متن کامل

مجموعه 5 جلدی بیمارستانسازی

تحقیق و تدوین :

مهندس محمد رضا اردلانی + مهندس هدی اردلانی 

کتاب طراحی بیمارستان

فصل اول  A   :  مبانی مطالعه برای طراحی بیمارستان

فصل دوم B :  شاخص های طراحی بیمارستان

فصل سوم C :  نکات اختصاصی در طراحی هریک از بخش های بیمارستان

کتاب احداث بیمارستان

فصل چهارم  D :  مبانی نظری در عملیات احداث بیمارستان

فصل پنجم  E  :  نکات اجرایی در عملیات احداث بیمارستان

فصل ششم  F  :  ویژگی های خاص برای مصالح مصرفی بیمارستان

کتاب توسعه و بازسازی بیمارستان

فصل هفتم   G :  مبانی نظری در عملیات توسعه و بازسازی بیمارستان

فصل هشتم   H  :   نکات اجرایی در عملیات توسعه و بازسازی بیمارستان

کتاب نگهداری بیمارستان

فصل نهم  K :  مبانی نظری در عملیات نگهداری بیمارستان

فصل دهم   L  :  نکات اجرایی در عملیات نگهداری بیمارستان 

کتاب ارتقای بیمارستان

فصل یازدهم   M  :  ساماندهی و کنترل سهم فیزیکی در بخش های بیمارستان

فصل دوازدهم  N  :  چگونگی استفاده از نظام ارزشیابی بیمارستانی در ارتقای کیفیت فیزیکی بیمارستان

فصل سیزدهم   P  :  نکات اختصاصی برای ارتقای کیفیت انواع بیمارستانها

جلد یکم

کتاب طراحی بیمارستان

فصل سوم  : نکات اختصاصی در طراحی هریک از بخشهای بیمارستان

C1 - نکات اختصاصی در طراحی فضاها و نماهای ورودی بیمارستان

C2 - نکات اختصاصی در طراحی لابی و پذیرش بیمارستان

C3 - نکات اختصاصی در طراحی هتلینگ بیمارستان 

C4 - نکات اختصاصی در طراحی دفتر پرستاری بیمارستان 

C5 - نکات اختصاصی در طراحی اورژانس بیمارستان 

C6 - نکات اختصاصی در طراحی  تالار اطاقهای عمل

C7 - نکات اختصاصی در طراحی زایشگاه

C8 - نکات اختصاصی در طراحی ICU

C9 - نکات اختصاصی در طراحی CCU + PCCU

C10 - نکات اختصاصی در طراحی بخش تشخیص طبی

C11 - نکات اختصاصی در طراحی بخش توانبخشی بیمارستان

C12 - نکات اختصاصی در طراحی بخش تصویربرداری بیمارستان

C13 - نکات اختصاصی در طراحی درمانگاههای بیمارستان

C14 - نکات اختصاصی در طراحی استرلیزاسیون مرکزی C.S.R 

C15 - نکات اختصاصی در طراحی رختشویخانه بیمارستان 

C16 - نکات اختصاصی در طراحی آشپزخانه - غذاخوری بیمارستان 

C17 - نکات اختصاصی در طراحی فضاهای اداری بیمارستان 

C18 - نکات اختصاصی در طراحی رختکن ها یا پاویون های پرسنل بیمارستان 

C19 - نکات اختصاصی در طراحی اماکن انتظامات ، نگهبانی و پلیس در بیمارستان

C20 - نکات اختصاصی در طراحی مراکز خرید مایحتاج خاص بیماران و همراهان 

C21 - نکات اختصاصی در طراحی فضای سبز بیمارستان

C22 - نکات اختصاصی در طراحی پارکینگ های بیمارستان 

C23 - نکات اختصاصی در طراحی انواع انبارهای تدارکاتی بیمارستان 

C24 - نکات اختصاصی در طراحی محل سردخانه جسد بیمارستان

C25 - نکات اختصاصی در طراحی محل نگهداری زباله های سرد + عادی بیمارستان

C7

نکات اختصاصی در طراحی زایشگاه بیمارستان :

