مجموعه 5 جلدی بیمارستانسازی
تحقیق و تدوین :
مهندس محمد رضا اردلانی + مهندس هدی اردلانی
کتاب طراحی بیمارستان
فصل اول A : مبانی مطالعه برای طراحی بیمارستان
فصل دوم B : شاخص های طراحی بیمارستان
فصل سوم C : نکات اختصاصی در طراحی هریک از بخش های بیمارستان
کتاب احداث بیمارستان
فصل چهارم D : مبانی نظری در عملیات احداث بیمارستان
فصل پنجم E : نکات اجرایی در عملیات احداث بیمارستان
فصل ششم F : ویژگی های خاص برای مصالح مصرفی بیمارستان
کتاب توسعه و بازسازی بیمارستان
فصل هفتم G : مبانی نظری در عملیات توسعه و بازسازی بیمارستان
فصل هشتم H : نکات اجرایی در عملیات توسعه و بازسازی بیمارستان
کتاب نگهداری بیمارستان
فصل نهم K : مبانی نظری در عملیات نگهداری بیمارستان
فصل دهم L : نکات اجرایی در عملیات نگهداری بیمارستان
کتاب ارتقای بیمارستان
فصل یازدهم M : ساماندهی و کنترل سهم فیزیکی انواع بخش ها در بیمارستان
فصل دوازدهم N : چگونگی استفاده از نظام ارزشیابی بیمارستانی در ارتقای کیفیت فیزیکی بیمارستان
فصل سیزدهم P : نکات اختصاصی برای ارتقای کیفیت انواع بیمارستانها
جلد یکم
کتاب طراحی بیمارستان
فصل اول : مبانی مطالعه برای طراحی بیمارستان
1 A– انواع فضاهای درمانی کدام اند ؟
A2 - انواع دسته بندی بیمارستان ها
A3 - ویژگی های اصلی در انواع بیمارستان ها
A4 - دگرگونی در صنعت بیمارستان سازی و بیمارستان های آینده
A5 - تب بیمارستان سازی در ایران
A6 - تب تیپ سازی در بیمارستان های ایران
A7 - مطالعه شاخص های جمعیتی منطقه تحت پوشش بیمارستان
A8 - مطالعه شاخص های درمانی منطقه تحت پوشش بیمارستان
A9 - مطالعه شاخص های اقلیمی منطقه تحت پوشش بیمارستان
A10 - مطالعه شاخص های بیمارستان های خاص ( نظامی ، بحران ، ... )
A6
تب تیپ سازی در بیمارستان های ایران :
A6-1 - تعریف تیپ سازی ، اهداف ، و حدود آن
A6-2 - معایب تیپ سازی در بیمارستانها
A6-3 - چگونه تیپ سازی سازی در بیمارستانها به انحراف کشیده شد؟
A6-4- چه باید کرد؟
A6
تب تیپ سازی در بیمارستان های ایران
تیپ سازی در اصطلاح پروژه های ساختمانی یعنی احداث یا تولید یک پروژه بر اساس نقشه های یکسان و واحد . البته نمی توان تعریف تیپ سازی ، اهداف و حدود آن را در یک پاراگراف گنجاند . ولی خلاصه ترین تعاریف آن را می توان چنین گفت که تیپ سازی یعنی تولیدات یکسان یک طرح و تفکر و یا به عبارت دیگر تولید انبوه از یک ایده . این روش کاری از زمان طرح آن یعنی مقارن تحولات بعد از انقلاب صنعتی در اروپا ، تاکنون ، در فضاهای فنی و تجهیزاتی که کاملا فیزیکی و چندتخصصی باشند ، قابل طرح و دفاع بوده و هنوز هم در ایستگاه های مخابراتی ، اتاقک های موتور برق ، ساختمان های دکل تلویزیونی ، اتاقک های ترانس شهری و حتی بعضی کارخانه ها و پالایشگاه ها و ... کاربرد داشته و دارد . لیکن برای بیمارستان ها این موضوع و این دیدگاه به طور مطلق و برای کلیت یک بیمارستان و حتی یک بخش از بیمارستان ، به دلایل زیادی قابل اجرا نیست که در ذیل به تعدادی از آنها اشاره می شود :
A6-1 - تعریف تیپ سازی ، اهداف و حدود آن
A6-1-1 - اصولا تیپ سازی برای فضاهایی که بیشتر دارای عملکردی فنی هستند و البته عملکرد آن ها همیشه ثابت است و تک بعدی ، می تواند قابل طرح باشد . مانند اسکله ها ، ترمینال های بار و مسافر ، فرودگاه ها ، استادیوم های ورزشی ، مدارس ، پارکینگ ها ، بانک ها و ... . اما در همین موارد نیز می توان ملاحظه نمود که حتی این مکان ها نیز در حالی که عملکردی یکسان دارند ولی در اقلیم ها ، ظرفیت ها ، آداب و سنت ها ، توانمندی های تکنولوژیکی مربوط به محل اجرای سازه ، رشد و توسعه اقتصادی جامعه هدف و ... با هم تفاوت های آشکار و غیر قابل انکاری دارند. در چنین شرایطی خطای محرز است که بیمارستان را که یک مجموعه چند وجهی ، عملکردی و بسیار وابسته به محیط پیرامون خود است را از قبل و دیکته شده ، برای دو جغرافیا و با مشخصات اجتماعی و فرهنگی متفاوت ، به صورت یک تیپ اجرا نماییم .
