نگاه ویژه دولت یازدهم به
احیای «گردشگری سلامت»
محمدعلی نجفی» رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی وگردشگری از تشكیل كمیته‌ای مشترك بین این سازمان و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی برای توسعه خدمات درمانی به گردشگران خارجی یا آنچه از آن به «توریسم درمانی» یاد می‌شود، خبر می‌دهد.
دكتر محمدرضا شمس‌اردكانی نیز رایزنی با سفرای كشورهای مختلف را از دیگر راهكارهای گسترش گردشگری سلامت ایران می‌داند و همچنین خواستار تاسیس دفتر گردشگری سلامت در كشورهای همسایه به‌ویژه اربیل عراق می‌شود. كارشناسان گردشگری هم اعتقاد دارند كه به گردشگری سلامت بیش از گردشگری تاریخی - فرهنگی باید بها داد. به گفته او، ماندگاری توریسم درمانی در كشور ۱۵ روز است در حالی كه ماندگاری توریسم فرهنگی ۳ روز است. همین مسئله بسیاری از كارشناسان را به این نتیجه رسانده است كه باید برنامه‌ریزی روی «توریسم‌درمانی» جدی‌تر شود.
گردشگری سلامت در گرو همكاری میراث فرهنگی و وزارت بهداشت
نجفی اعتقاد دارد كه به‌رغم مزیت‌هایی كه كشور ما در مقایسه با اكثر كشورهای منطقه در بخش سلامت و درمان دارد اما متاسفانه در حوزه توریسم درمانی خیلی موفق نبوده‌ایم. او همین نكته را دلیل تشكیل كمیته‌ای مشترك بین سازمان متبوع خویش و وزارت بهداشت می‌داند. دكتر نجفی می‌گوید: «از برنامه‌های ما این است كه كمیته‌ای مشترك با وزارت بهداشت تشكیل دهیم تا هم در ارتباط با اطلاع‌رسانی به كشورهای هدف و هم در ارتباط با توسعه خدمات به توریست‌هایی كه برای درمان یا سلامت به ایران می‌آیند، اقداماتی صورت گیرد.» نجفی امیدوار است كه این اقدام ظرف مدت دو سه ماه آینده انجام شود: «زیرا نیاز به بررسی دقیق دارد و متاسفانه سیستم بهداشتی درمانی ما آمادگی این موضوع را ندارد و باید بتواند خود را به خوبی در دنیا معرفی كند تا با همكاری سازمان میراث فرهنگی و وزارت بهداشت این بخش نیز فعال شود.»
«احمدیارانی» كارشناس گردشگری نیز اعتقاد دارد كه باید در این زمینه برنامه‌ریزی كوتاه‌مدت و طولانی‌مدت انجام شود. به گفته او ایران در زمینه توریسم سلامت در بین كشورهای حاشیه خلیج‌فارس و دریای خزر حرف اول را می‌زند. البته تا به امروز از این پتانسیل استفاده نشده است وامروز مدیریت توریسم سلامت ایران به دست عرب‌هایی افتاده كه بیماران را در قالب تورهای زیارتی به ایران می‌آورند و در نهایت هم درمان خوبی نصیب بیماران نمی‌كنند. آنطور كه «حسینعلی شهریاری» رئیس كمیسیون بهداشت، درمان وآموزش پزشكی مجلس به تهران امروز می‌گوید: «گردشگران بخش سلامت ایران را بیشتر بیماران عراقی تشكیل می‌دهند. كسانی كه بوسیله حمله‌دارهای عرب از طریق تورهای زیارتی وارد كشور می‌شوند و در نهایت هم به دلیل اینكه این بیماران را به جهت هزینه‌های پایین نزد پزشك‌های ناوارد یا دانشجویان تازه كار می‌برند خدمات سلامت خوبی دریافت نمی‌كنند.»
به گفته او به همین دلیل برخی از این بیماران كه برای جراحی چشم به ایران می‌آیند اما به مرز نرسیده بخیه چشم آنها باز می‌شود. نكته‌ای كه حسن تامینی‌لیچایی، نا‌یب رئیس كمیسیون بهداشت و درمان مجلس آن را تاكیدمی‌كند و می‌گوید: «از دیرباز كشورهای عربی توجه خاصی به حوزه پزشكی ایران داشته‌اند، اما به‌علت نبود متولی، این حوزه مغفول مانده است، به‌طوری كه هم‌اكنون دلالان كشورهای عربی اقدام به وارد كردن بیماران به‌عنوان گردشگر می‌كنند، این افراد پس از وارد كردن بیماران از كشورهای همسایه و حاشیه خلیج‌فارس آنان را در بیمارستان‌ها بستری می‌كنند و پس از درمان، بدون پرداخت هزینه‌های لازم از كشور خارج و به وطن خود بازمی‌گردانند» دكتر سعید عبدالحسینی، رئیس انجمن خدمات بین‌المللی گردشگری سلامت ایران نیز با تاكید بر آسیب وجود واسطه‌ها می‌گوید: برخی افراد خاطی كه حتی دیپلم ندارند آبروی كشور را به خاطر منافع شخصی خود به خطر می‌اندازند. گاه نیز پزشكانی كه در سطوح پایین تخصصی هستند تعاملاتی با این گروه‌ها دارند. آنها بیماران را به مراكز درمانی غیرتخصصی و بدون امكانات كافی می‌فرستند. بنابراین از راهكارهای رفع این معضل، استانداردسازی و اعتباربخشی خدمات درمانی است.
