بيمارستان امام خميني تهران در خاورميانه بينظير است
بيمارستان امام خميني با قدمت 70 ساله، روز12بهمن 57 پذيراي امام بوده است، اين بيمارستان روزانه هزار و 500 مراجعه كننده دارد و بزرگترين بيمارستان كشور و خاورميانه است كه مسئولان آن با آموزش انگليسي به پرسنل، درصدد بينالمللي كردن آن هستند.
دكتر عبدالرحمن رستميان فوف تخصص روماتولوژي، 43 ساله و جانباز است كه از حدود 3 سال پيش مسئوليت اداره مجتمع بيمارستاني امام خميني را كه شامل بيمارستان امام، بيمارستان ولي عصر، مركز طبي كودكان و انستيتو سرطان است را به عهده دارد.
با اينكه عكاس فارس براي گرفتن عكسهايي با نور مناسب، اصرار داشت كه پشت ميز كارش بنشيند، از نشستن پشت ميز رياست دانشگاه اكراه داشت، ميگفت، اين صندلي استاد دكتر ميرخاني رئيس سابق اين بيمارستان است كه 12 سال اينجا خدمت كرده است من همين جا كنار شما دور ميز جلسات مينشينم اما بالاخره با اصرار عكاس فارس قانع شد كه چند دقيقه را فقط براي عكس گرفتن پشت ميز كارش بنشيند با اكراه نشست اما با لبخند گفت: خيلي رياستي ميشود.
بعد از آن 2 ساعتي با او به گفتوگو نشستم كه متن زير قسمت اول آن است. در اين قسمت او از جايگاه بيمارستان امام خميني در كشور و منطقه و سابقه اين مجموعه 70 ساله گفت تا به بخش سرطان رسيديم.
فارس: آقاي دكتر معروف است كه بيمارستان امام، بيمارستان مادر كشور است، واقعاً همينطور است؟
رستميان: 2 يا 3 تا شاخص آماري وجود دارد كه براساس آن اين كلمه درست در ميآيد. يكي اينكه از نظر تعداد تخت بيمارستاني بزرگترين بيمارستان خاروميانه است. تعداد تختهاي ثابت اين بيمارستان 1300 تاست كه هزار و 150 تخت آن فعال است و از اين نظر بزرگترين بيمارستان كشور و خاورميانه است.
نقش اين بيمارستان در زمينه مباحث آموزشي هم به همين صورت است، حدود 500 رزديدنت و فلوشيب در اين بيمارستان داريم يعني كساني كه تخصصي و فوق تخصصي ميخوانند و حدوداً سالي 130 نفر از اين بيمارستان فارغالتحصيل ميشوند كه به قسمتهاي مختلف كشور ميروند.
فارس: همه، دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي تهران هستند.
رستميان: بله، رتبه امسال ما نشان ميدهد كه 18درصد فارغالتحصيلان تخصصي و فوق تخصصي پزشكي كشور را فقط اين بيمارستان دارد. يعني حدود يك پنجم فارغالتحصيلان تخصصي و فوقتخصصي كشور اينجا آموزش ميبينند. البته اگر رزيدنتهاي مشترك با جاهاي ديگر را هم حساب كنيم اين آمار به 21 درصد ميرسد.
از نظر تعداد بيمار روزانه هزار و 500 بيمار به اين بيمارستان مراجعه ميكنند، درمان ميگيرند. خيلي از اين بيماران از استانهاي ديگر ارجاع ميشوند كه معمولا بدحالترين بيماران استانها هستند و البته اين موضوع بايد ساماندهي شود. من معتقديم اعزامها بايد كمتر باشند منتها بيماران بدحال به علت اساتيدي كه اينجا هستند يا امكاناتي كه اينجا هست به اين بيمارستان ارجاع ميشوند.
