50 مطلب آخر
کتاب طراحی بیمارستان : فصل1 - بخش A1 - انواع فضاهای درمانی کدامند؟

این مطلب در تاریخ   7 /12/ 1393    تصحیح و به روزرسانی شده است 

تحلیل ما

متن کامل

(1) علم پزشکی و به تبع آن شاخص های بیمارستانی همواره در تغییر میباشند ، همیشه و در هر مطلبی به تاریخ آن مطلب توجه بفرمائید.  (2) این سایت تلاش مینماید تا نظرات و تجربیات تخصصی خبرگان بیمارستانی کشور ، بموقع و سریع منتشر گردد تا موجب تاثیر مثبت در تبیین استانداردهای جدید بیمارستانداری و بیمارستانسازی در ایران شود. (3) عرضه مجموعه 5 جلدی بیمارستانسازی نیز به همین دلیل به صورت آنلاین صورت گرفته ، تا هر لحظه قابل به روز کردن بوده و دچار عقب افتادگی علمی نگردد.  فلذا این مطلب در تاریخ  ذکر شده در بالا  ، مجددا  تصحیح و به روزرسانی شده و آخرین اصلاحات  در آن اعمال شده است .




 

مجموعه 5 جلدی بیمارستانسازی

تحقیق و تدوین :

مهندس محمد رضا اردلانی + مهندس هدی اردلانی

   




 

کتاب طراحی بیمارستان

فصل اول  A   :  مبانی مطالعه برای طراحی بیمارستان

فصل دوم B :  شاخص های طراحی بیمارستان

فصل سوم C :  نکات اختصاصی در طراحی هریک از بخش های بیمارستان

 

کتاب احداث بیمارستان

فصل چهارم  D :  مبانی نظری در عملیات احداث بیمارستان

فصل پنجم  E  :  نکات اجرایی در عملیات احداث بیمارستان

فصل ششم  F  :  ویژگی های خاص برای مصالح مصرفی بیمارستان

  

کتاب توسعه و بازسازی بیمارستان

فصل هفتم   G :  مبانی نظری در عملیات توسعه و بازسازی بیمارستان

فصل هشتم   H  :   نکات اجرایی در عملیات توسعه و بازسازی بیمارستان

  

کتاب نگهداری بیمارستان

فصل نهم  K :  مبانی نظری در عملیات نگهداری بیمارستان

فصل دهم   L  :  نکات اجرایی در عملیات نگهداری بیمارستان 

 

کتاب ارتقای بیمارستان

فصل یازدهم   M  :  ساماندهی و کنترل سهم فیزیکی انواع بخش ها در بیمارستان

فصل دوازدهم  N  :  چگونگی استفاده از نظام ارزشیابی بیمارستانی در ارتقای کیفیت فیزیکی بیمارستان

فصل سیزدهم   P  :  نکات اختصاصی برای ارتقای کیفیت انواع بیمارستانها

 

 




 

جلد یکم

کتاب طراحی بیمارستان

 

فصل اول  : مبانی مطالعه برای طراحی بیمارستان

1 A–  انواع فضاهای درمانی کدام اند ؟  

A2 - انواع دسته بندی بیمارستان ها

A3 - ویژگی های اصلی در انواع بیمارستان ها

A4 -  دگرگونی در صنعت بیمارستان سازی و بیمارستان های آینده

A5 - تب بیمارستان سازی در ایران

A6 - تب تیپ سازی در بیمارستان های ایران

A7 - مطالعه شاخص های جمعیتی منطقه تحت پوشش بیمارستان

A8 - مطالعه شاخص های درمانی منطقه تحت پوشش بیمارستان

A9 - مطالعه شاخص های اقلیمی منطقه تحت پوشش بیمارستان

A10 - مطالعه شاخص های بیمارستان های خاص ( نظامی ، بحران ، ... )

 

    




 

 

A1

انواع فضاهای درمانی :

 

A1-1 - مرکز بهداشت روستایی

A1-2 - مرکز بهداشت شهری

A1-3 - مطب پزشکی

A1-4- درمانگاه یا کلینیک

A1-5 - درمانگاه تخصصی

A1-6 - مجتمع درمانگاهی یا پلی کلینیک

A1-7- واحدهای پاراکلینیکی ( آزمایشگاه رادیولوژی فیزیوتراپی داروخانه )

