«سابق بر این از قناری در معادن ذغال‌سنگ انگلیس به‌عنوان آژیر خطر استفاده می‌شد. به این شکل که هر وقت گاز دی‌اکسیدکربن یا متان در معدن نشت می‌کرد قناری زودتر از معدنچی‌ها می‌مرد. در نتیجه کارگران معدن وقتی می‌دیدند قناری حالت نزار و بی‌جانی دارد پا به فرار می‌گذاشتند، حالا من به‌عنوان قناری نزار و بی‌جان شما، اعلام می‌کنم جانتان را بردارید و از این شهر خارج شوید.»
این مطلب را روز گذشته یکی از کاربران فیس‌بوک درباره شدت آلودگی هوای تهران در صفحه خود نوشت. اشاره‌ای به‌شرایط بحرانی کیفیت هوای تهران که بسیاری از شهروندان را دچار تنگی نفس یا سردردهای خفیف ناشی از تنفس آلاینده‌های موجود در هوا کرده بود.
رد پای وخامت وضع هوا در پایتخت تنها در خس‌خس نفس شهروندان نبود، آمارهای شرکت کنترل کیفیت هوای تهران هم این بحران را با عدد و رقم نشان می‌داد. روز گذشته اعلام شد میانگین شاخص کیفیت هوای تهران به لحاظ غلظت ذرات کمتر از 2/5 میکرون معلق در هوا به حد کم‌سابقه 157واحد رسیده است. حد استاندارد برای این شاخص عدد صد است. رسیدن به 57واحد بالاتر از این، وضعیت هوا را به مرز اضطرار می‌رساند، تجربه‌ای که دیروز شهروندان تهرانی تنفس کردند. دو روز قبل نیز این عدد بر روی 147 بود یعنی شرایط در هشدار.
طبق قوانین مصوب کمیته کاهش آلودگی هوای تهران هنگام رسیدن آلودگی هوا به مرز اضطرار باید دستورالعمل‌های لازم جهت مقابله با آن اتخاذ شود، تعطیلی همه مقاطع مدارس شهر، تعطیلی صنایع آلاینده هوای شهر، اجرای طرح زوج و فرد از در منازل، توقف فروش هفتگی و روزانه آرم ورود به محدوده طرح ترافیک بخشی از این تصمیمات است. با این حال تصمیمی که این کمیته روز گذشته برای شهر تهران گرفت شامل همه این موارد نبود و مدارس مقاطع راهنمایی و دبیرستان تعطیل نشدند.
در همین حال اما رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در یک نشست خبری حاضر شد و گفت: وضعیت هوای تهران بسیار خطرناک است و بر اساس پیشنهاد وزارت بهداشت مصوبه کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران تعطیلی کامل تمام ادارات و مدارس بود. چرا استانداری این مصوبه را تغییر داد؟ آلودگی هوای چند روز اخیر تهران بر اساس اطلاعاتی که از ایستگاه‌های سطح شهر تهران جمع‌آوری کرده‌ایم، بسیار زیاد است و ما از دیروز ظهر تا این لحظه سه‌بار به استاندار تهران نامه داده‌ایم و خواهان اعمال ماده7 جلوگیری از آلودگی هوا شدیم.»
رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت گفت: «به‌دنبال نامه ما کمیته اضطرار آلودگی هوا روز سه‌شنبه ساعت چهارونیم‌بعدازظهر برگزار شد که ما پیشنهاد به تعطیلی همه مدارس در تمام مقاطع تحصیلی و همه اداره‌ها و سازمان‌های دولتی شهر تهران دادیم که در جلسه دیروز تصویب شد اما متاسفانه شب سه‌شنبه شاهد بودیم که از رسانه‌ها اعلام شد که فقط مقاطع پیش‌دبستانی و دبستان تعطیل هستند.
