبايد تصور كنيم كه سالمندي نقطه بن بست روابط اجتماعي و مرحله خروج از كار و تلاش است.
سالمنداني كه در جامعه نقش شايسته داشته‌اند طبيعتاً از محبوبيت و اميد به زندگي بيشتري برخوردارند و بايد در اين راستا سالمند را فردي مفيد تلقي كرد و مسئوليت‌هاي متناسب با توانايي‌هاي سالمند را به وي محول كنيم تا شأن انساني سالمند مورد احترام قرار گيرد.
ضرورت وجود مراکز سالمندان
ضرورت وجود مراکز سالمندان در حدی که بتواند از سالمندان بی سرپرست نگهداری کنند، قطعی است . همواره سیاست حاکمان ٬ در تمامی نظامهای بهداشتی و درمانی ٬ توسعه خدمات تخصصی به سالمندان ٬ و توجه به حضور سالمند درکنار خانواده است ، به گونه ای که علاوه بر دریافت خدمات توانبخشی مورد نیاز در مراکز روزانه ، بتوانند از محیط گرم خانواده نیز بهره ببرد .
اگرچه نمي‌توان به صورت مطلق گفت كه استفاده از اماكني مثل سراي سالمندان براي نگهداري افراد سالمند جاي بدي است اما سالمندان نياز به ديدار با فرزندان و بستگان خود دارند و نبايد آنان را به اميد مركز نگهداري سالمندان به حال خود رها كرد.
سالمند به دليل وضعيت روحي، رواني و جسماني به مراقبت و پرستاري نياز دارد و سراي سالمندان جاي است كه اين مراقبتها را به صورت تخصصي انجام مي‌دهد .
تعریف سرای سالمندان
سراي سالمندان مكاني براي گذران اواخر عمر زنان و مردان نيست. سراي سالمندان از جمله مكانهايي است كه با ورود هر فردي به آن مي‌توان آينده خود را ديد و براي لحظاتي به آينده نگريست و به فكر فرو رفت كه آيا فرزندان و بستگان من نيز با من اين كار را مي‌كنند؟. سرای سالمندان مکانی برای زنده شدن عواظف انسانی ماست .
معلوليت سالمندان
يكي ديگر از نكات اساسی معلولیت سالمندان است . برخي از سالمندان به دليل شرايط سني و جسمي به بيماريهاي رواني، روحي و جسماني مبتلا گشته‌اند كه نگهداري آنان در خانه مي‌تواند مشكل ساز و غير ممكن باشد.
مسوولان سراي سالمندان با رنج و مشقت فراوان از اين افراد نگهداري مي‌كنند و برايشان دل مي‌سوزانند. در اين سرا زنان و مرداني زندگي مي‌كنند كه اغلب آنان ناتوان حتي از رسيدگي به خود هستند و افرادي از آنان مراقبت مي‌كنند كه مي‌توان گفت از فرزندان و نزديكان آنان به اين سالمندان نزديكترند.
سالمندان یک روز را در کنار خانواده خود سپری کنند
سالمندانی که در آسایشگاههای سالمندان زندگی می کنند ، بهتر است در مواقع مختلف و مناسبتهای خانوادگی و اجتماعی ٬ حداقل یک روز را کنار اعضای خانواده خود سپری کنند . بعنوان نمونه پیشنهاد میگردد با هدف تجدید روحیه سالمندانی که در مراکز تحت پوشش بهزیستی هستند، هر سال در سالروز تولد یا ازدواج و . . . . به مدت یک روز ، این سالمندان ترخیص و یک روز را در کنار خانواده هایشان سپری کنند .
سركشي فرزندان و بستگان
آنچه بيشتر از همه ملموس است شكايت سالمندان از عدم سركشي فرزندان و بستگان خود است. آنها با ناراحتي و اشك مي‌گویند هيچ يك از فرزندان و بستگان به ما سر نمي‌زنند.