به طور كلي معمولاً سختترين بيماران به بيمارستانهاي دانشگاهي ارجاع ميشوند و از بين آنها بدحالترين و سختترين بيماران حتي در بين بيمارستانهاي تهران به اين بيمارستان اعزام ميشوند و اين بيشتر به خاطر قدمت و اعتبار اين بيمارستان و فارغالتحصيلان و استادان حاضر در اين بيمارستان است، از قديم اين بيمارستان به عنوان بيمارستان هزار تختخوابي معروف است و به خصوص با اقدامات جدي انجام شده و پيوندهايي كه در اين بيمارستان انجام ميشود شايد بيمارستان ديگري اين تنوع خدمات را نداشته باشد. مثل بانك فراهمآوري اعضاي پيوندي بيمارستان امام كه در خاورميانه نمونه است يا بخش درمان ضايعات نخاعي يا جراحي قلب ، موقعيتي را به وجود آورده كه نسبت به دهههاي قبل كه بيماران براي اين نوع درمانها به خارج از كشور ميرفتند. در اين بيمارستان الآن بيماران خارجي هم داريم. برخي بخشهاي اين بيمارستان كه توانمندتر هستند، به خصوص از كشورهاي عربي و از كشورهاي بلوك شرق همسايه هم بيمار پذيرش ميكنند، حتي برخي بخشها از كشورهاي دروتر هم بيمار دارند. اعزام دانشجو از خارج هم داريم كه در اين بيمارستان تحصيل ميكنند البته هنوز تعدادشان كم است اما نشان دهنده قدرت جذب و اعتبار بيمارستان امام است. مثلاً الان يك دانشجوي خارجي داريم كه جراح قلب است اما اينجا درس ميخواند اين فرصت وجود دارد كه فعاليت در اين عرصهها گسترش يابد و اين موضوع در برنامههاي ما هم هست.
اقدام ديگري كه اخيراً انجام شده تدوين برنامه استراتژيك بيمارستان با مشاركت و همكاري افراد صاحبنظر و مشاوران مديريتي بيمارستان تا سال 1390 است كه ميتواند، راهنماي خوبي براي فعاليتهاي سالهاي آينده ما باشد. متاسفانه خيلي جاها كه برنامه استراتژيك نوشتهاند توي قفسهها مانده است اما ما به سمت تعريف پروژه براي اجرايي كردن اين برنامه رفتهايم، مسئولان پروژهها كار را شروع كردهاند. يكي از پروژهها گرفتن بيمار و دانشجو از خارج است البته در حدي كه به بيماران داخلي صدمه نخورد.
از جمله اقداماتي كه در اين مسير دنبال ميشود انگليسيزبان كردن بيمارستان است. لابراتور زبان را سال گذشته براي پرسنل راهاندازي كرديم البته اين پروسهاي است كه بايد به تدريج وارد آن بشويم.بايد كساني كه ميخواهند زبان ياد بگيرند بيشتر تلاش كنند تا كمكم زمينه براي اينكه بيمارستان بينالمللي داشته باشيم فراهم شود.تا هم دانشجو و هم مريض خارجي داشته باشيم و در كنار آن كيفيت خدمات را هم ارتقا دهيم و فضاي لازم را ايجاد كنيم.
فارس: شما كليات وضع موجود بيمارستان را شرح داديد لطفاً به تاريخچه و سابقه اين بيمارستان هم اشاره كنيد.
رستميان: اين بيمارستان حدوداً يك سابقه 70 ساله دارد از سال 1325 پذيرش بخشهاي آموزشي را هم داشته است و تا حالا كار ميكند. اساتيد بزرگي هم اينجا بودند. كتاب تاريخچه بيمارستان امام در حال تدوين است و حدود 2 ماه آينده منتشر ميشود. از استادان و پرسنل قديمي اين بيمارستان اسناد و مدارك را گرفتهايم تا در اين كتاب ثبت شود. حدود 800 صفحه كتاب ميشود. دوم يا سوم دي ماه امسال كه مراسم 70 سالگي اين بيمارستان را جش ميگيريم.اين كتاب هم آنجا معرفي ميشود.