ما دوباره هشدار می‌دهیم که کیفیت هوای تهران بسیار خطرناک است و باید تمام فعالیت‌ها کاهش پیدا کند و برای اینکه از فعالیت روزمره مردم کاسته شود باید تمام سازمان‌ها و اداره‌های دولتی تعطیل شود.» ندافی در پاسخ به پرسش خبرنگاران مبنی بر چرایی نپذیرفتن مصوبات دیروز توسط استاندار تهران گفت: در جلسه دیروز استاندار و معاون عمرانی استاندار حاضر نبودند و جلسه به مدیریت مدیرکل محیط‌زیست استان تهران برگزار شد و قرار بود مصوبات به اطلاع استاندار برسد و تایید نهایی کسب شود. وی تاکید کرد: ما مصوبه دیروز را لازم‌الاجرا می‌دانیم تا شرایط به حالت عادی برگردد.
با وجود این اظهارات صریح رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت اما استاندار تهران در گفت‌وگو با «شرق» چنین چیزی را تکذیب کرد. سیدحسین هاشمی استاندار تهران در این‌باره به «شرق» می‌گوید: «در کمیته کاهش آلودگی هوای تهران تصمیمی بر تعطیلی کامل ادارات پایتخت گرفته نشده بود. این کمیته با درنظرگرفتن جمیع جهات و توجه به مصلحت مردم تنها مصوب کرده بود که همه مقاطع مدارس تهران برای روز چهارشنبه تعطیل شود، که ما طی مشورتی که با وزیر آموزش‌وپرورش داشتیم و خانم ابتکار رییس سازمان محیط‌زیست نیز با او صحبت کرد، در نهایت تصمیم بر این شد که تنها مقاطع ابتدایی و مهدهای کودک تعطیل شود.»
اما آمارهای شرکت کنترل کیفیت تهران نشان می‌دهد وضعیت و شرایط آلودگی هوای تهران چنان وخیم است که باید برای کاهش فعالیت مردم در فضای آزاد چاره‌ای اساسی اندیشیده می‌شد، هاشمی در پاسخ به این سوال «شرق» نیز اینگونه توضیح داد: «کمیته با درنظرگرفتن همه شرایط تصمیم لازم را اتخاذ می‌کند. از طرفی با توجه به گزارش‌های هواشناسی از امروز اتفاقات جوی در تهران رخ خواهد داد که منجر به کاهش آلودگی هوای شهر خواهد شد. اگر هم چنین چیزی رخ ندهد و وضعیت جوی تهران همچنان به همین شکل پایدار بماند، در نهایت روز جمعه دوباره کمیته کاهش آلودگی هوای تهران جلسه اضطراری خواهد گرفت و برای تعطیلی یا عدم تعطیلی روز شنبه تصمیم خواهد گرفت.»
عضو دیگر حاضر در کمیته کاهش آلودگی هوای تهران، یوسف رشیدی رییس مرکز کنترل کیفیت هوای پایتخت است. برای پی‌بردن به جزییات دقیق‌تر همین ماجرا به سراغ او رفتیم. او هم روایتی متفاوت از دو مسوول دیگر بیان کرد. این متن گفته‌های رشیدی است: «درحقیقت در کمیته کاهش آلودگی هوا صحبتی از تعطیلی ادارات دولتی نبود.
چیزی که مدنظر بود عمل کردن طبق دستورالعمل وضعیت هوا در مواقع اضطرار بود، بر اساس این دستورالعمل در چنین شرایطی باید همه مقاطع تحصیلی شهر تعطیل و شروع یا پایان کار ادارات و شرکت‌های دولتی با دو ساعت تاخیر انجام شود.» رشیدی همچنین در رابطه با شاخص کیفیت هوای شهر میانگین این میزان را برای روز چهارشنبه 157 واحد یعنی در شرایط اضطرار و میانگین روز سه‌شنبه را 147برابر با شرایط هشدار اعلام کرد.
با همه این تفاسیر و جدای از اختلاف نظر مسوولان عضو در کمیته کاهش آلودگی هوای شهر آنچه دیروز شهروندان تهرانی تجربه کردند روزی سرشار از تنگی نفس و سرکشیدن انواع آلاینده‌های سمی بود. تجربه‌ای که برای بخش زیادی از شهروندان با سردرد، تنگی نفس، بی‌حالی و گرفتگی قلب همراه بود و حتما بخشی از مردم را هم روانه گورهای سرد بهشت‌زهرا کرد.