در پی انتشار گزارشی درباره مرگ نوزادان در NICU بیمارستان امام
فوت ناشی از عفونت نوزادان نارس اجتناب ناپذیر است
در پی انتشار مطالبی درباره فوت نوزادان در بخش NICU بیمارستان ولی عصر مجتمع بیمارستانی امام خمینی در برخی رسانه‌ها مسئولان دانشگاه علوم پزشکی تهران در توضیحاتی اعلام کردند: عفوت نوزادان نارس در بیمارستان اجتناب ناپذیر است.
متن کامل توضیحات روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران به شرح زیر است:
بخش NICU بیمارستان ولی عصر مجتمع بیمارستانی امام خمینی از جمله بخشهای NICU مجهز و جدید در کشور میباشد. این بیمارستان پذیرای بسیاری از مادران باردار است که به علت شرایط نامناسب، از سایر بیمارستان‌های تخصصی سطح شهر به این مرکز ارجاع می‌شوند. بیش از 60 درصد از زایمان‌های انجام شده در این بیمارستان جزء زایمان‌های پرخطر محسوب می‌شوند و این‌گونه زایمان‌ها معمولاً با درصد بالایی از مرگ و میر نوزاد همراه است.
علل عمده مرگ این نوزادان به ترتیب عبارت است از: نارس بودن نوزاد، عفونت و ناهنجاری‌های مادرزادی. بررسی نوزادان مذکور نیز نشان دهنده پایین بودن قابل توجه وزن زمان تولد یا بیماری های جدی زمینه ای مانند پنومونی، نارسی،IUGR ، هیدروسفالی، تشنج و آسپیراسیون مکونیوم در تمامی آنان است. این امر نشان می دهد که فوت نوزادان مذکور، الزاماً به علت عفونت نیست.
عفونت بیمارستانی یکی از عوارض شایع در بیماران بستری به خصوص در بیماران بخشهای ویزه است. عفونت نوزادان در NICU با توجه به وزن پایین، نارس بودن و بیماری های زمینه ای نوزادان امری اجتناب ناپذیر است.
بر اساس گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، طی 2 سال اخیر طبق آمار ثبت شده متوسط وزن نوزادان بستری در این بخش 1200 گرم و متوسط سن حاملگی آن‌ها 30 هفته بوده است.
این در حالی است که وزن طبیعی نوزادان 2500 تا ۴ هزار گرم و سن حاملگی طبیعی در موقع تولد 38 تا40 هفته است. همچنین موارد زیادی از ارجاعات زایمان به بیمارستان ولی عصر به دلیل وجود ناهنجاری های جنینی است.
از دیگر سو، مقایسه میزان مرگ و میر در این بخش با بخشهای مشابه در کشورهای پیشرو نشان می‌دهد که این میزان بیش از استاندارد های قابل قبول جهانی نیست. با توجه به ادعای افزایش مرگ و میر نوزادان در این بخش طی ماه های پایانی سال 93، ذکر این نکته ضروری است که میزان مرگ و میر این بخش در ماه مورد نظر تفاوتی با آمار ماه‌های قبل نداشته است.
یکی از فعالیت‌های معمول کمیته های کنترل عفونت، نمونه گیری از وسایل و تجهیزات و همچنین کشت‌های به دست آمده از بیماران بستری در ICUها و اتاق‌های عمل و بخشهای بستری است. این ضرورت همواره توسط کمیته کنترل عفونت بیمارستان صورت پذیرفته و در هر زمان که مورد غیر معمول مشاهده شده گزارش و اقدامات لازم انجام شده است.
در مورد مذکور پس از بررسی های انجام شده، مشخص شد که عامل عفونت یک میکروب واحد (آسینتوباکتر) بوده و این در حالی است در شرایط معمول عامل عفونت ها در بخش های ویژه گونه های متنوعی است.