رئيس بيمارستان امام خميني عكاس فارس را ميبيند كه عكسهايش را گرفته و نشسته است. در اين هنگام به سرعت از صندلي رياست بيمارستان جدا ميشود و رو به روي من پشت ميز كنفرانس مينشيند، انگار كه نفس راحتي ميكشد و ادامه ميدهد:
يكي از اساتيد برجسته اين بيمارستان، استاد دكتر قريب بود كه مطابق اسناد موجود حتي در زمان ايشان، پيشنهاد ميشود نام مركز طبي كودكان را به نام دكتر قريب بگذارند كه استاد قريب قبول نكرده بود كه اسم بيمارستان دكتر قريب بشود حالا خيابانهاي اطراف قسمت شرقي خيابان دكتر قريب نامگذاري شده است. خيابان جنوبي هم به نام دكتر ميرخاني است كه رياست سالن مجتمع بيمارستاني امام را 12 سال به عهده داشت. ايشان هم فعاليتهاي بزرگي داشت. استاد جراحي قلب بود كه مركز بانك پيوندي اين بيمارستان به همت او راهاندازي شد كه امروز در خاورميانه نمونه است.
فارس: اين چه مركزي است؟
رستميان: اين در واقع بانك پيوندي است كه دريچههاي قلب، استخوان و ديگر اعضاي پيوندي را در اختيار مراكز ديگر قرار ميدهد. الان هم در تلاشيم كه clean roomm اين مركز را راهاندازي كنيم. مركز تحقيقات بانك پيوندي مراحل نهايي گرفتن رديف اعتباري را هم طي ميكند.اين يكي از 5 مركز تحقيقات بيمارستان است كه به همت استاد ميرخاني راهاندازي شده است. مرد بزرگي كه هفته گذشته هم چهارمين سالگرد درگذشت وي بود.
در اين 70 سال حدود 180 عمل پزشكي كه براي اولين بار در كشور انجام شده در اين بيمارستان انجام و ثبت شده است. چند فعاليتي كه اولين بار در دنيا بوده است نيز اينجا ثبت شده است. از نظر درماني هم سوابق روشني دارد. در زمان انقلاب حضرت امام بعد از بهشت زهرا با هلي كوپتر به اينجا ميآيند. قبل از انقلاب هم هنگامي كه فعاليتهاي سياسي در دانشگاه محدود ميشود درصد بالايي از فعاليتها به محل بيمارستان امام منتقل ميشود.
حضرت امام هم كه روز اول ورودشان به اينجا ميآيند از همان زمان نام اين بيمارستان به بيمارستان امام خميني تغيير ميكند. در زمان جنگ هم اين بيمارستان بيش از 10هزار مجروح را درمان كرده است.در سالهاي اخير هم برخي خطهاي مقدم علمي را در اختيار داشته است.
فارس: مثل چي؟
رستميان: مثل درمان ضايعات نخاعي، برخي پيوندها، اعمال جراحي و اختراعات همكاران بيهوشي، رتبههاي علمي بالايي داشتهايم. از نظر درمان هم همان طور كه گفتم بدحالترين بيماران كشور اينجا ميآيند و اين باعث تلاش و ارتقاي كيفيت خدمات اين بيمارستان شده است. نكته ديگر اين است كه ما سالانه حدوديك ميليارد تومان از هزينه بيماران را رايگان ميكنيم. چون بيماراني به اينجا ميآيند كه بعضاً توان پرداخت ندارند. درصدي از هزينه را ما كمكشان ميكنيم درصدي هم سازمانهاي ديگر كمك ميكنند تا در حد امكان مشكلشان حل شود.
فارس: اين هزينهها از درآمدهاي بيمارستان كم ميشود؟
رستميان: نه منابعي هست كه بتوانيم از طريق آن كمك كنيم. البته كمتر توانستهايم از تمام اين منابع استفاده كنيم. شايد 20 درصد آن محقق شده است به خصوص در امور بيماران بي بضاعت. البته در مورد تصادفات كه قانون آن هست و مشكلي از نظر پرداخت هزينههاي آنان نيست. اما بيماراني به اينجا ميآيند كه مشكلات مالي هم دارند و لازم است كه حمايت بيشتري بشويم تا بتوانيم كمك بيشتري به اين بيماران بكنيم. چون به هر حال اين بيماران به بخش دولتي ميآيند و انتظار حمايت دارند.