A1-8- بیمارستان ( محلی ناحیه ای منطقه ای )

A1-9 - بیمارستان تخصصی

A1-10 - بیمارستان فوق تخصصی

A1-11- مجتمع بیمارستانی

 

 




 


  A1

    انواع فضاهای درمانی کدامند ؟     

 

 

نظام بهداشتی و درمانی در هر کشوری بر اساس ایجاد یک تشکیلات منظم و با روابط منطقی بین انواع فضاهای درمانی ، انواع خدمات درمانی و با بهره گیری از توان مالی ، انسانی ، تجهیراتی ، علمی و ... خاص همان کشور خواهد بود .

 

در کشور ایران نیز به خصوص از سال های دهه ی 50 به بعد ضرورت تدوین سطوح مختلف چرخه شبکه تندرستی کشور احساس و مبتنی بر مطالعات خاص فرهنگی ، محیط جغرافیایی ، جمعیت هر منطقه و ... انواع اماکن درمانی از خانه های بهداشت تا بیمارستان های بزرگ این مهم ،  مشخص و تعریف گردید .

 

البته هدف مدیران بهداشتی و درمانی کشورها از این تقسیم بندی ها ،  ایجاد امکان بهروری بیشتر از منابع مالی ، تجهیزاتی ، ساختمانی ، انسانی و ... در کمترین زمان ممکن و با بالاترین کیفیت درمانی و بهداشتی است . لیکن قالب نگاه بیمارستان سازان  در ورای این ضرورت ها ،  به دنبال موارد دیگری هم می باشد .

 

 

نگاه بیمارستان سازان به انواع مراکز و فضاهای درمانی نگاهی صرفا آماری و مدیریتی نبوده و حاوی نکات زیر می باشد :

 

 

* ساختارهای مدیریتی و نرم افزار ها و روش های مدیریتی همزمان با دیگر پارامترهای اجتماعی و اقتصادی در هر جامعه ای دائما بایستی تغییر نمایند . این تغییرات در نرم افزار ها با چند بخشنامه و دستورالعمل قابل وصول خواهد بود ، لیکن بیمارستان سازان متولی سخت افزار بیمارستان هستند . ظرفیت ، روابط ، امکانات و معماری بیمارستان ها از جنس تغییر پذیر و نرم افزاری نبوده و به راحتی قابل عوض کردن نمی باشند . بنابر این بیمارستان سازان باید  نگاهی فراتر از تعاریف قراردادی برای رده های فضای درمانی را مد نظر قرار دهند .

 

 

** مدیران درمانی کشورها بستگی به اوضاع اقتصادی ، جمعیتی و علمی در هر زمان برای سرانه های مختلف فضاهای بیمارستانی تحت امرشان ، سیاست های انقباضی و یا انبساطی را  اتخاذ خواهند نمود . به طوری که یک زمان افزایش سرانه های بستری و روزی دیگر بحث کاهش سرانه های فیزیکی را در اماکن درمانی پی گیری می نمایند . لیکن بیمارستان سازان بایستی برای هر دو زمان و همه زمان های آینده فضایی را طراحی و اجرا نمایند که جوابگوی هر دو سیاست باشد . به همین لحاظ استانداردهای سرانه فیزیکی بیمارستان سازان بعضا با سیاست های ابلاغی مدیران سلامت جامعه هم خوانی لازم را در بعضی زمان ها نخواهد داشت و تجربه ثابت کرده است که در بعضی مواقع و آیتم ها  این عدم تطبیق طبیعی و لازم است .

 

 

*** منظور بیمارستان سازان از انواع فضاهای درمانی گذشته از سرانه های فیزیکی ، نوع خدمات قابل ارائه در هر مکان درمانی است . زیرا اصلی ترین مولفه برای طراحی فضا ، تعیین کاربری های آن است . به همین دلیل ضرورت دارد انواع فضاهای درمانی با نوع خدماتی که در هر یک می تواند ارایه شود مشخص و از ابتدای طراحی معلوم گردد . به این ترتیب سفارش دهنده و کارفرما (دستگاه بهربردار) و همچنین طراح و مجری یک پروژه درمانی ، از بین انواع مراکز تعریف شده ، امکان انتخاب نوع مورد نظر خود و یا ترکیبی از آن ها را خواهند داشت . بنابراین تعیین یک حد و حدود برای نوع خدمت و ظرفیت هر مرکز درمانی لازم و ضروری است .

