مراجعات مکرر به پزشک و سرگردانی بیمار
طبق برخی آمار منتشره، هر ایرانی طی سال پنج بار مراجعه سرپایی به پزشک دارد بطوریکه در سال، 350 میلیون ویزیت در کشور انجام می شود.
بسیاری از مردم برای بیماری ساده ای مانند سرماخوردگی دو بار و حتی گاهی بیشتر از دو بار به پزشک مراجعه می کنند تا نتیجه دلخواه و بهبودی حاصل شود؛ گاهی دیده می شود که بیماری در طول یک هفته به پنج پزشک با تخصص های مختلف مراجعه کرده است.
** وقتی که با پزشک رفتن، حال بیمار بدتر می شود
برخی بیماران نسبت به نسخه های متعدد پزشکان و همچنین دلایل مختلف پزشکان برای یک بیماری واحد، انتقاد دارند.
آنان معتقدند در مراجعه به پزشک، نه تنها بهبودی حاصل نمی کنند، بلکه اوضاع جسمی و حتی روحی شان نیز بدتر می شود.
«آرزو نیکنام» که حدود سه سالی درگیر بیماری ناشی از گردن و کتف است، می گوید: در این مدت به پزشکان متعددی مراجعه کردم، اما آنان تشخیص های متفاوتی از بیماری من داشتند.
وی می افزاید: گرفتگی عضلانی، آرتروز، دلایل عصبی و ژنتیکی از جمله تشخیص های این پزشکان بوده و روش های درمانی متعددی از جراحی، فیزیوتراپی و طب سوزنی را به من توصیه کرده اند.
نیکنام خاطرنشان می کند: برخی آنان حتی تزریق کورتون و ترامادول انجام داده اند در حالیکه پزشکان دیگر این کار را مطلقا غیرمنطقی دانسته اند.
وی تصریح می کند: هزینه زیادی برای ویزیت های خود پرداخت کرده ام و هنوز نیز تشخیص قطعی برای بیماری من وجود ندارد بنابراین از هفت ماه پیش تصمیم گرفته ام دیگر به پزشکی مراجعه نکنم.
** ناآگاهی و مراجعه پی در پی به پزشک
ناآگاهی مردم، بی اعتمادی به پزشک عمومی و نبود سیستم ارجاع از دیگر دلایل مراجعات متعدد به پزشک به شمار می رود.
پزشک عمومی در بسیاری از کشورها، یک متخصص متبحر در زمینه سلامت است اما متاسفانه اغلب ایرانی ها تصور می کنند که تشخیص و درمان این گروه از پزشکان قابل اعتماد نیست.
«زهرا رفعتی» یکی از بیمارانی است که فقط طی یک هفته به سه پزشک مراجعه کرده به خبرنگار اجتماعی ایرنا می گوید: دچار سرگیجه شدیدی شده و به پزشک عمومی مراجعه کردم و او برای من دارو تجویز کرد اما وقتی اطرافیان از بیماری من مطلع شدند به من توصیه کردند که به یک پزشک متخصص هم مراجعه کنم.
وی می افزاید: بنابراین روز بعد به پزشک متخصص داخلی مراجعه کرده و او نیز برای من داروهایی را تجویز کرد اما پس از آن فهمیدم که برای سرگیجه باید به متخصص مغز و اعصاب یا متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنم پس دوباره روز بعد به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کردم و او دوباره برای من دارو تجویز کرد.
** عجله در بهبودی آنی علتی برای مراجعه مکرر به پزشک
جالب است که اغلب بیماران تا چندین بار به متخصص خود یا متخصصان دیگر مراجعه می کنند؛ این بیماران تصور می کنند به محض مراجعه به پزشک همانند آبی که روی آتش می ریزند، بیماری آنان نیز باید فروکش می کند اما بطور قطع درمان بیماری حداقل کمتر از 48 ساعت نیست.
«مها محمدی» یکی از بیماران به خبرنگار اجتماعی ایرنا می گوید: روی پوستم لکه های سفیدی ایجاد شد که فورا به متخصص پوست مراجعه کردم و او برای من داروهایی تجویز کرد و با پرداخت 90 هزار تومان داروها را تهیه کردم اما بعد از دو روز مشاهده کردم که لکه های سفید همچنان در صورتم باقی مانده است.
وی می افزاید: بنابراین بعد از دو روز دوباره به متخصص پوست دیگری مراجعه و داروهای دیگری با پرداخت 200 هزار تومان تهیه کردم.