فارس: يعتي شما الان اين درخواست را داريد كه حمايت بيشتري از بيماران اين بيمارستان شود؟
رستميان: بله، رديف بودجه 086 را براي اين كار اختصاص دادهاند كه مربوط به بيماران بي بضاعت است. ما بايد مدارك لازم را براي تخفيف دادن ضميمه كنيم. تا اعتبار لازم را براي اين كار بگذارند.
فارس: اعتبار اين رديف چقدر است؟
رستميان: اعتباري كه سالهاي گذشته تخصيص گرفتيم نزديك به 20 درصد رديف اعتباري مورد نياز بود.
فارس: رقم كل آن چقدر بود؟
رستميان: خوب، ما اگر يك ميليارد تومان از خدمات را رايگان كنيم، 20درصد آن 200 ميليون تومان ميشود كه تخصيص گرفتيم. بقيه اعتبار را نتوانستيم در سالهاي گذشته جذب كنيم.
فارس: از چه طريق بايد جذب ميشد؟
رستميان: ما بايد اسناد را به دانشگاه ميفرستاديم. تا دانشگاه از وزارتخانه اعتبار ميگرفت و منبع اعتباري كه در اختيار وزارت بهداشت قرار ميگرفت بايد كافي ميبود تا بتواند در اختيار بيمارستانها بگذارد. اما اين اعتبار كافي نبود. ما هم اعلام كرديم كه اين اعتبار بايد تقويت شود تا بتوانيم كمك بيشتري به بيماران بيبضاعت كنيم. شرايط بيماران بيبضاعت هم مشخص است. اسناد مثبت آن هم موجود است.
فارس: خيرين هم به بيمارستان كمك ميكنند؟
رستميان: خيرين هم كمك ميكنند. هم توي اين امور هم در تجهيز بيمارستان. ولي براي بيمارستانهاي بزرگي مثل اين بيمارستان، بايد منابع بيشتري باشد تا بتوانيم به بيماران نيازمند كمك كنيم.
فارس: اين هزار و 300 تخت در چند بخش بيمارستاني تقسيمبندي ميشوند؟
رستميان: 35 بخش بيمارستاني.
فارس: كه همه بخشهاي بيمارستاني را شامل ميشود.
رستميان: ما همه بخشهاي بيمارستاني را براي همه رشتهها داريم. فقط 2 رشته است كه بخش نداريم. ولي درمانگاه آن را داريم. يكي روانپزشكي و ديگري چشم پزشكي كه درمانگاه آن را داريم. در بقيه رشتهها كل بخشهاي بيمارستاني را داريم.
فارس: در اين 2 رشته فقط بيمار سرپايي داريد؟
رستميان: بله، سال گذشته درمانگاه چشم راهاندازي شد. درمانگاه روانپزشكي هم چندسالي است كه فعال شده است. البته پيگير هستيم كه در آينده براي اين 2 رشته هم بخش بيمارستاني داشته باشيم. اما بايد ابتدا كار كارشناسي شود. اگر تأييد شد همه بخشهاي بيمارستاني را خواهيم داشت. به خصوص اينكه در مورد بيماران «تروما» يا حادثه ديده گاهي يك بيمار چند صدمه را با هم ميبيند. يعني چند ارگان فرد درگير بيماري ميشود. اين بيماران بايد در بخشهاي مختلف بيمارستاني بستري شوند كه همه بخشها از جمله چشم را هم شامل ميشود. بخش روانپزشكي هم پيگير هستيم كه حتي آموزش هم داشته باشيم كه دانشگاه پيگيري ميكند.