C7-1 - کلیات زایشگاه بیمارستان

C7-2 -   نکات موثر در تعیین محل زایشگاه در یک بیمارستان

C7-3 -   انواع فضاها در داخل بخش زایشگاه بیمارستان

C7-4 -   نکات موثر در چینش فضاهای داخلی بخش زایشگاه

 
  C7

  نکات اختصاصی در طراحی زایشگاه بیمارستان   

C7-1  -  کلیات زایشگاه بیمارستان

برابر  مقررات ابلاغی توسط سازمان بهداشت جهانی ، بیمارستانها میتوانند از یکی از سه سیستم زیر برای ساختار فیزیکی بخش زایشگاه استفاده نمایند :

• ·          سیستم 4 مرحله ای
• ·          سیستم دو مرحله ای
• ·          سیستم یک مرحله ای  

برای طراحی یک فضای مناسب جهت یک زایشگاه استاندارد ، توجه به تعاریف هر کدام از سه روش بالا ،  میتواند حداقل مشخصات مورد نیاز یک پلان  کاربردی  را  به تیم طراحی ارائه دهد . برای آشنایی مختصر مخاطبین غیر پزشک ، این سه سیستم  به اختصار  در ذیل توضیح داده میشود:

1)   سیستم 4 مرحله ای (سیستم سنتی)  : یعنی  سیستمی که فرآیند  زایمان مطابق با آن در 4 مرحله  مجزا شامل  مرحله درد قبل از زایمان ، مرحله زایمان ، مرحله دو ساعت پس از زایمان و مرحله پس از زایمان تا ترخیص ،  تفکیک شده و هرکدام  از مراحل در فضاها و اطاقهای جداگانه انجام گرفته و در هر مرحله بیمار از اطاقی به اطاق دیگر حمل خواهد شد .

2)   سیستم دو مرحله ای  ( LDR ) : در این  سیستم فرایند زایمان به دو قسمت تقسیم میگردد  ، در یک فضا ، مرحله درد قبل از زایمان (لیبر) و مرحله زایمان و مرحله دو ساعت پس از زایمان (پست بارتوم) باهم گنجانیده میشود ولی با قابلیت تبدیل به وضعیت های مناسب برای قبل و بعد از زایمان  ، و فقط مرحله پس از دو ساعت پس از زایمان تا ترخیص بیمار ، در یک فضای دیگر طراحی خواهد شد . یعنی بیمار فقط یک بار جابجا خواهد شد .

3)    سیستم یک مر حله ای (LDRP  ) : در این نوع از طراحی  ، تمامی مراحل لیبر و زایمان و پس از زایمان در یک اطاق با ظرفیت یک تخت و برای یک مادر انجام خواهد شد و تخت این اطاق قابل تبدیل به وضعیت های مختلف از جراحی تا حمل بیمار بوده و مادر ، از زمان ورود تا زمان ترخیص از بیمارستان  ، در همین اطاق ، کلیه خدمات خود را دریافت خواهد نمود .

در کشور ما از حدود 60 سال پیش ، سیستم 4 مرحله ای  برای مراکز زایمان انتخاب و اجرا گردیده است . علت آن هم  نوع نیازها و میزان توانمندیهای تکنولوژیکی آن زمان در اقصی نقاط کشور بوده است . بد نیست بدانیم که برابر برنامه های توسعه  اجتماعی و اقتصادی و بهداشتی آن زمان ، بنگاه حمایت از مادران و نوزادان  ، تقریبا ساختار  تمامی زایشگاههای  سطح کشور  را تحت طراحی و نگهداشت خود داشت  .

با مطالعه ساختار این زایشگاهها ، واضح و مشخص خواهد شد که از طراحی های دکتر نورالدین کیانوری(زایشگاه فرح یا اکبرآبادی فعلی) مهندس محمد سهیلی (زایشگاه هزارتختخوابی نظام آباد یا بیمارستان فعلی امام حسین) مهندس کیخسرو زارع(زایشگاه 200 تختخوابی رشت یا الزهرای فعلی) مهندس فرخ هیربد(زایشگاههای تیپ شهرستانها)  گرفته تا کلیه مراکز زایشگاهی کشور که از  از دهه چهل به بعد توسط دفتر فنی بنگاه  حمایت از مادران و نوزادان تحت مسئولیت مهندس علی اصغر ناظم بوشهری ، احداث و راه اندازی گردیده است ، همگی برابر با الگوی سیستم 4 مرحله ای ساماندهی و احداث شده اند.

