خواب زمستانی بیمارستان های هیات امنایی
طرحی به نام هیات امنایی اداره شدن بیمارستان ها بصورت آزمایشی از حدود سال 88 آغاز شد؛ طرحی که قرار بود با اجرای آن بیمارستان ها به سمت استقلال بیشتر حرکت کنند، اما پس از چهار سال به هدف مطلوب نرسیده است.
طرح هیات امنایی شدن بیمارستان ها درحالی در نیمه راه مانده که طبق قانون برنامه پنجم توسعه، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است، برنامه نظام درمانی کشور را در چهارچوب تشکیل هیات امنا در بیمارستان های آموزشی، تهیه کند.
دست اندرکاران نظام سلامت، مزایای بسیاری را برای هیات امنایی شدن بیمارستان ها عنوان می کنند و معتقدند با اجرای این طرح، کیفیت خدمات درمانی در بیمارستان ها افزایش خواهد یافت.
یکی از مهمترین تغییرات با اجرای طرح هیات امنایی شدن بیمارستان ها این است که با ایجاد اینگونه بیمارستان ها، تعرفه های خدمات، واقعی تر و اختیار مسوولان بیمارستان ها نیز بیشتر می شود.
هیات امنایی شدن بیمارستان های منتخب وزارت بهداشت به این معنا است که اختیار تصمیم گیری منابع مالی و سیاستگذاری درباره نحوه اداره بیمارستان بر اساس نظام مالی جدید به جای وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی به هیات امنای بیمارستان ها واگذار می شود.
این طرح با هدف افزایش اختیار بیمارستان ها - درباره تصمیم گیری ها شامل استخدام نیروی انسانی و پرداخت حقوق - و بهبود عملکرد آنها راه اندازی شد؛ طرحی که به صورت آزمایشی از حدود سال 88 آغاز شد و در سال 90، گسترش یافت.
به اعتقاد دست اندرکاران نظام سلامت، هیات امنایی شدن بیمارستان ها موجب می شود مسایل و مشکلات بیمارستان ها در همان حوزه درمانی رفع شود.
یکی از مشکلات حوزه نظام سلامت، هزینه های مربوط به استخدام نیروی انسانی در مراکز درمانی است؛ اکنون حد مجاز هزینه نیروی انسانی در یک بیمارستان خصوصی، حدود 60 درصد و در بیمارستان های دولتی، بیش از 70 درصد کل هزینه های یک بیمارستان است.
بدیهی است که این وضعیت به عنوان یک نقص بزرگ برای نظام سلامت به شمار می رود زیرا با بالا رفتن هزینه نیروی انسانی، قیمت تمام شده خدمات، افزایش یافته و بیمارستان بطور دائم بدهکار می شود.
به اعتقاد برخی مسوولان وزارت بهداشت، اکنون رییس بیمارستان خیالش آسوده است که نیروی انسانی اضافی می گیرد و حقوق این نیرو از جای دیگری تامین می شود درحالیکه دولت، منابع مالی محدودی برای پرداخت هزینه نیروی انسانی دارد.
از سوی دیگر، با بکارگیری بی ضابطه نیروی انسانی در بیمارستان ها، اگر حقوق آنان پرداخت نشود و آنها راضی نباشند، کیفیت خدمات بیمارستانی کاهش خواهد یافت.
البته غیر از این مسایل، کاهش بوروکراسی در مراکز درمانی از دیگر مزایای طرح هیات امنایی شدن بیمارستان های کشور عنوان شده است، طرحی که مسوولان آن را به عنوان خصوصی شدن بیمارستان ها نمی دانند، بلکه آن را نوعی تغییر در شیوه اداره بیمارستان تلقی می کنند.
با وجود تمام مزایایی که کارشناسان و مسوولان نظام سلامت برای اجرای طرح هیات امنایی شدن بیمارستان ها عنوان کرده اند، اما اجرای این طرح از سال 88 روی زمین مانده و اکنون نیز که «سیدحسن قاضی زاده هاشمی» وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بر اجرای آن تاکید دارد، با چالش هایی روبرو است.
** هیات امنایی که اختیارات ندارند
طرح هیات امنایی شدن بیمارستان ها، یک تکنیک مدیریتی اداره بیمارستان بوده و اصل حاکم برای اجرای این روش، تفویض اختیار است، اما جالب است که طرح هیات امنایی شدن بیمارستان ها از سال 88 آغاز شده اما هیات امنا همچنان اختیار ندارند و در تصمیم گیری ها با چالش های متعددی روبرو هستند.
رییس دانشگاه علوم پزشکی تهران در این باره به خبرنگار اجتماعی ایرنا می گوید: طرح هیات امنایی شدن بیمارستان ها، دارای آیین نامه ای بوده که آیین نامه آن نیز در بیمارستان های منتخب اجرا شده، اما اختیارات آن برای هیات امنای بیمارستان ها کافی نیست.