A6-1-2 - تب تیپ سازی در بیمارستان های ایران در دوره های زمانی مختلف معاصر کمابیش تکرار شده است . البته عمق تیپ سازی در بیمارستان ها در دوره ها و حوزه های مدیریتی مختلف ، با هم متفاوت بوده است . در بعضی موارد تیپ سازی ها فقط در قسمت هایی از بیمارستان ها عملیاتی شده و در مواقعی هم کل ساختار بیمارستان ، کورکورانه در اقلیم ها و مناطق جمعیتی مختلف تقلید شده است . یعنی آنکه مثل خیلی از نظریه های اجتماعی و اجرایی ، تیپ سازی هم دچار افراط و تفریط شده و بایستی بد و خوب آن از هم تفکیک شود . البته واضح است که وقتی دچار تب تیپ سازی در بیمارستانها میشویم یعنی از مرز بد و خوب بودن خارج شده و اعتدال در موضوع را فدای جو سازی های آن موضوع و یا حتی در مواردی بی ربط به موضوع اصلی ، نموده ایم .
A6-1-3 - مخالفت خبرگان بیمارستانسازی با تیپ سازی کورکورانه ، نفی یکسان سازی نیست . بدیهی است که اگر به یکسان سازی فقط در حد بعضی آیتم های درون بیمارستان توجه شود ، بهتر می توان دو بیمارستان را با هم مقایسه و ارزش گذاری نمود . همچنین این یکسان سازی در مواردی می تواند منجر به اقتصادی شدن و بالارفتن بهره وری بعضی فضاها هم باشد . البته این روش فقط برای آیتم های درون بیمارستانی صادق بوده و برای کل حجم و ظرفیت و کانسپت و ... توصیه نمیشود .
A6-1-4 - تعدادی از موارد قابل اجرا در پروژه های بیمارستانی که می توان برای آن ها یکسان سازی را مطرح کرد به شرح زیر می باشد :
1) یکسان سازی در نام و باکس ریز فضاهای مورد نیاز برای هر بخش بیمارستانی بدون ایجاد محدودیت در طراحی ، متریال ، مناظر ، روش سرویس دهی و ... امری لازم و منطقی است .
2) یکسان سازی در الزامات و سرانه های مورد نیاز و پیش فرض برای گنجاندن یک خدمت جدید در بیمارستان ، به گونه ای که بدون این سرانه ها و الزامات یکسان ، فرضیه ها برای به کار گرفتن یک خدمت یا ایجاد یک بخش ، ناقص و مخدوش خواهد شد .
3) یکسان سازی و تیپ سازی در مشخصات و تیپ و لوازم داخلی بعضی باکس ها ، کاملا فنی و کاربردی است . مثل تیپ سازی مختصات داخلی برای یک باکس تزریقات ، باکس E.K.G ، باکس مگانوتراپی ، باکس نمونه گیری خون ، باکس حمام بیمار ، باکس سونوگرافی و باکس ادیومتری ، باکس تست ورزش ، باکس O.P.G و ...