احتمالا دلیل آن هم  جوابگویی به حجم  مراجعین بوده است . به گونه ای که در فصولی از سال ،  میبایستی کل پروسه زایمان یک بیمار   ، فقط در ظرف  4 ساعت انجام میگرفت تا جوابگوی خیل بیماران بستری در راهروهای این مراکز بوده باشد( شاید یکی از علتهای آن هم رایگان بودن کل هزینه ها از پذیرش تا ترخیص و حتی اعطای لباس به مادر و نوزاد و حمل ایشان  با آمبولانس تا درب منزل بوده است !!؟ ) .  

به همین دلیل اخیر یعنی حجم مراجعات ، سیستم 4 مرحله ای بهترین گزینه برای جوابگویی به آن  ترافیک بوده و در نهایت ،  باعث گردیده تا همچنان نیز سیستم سنتی 4 مرحله ای بیشترین سهم را  در ساختار زایشگاههای کشور  به خود اختصاص دهد . اگر چه بتدریج آن دو سیستم دیگر  ،  در بیمارستانهایی در شهرهای بزرگ (مخصوصآ در بخش خصوصی) در حال اجرا میباشند .

البته ، لازم به توضیح است که بدلایل مختلف از جمله حفظ سلامتی بیمار و کادر درمانی و نیز کنترل عفونتهای بیمارستانی ، همچنین مواردی نظیر اقتصاد درمان  ، ضریب اشغال تخت موثر تر ، بهره وری از تجهیزات و پرسنل و امثالهم  ، متولیان کشوری و بین المللی بهداشت و درمان ، نوع دو مرحله ای را بیشتر تائید نموده و در ارزشیابی ها نیز روش دو مرحله ای ، امتیازات ویژه ای را برای بیمارستان کسب خواهد نمود .

C7-2  -   نکات موثر در تعیین محل زایشگاه در یک  بیمارستان 

بهترین جانمایی برای بخش زایشگاه  در بیمارستانها ، محلی است که شرایط و  ویژگی های دسترسی ذکر شده در بخش اورژانس را داشته باشد که جهت جلوگیری از تکرار مطالب لازم است به (C5-2 نکات موثر در تعیین محل اورژانس در بیمارستان) این کتاب مراجعه فرمایید . البته اختصاصاتی نیز برای محل وقوع زایشگاه در بیمارستان وجود دارد که چند مورد آن بشرح ذیل ایفاد میگردد:

1)     بخش زایشگاه و بخش اورژانس بایستی حتی المقدور در کنار هم یا در یک طبقه واقع شوند و در صورت عدم امکان اجرای این موضوع ، برای جبران قسمتی از این عیب دائم در بیمارستان ، میبایستی بوسیله آسانسورهای اختصاصی این نقص تا حدودی جبران شود . به خاطر داشته باشیم که زایمان یک عمل اورژانسی بوده و بیماران هم در اکثریت  بیمارستانها ابتدا به اورژانس مراجعه و از آنجا به زایشگاه منتقل میگردند.

2)   در هر صورتی ، مسیر انتقال بیماران در حال زایمان ، از اورژانس تا زایشگاه ، بایستی بدون مانع ، دارای محرمانگی مناسب ، دارای ابعاد و مشخصات فیزیکی مناسب ، امکان همراهی یکی از نزدیکان بیمار و.. بوده باشد و نیز در معرض دید انبوه افراد داخل لابی ها نباشد .

3)    در صورتی که در داخل بخش زایشگاه ، اطاق اعمال جراحی برای جراحی های سزارین پیش بینی نشده باشد ، مجاورت بخش زایشگاه با تالار اطاقهای اعمال جراحی بیمارستان الزامی است. این ارتباط بایستی با تعریف دسترسی مناسب و بدون مانع و به صورت غیر عمومی صورت بگیرد .

4)      بخش زایشگاه در بیمارستان میبایستی طوری جانمایی گردد که با محل بخش بستری نوزادان و بخصوص بخش  NICU(درصورت وجود در بیمارستان)  ارتباطی مناسب داشته و با قید کمترین زمان ممکن در انتقال کودک این ارتباط حاصل گردد.