دکتر «علی جعفریان» می افزاید: انتظاراتی از اجرای طرح هیات امنایی شدن در بیمارستان ها وجود دارد که متاسفانه اکنون برآورده نمی شود.
وی تاکید می کند: لازم است آیین نامه طرح هیات امنایی شدن بیمارستان ها را با کمک وزارت بهداشت اصلاح کنیم و سپس آمادگی داریم که بیمارستان ها را به سمت اجرای این طرح، پیش ببریم.
رییس دانشگاه علوم پزشکی تهران می گوید: اکنون بیش از 10 بیمارستان تحت پوشش این دانشگاه هیات امنایی است، اما نمی توان اداره آنها را به این شکل ادامه داد زیرا هیات امنا کارآمد نیست.
جعفریان خاطرنشان می کند: آیین نامه این طرح اجازه نمی دهد که هیات امنا اختیارات لازم را داشته باشند و اگر هیات امنا اختیار نداشته باشند، چطور می خواهند بیمارستان را اداره کنند.
وی تصریح می کند، اکنون اعتبار، موضوع اصلی اجرای طرح هیات امنایی شدن بیمارستان ها نیست، بلکه مساله برسر تفویض اختیار است و این اختیار را قانون باید بدهد.
چه اشخاصی باید اعضای هیئت امنای بیمارستانها را تشکیل دهند
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با تاکید بر ضرورت لزوم تشکیل هیئت امنا در بیمارستانها، گفت: هیئت امنایی شدن بیمارستانها از موارد بسیار مهم در نحوه مدیریت بیمارستانها است به گونه‌ای که هیئت امنا این امکان را پیدا می‌کند تا با داشتن یکسری اختیارات، تصمیماتی در حوزه اداره بیمارستانها داشته باشد به عنوان مثال اگر بیمارستان نیاز به 5 نیروی متخصص داشته باشد این اختیار در دست هیئت امنا است تا این تعداد نیرو را جذب کند.
سلیمان عباسی با مثبت ارزیابی کردن هیئت امنایی اداره شدن بیمارستانها، ادامه داد: حضور هیئت امنا در بیمارستانها خردی جمعی است که باعث کنترل بیمارستانها شده و کاهش تصدی‌گری دولت را در پی دارد که همین امر به اداره کردن بهتر این مراکز می‌انجامد.
عباسی در مورد اینکه چه اشخاصی باید اعضای هیئت امنای بیمارستانها را تشکیل دهند، تصریح کرد: افرادی که به عنوان هیئت امنای بیمارستانها انتخاب می‌شوند باید دارای تجربه و تخصص بوده و از امکانات مالی، اطلاعات پزشکی و اداری برخوردار باشند این موارد باعث می‌شود این افراد بدانند اداره بیمارستانها نیاز به چه تصمیماتی دارد حال اگر غیر این اتفاق افتد خسارتهای زیادی متحمل بیمارستانها شده و این مراکز را با چالشهای جدی مواجه می‌سازد.
وی با بیان اینکه اجرای طرح هیئت امنایی شدن بیمارستانها نیاز به بودجه کلانی ندارد، یادآور شد: اگر قرار باشد برای تشکیل هیئت امنا بودجه کلانی اختصاص یابد اصل شکل‌گیری آن برهم می‌خورد زیرا هیئت امنا برای آن به وجود می‌آید تا با توجه به کمبودهای موجود در بیمارستانها، مدیریت درستی ایجاد شود و با استفاده از بار علمی و توانایی اعضای آن، بیمارستانها به صورت خودگردان اداره شوند.
** لزوم استقلال بیمارستان ها
به رغم تمام این مشکلات، دکتر «حسن قاضی زاده هاشمی» وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی عزم دارد تا این طرح را اجرا کند و خواستار توجه جدی روسای دانشگاه های علوم پزشکی به برون سپاری خدمات و استقلال بیمارستان ها شده است.
وی می گوید: شاید بتوان کلیات این برنامه را پذیرفت، اما آنچه در این برنامه کمتر مورد توجه قرار گرفته، مساله کاهش تصدی گری دولت و برون سپاری خدمات است و یکی از برنامه های جدی دولت، کاهش وابستگی مراکز عمومی کشور به دولت است.
به هرحال برای اجرای هیات امنایی شدن بیمارستان ها، به انجام اقداماتی مانند اصلاح آیین نامه و توجه به تفویض اختیارات بیشتر، تامین منابع مالی این طرح، امنیت شغلی پرسنل بیمارستانی، چگونگی نظارت بر عملکرد مدیریت جدید بخش ها و نحوه بالا رفتن کیفیت خدمات باید توجه داشت.
طرحی که با اجرای آن، انتظار می رود ارایه خدمات درمانی و رضایتمندی مردم، بهبود یابد.
-----------------------------
پایان