4) یکسان سازی و تیپ سازی در مشخصات و ابعاد داخلی بعضی فضاهای خدماتی و پشتیبانی مثل تعیین ابعاد و اندازه ها و خروجی و ورودی و تاسیسات و زیر ساخت های اجباری برای اتاق سردخانه اجساد ، اتاق نگهداری زباله های سرد ، انواع اتاق برق ، انواع چاله آسانسور و ....
5) یکسان سازی در ابلاغ سرانه های حداقلی برای ابعاد و روابط و دسترسی های اجباری بعضی از فضاهای کاملا تخصصی درمانی ، نظیر انواع مختلف اتاق های عمل ، اتاق C.P.R ، اتاق گچ گیری ، انواع اتاق ایزوله
6) البته یکسان سازی در سرویس های خدمات کاخ داری و مبلمان بیمارستان ها هم در مواردی مثمر ثمر خواهد بود . به شرط آن که سلب کامل قوه ابتکار نباشد . مانند الزامات در سرویس ملحفه ، پتو ، لوازم بهداشتی روشویی ها و ...
A6-2 - معایب تیپ سازی در بیمارستان ها
بایستی توجه نمود که یک بیمارستان در حالی که یک مکان کاملا فنی است ، ولی در عین حال کاملا عملکردی و متکی بر روابط بین بخشی و درون بخشی بوده و مهم تر از همه این که این روابط می توانند تابع رفتار و روابط اجتماعی محل وقوع بیمارستان قابل تغییر باشند . هر چقدر فاکتورهای فنی و عملکردی یک بیمارستان ثابت هم بماند ( که در مناطق مختلف نمی تواند ثابت بماند ) بایستی توجه داشت که فاکتورهای اجتماعی و انسانی در هیچ دو نقطه ای در جهان یکسان نیست . این فاکتورهای متغیر اجتماعی عبارتند از : میزان سواد مردم ، میزان پیشرفت تکنولوژی در منطقه ، میزان پیشرفت علم پزشکی در منطقه ، فرهنگ اجتماعی جامعه ، نوع و سن و جنس و سهم هر یک از آحاد جمعیت ، ثروتمندی جامعه ، امکانات و ارتباطات نوین و نفوذ آن در جامعه و ... . بنابراین می بینیم که خیلی چیزها در جوامع متغیر هستند . بیمارستان جزیی از اجتماع پیرامون خود است و هر تغییری در اجتماع بایستی در بیمارستان هم نمود داشته و اعمال گردد . شاید به همین دلیل است که بیمارستان ها دائم در حال تغییر هستند و متناسب با اجتماع پیرامون خود در حال پیشرفت هستند . پس چگونه می توان یک تیپ خاصی از یک بیمارستان را ، برای دو منطقه متفاوت جمعیتی و فرهنگی ، در عملکردها ثابت و موفق و یکسان تلقی نمود؟
تعدادی از معایب تیپ سازی در بیمارستان ها از نظر خبرگان بیمارستانداری و بیمارستانسازی به شرح زیر مطرح میگردند :
A6-2-1 - اولین ایراد در تیپ سازی بیمارستان ها تفاوت هایی است که در سطح خدمات درمانی در هر منطقه از یک کشور وجود دارد . نمیتوان دو منطقه از یک کشور را نشان داد که سطح خدمات درمانی و سطح سلامتی ، سن و سواد بیماران ، دسترسی به تخصص های مورد نیاز با توجه به نوع بیماری منطقه ، در دسترس بودن متخصص و فوق تخصص و ... در آنها یکی باشد . بنابراین نمی توان بیمارستانی را با همان ساختار که مثلا در یک منطقه برخوردار است برای یک منطقه غیر برخوردار مناسب و مفید و با بهره وری قابل قبول عنوان نمود . حال چه اقلیم جغرافیایی آنها با هم فرق داشته باشد یا در اقلیم های جغرافیایی یکسان قرار کرفته باشند .