فارس: غير از اين بيمارستان، بيمارستان ديگري در كشور هست كه تنوع خدمات بيمارستان امام را داشته باشد؟
رستميان: نميدانم. ممكن است برخي بيمارستانهاي مراكز استانها و شهرهاي بزرگ كه ميبايستي همه خدمات را داشته باشند. چنين بخشهايي را داشته باشند اما احتمالاً با وسعت كمتر است. با اين وسعت و اين تعداد تخت بيمارستاني در جاي ديگري در كشور بيمارستان نداريم. ما حتي بيمارستان 700 تختخوابي هم داريم اما هزار و 150 تخت فعال را هيچ جا نداريم.
فارس: پس از نظر تخت بيشترين تعداد تخت بيمارستاني اينجاست.
رستميان: بله. از نظر تعداد تخت بيشترين هستيم.
فارس: علت اينكه همه هزار و 300 تخت فعال نشدهاند، چيست؟
رستميان: خوب، اين ظرفيت اسمي بيمارستان است و اين فرصت را به ما دادهاند كه بتوانيم گسترش دهيم. بعضي بخشها را با توجه به شرايط كوچكتر كردهايم. با اين حال درسالهاي گذشته هر سال با توجه به نيازي كه داشتهايم سالي 10 تخت اضافه كردهايم اين فاصله را داريم كم ميكنيم.
فارس: ضريب اشغال تخت بيمارستان امام چقدر است؟
رستميان: بالاي 90درصد است.
فارس: از هزار و 500 بيماري كه روزانه مراجعه ميكنند چند درصد از شهرستانها ميآيند؟
رستميان: مطالعه بزرگي براي همه بيماران نداشتهايم. اما يك مطالعه كوچك كه انجام داديم نشان داد بين 20 تا 40 درصد بيماران از خارج از تهران آمده بودند. اينها بيماران سنگين هستند كه اكثراً بستري ميشوند. بيماران سرپايي ما اكثراً از تهران ميآيند. اما بيماراني كه از شهرستان ارجاع ميشوند. قطعاً مشكلات جديتري دارند. البته درمانگاههاي فوق تخصصي ما پذيرش سرپايي از شهرستانها هم دارند. اما بيماران اورژانسي و بستري درصد بيشتري بيمار شهرستاني دارند.
فارس: 20 تا 40 درصد از كل بيماران روزانه؟
رستميان: نه اين فقط از بين بيماران بستري شده است. البته برخي بيماران شهرستاني ممكن است، آدرس بستگان خود را در تهران بدهند. ماه رمضان البته تعداد بيماران شهرستاني كمتر ميشود.
فارس: چه نوع بيماراني از چه رشتههايي بيشتر ارجاع ميشوند كه احتمالاً در شهرستانها و استانها خدمات كامل دريافت نميكنند؟
رستميان: از همه رشتهها هستند. منتها، بدحالترين بيماران هستند. بيماران غدد، گوارش، ارتوپدي، اعصاب همه نوع بيمار ميآيند اما معمولاً شدت بيماري كساني كه اينجا ميآيند، خيلي بالاست.
فارس: يكي از بخشهاي معروف بيمارستان امام، بخش عفوني است. به خصوص اينكه بيماران مبتلا به ايدز در اين بخش بستري ميشوند. وضعيت اين بخش چگونه است؟
رستميان: بخش عفوني اساتيد بسيار خوبي دارد. از جمله استاد يلدا و اساتيد ديگر امسال نفرات اول تا سوم دانشجويان اين بخش در كشور هم اول شدند. يعني هر 3 نفر، نفرات برتر آزمون برد از اين بخش بودند كه نشانه توانمندي اين بخش است. مركز تحقيقات ايدز هم تختهايي را به اين بيماران اختصاص داده است. من معتقدم نبايد همه بيماران مبتلا به ايدز در اين بخش بستري شوند. در بخشهاي عفوني بيمارستانهاي ديگر هم ميتوانند بستري شوند. تعدادي تخت براي اين بيماران اينجا هست ولي اگر قرار باشد همه بيماران مبتلا به ايدز به يك بيمارستان مراجعه كنند. ممكن است خود بيماران اذيت شوند. در انتظار نوبت قرار گيرند. شايد مراكز ديگري باشند كه تخت خالي داشته باشند. همين الان مثلاً در حالي كه اورژانس بيمارستان امام جا ندارد. اورژانسهايي در تهران داريم كه خالي هستند.
