زکریای رازی مبتکر تولید «قرص» در تاریخ داروسازی دنیاست
رئیس دانشکده داروسازی تهران خودکفایی نسبی دارویی کشور، تولید داروهای نوترکیب پیشرفته، برخورداری از دانشمندان برتر دارویی دنیا و صنعت پویای داروسازی را از افتخارات کشور دانست و ضعف در صادرات، نداشتن پالایشگاه خون و ضعف در ارائه خدمات دارویی مناسب به مردم را از جمله نکاتی دانست که باید تقویت شود.
رسول دیناروند به مناسبت روز داروسازی گفت: روز داروسازی فرصتی است تا از جمعیت کوچک اما بسیار موفق و تأثیرگذار داروسازی کشور تقدیر کنیم و ضمن بیان دستاوردهای درخشان این حوزه به آسیب شناسی و بیان نقاط ضعف آن برای تقویت و رفع اشکالات بپردازیم.
معاون سابق غذا و داروی وزیر بهداشت ادامه داد: نقش داروساز در نظام سلامت بر کسی پوشیده نیست و قطعاً یکی از اضلاع اصلی خدمات سلامت در عرصه‌های تشخیصی و درمانی، داروساز است که با تولید واکسن و دارو و ارائه خدمات سلامت در کنار پزشک، در تأمین سلامت مردم ایفای نقش می‌کند.
زکریای رازی مبتکر قرص در تاریخ داروسازی دنیاست
وی گفت: روز داروسازی همزمان با تولد دانشمند برجسته ایرانی زکریای رازی نامگذاری شده است، طبیب، شیمیدان و داروساز بزرگ ایرانی که مبتکر تولید قرص یا به قول خودش «حب» در داروسازی دنیاست که تمام دنیا این دانشمند برجسته ایرانی را به عنوان مبتکر تولید قرص در دنیا پذیرفته‌اند.
دیناروند ادامه داد: داروسازان در میان جمعیت 200 هزار نفری جامعه پزشکی و نظام سلامت کشور جمعیت کوچکی هستند و حدود 15 تا 16 هزار نفر بیشتر نیستند اما این گروه کوچک به خصوص از نظر تولید علم و فناوری سرآمد دانشمندان کشور هستند به طوری که در حالی که فقط 400 نفر از مجموع 10 هزار محقق علوم پزشکی کشور داروساز هستند،50 درصد تولیدات علمی و مقالات این حوزه مربوط به داروسازان است.
50درصد دانشمندان برتر کشور داروساز هستند
وی گفت: در زمان حاضر 8 نفر از دانشمندان علوم پزشکی ایران جزو یک درصد دانشمندان برتر دنیا هستند که از این میان 4 نفر داروساز هستند که این مسئله نیز نشان می‌دهد، داروسازان ایران در عرصه تولید علم و فناوری بسیار موفق تر از سایر دانشمندان کشور هستند.
معاون سابق وزیر بهداشت افزود: البته پزشکان کشور ما در سالهای گذشته بیشتر وقت خود را صرف ارائه خدمات صادقانه و مناسب به مردم کرده‌اند و بسیاری از پزشکان برجسته کشور ما از این نظر شناخته شده هستند اما در سالهای اخیر پزشکان و دندانپزشکان زیادی نیز وارد عرصه تولید علم شده‌اند.
خدمات دارویی به مردم ضعیف است
دیناروند ادامه داد: بر خلاف پزشکان،داروسازان متأسفانه در عرصه ارائه خدمات مناسب به مردم دچار ضعف هستند و خدمات مشاوره دارویی به مردم در داروخانه‌ها و مراکز درمانی به شکل مناسبی ارائه نمی‌شود، البته در یکی دو سال اخیر دانشگاه علوم پزشکی تهران با بکارگیری داروسازان بالینی در بیمارستانها الگوی جدیدی برای ارائه خدمات به مردم ایجاد کرده است، الگویی که قبلاً نبود و اکنون رضایت مردم و پزشکان را نیز کسب کرده است و امیدواریم به سایر بیمارستانها و مراکز درمانی نیز گسترش یابد و در کشور فراگیر شود.
ضعف اخلاق در ارائه خدمات پزشکی و دارویی
وی گفت: یکی از نکات مهمی که جامعه داروسازی و البته پزشکی کشور باید به آن توجه کند، حوزه اخلاق است و این مسئله متأسفانه یکی از نقاط ضعف ارائه کنندگان خدمات سلامت است، رعایت اخلاق، فقط رفتار و ارتباط خوب با مردم نیست بلکه کدهای اخلاقی فراوانی وجود دارد که از جنبه های علمی و فنی نیز برای ارائه خدمات مناسب به مردم حائز اهمیت است و در مجموع باید به این سمت برویم که نگاه اقتصادی و درآمدی در خدمات پزشکی و مراقبتهای دارویی جای خود را به خدمات اخلاقی و کسب رضایت مردم بدهد و درمان مردم در اولویت قرار گیرد.