پيرمردي ۱۵سال در یک مركز نگهداري مي‌شود اما برغم دارا بودن فرزند و بستگان نزديك ٬ تاكنون كسي به ديدارش نيامده و اين فرد دچار افسردگي شده است.
افرادي كه سالمندان را به اين مراكز مي‌آورند بایستی كه از سالمندان خود سركشي كنند تا مانع از بروز بيماريهاي روحي رواني و افسردگي در آنان شود.
مسوولان سراي سالمندان از سركشي فرزندان و بستگان سالمندان استقبال میکنند . سركشي نكردن اعضاي خانواده اين افراد موجب بروز بيماريهاي روحي و رواني و افسردگيهاي شديد در انها شده و برخي از اين افراد دائما در حال گريه هستند.
ارتباط صميمانه اعضاي خانواده اعم از همسر، فرزندان، نوه‌ها با سالمند و برنامه‌ريزي براي گذراندن اوقات شاد در كنار سالمند و در نهايت مشورت با سالمندان در تصميم‌گيري‌ها در روابط عاطفي باثبات آنان بسيار تأثير‌گذار است .
اين موارد شرايطي را فراهم مي‌آورد كه فرد سالمند را به احساس آرامش و نگرش مثبت نسبت به زندگي و كاهش استرس و نااميدي سوق دهد و بديهي است تحت چنين شرايطي سيستم‌هاي دفاعي، جسمي و رواني شخص سالمند توان مقاومت بيشتري را در مقابل بيماري‌ها و ناملايمات كسب خواهد كرد.
تورهای بازدید
سالمندانی را که امکان حضورشان در خانواده نیست با هماهنگی به اماکن دیدنی ٬ مکانهای زیارتی ٬ نقاط خاطره انگیز عاطفی نظیر مدارس و مهدهای کودک ببرند تا در کنار کودکان روزی شاد و دلپذیر داشته باشند و با قصه گویی برای کودکان آنها را نیز با نسل گذشته و تاثیر حضور مادر بزرگها و پدربزرگها در خانواده بیشتر آشنا کنند.
سلامت سالمندان (تغذیه - ورزش - معاینات دوره ای)
تغذيه مناسب يكي از مهمترين عوامل موثر بر طول عمر سالمندان به شمار مي‌رود.
غذاي فرد سالم بايد كم‌چرب، سرشار از مواد مغذي (محتوي پروتئين، كلسيم و پروتئين) باشد تا وزن، ميزان فشار و كلسترول خون يك سالمند در حد طبيعي باقي بماند.
عوامل موثر در سلامت سالمندان مواردي مانند وراثت، برخورداري از احترام و اعتبار اجتماعي، تغذيه، انجام معاينات پزشكي منظم، ورزش، پرهيز از سوء مصرف مواد مخدر و دخانيات، بهداشت فردي و محيطي، روابط عاطفي با ثبات، ايمن سازي و مناسب سازي محيط و . . . . . هستند .
انجام معاينات پزشكي سالمندان به طور مرتب و منظم توسط متخصصان نيز به عنوان شاكله اصلي حفظ سلامت و ارتقا ايمني سالمندان از جمله وضعيت بينايي و شنوايي، عوارض ناشي از داروها، كاهش يا افزايش فشار خون، وضعيت قلب، عروق و تركيبات خوني بايد مورد معاينه و بررسي قرار گيرد و گزارش كامل اين معاينات را نيز بايد خانواده در اختيار داشته باشند
انجام فعاليت‌هاي ورزشي تأثير به سزايي در حفظ سلامت فرد سالمند خواهد داشت كه در اين راستا آموزش سالمندان و خانواده‌هاي آنان براي استفاده از رژيم‌هاي غذايي مناسب و پرداختن به فعاليت‌هاي ورزشي و شادابي و طول عمر سالمند بسيار اهميت دارد.