با تشخیص این امر سریعاً جلسات فوق العاده کمیته کنترل عفونت بیمارستانی تشکیل و با توجه به شیوع میکروب مورد نظر NICU تعطیل و ضدعفونی و پس از منفی شدن کلیه کشت ها و رفع کامل عفونت NICU مطابق با دستور العمل های معتبر علمی بازگشایی شد.
بخشهایی که در آن بیماران با ریسک بالا هستند و حتی در بیمارستان امام که به نوعی آخرین محل برای مراجعه و انتقال مادران و نوزادان با شرایط خاص و پر ریسک است، طبیعی است عفونت بیمارستانی نیز ممکن است اتفاق بیفتد و موارد فوتی نیز گزارش شود که در پیشرفته ترین مراکز درمانی هم این اتفاق امر غیر عادی نیست.
هفته گذشته برخی رسانه‌ها از جمله چند روزنامه و نیز برخی بخشهای خبری صدا و سیما گزارشی را منتشر کردند که نشان می‌داد طی اسفند ۹۳ تعدادی از نوزدان بستری در بخش NICU بیمارستان ولی عصر مجتمع بیمارستانی امام خمینی(ره) بر اثر عفونت فوت کرده‌اند.
نوزاد کمتر از 20 هفته به ندرت زنده می ماند
رییس انجمن بیهوشی ایران گفت : نوزادان کمتر از 20 هفته به ندرت زنده می مانند و اگر از عفونت بیمارستانی هم از بین نروند مرگ آنان بر اثر نارسی رخ می دهد.
دکتر محمد مهدی قیامت روز جمعه این مطلب را در واکنش به انتشار خبری مبنی بر مرگ 9 نوزاد بستری در NICU (بخش مراقبت ویژه نوزادان) بیمارستان ولی عصر مجتمع امام خمینی عنوان کرد.
وی گفت : از آنجا که بخشی از اعضای بدن نوزاد نارس، تکمیل نشده است احتمال مرگ وی بیشتر از نوزادی است که در موقع معین به دنیا می آید.
قیامت در عین حال به موضوع دیگری نیز اشاره کرد و اظهارداشت: معمولا مادران یا نوزدان ریسک ( دارای خطر بالا) به بیمارستان ولی عصر مجتمع امام خمینی ارجاع داده می شوند که درصد بالای مرگ و میر هم در این موارد زیاد است.
در خبر منتشر شده در یکی از رسانه ها ، اعلام شد که عفونت آسیتو باکتر به بخش NICU بیمارستان ولی عصر مجتمع بیمارستانی امام خمینی وارد شده است.
به طور کلی عفونت بیمارستانی به عفونتی اطلاق می شود که در طول زمان بستری بودن در بیمارستان ایجاد می شود و هنگام پذیرش بیمار وجود نداشته و در دوران نهفتگی هم نبوده است.
صدف علی پور، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی تهران، هر چند خبر فوت نوزادان یاد شده را تایید کرد اما در عین حال گفت که فقط سه نوزاد به عفونت آسیتو باکتر مبتلا بوده اند و بقیه نوزدان بر اثر بیماری زمینه ای فوت کرده اند.ضمن این که نوزادان یاد شده در فاصله دی تا اسفند سال گذشته فوت کرده اند.
دکتر محمد حاجی آقاجانی، معاون درمان وزارت بهداشت نیز در گفت وگو با یکی دیگر ازرسانه ها ، خبر فوت نوزادان بیمارستان ولی عصر مجتمع امام خمینی را تکذیب نکرد اما او هم اظهارداشت که این شمار فوت به یک روز معین مربوط نمی شود.
عفونت بیمارستانی و نتایج یک پژوهش در کشور
نتایج یک پژوهش در کشور نشان می دهد که 4 / 13 درصد بیماران مبتلا به عفونت بیمارستانی در سال 1391 فوت کرده اند. بر اساس پژوهش یاد شده ، این میزان فوتی 8 / 7 درصد کل مرگ در بیمارستان ها را شامل می شود.
نتایج این تحقیق در قالب مقاله ای تحت عنوان « یافته های نظام مراقبت عفونت های بیمارستانی در کشور در سال 1391 » در بیست و دومین کنگره بیماری های عفونی و گرمسیری ایران ارایه شد.