5)     ارتباط بخش زایشگاه با بستری زنان همیشه و صرفآ برای بعد از زایمان نبوده و در مواردی نیز که مادران در طول دوران بارداری دچار مشکلاتی هستند (ازقبیل پرکلمپسی ، نارسایی در قلب یا سایر اندام و ...)  این بخشها بدلیل بستری بودن مادران باردار ، بعنوان مبدا حرکت بیمار اورژانسی دارای درد زایمان محسوب خواهند شد ، در چنین حالتی چیدمان و نوع ارتباط بین بستری زنان و زایشگاه ، بایستی همانند ارتباط اورژانس با زایشگاه ، دارای راه ارتباطی مناسب و بدون مانع و دارای محرمانگی نسبی باشد .

6)      در مواردی برای بیمار در حال زایمان اتفاقاتی رخ میدهد که نیاز به انتقال سریع به بخشهای ICU -  CCU -  PCCU    و خواهد بود بنابراین نحوه ارتباط بین این بخشهای ویژه با بخش زایشگاه بایستی در طراحی ها برابر پروتکلهای درمانی تعریف شده و  در کمترین زمان ممکنه بوده باشد .

7)      اگر چه ارتباط بین بخش زایشگاه با سایر بخشهای بیمارستان نظیر رادیولوژی ، آزمایشگاهها ، رختشویخانه و  CSR  ، لابی وانتظار همراهان و غیره ، ارجحیت اورژانسی ندارد ولیکن نوع و چگونگی آن میتواند در خدمات دهی بهتر این بخش موثر باشد .

C7-3  -   انواع فضاها در داخل بخش زایشگاه  بیمارستان

در داخل زایشگاه بیمارستان ، اجزاء مختلفی وجود دارد که تقسیم بندی و نحوه قرار گرفتن انها در کنار هم ، تابع شرایط خاصی خواهد بود . در ابتدا تمامی ریز فضاهایی که بایستی در یک زایشگاه دیده شوند ، بشرح ذیل ایفاد میگردد:

فضاها های عمومی :

• ·          پیش ورود / ورودی اصلی
• ·          انتظار بخش
• ·          مجموعه رختکن و سرویس و استراحت پرسنل پزشک/پرسنل غیر پزشک
  
• ·          آبدارخانه و غذاخوری
• ·          اطاق آموزش مادران (اطاق کنفرانس)

فضاهای پشتیبانی :

• ·          اتاق کار کثیف
• ·          اتاق کار تمیز
• ·          ایستگاه پرستاری
• ·          تریتمنت
• ·          انبار بخش
• ·          اطاق گزارش نویسی پزشکان
• ·          محل پارک ویلچر و برانکار

فضاهای تخصصی :

• ·          معاینه مقدماتی
• ·          تعویض لباس بیماران / سرویس بیماران
• ·          اطاق اسکراب
• ·          اطاق استریل فرعی / استرلیزاسیون / فور
• ·          اطاق متخصص زنان و زایمان
• ·          اطاق اورژانس مامایی (تخت معاینه / تخت ژنیکولوژی / با احتمال زایمان اورژانسی)
• ·          اطاق بیهوشی کامل/موضعی
• ·          اطاق پره اکلامپسی (با امکان زایمان اورژانس)
• ·          اطاق درد
• ·          اطاق زایمان
• ·          اطاق بهبودی
• ·          اطاق ایزوله مادران عفونی
• ·          اطاق ایزوله مادران اعصاب و روان
• ·          فضای خاص مراقبت از مادران پر خطر در دوران بارداری
• ·          فضای خاص مادران پس از سقط
• ·          فضای خاص مادران پس از سزارین
• ·          فضای خاص مادران پس از زایمان طبیعی
• ·          اطاق نوزادان
• ·          اطاق ایزوله نوزادان
• ·          اطاق شیر
• ·          اطاق ختنه
• ·          اطاق مراقبتهای ویژه از کودکان
• ·          محل وسایل شستشوی اتاقها (به ویژه در سیستم های غیر سنتی) 

حال این ریز فضاها در قالب دسته بندی های ذیل میبایستی طوری جانمایی گردند که تعاریف هر فضا دچار مشکل نشود . در چنین صورتی هیچ تیتری نبایستی حذف شود ولیکن میتواند با سایر ریز فضاها ادغام یا اشتراک و نیز در مواقعی تکرار شود.