ورزش موجب افزايش سطح هماهنگي حركات بين اندام‌ها و تقويت عضلات و ماهيچه‌هاي فرد سالمند شده و مهارت‌هاي حركتي وي را بهبود مي‌بخشد.
براي يك فرد سالمند بايد تنظيم ضربان قلب، تثبيت ميزان چربي و قند خون، افزايش ميزان اكسيژن در شش‌ها و تنظيم جريان خون، ايجاد حالت نشاط و اميدواري نسبت به زندگي و ساير جنبه‌هاي مثبت زندگي براي وي مورد تشريح و مراقبت قرار گيرد و يك سالمند نيز به طور جِدي به ورزش كردن تشويق شود.
محل‌هايي كه افرادي سالمند براي پياده‌روي انتخاب مي‌كنند بايد عاري از موانع محيطي و لغزندگي و مواد آلاينده باشد و هنگام پياده‌روي در شب حتماً بايد سالمندان از لباس روشن استفاده كنند و در مجموع پياده روي سالمندان بايد در محيط هاي كم ازدحام، مسير‌هاي كوتاه و نزديك به محل سكونت آنان صورت گيرد.
نزديكان شخص سالمند بايد از محل و زمان پياده‌روي وي مطلع باشند تا هنگام بروز مشكل بتوانند در كوتاهترين زمان ممكن اقدامات مناسب را انجام دهند.
از آنجايي كه بسياري از سالمندان از قدرت تعادل ضعيفي برخوردارند بهتر است هنگام حركت از وسايل كمكي مانند عصا و واكر استفاده كنند، عصاي مورد نياز سالمندان از لحاظ اندازه بايد متناسب با قامت آنان و داراي نوار‌هاي شبرنگ، بند و دستگيره مناسب و قطعه‌اي پلاستيكي در انتها (براي جلوگيري از ليز خوردن) باشد.
اين عصا علاوه بر آن بايد از استحكام لازم برخوردار باشد تا فرد سالمند هنگام پياده‌روي در مواقع لزوم بتواند بدان تكيه كند.
عادات و امکانات محیطی مناسب
رعايت پاره‌اي از اصول در زمينه بهداشت فردي، سالمند را از ابتلا به بسياري از بيماري‌ها مصون مي‌دارد از جمله استحمام مرتب سالمند، شست و شوي دقيق لباس‌ها و ظروف مورد استفاده سالمند نيز بايد به دقت صورت پذيرد.
مضرات بي‌شمار استفاده از مواد مخدر بايد به افراد سالمند گوشزد شود به ويژه لازم است تا با بياني ساده و ملموس تاثيرات مخرب اين مواد را در سيستم گردش خون و قلب، حافظه، حركت استخوان‌ها و عضلات براي آنان توضيح داده شود و حتي الامكان فعاليت‌هاي نشاط‌آور را جايگزين استعمال دخانيات براي آنان شود.
نظارت دقيق و دور ساختن اشياء آسيب‌زا و پرخطر از محل سكونت سالمند از موارد بهداشت فردي و محيطي به حساب مي‌آيد.
نظافت مرتب محيط زندگي فرد سالمند و رفع آلاينده‌هاي محيطي اعم از زباله‌ها و وسايل دود‌زا يا حتي آلاينده‌هاي صوتي نيز از جمله موارد بهداشت فردي و محيطي يك فرد سالمند محسوب مي‌شود.
محيط زندگي فرد سالمند بايد عاري از موانع و اشياء پرخطر باشد و براي جلوگيري از ليز خوردن سالمند بايد كفپوش‌هاي سراميك را با قاليچه‌هاي داراي ترمز (لاستيك‌هاي مخصوص) مفروش كرد.
