گزارشی از یک فاجعه در شمال کشور
در کنار پارک کیاسر یک دریاچه شیرابه بوجود آمده که چند روز پیش یک چوپان در آن غرق شد. فاضلاب شهری روی دپوی زباله و در رودخانه خالی می‌شود. فاضلاب‌ها در مازندران وارد چاه‌های جذبی می‌شود و پس از پر شدن توسط تانکرها تخلیه و به داخل رودخانه‌ها تخلیه می‌شود. بر اساس یک آمار تاییدنشده از هر 8 نفر یک نفر در مازندران سرطان گوارش می‌گیرد.
روزنامه قانون در این گزارش آوردده است: همه ما مازندران را به دریا و جنگلش می‌شناسیم اما این روزها دریا و جنگل مخفیگاه خوبی برای پنهان کردن زباله و فاضلاب شده است.
هر تابستان زن و مرد و پیر و جوان در آب دریای شمال شناور می‌شوند. روی آب دراز می‌کشند و آفتاب می‌گیرند. در هر وارو شدن جرعه‌ای از آب دریا را هم می‌نوشند و کمی آن‌سوتر در دو متری ساحل کوهی از زباله هر روز بزرگ‌تر می‌شود و شیرابه آن به دریا می‌ریزد.
یکی از فعالان محیط زیست در مازندران به «قانون» می‌گوید: روزانه در استان مازندران دو هزار و 500 تُن زباله جمع‌آوری می‌شود که این زباله‌ها یا در جنگل دپو یا به داخل رودخانه و دریا ریخته می‌شوند. به‌عنوان مثال در محمود‌آباد در دو متری ساحل دریای خزر و در سرخ‌کوه در 20 متری ساحل زباله‌ها را دپو می‌کنند. در قائمشهر نیز 40 سال است زباله را در بستر رودخانه دپو می‌کنیم. ارتفاع این زباله‌ها به 15 متر رسیده است. در فریدون‌کنار نیز ارتفاع دپوی زباله به 10 متر رسیده است. فاضلاب شهری هم روی دپوی زباله و در همین رودخانه خالی می‌شود. در ساری وضعیت به‌گونه‌ای است که از دپوی زباله‌ها در کنار پارک کیاسر یک دریاچه شیرابه بوجود آمده که چندان پیش یک چوپان در این دریاچه شیرابه غرق شد. جنگل‌های مازندران نیز از معضل زباله در امان نمانده‌اند. در جنگل شیرگام شیرابه زباله باعث پوسیدگی ریشه درختان شده است، به‌طوری‌که با کوچک‌ترین ضربه درخت‌ها از ریشه کند می‌شوند.
سهیل اولادزاد می‌گوید: در چند دهه اخیر حل معضل زباله یکی از داغ‌ترین بحث‌های مدیران شهری بوده است. هر مدیری که به این استان آمده طرحی را برای حل این معضل پیشنهاد داده و در نهایت امروز ما شاهد کارخانه کمپوستی هستیم که حدود 10 سال کلنگ آن زده شده و شهرداران بر سر مدیریت آن به توافق نرسیده‌اند و این کارخانه همچنان در انتظار افتتاح است. از سوی دیگر برخی از مدیران استان احداث زباله‌سوز را راه‌حل این مشکل می‌دانند، که این پروژه نیز مانند دیگر پروژه‌ها بر زمین مانده است.
او با اشاره به نگاه غیرکارشناسی به مدیریت پسماند می‌گوید: نگاه مسئولان مازندران به زباله تاکنون نه درآمدی بوده و نه زیست‌محیطی، آنها دفن زباله را هزینه بی‌خودی می‌دانند.
اولادزاد می‌گوید: یکی دیگر از مشکلات ما نبود شبکه فاضلاب در استان است. فاضلاب‌ها در این استان وارد چاه‌های جذبی می‌شود و پس از پر شدن توسط تانکرها تخلیه و به داخل رودخانه‌ها می‌ریزد. این درحالی است که در مازندران از 20 سانتی‌متر تا 70 سانتی‌متر سطح آب داریم.