C7-3-1 - طراحی اتاق درد (لیبر ) :  فضای مخصوص درد قبل از زایمان یا همان اطاق لیبر محلی است که از شروع تا پایان دردهای قبل از زایمان و تا آغاز مرحله زایمان و خروج نوزاد  را در بر میگیرد . به عبارت دیگر تمامی دردهای مشهور  و جانکاه مادران در حال زایمان در این فضا  اتفاق خواهد افتاد  . این فضا بایستی دارای مشخصات ذیل باشد:

1)    در فضاهای قبل از زایمان برای کوچکترین بیمارستانها نیز  وجود حداقل 2 تخت در اتاق درد ( لیبر ) الزامی است . این دو تخت اگر در دو اتاق مستقل از هم باشند سلامت محور تر خواهند بود . چنان چه تعداد اطاق زایمان بیمارستان از 1 تخت بیشتر باشد به ازای هر کدام  ، وجود حداقل 2 تخت به عنوان اتاق درد الزامی است .

2)      طراحان بایستی توجه داشته باشند که اتاق درد برای  استفاده بیماری است که در حال  تحمل درد  زایمان بوده و در این حالت بیمار درکی از محدودیت ندارد و  در این صورت هر گونه ایجاد محدودیت برای داد نزدن یا  قدم نزدن  بیمار در حال زایمان ، ظلم به وی  محسوب می شود . بنابراین ساختار این فضا باید ضمن جوابگویی برای محل قدم زدن بیمار در حال زایمان تا مرحله لازم پزشکی ، از نظر نور ، صدا و هوا نیز بالاترین ویژگی های آرامش دهی به بیمار را داشته باشد .

3)      وجود تعداد کافی سرویس های راحت برای بیماران در حال  تحمل درد زایمان بدون در نوبت قرار دادن آن ها در ساعت پیک مراجعه بیماران ، از الزامات است . توالت های مربوط به اتاق درد باید طوری قرار گیرند که تحت نظارت ایستگاه پرستاری باشد .

4)      ابعاد راهرو های قدم زدن و سرویس های مراجعات مکرر مادر به دستشویی بایستی کمترین مشکلات را در صورت زمین خوردن ، دفع غیر ارادی ادرار یا مدفوع ، انعکاس صداهای فریاد و آه و زاری بیماران ،   تاحدودی تامین محرمانگی برای هر بیمار ،  و  ... را داشته باشد .

5)      بهتر  است با دکوراسیون و تزئینات متناسب ، این فضا تبدیل به فضایی مشابه محیط منازل باشد تا محیط بیمارستان تا حد امکان ، کمترین تنش و استرس را برای بخصوص مادران جوان تولید نکرده باشد.

6)     امکان  انعکاس صداها و ایزولاسیون انواع صداهای مزاحم در این قسمت از بخش زایشگاه بسیار مهم میباشد . محل قرار گرفتن پنجره ها ، ارتباط کانالهای تاسیساتی و راههای مجاورت سقف های کاذب  در این قسمت با سایر بخشهای بیمارستان حتی سایر اطاقهای خود بخش زایشگاه ، از نکات ظریفی است که میزان دقت و توجه طراحان به مشکلات دوران بهره برداری را نشان خواهد داد .

7)    هر چه قدر  مدت زمان نگهداری بیمار در این فضا بیشتر باشد یعنی زایمان فیزیولوژیکی تر و سلامت محور تر انجام شده است . بنابراین حجم و ابعاد و نسبت سهم این فضا نسبت به سایر بخشهای یک زایشگاه  ، نشانه  احترام به رعایت سلامت واقعی مادر و نوزاد در طراحی خواهد بود

8)    از آنجائیکه در مواقعی برای انجام سزارین های اورژانسی ، مادران باردار را به این قسمت جهت آماده کردن بیمار هدایت مینمایند ، بهتر است در طراحی این فضا نیم نگاهی به موقعیت آن برای مجاورت با اطاقهای عمل هم داشته باشیم .

9)   فضای هر تخت در این قسمت از بخش زایشگاه میتواند مستقل و اطاق به اطاق یا سالنی باشد ولیکن وجود توالت و حمام در اطاقهای مستقل لازم الاجرا و برای حالت سالنی نیز حداقل هر 4 تخت لیبر 1 سرویس  ، فعلا اجباری میباشد .