از نيمه باز گذاشتن درها و پنجره‌ها بايد اكيداً خودداري شود. محل زندگي سالمند بايد از نور كافي برخوردار باشد و اشياء ريز موجود در كف اتاق را نيز بايد پاكسازي كرد و در نهايت بايد از قرار دادن وسايل آتش‌زا در محل زندگي سالمند اجتناب كرد. اين موارد مي‌توانند در صورت عدم رعايت موازين احتياطي خطراتي را براي تردد براي فرد سالمند ايجاد كنند لذا رفع اين موانع و آگاه ساختن فرد سالمند نسبت به خطرات محيطي از بروز حوادث غيرمترقبه جلوگيري خواهد كرد.
براي شناسايي بهتر محيط به فرد سالمند مي‌توانيم از نشانه‌هاي لمسي يا شنيداري موجود در محل سكونت وي مانند نرده‌ها، دستگيره‌ها يا اصوات محيطي استفاده كنيم .
استفاده از رنگ‌هاي شاد در محل زندگي افراد سالمند، فراهم ساختن شرايط دسترسي آسان سالمند به وسايل مورد نياز و مطمئن ساختن سالمند نسبت به دريافت حمايت‌هاي لازم از سوي اعضاء خانواده نيز در ايمن‌سازي و مناسب‌سازي محيط بسيار تأثير‌گذار است.
تجهیزات ویژه سالمندان در پارکها
با تاکید بر توجه به اوقات فراغت سالمندان در هر منطقه ای ٬ شهرداری ها بایستی کمک کنند در پارک ها " خانه مهر یا فرهنگ برای سالمندان ساخته شود.
سالمندان در فصول مختلف سال به پارک ها می روند و مجهز کردن این فضاها به امکانات مورد نیاز می تواند برای این قشر موثر باشد. به خصوص در پارک هایی که پاتوق سالمندان است کارگاه های هنری ، فرهنگی ،کتابخانه ای ، لوازم انجام ورزش های نشسته مانند شطرنج، سرویس های بهداشتی مناسب با سن سالمندان وانواع امکانات مورد نیاز ایجاد شود.
بببببببببببببببببببببببببببببببببببببببببببببببببببببببببببببببببببببببببببب
چه چیزی میانسالان را زودتر پیر میکند؟
پیری امری اجتناب‌ناپذیر است و هیچ‌کس نمی‌تواند از آن فرار کند؛ اما می‌توان با انجام برخی کارها، از پیری زودرس جلوگیری کرد. به طور کلی به گذر زمان پیرشدن می‌گوییم. این پیرشدن میتواند با مریضی‌های مختلفی نیز همراه باشد. گاهی نیز به دلایلی پنهان، شما زودتر پیر می‌شوید. در این‌جا به تعدادی از دلایلی که شاید نمی‌دانید، اما در زودتر پیرشدنِ شما مؤثرند، اشاره می‌کنیم:
تماشای تلویزیون
همان‌طور که می‌دانید، نشستن در مقابل تلویزیون میتواند باعث چاقی شود؛ اما ممکن است این را ندانید که تلوزیون باعث پیرشدن و کاهش عمر شما نیز می‌شود! طبق تحقیقات به عمل آمده، هر یک ساعت که شما تلوزیون تماشا می‌کنید، 22 دقیقه از عمرتان کاهش پیدا میکند. همچنین احتمال ابتلا به آلزایمر نیز در شما افزایش می‌یابد.
نوشیدن مایعات از بطری و نیز استفاده از نی
نوشیدن برخی از مایعات مانند نوشابه‌ها می‌توانند به بدن شما بسیار آسیب وارد کنند؛ اما طریقه نوشیدن این نوشابه‌ها نیز بسیار مهم است. نوشیدن از بطری و همچنین استفاده از نی، میتواند باعث ایجاد چین‌و‌چروک در صورت شما بشود. پس همیشه سعی کنید تا با لیوان آب بنوشید.
