گزارشی از رقابت بیمارستان ها برای جذب ثروتمندان
رسم كسب درآمد از جيب نخبگان جامعه از كشورهاي توسعه‌يافته آغاز شد و به‌تازگي به چرخه اقتصادي كسب و كارهاي مختلف در ايران هم وارد شده است. يكي از جديدترين كسب‌‌وكارهاي ايران كه اين رسم را به‌كار بسته تا رونقي به بازار راكد خود دهد، بيمارستانهاي خصوصي است؛ هرچند رقابت براي جذب ثروتمنداني كه بيماري به سراغشان مي‌آيد يا گردشگراني كه براي درمان سفر مي‌كنند، هنوز شدت نگرفته است.
از ورودي تنها هتل بيمارستان ايران كه وارد مي‌شويد، در حين پايين رفتن ازچند پله ورودي، محوطه بيروني ساختماني كه قرار است تجربه‌يي متفاوت از بستري شدن در بيمارستان بدهد، به اندازه‌يي زيبايي طبيعي و معماري دارد كه توجه شما را از برج سياه‌رنگ كناري مي‌دزد؛ محوطه‌يي با سنگ‌‌هايي شبيه مرمر و گلكاري شده. از درهاي چرخان لابي هم كه وارد مي‌شويد، نيمكت‌هاي چوب گردويي و ستون‌هاي سنگي بيشتر به تغييرحال و هوا از بيمار به مسافر كمك مي‌كند. اما هتل همين جا تمام مي‌شود؛ وقتي وارد برج اصلي بيمارستان مي‌شويد، اتاق‌هاي۳۰ - ۲۰متري با ديوارهايي تيره، جايي است كه بيمار مقيم مي‌شود؛ اين اتاق‌ها تفاوت زيادي با اتاق خصوصي يك بيمارستان- چه برسد به هتل بيمارستان- با هزينه شبي ۶۰۰هزار تومان را نشان مي‌دهد.
هتل بيمارستان گاندي كه با سرمايه‌گذاري جمعي از پزشكان ايراني ساخته شد، در هفته‌هاي پاياني سال گذشته افتتاح شد تا در فضايي بزرگ‌تر از ۳۲هزار مترمربع شامل مجموعه بيمارستاني در ۱۷طبقه و ۲۱طبقه هتل تجربه متفاوتي از بستري شدن به بيماران بدهد. از ديگر اهداف اين مجموعه ۲۰۰ميليارد توماني كه با نام گاندي و معماري‌هاي شبيه تاج محل و حتي لهجه بريتانيايي زبان انگليسي به كار رفته در اين بيمارستان- يكي از مصاديق مورد آخر، استفاده از واژه Liftبه جاي Elevatorبراي آسانسورهاي اين مجموعه است- سرزمين ۷۲ ملت را بيشتر تداعي مي‌كند، جذب گردشگران خارجي بود كه با هدف معالجه و درمان به ايران سفر مي‌كنند اما در نبود خدمات رفاهي و هتلينگي كه بنا بود با دريافت هزينه بيشتر منبع درآمدي باشد، نتوانسته به آنچه درنظر گرفته بود، دست يابد. به همين دليل هم بيشتر بيماراني كه در اين بيمارستان پذيرش مي‌شوند، ايراني‌هايي هستند كه ترجيح مي‌دهند در اتاق‌هاي خصوصي و نيمه خصوصي با كمك و خدمات‌دهي پرسنلي مهربان‌تر بستري شوند. گزارش ميداني از اين بيمارستان نشان مي‌دهد كه خدمات اين بيمارستان تفاوتي با ساير بيمارستانهاي خصوصي ندارد، همان‌طور كه تعرفه‌هاي آن تفاوتي ندارد؛ اتاق خصوصي و يك تخته شبي حدود ۶۰۰هزار تومان و اتاق‌هاي دو تخته شبي ۴۰۰هزار تومان است؛ چه براي بيماران ايراني و چه براي معدود بيماران خارجي، عمدتا عرب.
با اينكه «هتل بيمارستان» تنها، پيشوند مجموعه درماني گاندي در ايران است اما خدمات پزشكي همراه با خدمات رفاهي و هتلينگ در ساير بيمارستانهاي خصوصي كه نام هتل را يدك نمي‌كشند، هم ديده مي‌شود. بيمارستان آتيه يكي از اين بيمارستان‌هاست كه «اتاق ديپلمات» را به بيماران وي‍ژه خود پيشنهاد مي‌كند؛ بيمار و همراه با پرداخت يك ميليون و۴۵۰هزارتومان مي‌توانند در «سوييت» اين بيمارستان كه هويت‌بخش به شهرك غرب تهران است «بستري» شوند. يخچال، چاي‌ساز، ماكروويو و سرويس بهداشتي جداگانه با مبلمان و پرده قهوه‌يي فضايي از اتاق هتلي كلاسيك را ساخته است كه تنها يك تخت بيمارستاني در اين فضا يادآوري مي‌كند كه اينجا كجاست. پرسنل تهيه غذا هم كه انگار بيشتر از بقيه مشتاق آمدن بيمار به اتاق ديپلمات هستند حسابي حواسشان به كسي كه از اين اتاق‌هاي خاص بازديد مي‌كند هست؛ دايم مي‌پرسند كي قرار است بيمارتان بستري شود؟ هرچه خواستيد به من بگوييد! كسي كه شبي نزديك به يك‌ونيم ميليون تومان تنها هزينه ماندن در بيمارستان مي‌كند، قطعا دست به انعام دادنش هم خوب است.
