آغاز نهضت طب پیشگیری در کشور
ارتقاء شیوه زندگی سالم و پژوهش برای پیشگیری از بیماری و آسیب است می‌تواند ۶.۹ درصد از مرگ و میر شیرخواران، ۳.۲ درصد از مرگ و میر قلبی - عروقی، ۱.۴ درصد از مرگ و میر بیماری دیابت، ۱.۱ درصد از مرگ و میر سرطان بکاهد.
سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت از آغاز «نهضت احیاء و گسترش بهداشت و طب پیشگیری» براساس رویکرد انسان سالم و سلامت همه جانبه در کشور خبر داد.
شهرام رفیعی فر گفت: سلامت به معنی بهترین وضعیت ممکن جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی در کنار غذا، پوشاک و سرپناه از زمره نیازهای اساسی انسان است.
وی افزود: از منظر اقتصادی نیز سلامت و آموزش دو وجه اساسی سرمایه انسانی هستند که ستون فقرات توسعه پایدار در هر کشوری را تشکیل می‌دهند. بر همین اساس است که حکومت‌ها خود را موظف می‌دانند که بهره‌مندی آحاد ملت از این دو مقوله را تضمین نمایند. تاکید بر سلامت بویژه حفظ صحه (تندرستی) در جای جای متون اسلامی و کلام معصومین دیده می‌شود.
سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت گفت: امروزه رویکرد تعیین کننده‌های سلامت مولفه‌های دور و نزدیک اثرگذاری را بر سلامت مطرح می‌کنند که با تاثیر بر روی عوامل بیماری زا و یا حفاظت کننده‌های سلامت می‌توانند ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی سلامت فرد را تحت الشعاع قرار دهند. مایه افتخار است که قانون اساسی ج. ا. ایران به عنوان میثاقی ملی، در اصول مختلف خود به خصوص ۲، ۳، ۲۹، ۴۳ و ۱۰۰ به مولفه‌های اقتصادی اجتماعی سلامت توجه کرده و تدارک عادلانه سلامت برای آحاد مردم را به عنوان تکلیف بر دوش دولت قرار داده است. اصل ۴۳، برای برآوردن نیازهای انسان در جریان رشد با حفظ آزادگی او، تامین نیازهای اساسی همچون مسکن، خوراک، پوشاک، بهداشت، درمان، آموزش و پرورش و امکانات لازم برای تشکیل خانواده برای همه را از ضوابط اساسی اقتصاد کشور برشمرده شده است و مقرر می‌کند که «تنظیم برنامه اقتصادی کشور به صورتی که شکل و محتوا و ساعت کار چنان باشد که هر فرد علاوه بر تلاش شغلی، فرصت و توان کافی برای خودسازی معنوی، سیاسی و اجتماعی و شرکت فعال در رهبری کشور و افزایش مهارت و ابتکار داشته باشد.»
وی افزود: سند چشم انداز سال ۱۴۰۴ نیز ایران را کشوری برخوردار از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تأمین اجتماعی، فرصتهای برابر، توزیع متناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده، به دور از فقر، فساد، تبعیض و بهره‌مند از محیط زیست مطلوب معرفی می‌کند. در این راستا نقشه جامع علمی کشور در چشم انداز علم و فناوری در سال ۱۴۰۴ بیان می‌دارد که ج. ا. ایران با اتکال به قدرت لایزال الهی و با احیای فرهنگ و برپایی تمدن نوین اسلامی - ایرانی برای پیشرفت ملی، گسترش عدالت و الهام بخشی در جهان، کشوری خواهد بود: برخوردار از انسانهای صالح، فرهیخته، سالم و تربیت یافته در مکتب اسلام و انقلاب و با دانشمندانی در تراز برترینهای جهان؛ در این مسیر اولویت الف علم و فناوری در سلامت، دانش پیشگیری و ارتقاء سلامت با تاکید بر بیماریهای دارای بار بالا و معضلات بومی، الگوهای شیوه زندگی سالم منطبق با آموزه‌های اسلامی، استفاده از الگوهای تغذیه بومی خواهد بود که با اقدامات ملی توسعه آموزش‌ها و پژوهشهای حوزه تغذیه و پیشگیری، به منظور بهره‌مندی از مواد غذایی سالم و حفظ سلامت جامعه، تولید دانش با تاکید بر بیماری‌ها و معضلات بومی و تقویت ارتباط علوم سلامت و بالینی و طب سنتی اسلامی ایرانی با علوم پایه و علوم اسلامی و علوم انسانی و علوم اجتماعی برآورده می‌شود.