محمدی تاکید می کند: اگر تا چند روز دیگر این لکه ها از بین نرود دوباره به پزشک بهتری مراجعه خواهم کرد.
ارجاع های مکرر به پزشکان گاهی برای بیماران، نوعی «اقناع روانی» است؛ هرچند ممکن است پزشکی در سطح عالی کار کند اما بیماران فکر می کنند، تکنیک های تشخیصی فلان دکتر بهتر است.
برخی افراد نیز دنبال دکترهایی هستند که «نام» آنها در یک رشته خاص برجسته است و مراجعه به اینگونه پزشکان برای بیماران از لحاظ روانی، جنبه اقناعی دارد.
** فرهنگ رفتاری، دلیلی برای مراجعات مکرر به پزشک
قائم مقام معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این باره می گوید: فرهنگ رفتاری مردم یکی از دلایل مراجعات مکرر مردم به پزشک است که البته یک جامعه شناس بهتر می تواند درباره آن صحبت کند اما ما مردمی هستیم که برای به نتیجه رسیدن کارهای طولانی مدت صبر و سرمایه گذاری نمی کنیم.
دکتر «ناصر کلانتری» در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی ایرنا می افزاید: ایرانی ها معتقدند هرچیزی باید به صورت آنی پاسخ دهد و این فقط محدود به مساله درمانی نمی شود، بلکه در تولید و خدمات دیگر هم همین روش را در پیش گرفته ایم، در حالیکه بسیاری از کشورها در طرح ها سرمایه گذاری کرده و منافع آن را 50 سال بعد می بینند.
وی ادامه می دهد: مردم انتظار دارند به محض مراجعه به پزشک، معجزه اتفاق بیافتد؛ عجول بودن، کم طاقت بودن و توقع بیش از حد از خصوصیات مردم ما است که البته آن را در فرهنگ ترافیکی مردم نیز مشاهده می کنیم و ربطی به پزشک ندارد.
قائم مقام معاون وزارت بهداشت می گوید: مردم می خواهند دارو مانند آبی روی آتش به سرعت عمل کرده و تحمل ندارند بیماری آنان بیشتر از 10 ساعت طول بکشد و پی در پی به پزشک مراجعه می کنند.
کلانتری که متخصص اطفال است، می افزاید: 15 تا 20 درصد بیمارانم، من سومین پزشکی هستم که آنان را ویزیت می کنیم و این تبلور رفتار فرهنگی مردم در فرایند درمانی است.
** کیفیت نامناسب خدمات درمانی و مراجعات مکرر به پزشک
قائم مقام معاون وزارت بهداشت تصریح می کند: در کنار فرهنگ رفتاری، البته نمی توان منکر برخی خدمات نامناسب جامعه پزشکی شد و نمی توانیم بگوییم در صد در صد مراجعات مردم به پزشک، او می توانست در همان نوبت اول از خدمات خوبی برخوردار شود.
کلانتری می افزاید: در بسیاری از مواقع، خدمات درمانی ما گرفتاری کیفیت دارد و بطور مثال برخی متخصصان ما در یک ساعت، 20 بیمار را ویزیت می کنند یعنی در روز 80 بیمار را می بینند و چه توقعی می توان از این متخصص داشت که بیماران خود را درمان کند.
وی خاطرنشان می کند: حتی یک فوق تخصص ما در یک شیفت کاری، 120 بیمار ویزیت می کند؛ این دیگر خدمت به مردم نیست؛ هرچیزی را می توان روی این موضوع، نام گذاشت اما خدمت درمانی نیست.
کلانتری می گوید: در اینگونه مواقع، بطور قطع مردم می توانند توقع کنند که به پزشک بعدی مراجعه کنند اما مساله اینجاست که پزشک بعدی هم شرایطی مانند پزشک قبلی دارد و این کلاف سردرگم ادامه می یابد.
** راهکارهای کاهش میزان مراجعات مردم به پزشک
قائم مقام معاون بهداشت وزارت بهداشت می گوید: یکی از راه های کاهش میزان مراجعات مردم به پزشک، فرهنگسازی این موضوع برای مردم است که روند درمانی یک روند زمانبر است و در اولین حرکت، توفیق نهایی حاصل نمی شود.
کلانتری اضافه می کند: فرهنگ بی صبری موجب شده که جوانان امروز برای کسب منافع، رفتارهای غیرمتعارف داشته باشند؛ این نگاه باید در جامعه اصلاح شود.