زیاد یا کم ورزش کردن
ورزش برای سلامتی بسیار مفید و حقیقتی انکار‌ناپذیر است. همه ما به خوبی می‌دانیم که ورزش میتواند بدن ما را سالم و جوان نگه دارد و همچنین میتواند از آلزایمر و بیماری‌های پوستی و غیره جلوگیری کند. البته توجه داشته باشید که ورزش نیز باید به مقدار متوسطی انجام شود؛ زیرا بیش از حد ورزش کردن، میتواند باعث بروز مشکلاتی همچون آرتروز در بدن شما شود.
سیستم گرمایشی
در فصل‌هایی که هوا رو به سرما می‌رود، ما نیز سیستم‌های گرمایشی را روشن می‌کنیم. توجه داشته باشید که این گرما باعث می‌شود تا پوست شما خشک شده و زمینه خوبی برای ایجاد چروک شود. برای جلوگیری از این خشک شدن میتوانید یک لیوان آب در فضای خانه قرار دهید. همین یک لیوان میتواند فضای خانه را مرطوب کند. همچنین میتوانید سیستم‌های گرمایشی را کم کرده و بیشتر لباس بپوشید.
خوردن شکر
خوردن شکر تنها باعث چاقی شما نمی‌شود؛ بلکه مشکلات بسیار زیاد دیگری هم برای شما ایجاد میکند. با خوردن مقدار زیادی شکر، سطح قند خون شما افزایش می‌یابد و همین باعث می‌شود تا پوست شما خراب شود و خیلی زودتر از حد معمول پیر بشود.
شغل و کار
همه انسان‌ها برای این‌که بتوانند زندگی خوبی داشته باشند، باید کار کنند. همین کار کردن میتواند باعث پیر شدن افراد بشود. اول این‌که بیشتر کارها و شغل‌ها با استرس همراه هستند که همین میزان، قرار گرفتن در خطر حمله قلبی را افزایش می‌دهد. همچنین کارکردن به مدت زیاد میتواند زمان شما را برای ورزش یا خواب محدود کند. سعی کنید تا در آخر هفته‌ها به ورزش و استراحت بپردازید.
صابون
شاید فکر می‌کنید که صابون بهترین دوست پوست شماست؛ اما سخت در اشتباه هستید! بر روی پوست شما ماده‌ای وجود دارد که از پوست شما محافظت میکند. این در حالی است که وقتی صورت خود را با صابون می‌شویید، این ماده پاک شده و صورت‌تان پذیرای چروک‌ها می‌شود!
گوش کردن به موسیقی
همه ما ریزش مو و جهش به سمت تاسی را نشانه‌هایی از پیری می‌دانیم. تخقیقات نشان می‌دهد که گوش کردن به موسیقی با صدای بلند و از طریق هدفون میتواند ریشه موها را ضعیف کند و به مرور موهای شما می‌ریزد. پس مواظب موهای خود باشید.
رو‌بالشی
در ابتدا در نظر داشته باشید که رو‌بالشی بهتر است از جنس ابریشم یا ساتن باشد و کتان نیز یکی از بدترین جنس‌هایی است که میتوانید برای رو‌بالشی خود انتخاب کنید. به طور کلی بهتر است به پشت بخوابید؛ زیرا خوابیدن بر روی یک طرف صورت میتواند باعث ایجاد چروک در صورت شما بشود.
رژیم غذایی کم‌چربی
بیشتر افراد سعی میکنند تا از مواد غذایی با چربی کم استفاده کنند تا چاق نشوند. در این بین ممکن است تا برخی از چربی‌های مهم مانند امگا-3 نیز حذف بشود. امگا-3 در برخی مواد غذایی مانند ماهی و گردو یافت می‌شود. این اسید چرب یکی از مهم‌ترین عوامل جلوگیری از پیری است؛ زیرا نه تنها باعث جلوگیری از ایجاد چروک بر روی صورت شما می‌شود، بلکه به مغز و قلب نیز کمک میکند.
والسلام
در تهیه این متن از مطالب همشهری آنلاین + فارس استفاده شده است .