براساس این پژوهش ، در سال 1391 ، 51 هزار و 878 مورد عفونت ناشی از اقدامات درمانی در 438 بیمارستان سراسر کشور شناسایی شد که از این تعداد عفونت ، 9 / 26 درصد عفونت ادراری ، 5 / 24 درصد پنومونی ، 2 / 15 درصد محل جراحی ، 2 / 14 درصد خونی ، 2/ 19 درصد سایر موارد بودند.
همچنین عفونت در بخش های سوختگی (8 / 11 در صد ) ، پیوند (8 /8 در صد ) ، مراقبت ویژه (2 / 8 ) مراقبت ویژه نوزادان ( 3/ 3 ) و مراقبت ویژه کودکان ( 7 / 2 درصد ) از درصد بالاتری برخوردار بود.
یافته های این پژوهش نشان می دهد که از نظر نوع عفونت، عفونت خون در بخش سوختگی ، عفونت ادراری در بخش پیوند ، عفونت تنفسی در بخش مراقبت ویژه ، عفونت خون در بخش مراقبت ویژه نوزادان و عفونت تنفسی در بخش مراقبت ویژه کودکان غالب بود.
پژوهشگران این تحقیق در عین حال عنوان کرده اند که عفونت بیمارستانی همیشه وجود داشته است و وجود خواهد داشت لذا اگر بیمارستانی اعلام کند که فاقد عفونت بیمارستانی است باید احتمال داد که هیچگونه برنامه مراقبت و کنترل نداشته است و از وضعیت خود آگاه نیست.
در این پژوهش آمده است : برنامه مراقبت عفونت های بیمارستانی از سال 1386 در یکصد بیمارستان که عمدتا دارای 200 تخت به بالا بودند و برای چهار گروه عمده عفونت های بیمارستانی شامل تنفسی ، ادراری ، جراحی و خون اجرا شد که مطالعه حاضر به بررسی یافته های نظام مراقبت عفونت های بیمارستانی در سال 1391 می پردازد.
پژوهشگران این تحقیق این نتیجه گیری را هم کرده اند که جمع آوری داده از تعداد زیادی بیمارستان امکان پذیر است اما به دلیل اینکه گزارش دهی زیر حد انتظار است لازم است نگرش دست اندرکاران و کارکنان بهداشتی با افزایش تعهد و برگزاری جلسات آموزشی و توجیهی تغییر یابد.
عفونت بیمارستانی چیست؟
به طور کلی عفونت بیمارستانی به عفونتی اطلاق می شود که در طول زمان بستری بودن در بیمارستان ایجاد می شود و هنگام پذیرش بیمار وجود نداشته و در دوران نهفتگی هم نبوده است.
آیا در ایجاد عفونت بیمارستانی در خصوص سه نوزاد از 9 نوزاد فوت شده ، اهمال شده است؟ آیا مسوولان بخش مراقبت ویژه می توانستند از مرگ این نوزادان پیشگیری کنند؟ و اصولا آیا عفونت بیمارستانی فقط در ایران رخ می دهد یا اتفاقی مرسوم و طبیعی است؛ اگر موضوع طبیعی بوده است، چرا موجب جنجال رسانه ای شد و آیا اکنون بیمارستان ولیعصر مجتمع بیمارستانی امام خمینی (ره) که به عفونت بیمارستانی آلوده بود ، دوباره می تواند نوزادان را پذیرش کند؟
این سووالاتی است که ذهن افکار عمومی به ویژه رسانه ها به عنوان نمایندگان مردم را درگیر کرده است.
**عفونت بیمارستانی مختص ایران نیست
دکتر ژیلا میرلاشاری، مدیر دپارتمان مراقبت های ویژه پرستاری نوزادان دانشگاه علوم پزشکی تهران در این باره به خبرنگار اجتماعی ایرنا گفت: عفونت بیمارستانی فقط مختص بیمارستان های ایران نیست و حتی بیمارستان های کشورهای پیشرفته نیز ممکن است به این عفونت آلوده شوند. این عفونت در جاهای خیس و مرطوب رشد می کند و بسیار هم مقاوم نسبت به تمام داروها است.