**هزینه بر کردن مراجعات دوم به بعد به پزشک از راهکارهای کاهش مراجعات مکرر
قائم مقام معاون بهداشت وزارت بهداشت، هزینه بر کردن مراجعات بار دوم به بعد به پزشک را از راهکارهای کاهش مراجعات مکرر مردم به پزشکان می داند و می گوید: اگر فردی در طول روز بیش از یک بار به پزشک مراجعه داشت، دیگر بیمه نباید هزینه درمانی مراجعه دوم او را تقبل کند.
کلانتری می افزاید: در کشورهایی مانند انگلیس و کانادا، سیستم نظام ارجاع برقرار بوده و اگر فردی بدون توصیه پزشک محله به متخصص مراجعه کند تا 100 درصد فرانشیز و هزینه درمانش را باید خود بپردازند و مانند جریمه کردن عبور از چراغ قرمز راهنمایی و رانندگی می ماند.
وی خاطرنشان می کند: اگر بیماری برای درمانش، تحمل و صبر نداشته باشد باید جریمه بپردازد؛ حتی در کشوری مانند ترکیه، بیماران در مراجعه مکرر به پزشک باید 50 درصد هزینه درمانی را خود بپردازند، البته امیدوارم بدون اینکه چوب جریمه بالای سر مردم باشد، عملکرد درمانی آنان اصلاح شود.
قائم مقام معاون بهداشت وزارت بهداشت اضافه می کند: البته در کنار جریمه گذاشتن، باید کیفیت خدمات پزشکان را نیز بالا ببریم و بطور مثال هر متخصصی حداقل 10 دقیقه برای بیمار خود زمان بگذارد که البته برای تحقق این امر باید تعرفه های پزشکان نیز واقعی شود.
کلانتری با تاکید براینکه پزشکان باید تقوا را مدنظر داشته و کار را برای خدا انجام دهند، می گوید: رسانه ها نیز در اصلاح فرهنگ رفتاری مردم نقش دارند؛ رسانه ها مرتبا انتظار دارند کارهای درمانی و بهداشتی سریع نتیجه بدهد و دائم از مسوولان می پرسند «پس چه شد» ؛ درحالیکه انجام کارهای درمانی و بهداشتی بطور مثال کاهش هزینه ها از جیب مردم، کاری زمانبر بوده و با اجرای طرح های ضربتی ممکن است درکوتاه مدت نتیجه دهد، اما استمرار نخواهد داشت.
وی اضافه می کند: یکی از مشکلات نیز این است که هر دولتی طرح های سه ساله یا کوتاه مدت اجرا می کند، درحالیکه طرحی که امروز شروع می شود ممکن است 20 سال آینده نتیجه دهد.
کلانتری یادآور می شود: به هرحال با اصلاح نظام روش پرداخت به پزشکان، برقراری نظام ارجاع و سطح بندی خدمات و همچنین اصلاح فرهنگ رفتاری مردم شاهد بهبود کیفیت خدمات، مصرف منطقی دارو و دریافت خدمات در زمان مناسب خواهیم شد.
** عواقب مراجعات متعدد مردم به پزشک
بی تردید مراجعات متعدد مردم به پزشکان، پیامدهای متعددی برای خانواده و کشور به همراه دارد.
انجام آزمایش های بی مورد، مصرف بی رویه دارو، سرخوردگی ناشی از درمان نشدن، تلف شدن زمان و صرف هزینه های اضافی گزاف برای روند تشخیصی و درمانی بیماری از پیامدهای این مراجعات مکرر به شمار می رود.
برخی بیماران نیز آنقدر به پزشکان مراجعه کرده و از روش های درمانی متعدد و حتی جراحی استفاده می کنند که خود را بیشتر مریض کرده و در بستر بیماری می افتند.
بسیاری از افراد بویژه سالمندان نیز از مصرف منظم دارو یا رژیم غذایی صحیح، خودداری کرده و این بی توجهی در مصرف دارو موجب کندی روند درمان و مراجعه متعدد آنان به پزشکان می شود.
این درحالیست که اگر بیماران در مصرف صحیح داروها اهمال کرده یا داروهای چند پزشک را با هم مصرف کنند، ممکن است جان خود را بطور جدی به خطر بیاندازند زیرا تداخل دارویی پیامدهای خطرناکی دارد و گاهی اوقات حتی می تواند جان بیمار را تهدید کند.
--------------------------
پایان