C7-3-2 - طراحی اتاق زایمان : فضای اتاق  زایمان یا همان  محل اصلی زایشگاه ، جایی است که مرحله زایمان و خروج نوزاد در آن محل اتفاق خواهد افتاد . این فضا بایستی دارای مشخصات ذیل باشد:

1)     اتاق زایمان یک اتاق "ان استریل" است . اما این بدان معنا نیست که این اتاق به پاکیزگی و تمیزی نیاز ندارد . بایستی توجه نمود که سیکل آمد و شد به اتاق زایمان و همچنین متریال کف و بدنه و سقف این اتاق در میزان این پاکیزگی نقشی اساسی دارد .

2)      تعداد اتاق زایمان در هر بیمارستان بستگی به تعداد زایمان آن بیمارستان خواهد داشت . اضافه کردن تعداد اتاق زایمان مانع خاصی ندارد . ولی باید توجه نمود که برای تا 500 زایمان طبیعی، یک بخش 32 تخته جهت حمایت از زایشگاه لازم است . این آمار به طور مثال اگر برای 2700 زایمان در سال باشد نیاز به 75 تخت بستری مستقل برای بیماران زایمانی را نشان خواهد داد و برای 3500 زایمان در سال 100 تخت بستری فقط برای سهم زایمان لازم خواهد بود . از آن طرف موضوع نیز باید در نظر بگیریم که اگر هر اتاق زایشگاه نتواند حداقل 200 زایمان طبیعی را در سال پذیرش نماید یعنی عملا پرت منابع وجود دارد و سیکل اقتصادی این زایشگاه از جایی ناقص می باشد . بنابراین تعداد اتاق های زایمان در یک بیمارستان با در نظر گرفتن نقطه تعادل در این دو موضوع مشخص می شود .

3)       داشتن نور روز در موقع زایمان بسیار بهتر است تا جلوگیری از نور آفتاب . اگر چه میزان نور مفید اتاق زایمان به وسیله چراغ های سیالتیک برای بخیه زدن و دیگر کارهای درمانی فراهم میشود و لیکن حضور نور آفتاب احساس خوشایندی است که بیمار و کادر درمانی را نباید از آن محروم کرد .

4)       اگر چه با تکنولوژی مصالح و همچنین چگونگی ساخت می توان تا مقادیر زیادی تضعیف و کنترل صداهای اتاق زایمان را فراهم آورد ، لیکن باید در طراحی محل اتاق زایمان ، معماران طراح نیز به گونه ای این محل را جانمایی کنند که از هیچ طرفی مزاحم دیگر عملکرد های بیمارستانی نشود . این ملاحظات باید از هر شش طرف ( شمال ، جنوب ، شرق ، غرب ، زیر و بالای اتاق زایمان ) صورت گرفته باشد.

5)      عدم استفاده از بخش زایشگاه برای اعمال ژنیکولوژی در پروتکل های درمانی الزامی است . لیکن در مواقعی و در بخش خصوصی نقض این قانون قابل تصور و مسبوق به سابقه می باشد . بنابراین نوع فضاها و ساختار اتاق زایمان باید به گونه ای باشد که هیچ گونه احتمالی برای انجام اعمال جراحی ژینکولوژی ( با بیهوشی موضعی یا عمومی ) در این فضا صورت نگیرد .

6)       راهروها و ورودی ها و انباری های منتهی به سالن زایمان از مهم ترین دلایل بروز عفونت های بیمارستانی است . این موضوع در زایشگاه های دارای اطاق عمل سزارینی  اهمیت دو چندان دارد . به لحاظ رعایت موارد ایمنی و سلامت بیماران نباید راهروها و فضاهای بن بست غیر قابل کنترل پاکیزگی در این محوطه وجود داشته باشد . بالاترین نشانه بروز عفونت های بیمارستانی در بخش زایشگاه وجود علایم اسهال پس از زایمان در بیماران است که کاشکی آمار واقعی آن کنترل شود تا نواقص زایشگاههای موجود عیان گردد!!؟

7)   اطاق زایمان میتواند برای بیش از یک تخت زایمان هم طراحی شود ، ولی در آن صورت بایستی برای هر تخت با پارتیشن حفظ محرمانگی برای بیمار حاصل شده و در ضمن امکان نصب آئینه برای مشاهده سیر زایمان توسط مادر ، برای هر تخت بدون مزاحمت فراهم باشد.