فارس: چند تخت براي بيماران مبتلا به ايدز داريد؟
رستميان: بين 3 تا 6 تخت بستري معمولاً هست. اما مركز تحقيقات ايدز فعاليتهاي ديگري از جمله مشاوره هم دارد. تعداد زيادي از اين بيماران از اين مركز خدمات سرپايي ميگيرند. داروي آيمود هم اينجا عرضه ميشود. هر اتفاق و بحراني در كشور اتفاق ميافتد از بخش عفوني اين بيمارستان كمك ميگيرند. مثلا الان كه بحث بيماري التور و وبا مطرح است. به همين خاطر چند تخت را براي اين بيماران اختصاص دادهاند و ايزوله كردهاند. روزهاي گذشته هم بيماراني از اين نوع آمدند درمان شدند و رفتند. البته اپيولوژي بيماريهاي عفوني تغيير كرده بيماراني كه سطح مقاومت پوستي آنها شكسته ميشود. بنابراين از اين نظر آموزشهاي زيادي بايد به مردم داده شود. اعتياد تزريقي عفونت ايجاد ميكند و اين مسئله مهمي است.هپاتيت بعد از اين تزريقات به وجود ميآيد. به همين خاطر درمانگاه اختصاصي هپاتيت براي اين بيماران تأسيس كردهايم. باتوجه به تغيير همهگيري بيماريهاي عفوني به خصوص با توجه به اعتياد لازم است كه در كشور يك استراتژي مشخص براي پيشگيري و كنترل اين بيماريها اجرا شود.
فارس: استفاده از داروي آيمود چقدر موفق بوده است؟
رستميان: اين دارو در اصل دارويي است كه سيستم ايمني را تنظيم و تقويت ميكند. توانسته است سلولهاي دفاعي بدن را كه در بيماران ايدز كاهش پيدا ميكند را بالا بياورد و در حدي حفظ كند. شايد اين معنا كه بيماران بهبود ميدهد به اين شكل نبوده اما سطح مقاومت بيماران را بالا ميآورد و طول عمر اين بيماران را بيشتر ميكند.
فارس: پس درمان كننده نيست.
رستميان: نه، ولي اين دارو توانسته سطح سلولهاي T لفوسيد را كه در بيماران ايدز كاهش پيدا ميكنند بالا ببرد و اين مسئله مقاومت بيماران را از بين ميبرد و به همين علت عفونتهاي كوچك هم بيماران مبتلا به ايدز را از پا درميآورد. اين دارو توانسته است سطح ايمني و مقاومت بدن اين بيماران را افزايش دهد.
فارس: در چه مرحلهاي اين دارو تجويز ميشود؟
رستميان: در مرحلهاي كه تعداد سلول هاي لنفوسيد بيماران به شدت كاهش پيدا ميكند.
فارس: به بيماران مبتلا به وبا اشاره كرديد، چند نفر از اين بيماران امسال در اين بيمارستان بستري شدند و آيا موارد فوتي هم از اين بيماري داشتيد؟
رستميان: گزارش فوتي نداشتيم. اما 5 تخت مخصوص براي اين بيماري فعال و ايزوله شده است. بيماران مبتلاي كه تاكنون مراجعه كردهاند، همگي درمان گرفته و مرخص شدهاند، درمان وبا اگر به موقع مراجعه شود هيچ مشكلي ندارد و مرگ و مير ندارد. مهمترين مشكل اين بيماران اختلال الكتروليت در بدن است. اگر كسي به موقع مراجعه كند. در زماني كه اسهال دارد مايع درماني ميشود و به كمك داروها به راحتي درمان ميشود اما اگر كسي دير مراجعه كند بيش از حد مايع بدن را از دست داده باشد آن وقت نارسايي كليه پيدا ميكند.
منبع: فارس
گفت و گو از افشين شاعري