به گفته منتقدان، توریسم سلامت ایران را امروز بیش از هرچیزی هر كسی، واسطه‌ها بیمار كردند و بهبود آن به هماهنگی بین سازمان‌های درگیر از جمله میراث فرهنگی،وزارت بهداشت و امورخارجه بستگی دارد.
یارانی با بیان اینكه باید روی توریست درمانی سرمایه‌گذاری و تبلیغات بیشتری انجام شود، می‌گوید: «اگر توریست درمان وارد كشور شود، ماندگاری آن 15 تا 45 روز است، در حالی كه یك توریست فرهنگی و طبیعت‌گرد اگر بخواهد وارد كشور شود ماندگاری آن حداكثر 3 روز است. بنابراین به نظر می‌رسد پرداختن به توریست درمانی با توجه به ظرفیت‌های موجود در كشور، ارزش اقتصادی زیادی داشته باشد.» او می‌گوید: «این همان موضوع صادرات نامحسوس است كه به آن اعتقاد داریم؛ یعنی بدون اینكه ما كالایی را از گمرك كشور خارج كنیم، ارز وارد می‌كنیم چرا كه خدماتی كه به گردشگران ارائه می‌دهیم مانند كالایی می‌ماند كه داریم از كشور خارج می‌كنیم.» به اعتقاد او و بسیاری دیگر این موضوع می‌تواند به اقتصاد كشورمان كمك به‌سزایی داشته باشد و سروسامانی به سیستم اقتصادی گردشگری بدهد.
تدوین نقشه گردشگری سلامت
این روزها مشهد قدم بزرگی برای توسعه گردشگری سلامت برداشته است. اما این به معنی فعال نبودن واسطه‌ها و دلال‌ها در آن شهر نیست. اما با وجود همین واسطه‌ها هم «سعید سعیدی» سرپرست امور گردشگری سلامت دانشگاه علوم‌پزشكی مشهد می‌گوید: «در یك سال گذشته بیش از 80 میلیارد ریال در حوزه گردشگری در آمد داشته‌ایم.» براساس آْماری كه سعیدی می‌گوید: در سال گذشته بیش از 4 هزار گردشگر خارجی به صورت بستری و 10 تا 15 هزار نفر به صورت سرپایی خدمات درمانی تخصصی و فوق تخصصی را در مراكز زیر پوشش دانشگاه علوم‌پزشكی مشهد دریافت كرده‌اند.
مدیر اقتصاد درمان، استاندارد و فن‌آوری‌های سلامت دانشگاه علوم‌پزشكی مشهد بیان می‌كند: گردشگران سلامت از كشورهای افغانستان، تركمنستان، عراق و كشورهای حاشیه خلیج‌فارس، كشورهای همسایه و آسیای میانه در مراكز درمانی دانشگاه خدمات دریافت می‌كنند.
«محمد مهدی سپهری» عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس هم اعتقاد دارد كه نهادها و دستگاه‌های درگیر باید تعامل و همكاری داشته باشند تا موانع حقوقی و قانونی آن رفع شود. او تدوین نقشه جامع گردشگری سلامت را یكی از راهكارهای اصولی می‌داند كه می‌تواند مسیر ورود بخش گردشگری به توریسم سلامت را مشخص كند.
علاوه بر خراسان، استان‌های كردستان و آذربایجان‌شرقی و غربی هم گام‌های بلندی در زمینه توریسم سلامت برداشته است. در زمان حاضر امكانات پزشكی كشور به حدی رسیده كه بیماران خارجی از نقاط مختلف جهان برای انجام اعمال پزشكی از جمله انواع پیوندها، جراحی‌های مختلف، باروری، چشم پزشكی، ارتوپدی و دندانپزشكی به ایران سفر می‌كنند. اما فعالان این حوزه اعتقاد دارند تامین زیرساخت و تدوین آیین‌نامه، تعیین وظایف دستگاه‌های ذی‌ربط و حل مسائلی چون ویزای درمانی می‌تواند صنعت گردشگری سلامت را وارد مسیر سالم كند.
-------------------------------------
پایان