A6-2-2 - عملکرد هر بیمارستان بستگی تام دارد به این که چه سبدی از کارهای درمانی در آن چیده شده باشد . اگر بیمارستانی برای یک جامعه با نیاز بیشتری به بیماری های اطفال ، زنان یا بیماری های روانی و ... طراحی شده باشد ، به سختی خواهد توانست در جایگزین این تخصصها ، مثلا به بیماری های سالمندان ، ورزشکاران و حوادث ترومایی و ... جواب مناسب بدهد . سبد خدمات پزشکی هر بیمارستان خاص و مناسب هر منطقه با اختصاصات خاص خودش خواهد بود . این شاخص ها نظیر : وضعیت توزیع امکانات و خدمات درمانی ، وضعیت توسعه یافتگی یا در حال توسعه یا کم توسعه و یا عقب افتادگی ، وضعیت سن ، جنس ، و حتی باروری یا عدم باروری آن ها و ... بستگی بالایی به اجتماع پیرامون خود دارد . با این اوصاف آیا می شود یک نسخه برای تمام بیمارستان های مثلا 120 تختخوابی در هر کجای کشور حتی با یک اقلیم جغرافیایی یکسان طراحی نمود ! ؟! تیپ سازی بیمارستان ها بدلیل در نظر نگرفتن اینگونه نیازمندی های درمانی خاص یک جامعه ، نمیتواند در عملکردها و روابط درون بخشی بیمارستانی به عنوان یک مقوله موفق باقی بماند .
A6-2-3 - تیپ سازی بیمارستان ها بدون در نظر گرفتن اقلیم جغرافیایی ، قابل تصور نیست . به همین دلیل ، همان هایی هم که به هر دلیل تیپ سازی در طراحی بیمارستان ها را انتخاب می نمایند برای چند اقلیم متفاوت مثلا سرد و خشک ، گرم و مرطوب ، معتدل و ... ساختمانهای متفاوتی را طراحی می نمایند . البته همین مقدار اعتراف به تفاوت به خاطر اقلیم قابل احترام است ولی تفاوت های اقلیمی فقط آب و هوا را شامل نخواهد شد . به عنوان مثال در منطقه خشک و سرد آیا تفاوتی بین بیمارستانی 96 تختخوابی که در یک مرکز استان قرار دارد با همان بیمارستان وقتی که در یک شهرستان یکصد هزار نفری قرار دارد نخواهد بود ؟! همچنین در همان شهرها نیز این که بیمارستان در کنار شهر یا در شهرکی جدید التاسیس باشد با این که در داخل هسته مرکزی جمعیت و نقطه ثقل ارتباطات درون شهری باشد ، قطعا یکی نخواهد بود . بایستی اذعان نماییم که در دوره و زمانه ای که شرایط فیزیکی ساختمان ها ، نمای ساختمان ها ، تراکم ساختمان ها و حتی تاسیسات داخلی ساختمان ها ، شهر به شهر و منطقه به منطقه و محله به محله و حتی خیابان به خیابان برای همه انواع ساختمان های دیگر نظیر اداری ، تجاری ، مسکونی ، خدماتی و ... متغیر و متفاوت است ، نمی توان یک طرح و یک قالب را در همه خیابان ها ، محله ها ، مناطق ، شهر ها و استان ها به اجبار و تحت عنوان تیپ سازی بیمارستان ها اجرا نمود . این مدل حتی در شوروی سابق هم که رفتارها و عملکردها و روابط اجتماعی شان تقریبا کم تنوع تر از کشور ما بوده است ، شکست خورده است چه برسد به کشورهای آزادی مثل ایران و ...
A6-2-4 - تیپ سازی بیمارستان ها چه اینکه فقط از نظر تعداد طبقات یا نوع نماها یا نوع روابط برون بخشی با جامعه ، یک تیپ گردد و چه از نظر روابط درون بخشی یا طرح و کانسپت اصلی و مناظر داخلی و ... باز هم قابل طرح نبوده و غیر علمی می باشد . در تفسیر شاخص های جمعیتی ، اقلیمی و بیماری های مورد نیاز برای مطالعه و طراحی یک بیمارستان به شرح سه بخش A7 و A8 و A9 از فصل اول این کتاب ، که در ادامه خواهد آمد ، بیش از 170 نوع تفاوت بایستی بررسی گردد تا مدل بیمارستان و حجم و ظرفیت آن مشخص شود . حال چگونه این 170 آیتم را می توان یکی فرض شمرد ، سوالی است که همواره علیه طرفداران تیپ سازی بیمارستان ها مطرح بوده و هست و خواهد بود !