رئیس دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: داروسازی از جنبه اقتصادی و استراتژیک نیز برای کشورها اهمیت دارد و تراز مثبت اقتصادی برخی کشورهای مهم تولید کننده دارو در دنیا مانند سوئیس تا حد زیادی به سهم بالای تولید داروی این کشورها بستگی دارد ضمن اینکه دارو از نظر استراتژیک نیز اهمیت دارد چون کمبود دارو به هر دلیل در یک کشور به معنی افزایش مرگ و بیماری مردم آن کشور است بنابراین کشورها باید توان تولید و تأمین داروهای استراتژیک خود را داشته باشند.
حق فنی، حق داروساز است
وی افزود: مسئله دیگری که هم به ارائه خدمات مناسب به مردم و هم اقتصاد داروخانه ها مرتبط است مسئله،حق فنی داروساز است که متأسفانه چندسالی است دیوان عدالت اداری هم روی آن دست گذاشته است و دولت را از تصویب آن منع کرده است، در حالی که این حق داروساز در داروخانه است باعث ارائه خدمات آ‌برومند به مردم، کسب رضایت آنان و در نهایت ارتقای سلامت جامعه می‌شود.
دیناروند اضافه کرد: آ‌موزش آکادمیک داروسازی کشور نیز نیازمند اصلاحات است،باید فارغ التحصیلان داروسازی داشته باشیم که بتوانند در گرایشهای مختلف اعم از کارخانه‌ها و صنایع دارویی، مدیریت و اقتصاد دارو، داروخانه‌ها و بیمارستانها فعالیت کنند که ایجاد این گرایشهای جدید دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران آغاز شده و جزو برنامه هاست.
وی گفت: ایجاد گرایشهای کاربردی در تربیت دانشجویان داروسازی به معنای تخصصی شدن این رشته نیست،تخصصی شدن رشته‌های علوم پزشکی یکی از آفتهای این علوم است که موجب نازک شدن این علوم، دور شدن از نگاه جامع به بیماران و نیازمندان خدمات سلامت و به خصوص سردرگمی بیشتر مردم شده است.
معاون سابق وزارت بهداشت ادامه داد: یک فوق تخصص علوم پزشکی در مواجهه با مردم انحصاراً به یک نقطه خاص از بدن توجه می‌کند و این مسئله موجب می‌شود که از نگاه جامع به بیمار و گاهی کشف درست علت بیماری ناتوان بمانند.
رئیس دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: مسئله دیگر وضعیت صنعت داروسازی کشور است که از 80 سال پیش با ایجاد کارخانه داروسازی عبیدی پایه گذاری شد و همراه این صنعت مسیر رو به جلو، تحولی و توسعه‌ای را در پیش داشته است.
وی افزود: به خصوص در چند سال اخیر کارخانه ها و خطوط جدید داروسازی مختلفی در کشور تأسیس شده است، حتی کارخانه های دارویی در کشور داریم که یکی دوسال از عمر آنها بیشتر نمی‌گذرد و مبتنی بر پیشرفته ترین خطوط دارویی دنیا هستند و حتی خط تولید داروهای ضد سرطان هم در کشور داریم.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: صنعت داروسازی کشور هرگز متوقف نشده است و همواره مسیر رو به جلو داشته است.
داروسازان زبان حضور در بازارهای جهانی را بلد نیستند
دیناروند گفت: یکی از نقاط ضعف مهم داروسازی کشور ما، ضعف از نظر حضور در بازارهای جهانی و صادرات داروست، این مشکل به هیچ عنوان به علت کیفیت پایین داروهای ایرانی نیست، داروهای ایرانی کیفیت مناسبی دارند،مشکل این است که فعالان عرصه صنایع دارویی ما با الفبای بازارهای بین‌المللی آشنا نیستند،مدیران این عرصه آموزشهای لازم را در این زمینه ندیده‌اند.
معاون سابق غذا و داروی وزیر بهداشت ادامه داد: ضعف در صادرات دارویی به عملکرد وزارت بهداشت مربوط نیست زیرا وزارت بهداشت متولی تأمین دارو و حفظ سلامت مردم است در حالی که توسعه صادرات وظیفه وزارت صنعت،معدن و تجارت است و متأسفانه این وزارتخانه خود را متولی حوزه دارویی نمی‌بیند.