 

 

 

 انواع فضاهای درمانی :

 

فضاهای درمانی در 2 قالب قابل طرح هستند :

  • ·          فضاهای بهداشتی
  • ·          فضاهای بهداشتی -  درمانی

 

اساس کار در نظام مدیریت سلامت کشور ها بحث نظام مراقبت بهداشتی و زنجیره فضاهای بهداشتی است . در کنار و به موازات تکمیل این زنجیره ، نظام درمانی مطرح و سپس فضاهای درمانی مشخص می شوند . اگر چه در اغلب کشورها ضرورتا نظام مراقبت های بهداشتی کامل تر از زنجیره درمانی می باشد ، لیکن امکان انطباق کامل این دو زنجیره ، برای ارائه ی خدمات سلامتی جزو ایده آل های هر کشور است .

 

 

 

به هر حال انواع فضاهای سلامت محور یا سامانه های درمانی ثابت ،  در کشور ما به شرح زیر است :

 

 

A1-1  - ابتدایی ترین عضو زنجیره فضاهای درمانی بایستی مراکز بهداشت روستایی یا خانه های بهداشت باشد . اگر چه لزوما کوچکترین فضای بهداشتی – درمانی تلقی نمی شوند . در کشور های مختلف خانه بهداشت روستایی یا مرکز بهداشت روستایی وجود داشته و معمولا وظیفه انجام اقدامات بهداشتی اولیه در زمینه بهداشت محیط ، بهداشت فردی ، ترویج اصول بهداشتی ، آموزش بهداشت به مدارس ، بهداشت دهان و دندان ، پیشگیری از بیماری ها ، تنظیم خانواده ، مراقبت از کودکان ، بهداشت حرفه ای ، سرشماری سالانه و ثبت اطلاعات و ... و در نهایت درمان بیماری های ساده را در کنار این وظایف به عهده دارد.

 

مراکز بهداشت روستایی برای جمعیت های روستایی تا 500 نفر و از فواصل 40-20 کیلومتر ماشین رو و یا حداکثر یک ساعت پیاده روی احداث می شوند .

 

 

A1-2   - مراکز بهداشت شهری اولین حلقه از زنجیره فضاهای درمانی کشورها در داخل شهر ها می باشند . این مراکز وظیفه انجام اقدامات بهداشتی اولیه را در مراکز جمعیتی شهرها به عهده دارند . از جمله وظایف این مراکز در اغلب کشورها آموزش بهداشت فردی ، بهداشت محیط ، بهداشت حرفه ای ، ترویج اصول بهداشت دهان و دندان ، تنظیم خانواده ، مراقبت از کودکان ، پیشگیری از بیماری ها و ... و در نهایت درمان بیماری های ساده می باشد . این مراکز در نقاط ثقل جمعیتی شهرها احداث می گردند و حداقل 1000 نفر جمعیت را پوشش می دهند .

 

 

A1-3  - مطب پزشکان ، مطب پزشکی پر تعدادترین واحد درمانی در جامعه ما محسوب می گردد . درکشورهایی که نظام ارجاع و یا شکلهایی از پزشک خانواده در آنها وجود داشته باشد ، حجم و عملکرد و تعداد و... مطب پزشکی متغیر خواهد بود . ولی به هر حال از آنجاییکه بیمار حق دارد تا پزشک خود را شخصا انتخاب نماید ،  اولین قدم میتواند مطب پزشکان باشد.  این سامانه های درمانی بایستی در نظام بهداشت و درمان هر منطقه و هر کشوری به درستی جانمایی شود تا بتواند نقش بهتری را ایفا نماید . رها کردن این سامانه درمانی در دراز مدت ،  از نرخ مرگ و میر  تا اقتصاد خرد و کلان جامعه را تحت تاثیر  قرار خواهد داد .  این سامانه های درمانی  برخلاف سایر سامانه های درمانی ، اغلب تابع جمعیت پیرامون خود نبوده  و بسته به میزان توسعه اجتماعی و اقتصادی منطقه ، میتواند سرانه کم یا زیادتری نسبت به جمعیت تحت پوشش خود را داشته باشد . همچنین سلامت و صحت عملکرد نظام ارجاع و سیستم اقتصاد درمان هم بشدت در تعداد و حجم و حتی عملکردهای درمانی ، این نوع از سامانه های درمانی موثر میباشد .