A6-2-5 - اصولا یکی از دلایل مهمی که معماران بزرگ جهان و صاحبان سبک های ماندگار در معماری جهان ، هرگز سراغ طرح های بیمارستانی نرفته و نمی روند ، همین دلایلی است که بحث تیپ سازی در بیمارستان ها را نفی می کند . در توضیح آن بایستی عنوان کرد که معماران بزرگ بر این باورند که بیمارستان یک فضای عملکردی است و هر نوع مزاحمتی در عملکردها ، در دراز مدت در بهره وری بیمارستان مشکل ایجاد خواهد کرد . به همین دلیل معماران نمی توانند به هر فرم و شکلی که می پسندند ، حجم و روابط بیمارستان را طراحی نمایند . از نظر آن ها شکل بیمارستان در طول مدت بهره برداری ثابت نخواهد بود و هم در نمای خارجی و هم در طراحی های داخلی تغییرات الزامی خواهد داشت . بنابراین نمی توان هنرمندانه و آزادانه با آن بازی کرده و هر فرم و شکلی را ایجاد کرد . به همین دلیل تولید یک طرح و تفکر خلاقانه ماندگار در بیمارستان ، به زعم آنها ، کاری نشدنی مطرح می شود . حال اگر از این استدلال کمی منطقی بخواهیم استفاده نماییم ، چگونه برای چنین فضایی یک تصویر کاملا بسته و دیکته شده ای تحت عنوان تیپ سازی ، مجاز خواهد بود ؟
A6-2-6 - البته نکته ای دیگر هم متولیان صنعت ساختمان مطرح می نمایند که طرفدارانی را در بین مدیران صنعتی کشورها دارد . آن ها معتقدند تیپ سازی مقوله ای استعماری و تحمیلی است که اجازه تفکر مناسب در هر منطقه و هر سیستم را میسوزاند . در این نظریه مطرح می شود که الگوهایی نظیر تیپ سازی در ساختمان های مهم ، به همان اندازه تفاوت های کاربردی استعماری دارند که در قوانین گمرک کشورهای مستعمره ، بحث صادرات با بخشنامه های واردات با هم تفاوت دارند ، مثلا برای واردات در کشورهای جهان سوم در مقابل صادرات چقدر بند و آیین نامه در قوانین سهل و ساده است ولی برعکس آن ، در صادرات کالا ، سختگیری بیشتری وجود دارد . همچنین روش تیپ سازی را در مثال ها ، مانند روش های پیمانکاری در کشورهای جهان سوم می پندارند که مثلا برای پیمانکاران در کشورهای جهان سوم ، انواع قوانین یکطرفه و به سود پیمانکار است تا کارفرما . یا اینکه معتقدند تدوین درصدهای تحمیلی مثل تعدیل در قراردادها ، جهتی استعماری دارد و ... البته ذکر این موارد صرفا برای یادآوری جو بیرون بیمارستان سازی در مورد تیپ سازی برای قشر غیر مرتبط با طرح های عمرانی کشور و فضای آن بوده و نیز برای کسانی از دست اندر کاران پزشکی است تا مختصر اطلاعاتی از نگاه فضای عمرانی کشور به مقوله تیپ سازی داشته باشند .
A6-3 - چگونه تیپ سازی در بیمارستان ها به انحراف کشیده شد ؟
متاسفانه در ایران دو مفهوم تیپ سازی و یکسان سازی با هم مغالطه شده و علاوه بر آن ، تیپ سازی دچار افراط هم گردیده است. این بیماری جایی که خود را نشان می دهد ، روز بعد از افتتاح هر پروژه است . از اولین روز افتتاح پروژه ، گروه پزشکی به دلیل غلط بودن تیپ ها به زعم خود و یا ناهمگون بودن دسترسی ها و روابط بین بخشی و درون بخشی و همچنین حجم و نوع هر یک از بخش های درمانی و ... با بیل و کلنگ به جان بیمارستان تازه افتتاح شده خواهد افتاد و برابر نیاز و الزامات مورد قبول خودشان تغییراتی را در پلان ها انجام می دهند . و یا اینکه بعد از مدتی از بهره برداری اینگونه بیمارستانهای تیپ ، مشاهده میشود ، بعضی از بخش ها مملو از بیمار و مراجعه کننده خواهد بود و بعضی دیگر مملو از تجهیزاتی که به دلیل نقص در مطالعات اولیه در حال خاک خوردن خواهند ماند و ...