وی گفت: اشکال دیگر این است که به هر حال با توجه به جمعیت 75میلیونی کشور بازار داخلی خوبی برای فروش دارو در کشور وجود دارد به همین علت تولید کنندگان داروی کشور به بازار داخلی اکتفا می‌کنند.
دیناروند ادامه داد: مهمترین عقب ماندگی دارویی کشور در حوزه صادرات داروست و ما به علل مختلف نتوانسته‌ایم دراین عرصه موفق عمل کنیم، در حالی که صنعت دارویی کشور ما ظرفیت ورود به بازارهای منطقه و حداقل کشورهای همسایه را دارد.
وی گفت: یک نمونه آن افغانستان و عراق است که به داروهای ایرانی هم اطمینان و اعتماد دارند اما حتی در این کشورها هم نتوانسته‌ایم به اندازه کافی در بازارهای رسمی این کشورها ورود پیدا کنیم.
رئیس دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران اضافه کرد: طی 10سال گذشته واردات دارویی کشور مرتباً افزایش یافته است ولی صادرات ما هرگز به اندازه واردات رشد نکرده است و واردات دارو بیش از 10 برابر صادرات و حدود 100 میلیون دلار است.
وی گفت: هیچ کشوری نمی‌تواند بدون واردات دارو نیاز دارویی خود را تأمین کند اما مهم این است که تراز واردات و صادرات دارو در یک کشور مثبت باشد مثلاً اگر 5میلیارد دلار در سال واردات دارو داریم باید 6 میلیارد دلار صادرات داشته باشیم در غیر این صورت واردات یک میلیارد دلار دارو در سال هم به چشم می‌آیند و به عنوان یک نقطه ضعف محسوب می شود.
دیناروند ادامه داد: ما سالانه حدود 7 میلیارد دلار به عراق صادرات داریم سوال اینجاست که چقدر از این صادرات داروست و چرا نتوانسته ایم متناسب با سایر عرصه های صادرات در عرصه صادرات دارو هم موفق باشیم.
وی اضافه کرد: شرکتهای دارویی ما به علت اکتفا به بازار داخلی با درآمد سالانه 150 میلیارد تومانی راضی می‌شوند به همین علت توان تحقیق و توسعه خود را هم از دست می‌دهند و به همین علت است که ما شرکتهای دارویی خیلی بزرگ در کشور نداریم.
معاون سابق وزارت بهداشت گفت: البته یک علت مهم این اشکال، غیر خصوصی بودن اکثر صنایع دارویی کشور است، بیش از سه چهارم صنایع دارویی ما در دست نهادهای عمومی غیر دولتی مانند بانکها، تأمین اجتماعی و هلال احمر است که اساساً این دستگاهها نگاه استراتژیک و توسعه‌ای ندارند و به صادرات دارو اهمیت نمی‌دهند به همین علت باید به تغییر این ساختار برای گسترش و رشد صنایع دارویی کشور توجه کنیم.
وی ادامه داد: مسئله دیگر تربیت افرادی است که مدیریت کسب و کار دارویی را بدانند و زبان بین‌المللی را برای توسعه صادرات بدانند و البته سیاستهای حمایتی و تشویقی دولت برای توسعه صادرات کارخانه های خصوصی نیز لازم است.
تولید دارو برای صادرات به جای تولید به جای واردات
دیناروند گفت:باید نگاه تولید دارو در کشور به جای واردات به نگاه تولید دارو در کشور برای صادرات تغییر کند در این صورت خود به خود بازار داخلی نیز تأمین می‌شود و با ارتقای کیفیت دارو و بازاریابی دارویی هم مواجه می‌شویم.
رئیس دانشکده داروسازی تهران افزود: از نظر خطوط تولید دارو تقریباً تمام خطوط دارویی را در کشور داریم فقط انحصاراً در زمینه تولید فرآورده‌های خونی به علت نداشتن پالایشگاه خون وابسته به خارج هستیم و هنوز نمی‌توانیم فرآورده های مشتق از پلاسما را در کشور تولید کنیم.
وی گفت: در بقیه زیرشاخه های تولید دارو از جمله تولید داروهای نوترکیب، ریکامبیننت، دستاوردهای تحسین برانگیزی در کشور داریم حتی زمینه تولید داروهای بسیار گرانقیمت مونوکلونال آنتی بادی در کشور فراهم شده است و در آینده نزدیک حتی در تولید نانوداروها نیز در دنیا جزو معدود کشورهای پیشرو دنیا خواهیم بود و تحقیقات زیادی در این عرصه ها در شرکتهای دانش بنیاد و مراکز رشد دارویی کشور در حال انجام است که به زودی به بار می‌نشیند.
------------
پایان