 

 

A1-4  - درمانگاه یا کلینیک ، اگر از تعاریف دولتی درمانگاه یا کلینیک بگذریم ، درمانگاه به عنوان یک سامانهء درمانی در دسترس عام ، میتواند یار کمکی خوبی برای اهداف درمانی سلامت محور و یا برعکس ،  بستری محور باشد . هر چقدر تعداد و حجم و عملکرد درمانگاهها غنی تر و کیفی تر باشد ، در نهایت اقتصاد خرد و کلان مباحث درمانی توجیه پذیر تر خواهد بود . هم بیمار و هم کادر پزشکی و هم سیاستگذاران ، اگر بتوانند مراکز درمانگاهی را به سمت وظایف پیشگیرانه آن ، هدایت نمایند ، قطعا سطح بهداشت و درمان کشور ارتقای بیشتری خواهد یافت . ولیکن در عمل و در حال حاضر این هدف با عملکرد فعلی درمانگاههای امروزین کشور فاصلهء زیادی دارد . اقتصاد سیاه و محل قرارهای زیرمیزی و نیز پدیده هایی نظیر سرقت بیمار و فروش بیمار و .... متاسقانه در درمانگاهها ، بخصوص درمانگاههای وابسته به بیمارستانهای پر ازدحام شکل میگیرد . همچنین نظارت بر صحت عملکرد این نوع از سامانه های درمانی ، کمتر مورد توجه متولیان نظارت در نهادهای مسئول دولتی و صنفی و ... میباشد .

 

 

A1-5  - درمانگاه تخصصی شکل تکامل یافته و هدف دار تر درمانگاهها میباشد . در این نوع از درمانگاههای سرپایی ،  چند نوع تخصص حول یک موضوع می توانند خدمات مناسبی را به بیماران ارائه نمایند . البته از نظر صرفه جویی در وقت بیماران ، صرفه جویی در ایاب و ذهاب ، صرفه جویی در تجهیزات پزشکی و ... این مراکز درمانی بهتر و بیشتر بایستی پشتیبانی دولتی بشوند . ضمن آنکه در مواقع بحران های سلامتی ، این گونه مراکز توانمندی ارائه و تولید خدمات متمرکز تر و منسجم تری را خواهند داشت . طراحی این مراکز ساده گی مطب و درمانگاه را ندارد تا هر کسی قادر به انجام آن باشد . همچنین اهداف چند لایه در طراحی این نوع مراکز درمانی بایستی مطابق با سفارشات کارفرما و امکانات درمانی مجاور و همچنین نوع فرهنگ و اقتصاد مراجعین بوده و حداکثر این نکات در تنظیم بخشها و درمانگاه اعمال گردد 

 

 

  A1-6 - واحد پاراکلینیکی شامل ( رادیولوژی – آزمایشگاه – فیزیوتراپی – داروخانه )   در کشورهایی که صاحب یک نظام قدرتمند و حرفه ای در بحث بهداشت و درمان هستند ، مکان یابی و آمایش سرزمینی واحدهای پاراکلینیکی شان ،  بدلایل اقتصادی و سلامتی ، معقول تر و هدف دارتر خواهد بود . البته متاسفانه در کشور ما انواع مراکز رادیولوژی - آزمایشگاه - فیزیوتراپی و ... بدون ضرورت شناسی ملی ، به صورت لجام گسیخته با تاراج ارز ملی کشور به همراه انبوه تجهیزات گرانقیمت خارجی شکل گرفته و بدلیل عدم رقابت علمی سالم ، به صورت مضاعف ، بر پیکر نظام سلامت کشور و اقتصاد بیماران ، فشار مالی و اجتماعی و پرسنلی وارد آورده است . نبود تفکر ساماندهی با نبود تخصص طراحی مختص این نوع مراکز درمانی ، باعث ایجاد آمارهای نگران کننده ای از خطاهای تشخیصی در تصویربرداری ها بدلیل عدم توجه به شاخصه های محیطی مجاور  ، و یا عفونت های مزمن نسل جدید در فاضلابهای شهری مورد استفاده آزمایشگاهها و .... شده است . همگی این موارد از نبود سروسامان لازم در طراحی و مکان یابی و در نهایت تغییرات دوره بهره برداری این نوع مراکز خبر داده و الزامی نمودن رعایت مفاهیم زیست محیطی خاص مراکز درمانی در این نوع مراکز خارج از بیمارستانها را میطلبد . که البته مجال آن در این کتاب نبوده و توسط نویسنده در کتاب دیگری در دست تدوین میباشد .