تکرار نمونه های بالا موءید این مطلب است که در کار طراحی بیمارستان های جدید مشکلی وجود دارد ، به خصوص بیمارستان هایی که با نقشه های تیپ ، کپی سازی شده اند . در این بحث به بعضی از دلایل انحراف بیمارستان سازی کشور به سمت تیپ سازی غلط اشاره می نماییم :
A6-3-1 - شاید اولین و اصلی ترین دلیل این انحراف و کشیده شدن تیپ سازی به افراط در کپی کامل از یک بیمارستان در منطقه ای به بیمارستانی در منطقه بعدی ، عدم تسلط و شناخت کافی مسئولین تصمیم گیر این صنعت بر امر بیمارستان سازی است . اگر مسئولی خود مراتب بیمارستانی را به ترتیب طی کرده و حداقل چند پروژه بیمارستانی را رهبری کرده باشد ، خواهد فهمید بیمارستان داریم تا بیمارستان و هر گردی گردو نیست .... این اصل مبنای شروع انحراف است . مدیران و تصمیم گیرانی که تسلط کافی بر موضوع بیمارستانداری و بیمارستانسازی ندارند ، در اولین مرحله از کمبودهای زمانی و مکانی و ریالی ، به سمت تکرار طرح های قبلی و کپی کردن از آن ها می روند که مثلا وقت مطالعه ، وقت طراحی ، وقت بازبینی و همچنین بودجه های مربوط به طراحی و مطالعه آن را صرفه جویی نمایند . در حالی که 98% مابقی بودجه را فدای همین 2 تا 3 % زمانی و ریالی نموده اند و متاسفانه این تصمیم ایشان اگر خیانت نباشد قطعا تفسیرش جهالت است و بس......
A6-3-2 - بیمارستان سازی بدون مطالعه اختصاصی برای همان بیمارستان و همان منطقه و همان جمعیت هدف ، در حقیقت کپی سازی و یا تیپ سازی انحرافی می باشد . بیمارستان سازان حرفه ای هرگز بدون مطالعه و بررسی شاخص های جمعیتی ، اقلیمی و درمانی یک بیمارستان ، نمی توانند حجم ، گرایش ها ، تخصص ها و حتی کانسپت و شکل بخش ها را طراحی نمایند . بنابراین اگر در جایی بدون در نظر گرفتن و تنظیم و تدوین این سه جلد مطالعات پیش نیازی ، بیمارستانی طراحی شده است ، یعنی کار در دست بیمارستان ساز نیست و ایشان با کپی کاری در صدد جبران خلا تجارب موردنیاز این تیم می باشند . با این توضیحات می توان به خوبی علت اصلی بیشتر کپی سازی ها را دریافته و برای جبران آن چاره اندیشید . اگر قصد جلوگیری از انحراف ، در یکسان سازی داخلی بیمارستان ها به سمت کپی سازی کامل یک بیمارستان در جاهای مختلف را داشته باشیم ، بایستی از تیم بیمارستان ساز ماهر و مجرب استفاده نماییم .
A6-3-3 - یکی دیگر از دلایل انحراف در تیپ سازی بیمارستانی در کشور ، عدم وجود تفکر تبیین و تعریف یکسان سازی داخلی بیمارستانها و فرق آن با تیپ سازی کلی نزد مسئولان و نهایتا عدم وجود مدارک و مستندات آموزشی و حاکمیتی برای این موضوع است . متاسفانه کمبود منابع علمی و استنادی بومی برای بیمارستان سازی باعث گردیده است که هر نوع سلیقه یا ایده ای در امور مطالعات بیمارستانی ، به دلیل کمبود منابع ، به کل کشور و جامعه ی هدف تعمیم داده شود و این نیز موجب انحراف درونی گردیده است . برای جلوگیری از تکرار این خطاها ، تدوین و تالیف مبانی و دستورالعمل های بیمارستان سازی با تاکید ویژه در عدم تقلید کورکورانه در طراحی بیمارستان ها ، اولین ضرورت این کار خواهد بود . نمونه عینی آن مطالعات مثلآ یک مشاور در بارهء یک بیمارستان a تختخوابی است که متاسفانه سالهاست به غلط ، از متولیان دولتی یا خصوصی همه به آن استناد و کپی سازی مینمایند . در صورتی که ناهمخوانی آن ، با انواع نیازها و عدم تطبیق آن برای کل کشور کاملا نزد خبرگان این صنعت مشهود است.