وی تاکید کرد: این باکتری، حالت مهاجم دارد و در همه بخش های بیمارستانی حرکت می کند؛ بطورمثال این عفونت از بخش زایمان با حرکت مادر به بخش NICU (مراقبت های ویژه نوزادان) منتقل می شود.
**چرا مرگ 9 نوزاد ، توجه افکار عمومی را به خود جلب کرد؟
با آنکه وقوع عفونت بیمارستانی غیرقابل انتظار نیست و در دیگر کشورها نیز رخ می دهد اما مرگ 9 نوزاد موجب توجه و نگرانی افکار عمومی شد.
مدیر دپارتمان مراقبت های ویژه پرستاری نوزادان دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: همه 9نوزادی که در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان ولیعصر (عج) مجتمع امام خمینی (ره) بستری شدند، نارس بودند ، یا مشکلات جسمی متعدد و بیماری های زمینه ای داشتند.
میرلاشاری خاطرنشان کرد: این نوزادان نسبت به نوزادانی که در موعد تعیین شده به دنیا می آیند از سیستم ایمنی پایین تری برخوردار هستند و زودتر به عفونت مبتلا می شوند.
این مقام مسوول در دانشگاه علوم پزشکی تهران با تاکید براینکه هر نوزاد نارسی لزوما از بین نمی رود، گفت: حتی نوزدان 25 هفته ای با وزن زیر یک کیلوگرم نیز ممکن است به سلامت از بیمارستان مرخص شوند.البته این نوزادان با نوزادان معمولی ، تفاوت هایی دارند و وضعیت آنان باید پیگیری و بررسی شود و مدام تحت نظر پزشک باشند. به هر حال این نوزادان به علت نارس بودن های ریسک (خطر بالا) هستند و احتمال مرگ آنان از سایر نوزدان بیشتر است.
**وضعیت فعلی مجتمع ولیعصر (عج) چگونه است؟
مدیر دپارتمان مراقبت های ویژه پرستاری نوزادان دانشگاه علوم پزشکی تهران در رابطه با این سوال ، اظهارداشت: همه جای بخش مراقبت های ویژه نوزادان بیمارستان ولیعصر (عج) به دقت شستشو شده و چندین بار از آن نمونه گیری به عمل آمده است تا آلودگی عفونی در آن باقی نمانده باشد.
میرلاشاری افزود: از پرستاران و مادر نوزادان نیز آزمایش های لازم به عمل آمده است و هر پرستار یا مادری که جواب آزمایش او ، مثبت بوده باشد، ایزوله می شود.
وی تاکید کرد: تدابیر بهداشتی زیادی برای بخش مراقبت های ویژه نوزادان درنظر گرفته شده است؛بطورمثال این بخش کاملا ضدعفونی و کنترل شده است اما با این وجود تضمینی نیست که آلودگی برنگردد.
**آیا می شد از مرگ نوزادان پیشگیری کرد؟
مدیر دپارتمان مراقبت های ویژه پرستاری نوزادان دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به این سوال، گفت: نمی توان پذیرفت که چون عفونت های بیمارستانی در بیمارستان های کشورهای پیشرفته هم رخ می دهد، نمی توان از بروز عفونت پیشگیری کرد.
میرلاشاری با تاکید براینکه عفونت بیمارستانی قابل پیشگیری است، افزود: تدابیری پیشگیری از انتشار این عفونت باید از اتاق زایمان آغاز و امکانات بهتری فراهم شود.
وی تصریح کرد: مادران و نوزادان باید روی تخت های خاص قرار گیرند اما به دلیل کمبودها ، مادران ، ساعت ها روی برانکارد باقی می مانند.