 

 

A1-7   - مجتمع درمانگاهی یا پلی کلینیک    اگر بتوان درمانگاهها و درمانگاههای تخصصی را مطابق با اهداف آن و در یک نظام سلامت ، سالم ، ساماندهی کرد ، می توان گفت به مجتمع درمانگاهی نیازی نیست . ولیکن تا زمانی که درمانگاههای تخصصی بدلیل عدم انطباق با اهداف علمی ، نمیتوانند جایگاه واقعی خود را در بهبود ی بیماران و نیز سلامت و صرفهء اقتصاد درمان بدست آورند ، بهتر است از مجتمع های درمانگاهی یا پلی کلینیک ها حمایت شود که هم قادرند تمامی اهداف آنها را انجام دهند و هم قابل کنترل تر هستند  . از طرفی صرفه جویی لازم را هم در اقتصاد کلان کشور در لجستیک مراکز درمانی به همراه دارند .

 

 

 

A1-8 -  بیمارستان   یک واحد تخصصی پزشکی است که معمولا در رده  شهرستان به بالا مستقر بوده و حداقل دارای 4 بخش داخلی ، جراحی ، کودکان ، زنان و زایمان می باشد . بیمارستان باید دارای دو بخش آزمایشگاه و رادیولوژی نیز باشد و برای تمامی بخش ها پزشک متخصص مربوطه را داشته باشد . این خلاصه ترین و مشترک ترین تعریف از یک بیمارستان  محسوب می گردد . بیمارستان ها در ده ها آیتم دارای تعاریف مختلف خواهند بود که همگی آن تعاریف درست هستند ولی کامل نیستند . در حقیقت در کشورهای مختلف و نظام های مختلف  درمانی و برای اقشار مردم ( مدیران – پزشکان – سیاست مداران – بیماران و مردم عادی ) بیمارستان می تواند دارای تعریف خاص خود باشد .

 

از دیدگاه بیمارستان سازان شاید بهترین دسته بندی برای انواع بیمارستان ، تفکیک آنها  از نظر نوع سیستم حمایتی ، نوع تخت ، نوع فعالیت ، نوع و شکل ساختمان و نوع شبکه ارجاع درمانی باشد که هر کدام به تفصیل در مبحث A2   شرح داده شده است .

 

 

 A1-9 -  بیمارستان تخصصی   مفهوم بیمارستان تخصصی قبل از این که یک تعریف علمی  و کاربردی در جامعه بیمارستانی باشد ، یک اصطلاح برای بازار و مردم عادی است . زیرا تفاوت هر تخصص با تخصص دیگر شاید از نظر امکانات و تجهیزات بعضا ده ها برابر باشد . به همین  دلیل نمی توان از این منظر بیمارستان ها را در دسته بندی منطقی قرار داد . به هر حال با توجه به رایج بودن این اصطلاح ، تعریف بیمارستان تخصصی چیزی شبیه بیمارستان های ناحیه ای بالاتر از سطح یک می باشد که در یک تخصص قابلیت پذیرش و بستری کردن بیمار را داشته باشد . از طرفی هر بیمارستان تخصصی می تواند تک تخصصی هم باشد نظیر تک تخصصی چشم یا پوست یا اعصاب و روان ...