رفیعی فر گفت: سیاستهای کلی برنامه پنجم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی (۱۳۹۶-۱۳۹۲) نیز تأکید بر رویکرد انسان سالم و سلامت همه جانبه با توجه به ارتقاء شاخصهاى سلامت هوا، امنیت غذا، محیط و بهداشت جسمى و روحى، کاهش مخاطرات و آلودگیهاى تهدید کننده سلامت، اصلاح الگوى تغذیه جامعه دارد و توسعه نظامهاى پیشگیرى از آسیبهاى فردى و اجتماعى را تکلیف می‌کند و راهبردهای مختلفی را در مواد ۳۸-۳۲ بر می‌شمارد.
وی در ادامه افزود: در این میان عقلانی است که وزارت بهداشت، به عنوان متولی اصلی سلامت به نمایندگی از دولت، براساس راهبرد علاج واقعه پیش از وقوع، به دنبال سیاستهای اجرایی و مداخلاتی هزینه - اثربخش باشد که از به خطر افتادن و از دست رفتن سلامت به ویژه در اثر بیماریهای با بار اقتصادی- اجتماعی بالا به موقع جلوگیری کند.
وی ادامه داد: مرور نظاممند شواهد در انجمن سلامت همگانی آمریکا نشان می‌دهد که هر ۱۰ درصد افزایش بودجه در سطوح محلی برای بهداشت عمومی که شامل آموزش عمومی، ارتقاء شیوه زندگی سالم و پژوهش برای پیشگیری از بیماری و آسیب است می‌تواند ۶.۹ درصد از مرگ و میر شیرخواران، ۳.۲ درصد از مرگ و میر قلبی - عروقی، ۱.۴ درصد از مرگ و میر بیماری دیابت، ۱.۱ درصد از مرگ و میر سرطان بکاهد.
سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت در ادامه افزود: هر یک دلار هزینه در خدمات پیشگیری، ۵.۶ دلار از کل هزینه‌های سلامت می‌کاهد. ویرایش دوم کتاب اولویتهای کنترل بیماری در کشورهای درحال توسعه که توسط بانک جهانی در سال ۲۰۰۶ منتشر شده است، هزینه اثربخش‌ترین مداخلات را برای کنترل بیماری‌ها بویژه غیرواگیر گردآوری کرده است به عنوان مثال: جایگزینی اسیدهای چرب غیراشباع به جای چربیهای اشباع شده در تولیدات کارخانه‌ای همراه با مبارزه رسانه‌ای در جامعه می‌تواند بیماریهای قلبی عروقی را تا حدود ۴ درصد کاهش دهد. کل هزینه‌های این تغییرات برای یک فرد در یک سال و بسته به محل زندگی در حدود ۱.۸ تا ۴.۵ دلار آمریکاست. جایگزینی ۲ درصد از انرژی که توسط چربیهای ترانس حاصل می‌شود با چربیهای کاملا غیراشباع، شیوع بیماریهای قلبی - عروقی را به میزان ۴ تا ۷ درصد کاهش می‌دهد و همچنین می‌تواند دیابت تیپ ۲ را نیز کم کند.
رفیعی فر در ادامه گفت: در راستای توصیه ارزشمند مقام معظم رهبری در خصوص «آغاز نهضت احیاء و گسترش بهداشت و طب پیشگیری با بکارگیری و بسیج کلیه امکانات موجود» و بر اساس برنامه پیشنهادی وزیر بهداشت، به مجلس شورای اسلامی در حوزه آموزش و ارتقای سلامت، از سال آینده نظام جامع توانمندسازی مردم برای خودمراقبتی، نظام جامع آموزش بیمار، نظام جامع آموزش سلامت در مدارس از پیش دبستان تا پایان دبیرستان، نظام جامع ارتقای سلامت در محل کار، برنامه ارتقای فرهنگ سلامت و توسعه مشارکت مردمی برای ارتقای سلامت در کشور اجرا می‌شود.
وی در پایان خاطر نشان کرد: امید است با اجرای این برنامه‌ها، سلامت «توسط مردم و با مردم» ارتقاء یابد، از «ایجاد درد بیماری» پیشگیری شود، «کیفیت زندگی مردم» با توانمندسازی آن‌ها برای خودمراقبتی و رعایت سبک زندگی سالم برپایه آموزه‌های اسلامی و ایرانی افزایش یابد و سرانجام نیروی انسانی سالم، بانشاط، خلاق، مسئول و مولد و مفتخر به ایرانی بودن برای توسعه پایدار ایران اسلامی فراهم شود. برای این کار ضمن همکاریهای درون و فرابخشی؛ مشارکت فردی و جمعی مردم برای ارتقای عادلانه سلامت در کشور جلب شده و منابع مالی مورد نیاز برای اجرای برنامه‌های فوق در قالب برنامه ارزشمند دولت تدبیر و امید برای استقرار سامانه خدمات جامع و همگانی سلامت در کشور تامین و توسط دفتر آموزش و ارتقای سلامت هدایت و اجرا می‌شود.
------------------------------
پایان