وی یادآور شد: به دلیل تعداد زیاد بیماران و به رغم حداکثر تلاش پزشکان و مسوولان، امکانات بیمارستان ولیعصر (عج) مجتمع امام خمینی (ره) بهتر است بیشتر شود، ؛ از سوی دیگر مجتمع امام خمینی (ره) ، مجتمعی مرجع است و همه بیماران از سراسر کشور به آن مراجعه می کنند.
این مقام مسوول در دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: با فراهم آوردن امکانات، کنترل و نمونه گیری بیشتر و استفاده از لوازم یک بار مصرف و پیشگیری از به وجود آمدن سطوح خیس و مرطوب می توان ، میزان بروز عفونت بیمارستانی را کاهش داد.
پیش از این روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی در خصوص وضعیت پیش آمده در بیمارستان ولیعصر (عج) اعلام کرده بود که عفونت نوزادان در NICU با توجه به وزن پایین، نارس بودن و بیماری های زمینه ای نوزادان امری اجتناب ناپذیر است و مرگ و میر در بخش مراقبت های ویژه نوزادان در ماه مورد نظر تفاوتی با آمار ماه های قبل نداشته است. همچنین بیش از 60 درصد زایمان های انجام شده در این بیمارستان از زایمان های پرخطر به شمار می آیند که معمولا با درصد بالایی از مرگ و میر نوزاد همراه است.
مرگ نوزادان نارس به دلیل عفونت در بیمارستان امام خمینی تهران واقعیت ندارد
مدیردرمان دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: عفونت بیمارستانی امری اجتناب ناپذیر است ولی خبر مرگ نوزادان نارس به دلیل عفونت واقعیت ندارد.
دکتربهنام شباب درباره خبری مبنی بر سهل انگاری در بیمارستان امام خمینی(ره) تهران که منجر به از بین رفتن 9 نوزاد شده است، ضمن تکذیب این خبر گفت: بخش ان آی سی یو در بیمارستان امام خمینی که ویژه نگهداری نوزادان نارس و نیازمند مراقبتهای ویژه است، اغلب نوزادانی در آن بستری می شوند که با مشکلات فراوانی مواجه بوده و از این رو حتی از سایر شهرها به این بخش از بیمارستان امام خمینی برای مراقبتهای بیشتر ارجاع داده می شود.
وی افزود: طبیعی است آمار مرگ و میر در این بخش نسبت به سایر بیمارستانها در طول سال بیشتر باشد و آن هم به دلیل مشکلات ارگانیک نوزادان بستری است، همچنین در این بخش امکان عفونت بیمارستانی بسیار بالاست و از این رو کنترل‌های مداومی صورت می گیرد و به منظور پیشگیری از وقوع عفونت برای مدتی بخش تعطیل و با گندزدایی، تعویض تشک و استریل و ضدعفونی کردن، بخش مجددا راه اندازی می شود که این امر هم به تشخیص کمیته‌ای صورت می گیرد.
شباب یادآور شد: اخیرا هم گزارشی مبنی بر احتمال عفونت در بخش مراقبت های ویژه نوزادان داشتیم که بلافاصله با دستور کمیته بخش تعطیل و نسبت به از بین بردن کلونی‌های احتمالی عفونت اقدام شد که این مسئله امری کاملاعادی است.
وی با تاکید بر اینکه عفونت بیمارستانی امری اجتناب ناپذیر است، ازارائه گزارش لحظه به لحظه موارد مشکوک و اقدام فوری از سوی همه بیمارستانها به عنوان اقدامی معمول یاد کرد که به آن توجه جدی میشود.
شباب عنوان کرد: در بخشهایی که در آن بیماران با ریسک بالا هستند و حتی در بیمارستان امام که به نوعی آخرین محل برای مراجعه و انتقال مادران و نوزادان با شرایط خاص و پر ریسک است، طبیعی است عفونت بیمارستانی نیز ممکن است اتفاق بیفتد و موارد فوتی نیز گزارش شود که در پیشرفته ترین مراکز درمانی هم این اتفاق امرغیرعادی نیست.
------------------------
پایان