نفوذ شیرابه زباله‌ها و فاضلاب به رودخانه‌ها و آب‌های زیرزمینی باعث شده مازندران در کشور رتبه نخست سرطان گوارش را داشته باشد و بر اساس یک آمار تأیید نشده، از هر هشت نفر یک نفر در مازندران به سرطان گوارش مبتلا می‌شود.
معاون عمرانی استاندار مازندران در گفت‌وگو با «قانون» درباره مشکلات زباله می‌گوید: یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های ما در مازندران دفن زباله به صورت بهداشتی است. در شرق مازندران کارخانه ورمی کمپوست در حال احداث است که نزدیک به 96 درصد پیشرفت فیزیکی داشته. در ساری و نوشهر دستگاه زباله‌سوز با 70 درصد پیشرفت فیزیکی در حال احداث است که تا پایان سال 94 به اتمام می‌رسد. در سوادکوه، قائمشهر، سیمرغ و جویبار با سرمایه‌گذار در حال توافق هستیم برای اجرای پروژه امحای زباله که شامل ورمی کمپوست و زباله‌سوز است.
علی نبیان می‌افزاید: در آمل نیز تفاهمنامه‌ای با دانشگاه آزاد انجام شده که به روش پلاسما امحای زباله داشته باشند. همچنین دانشگاه نوشیروانی بابل با شهرداری ساری قراردادی مبنی بر تصفیه شیرابه و تبدیل به آب سالم با روش نانو انعقاد شده است. در ساری موفق به انجام این کار شده‌اند و در حال حاضر تفاهمنامه‌ای برای شیرابه بابل و آمل در حال انعقاد است.
مدیر سازمان محیط زیست استان مازندران می‌گوید: بحث پسماند در مازندران یک مسأله مهم زیست‌محیطی است؛ چراکه روزانه نزدیک به سه هزار تن زباله در این استان جمع‌آوری می‌شود که این آمار در ایام تعطیلات چند برابر می‌شود.
ناصر مهردادی درباره تصفیه شیرابه به روش نانو در ساری می‌گوید: در رابطه با دریاچه شیرابه یک روش علمی پشت این طرح نیست. شاید بتوانند میزان CO2 را کاهش بدهند. بارها این مسأله را پیگیری کرده‌ایم و از مشاور این طرح خواسته‌ایم که اطلاعاتی در این‌باره به ما بدهند. متأسفانه تاکنون هیچ اطلاعاتی دراین‌باره دریافت نکرده‌ایم، که اداره محیط زیست بررسی کند که آیا این طرح عملیاتی است یا خیر؟ اخیراً به شهرداری ساری نامه‌ای ارسال شده مبنی بر اینکه درباره این طرح تاکنون نظر محیط زیست تأمین نشده، چراکه نمونه‌ای برای ما فرستاده نشده است. از سوی دیگر میزان شیرابه نسبت به گذشته کاهش چشمگیری نداشته است. حال پرسش اینجاست، آیا نظر محیط زیست را در رابطه با این طرح و پژوهش جویا شده‌اند که می‌خواهند با شهرهای دیگر قرارداد ببندند؟
نماینده مردم ساری و میانرود در مجلس نیز درباره طرح تصفیه شیرابه به روش نانو می‌گوید: در دولت قبل دانشگاه نوشیروانی بابل قراردادی برای تصفیه شیرابه به روش نانو با شهرداری ساری منعقد کرده که تاکنون نتیجه این طرح را ندیده‌ایم.
محمد دامادی ادامه می‌دهد: ما در مازندران نتوانستیم پسماند را مدیریت کنیم و این کار تنها در حد شعار باقی مانده است. طرح‌هایی مانند زباله‌سوز و ورمی‌کمپوست انجام نشده است. ما حتی توانایی مدیریت زباله‌های مازندران را نداریم چه رسد به گردشگران.
مازندران تنها متعلق به ساکنان آن نیست و به‌همین دلیل هم باید برای آن برنامه‌ریزی و اعتبار ملی دیده شود اما در چند دهه اخیر نگاه‌های سلیقه‌ای و اعتبارات قطره‌چکانی نه‌تنها دردی از مشکل این استان دوا نکرده بلکه باعث بوجود آمدن بحران زیست‌محیطی نیز شده است.
----------------------
پایان