 

 

A1-10  - بیمارستان فوق تخصصی  نیز همانند بیمارستان های تخصصی بوده با این تفاوت که در یک یا چند رشته امکان خدمات دهی در سطح فوق تخصص را داشته باشد . به صرف فوق تخصصی بودن این نوع بیمارستان ها نباید مثلا پیچیدگی یا عظمت یا تعداد تخت بالا برای آن متصور بود . بلکه بایستی بررسی شود که در چه رشته ای فوق تخصصی می باشد . مثلا تفاوت سرمایه گذاری و تجهیزات و نیروی انسانی در بیمارستان فوق تخصصی قلب با یک بیمارستان فوق تخصصی چشم یا پوست شاید ده ها برابر در هر نوع کمیتی باشد . به همین دلیل استفاده از عناوین فوق تخصصی برای بیمارستان سازان نشانگر تفاوت آن چنانی نبوده و قالب این گونه بیمارستان ها همانند بیمارستان های ناحیه ای سطح دو و بالاتر می باشد

 

 

A1-11  - مجتمع بیمارستانی در حالی که در گذشته های دور نیز بیمارستان هایی با بیش از هزار تختخواب وجود داشته اند ، ولیکن با توجه به پیچیدگی های اقتصاد درمان ،  در عصر حاضر ، اداره یک بیمارستان با بیش از هزار تخت بستری در صورتی که به چند بیمارستان کوچکتر تبدیل شود راحت تر خواهد بود . امروزه بحث ایجاد مجتمع های بیمارستانی بدلیل برخورداری از روش های بهروری در تولید درمان از یک طرف و جلب رضایتمندی بیماران در ارائه کامل تمامی درمان ها در یک مرکز ، از طرف دیگر ، کاری عاقلانه محسوب می گردد . در مجتمع های بیمارستانی معمولا بیش از یک بیمارستان ، تا حداکثر 5 واحد بیمارستانی در یک محل و کنار هم مشغول خدمت دهی بوده و سعی می شود هر بیمارستان قسمتی از وظایف و تخصص های درمانی را عهده دار گردد . این مجتمع ها دارای کلیه بخش ها و فضاهای درمانی یک بیمارستان  به صورت مستقل می باشند و حتی در سیستم پرستاری و کادر درمانی نیز استقلال دارند . لیکن در پشتیبانی های عمومی وآمادی و همچنین خدمات فوق تخصصی تشخیصی یا پارا کلینیکی  ، بعضا از یک مجموعه واحد بهره برداری خواهند نمود .

 

 




 . . . .  ادامه دارد  . . . .

بهتر است مطالب را  save   نکنید ، چون دائمآ در حال  edit   نمودن و به روز کردن آنها هستیم

 در لحظه مورد نیازتان ، به روزشدهء آنها را مجددا و در همان لحظه میتوانید در این سایت مطالعه بفرمائید 


مطالب این مجموعه حاصل 22 سال تحقیق و تجربه شخصی مهندس محمد رضا اردلانی است که با زحمات 7 ساله  مهندس هدی اردلانی

ویرایش ، دسته بندی و تدوین شده است . هرگونه نقل مطالب این مجموعه بدون ذکر منبع  ، ضمن ظلم به پدید آورندگان این اثر ،

قطعآ نزد دست اندرکاران بیمارستانی کشور ،  نشانگر رذالت شخصیتی سارقین خواهد بود.




 کلیه فایل های جلد اول  (38بخش - 3فصل)  کتاب طراحی بیمارستان را در اینجا مشاهده بفرمائید




 

منبع : نویسندگان: مهندس محمدرضااردلانی+مهندس هدی اردلانی تاریخ : ۱۳۹۳/۱۱/۲۴ تعداد بازدیدکنندگان : 13184

مطالب مرتبط

برچسب ها

ارسال نظر

عنوان
متن
 
آمار بازدیدها

بازدید امروز : 1561
بازدید دیروز : 1171
بازدید این ماه : 54896
بازدید امسال : 850379
بازدید کل : 37217452

نظرسنجی

سوالی برای نظر سنجی وجود ندارد
نظرات سایرین  |  آرشیو نظرسنجی

کلیه حقوق این سایت متعلق به گروه مهندس اردلانی می باشد.
طراحی سایت و بهینه سازی سایت هخامنش