A6-3-4 - از میان انواع دلایل انحراف در تیپ سازی بیمارستان ها در کشور ، شاید بحث خروج اختیار بیمارستان سازی از دست کارشناسان خبره این کار ، تاسف بارترین آن ها باشد . البته درست است که سال هاست متولیان حاکمیتی بیمارستان سازی در کشور ، چه در وزارت بهداشت و چه در نهادهای بیمه ای مثل تامین اجتماعی و چه در نهادهای نظامی ، از فقر کارشناسان بیمارستان سازی رنج می برند ، ولی حداقل مسئولین اصلی و موثر در بیمارستان سازی آن مجموعه ها ، می بایست دارای تجربه مفید در این زمینه باشند که عملا کمتر اتفاق افتاده است . در مسئولیتهای بیمارستانسازی در وزارت بهداشت و دانشگاه های علوم پزشکی و نهادهایی نظیر تامین اجتماعی و یا نیروهای مسلح مشاهده می شود که علی رغم وجود کارشناسان بیمارستان سازی با سالها تجربه در این صنف ، ایشان در حاشیه اند و کسانی را از صنف پزشکان ، ماما ها ،بهداشت محیط گرفته تا شهرداری ها و بنیاد مسکن و ... آورده و سکان دار بیمارستان سازی نموده اند . توضیح دادن انحرافی که تفکرات این مدیران بر روند بیمارستان سازی کشور خواهد گذاشت واضح و تکرار مکررات است .
A6-3-5 - یکی دیگر از دلایل انحراف در صنعت بیمارستان سازی و سوق به سمت تیپ سازی افراطی ، نبود تجارب نگهداشت بیمارستان ها برای بعضی تیمهای بیمارستان ساز است . این که گروه بیمارستان سازی ، بیمارستانی را ساخته و تحویل دهد بدون آن که درک کند این بیمارستان از فردای بهره برداری چه مشکلاتی را در سیکل درمانی خود خواهد داشت ، فقط و فقط با یک تدبیر قابل حل است و آن اجبار برای قبول مسئولیت نگهداشت بیمارستان تا حداقل 15 سال بعد از احداث ، توسط تیم سازنده بیمارستان می باشد . به عبارت دیگر تا تیم بیمارستان سازی ، بیمارستان احداثی خود را تا 15 سال بعد از بهره برداری تحت مسئولیت نداشته باشد نخواهد فهمید که آن چیزی را که با افتخار ساخته است کارایی و بهره وری دارد یا خیر ؟ در حقیقت تیم بیمارستان ساز بدون توجه به چگونگی و روند مشکلات بیمارستانداری ، اهمیت و تفاوت هر بیمارستان با بیمارستان دیگر را در اقلیم ، جمعیت و بیماری ها متوجه نخواهند شد و عدم درک این مهم نیز ، منجر به استفاده بعضی بیمارستانسازان از روش تیپ سازی یکسان گردیده است . به عبارت ساده تر ، فقط بیمارستان سازانی زیر بار تیپ سازی بیمارستانها رفته اند که تجربه نگهداشت بیمارستان را ندارند و نمیدانند که دسته گلی که به انجام آن افتخار میکنند ، سه سال بعد چه درد سرها و افتضاحاتی برای متولیان بیمارستانداری دارد!