اما در بساط گردشگري پزشكي اين بيمارستان خصوصي هم رونق چنداني ديده نمي‌شود؛ از مجموع چهار اتاق ديپلمات اين بيمارستان در دو بخش افق و هما تنها يكي از آنها زماني كه از آن بازديد مي‌كردم، پر بود. به استناد آماري كه مدير طرح و برنامه خدمات درماني- تشخيصي بيمارستان آتيه به «تعادل» مي‌دهد در سال ۹۲ تنها ۷۰ بيمار خارجي در بيمارستان پذيرش شدند كه عمدتا از كشورهاي عربي مانند عراق و سوريه و امارات متحده عربي و آذربايجان بوده‌اند. البته از كشورهايي مانند آفريقا و چين هم بيماراني داشتند كه البته تاجراني بوده‌اند كه در ديار غربت راهشان به شفاخانه افتاده است. به گفته نغمه جباري مردم كشورهاي همسايه ايران به پزشكان ايراني اعتماد زيادي دارند؛ «بخشي از اين ماجرا به پيشينه فعاليت پزشكان ايراني در اين كشورها بازمي‌گردد. براي مثال حتي پزشكان ايراني هم در آذربايجان درمانگاه و مطب دارند.»
از ديگر بيمارستانهاي خصوصي تهران كه فرصت‌هايي را براي پذيرش بيماران خارجي فراهم كرده، بيمارستاني در نزديكي آتيه است؛ بيمارستان لاله هم سوييت دارد و هم اتاق خصوصي. در اولي با شبي ۲ميليون و۲۰۰ مي‌توانيد مقيم شويد و در دومي، با شبي ۷۰۰هزارتومان. صدرالله معظمي مدير اجرايي بيمارستان لاله نيز مي‌گويد: در هشت ماه گذشته حدود ۶۰بيمار خارجي در اين بيمارستان پذيرش شده كه رقم قابل قبولي نيست. معظمي دليل عدم رشد كشور در گردشگري پزشكي را نيز به پيشرفت ساير كشورهاي همسايه در اين بخش نسبت مي‌دهد.
اما پيشرفت همسايگان تنها دليل بي‌رونقي بيمارستانهاي ايران نيست؛ براي اين مساله ۲۲ دليل از طرف سازمان گردشگري ايران شناسايي شده كه نبود نظام پذيرش بيمار و تجهيزات مناسب بخشي از آن است. يكي بودن تعرفه بيماران ايراني و غيرايراني نيز يكي از مشكلات فعلي است كه درحال حاضر بيشتر از بقيه به چشم مي‌آيد؛ درحالي كه تعرفه خدمات درماني يكي از مهم‌ترين مشكلات اقتصادي خانواده‌هاي ايراني است، به‌نظر منطقي نمي‌رسد كه بيماران خارجي نيز با همان تعرفه درمان شوند. هرچند كه به گفته جباري از طرف وزارت بهداشت به‌صورت غيررسمي اعلام شده كه از گردشگران سه تا چهار برابر تعرفه هزينه درمان دريافت شود.
دكتر جلال نائلي كه رييس اداره گردشگري سلامت معاونت درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي است در گفت‌وگو با «تعادل» براي اين مشكلات دليلي اساسي‌تر از اين حرف‌ها بيان مي‌كند: درحالي كه ۹۰درصد بيماران خارجي ما از طريق دلالان و از راه‌هاي غيررسمي وارد كشور مي‌شوند، چطور مي‌توانيم ادعا كنيم كه به اين بيماران خدمات مناسب با دريافت پول مناسب ارايه كنيم.
به گفته نائلي، نه تجهيزات پزشكي و نه نيروي ماهر، هيچ‌كدام مانع توسعه گردشگري پزشكي و هتل بيمارستان‌ها نيست؛ مشكل اصلي ما استانداردهاي مناسب است كه نداريم. رييس اداره همكاري اقتصادي و امور بين‌الملل وزارت بهداشت ارزآوري بيماران خارجي را نيز نامشخص مي‌داند ولي اين‌طور تخمين مي‌زند: مي‌توان گفت حدود دو سوم تا سه چهارم سه تا پنج هزاردلاري كه هر گردشگر سلامت به ايران مي‌آورد صرف خدمات سلامت مي‌شود و باقي‌مانده براي گردشگري هزينه مي‌شود.
گرچه ناآرامي‌هاي عراق و سوريه و آوازه مهارت پزشكان ايراني فرصت‌هاي گردشگري پزشكي ايران محسوب مي‌شود اما استفاده از اين فرصت‌ها دركنار رقيبان قدري مانند تركيه و هند در منطقه، برنامه‌ريزي هزاران بار دقيق‌تر از آنچه تاكنون بوده را نياز دارد.
-----------------------
پایان