A6-4 - چه باید کرد ؟
اگر درک کنیم که بدون روشن شدن عوامل اقلیمی ، عوامل جمعیتی و عوامل بیماری های یک جمعیت هدف ، نمی توان یک بیمارستان مناسب را طراحی نمود و اگر درک کنیم که هر نوع تغییری در 3 عامل مذکور می تواند موجب تغییر در شکل و حجم فضاها ، تغییر در سیکل رفتارها و روابط درون بخشی و برون بخشی بیمارستان ها و حتی تغییر در تعداد و نوع دستگاه های پزشکی و غیرپزشکی باشد ، آن وقت به این نتیجه خواهیم رسید که چه باید کرد ؟ یعنی چه کار کنیم تا دچار یکسان سازی و تقلید کورکورانه و کپی یک بیمارستان از یک جا به جایی دیگر نگردیم ؟
به این پرسش 2 پاسخ به شرح زیر میتوان داد : یکی آنکه چگونه دچار افراط در یکسان سازی نشویم و دیگری اینکه چگونه دچار تفریط در تیپ سازی نشویم ؟ به همین دلیل مشخصآ مرز بین افراط و تفریط در یکسان سازی فضاهای بیمارستانی آنها را بشرح ذیل در قالب بایدها و نبایدها توصیه میکنیم:
A6-4-1 - مواردی که تیپ سازی مجاز است شامل :
*** یکسان سازی در فضاهای فنی و یا فضاهایی که کاملا عملکرد یکسان دارند ، اشکالی ندارد مثل یکسان نمودن مشخصات و ابعاد داخلی برای O.P.G ، E.K.G ، تزریقات ، نمونه گیری خون ، ادیومتری ، حمام بیمار ، سونوگرافی ، ...
*** یکسان سازی در اندازه ها و سرانه ها و تعیین زیر ساخت های فضاهای خدماتی و پشتیبانی و اداری نیز قابل اجرا می باشد . مثل تعیین ابعاد ، اندازه داخلی ، خروجی ، ورودی ، زیر ساخت های تاسیساتی و... برای فضاهایی نظیر اتاق سردخانه جسد ، انواع چاله آسانسور ، انواع اتاق برق ، انواع اتاق های ایزوله ، انواع سرویس های بهداشتی و ...
A6-4-2 - مواردی که تیپ سازی مجاز نیست :
البته عدم پذیرش تیپ در بیمارستان ها هرگز به معنای عدم تطبیق جزئیات در یکسان سازی بیمارستان ها نیست . بلکه بیشتر تاکید بر آزاد بودن طراح برای تغییرات در نحوه چیدمان و تعداد و اندازه هر بخش و همچنین تغییرات متناسب با هر بیمارستان در سیکل عملکرد و شکل فضاهای عمومی هر بیمارستان با بیمارستان دیگر است . بنابراین یکسان سازی و ابلاغ تیپ برای آیتم های زیر به معنای عدم درک تفاوت های اقلیمی ، جمعیتی و درمانی بین دو بیمارستان بوده و موجب انحراف و شکست در بهره وری مناسب بیمارستان ها خواهد بود:
1. حجم کلی سازه و بلوک اصلی بیمارستان
2. طرح و نمای خارجی و عناصر اصلی بیمارستان
3. طرح و رنگ و متریال نماهای داخلی بیمارستان
4. ابعاد ، طرح ، حجم و رنگ و متریال لابی های اصلی و فرعی بیمارستان
5. ابعاد ، طرح ، حجم و رنگ و متریال بخش های بستری و هتلینگ بیمارستان
6. ابعاد ، طرح ، حجم و تعداد درمانگاه های جنبی بیمارستان
7. ابعاد ، طرح ، حجم و امکانات رفاهی و جانبی بیمارستان
8. ابعاد ، طرح ، حجم و تجهیزات خدمات پاراکلینیکی بیمارستان ( تصویر برداری ، فیزیوتراپی ، آزمایشگاه )
9. ابعاد ، طرح ، حجم و متراژ محوطه و دسترسیها و بلوکهای ساختمانی داخل عرصه بیمارستان
. . . . ادامه دارد . . . .
بهتر است مطالب را save نکنید ، چون دائمآ در حال edit نمودن و به روز کردن آنها هستیم
در لحظه مورد نیازتان ، به روزشدهء آنها را مجددا و در همان لحظه میتوانید در این سایت مطالعه بفرمائید
مطالب این مجموعه حاصل 22 سال تحقیق و تجربه شخصی مهندس محمد رضا اردلانی است که با زحمات 7 ساله مهندس هدی اردلانی
ویرایش ، دسته بندی و تدوین شده است . هرگونه نقل مطالب این مجموعه بدون ذکر منبع ، ضمن ظلم به پدید آورندگان این اثر ،
قطعآ نزد دست اندرکاران بیمارستانی کشور ، نشانگر رذالت شخصیتی سارقین خواهد بود.
کلیه فایل های جلد اول (38بخش - 3فصل) کتاب طراحی بیمارستان را در اینجا مشاهده بفرمائید