8)   جهت انواع زایمان های فیزیولوژیک (زایمان طبیعی بدون مداخله + زایمان طبیعی بدون درد با دارو + زایمان طبیعی با کاهش درد بدون دارو + ...) برابر پروتکلهای درمانی هر کدام از روشها ، و مطابق با خواسته کارفرما و تیم پزشکی در هر بیمارستان ، بایستی تمهیدات لازم از ابتدای طراحی احصا و در ساختار اطاق زایمان فراهم گردد.

در آخر لازم است تا در سیستم های LDR و  LDRP  موارد زیر رعایت گردد:  در هر اطاق سرویس بهداشتی و حمام   /  فضای کافی برای تثبیت و احیای نوزاد   /   فضای کافی برای فعالیت 6 تا 8 نفر   /  همچنین تمامی تجهیزات زایمان و پس از زایمان و احیای نوزاد بایستی موجود باشد و یا در محلی بسیار نزدیک در دسترس تیم درمانی باشد .

C7-3-3 - طراحی اتاق پس از زایمان: فضای پس از زایمان یا پست پارتوم  اطاق یا اطاقهایی است که مادر تا دو ساعت پس از زایمان را در آن محل به نوعی تحت ریکاوری بسر خواهد برد. ( البته بعضآ مادران سزارینی نیز بعد از ریکاوری اطاق عمل ، مجددا به این فضا آورده خواهند شد) این فضا بایستی دارای مشخصات ذیل باشد:

1)     در طراحی اتاق پس از زایمان ( پست پارتوم ) باید حداقل 3 تخت در نظر گرفته شود . لیکن در صورت وجود بیش از یک اتاق زایمان ، به ازای هر اتاق زایمان 2 تخت به این مجموعه اضافه خواهد شد . همچنین محل این اتاق ها باید با محل نگهداری کودکان ایزوله و نیز اتاق نوزادان و یا اتاق شیردهی در مجاورت هم باشد .

2)     همچنین امکان همراهی کودک با مادر در اولین دقایق پس از زایمان  امروزه الزامی بوده و بنابراین بایستی امکانات تجهیزاتی و فضای لازم برای انتقال و استقرار تخت نوزادان در کنار هر تخت از بخش پست پارتوم  در طراحی ها فراهم گردد.

3)    در صورت عدم امکان همراهی کودک با مادر بعد از زایمان ، بیمارستان یکی از شرایط مهم برای اخذ لوح دوستدار کودک و مادر را از دست خواهد داد . 

4)   این اتاق یا اتاقها  باید امکان ایجاد محرمانگی را برای ملاقات همراهان بیمار فراهم آورد . در مواقع طراحی فضاها به صورت سالن ، میتوان با جداکننده ها این مشکل را حل نمود .  اگرچه امکان اقامت همراه بیمار در صورتی حاصل خواهد شد که فضاها مستقل و غیر اشتراکی طراحی شده باشند .

5)     همچنین موقعیت ایسگاه پرستاری نسبت به این اتاق ها باید قابلیت رویت و کنترل مستقیم را داشته باشد . البته امروزه در صورت ایجاد بخش های  VIP  و  اطاق های یک نفره ، کنترل ها در اغلب موارد به صورت مجازی اتفاق می افتد .

6)  در تمامی فضاهای بستری بیماران در پست پارتوم ، چه سالنی و چه اختصاصی ، بایستی تجهیزات ریکاوری (مانیتورینگ، ساکشن، گازهای طبی، سرم تراپی و امکانات احیا)  فراهم بوده و از نظر سرویس بهداشتی (دوش، توالت، سینک)  هم محدودیت نداشته باشند .

از آنجائیکه حداقل زمان بستری در زایمان طبیعی 24 ساعت  و  در سزارین 48 ساعت میباشد ، بیمارستانها بیمار زائو و فرزندش را بعد از حداقل 2 ساعت به بخش بستری زنان بیمارستان هدایت مینمایند .( یعنی پایان مرحله سوم  زایمان )  البته این روزها و با پایین بودن نرخ زاد و ولد در کشور ، بیمارستانهایی هم هستند که از این بخش (پست پارتوم) تا پایان بستری زایمان طبیعی استفاده مینمایند .

C7-4  -   نکات موثر در چینش فضاهای داخلی زایشگاه

C7-4-1 - بخش زایشگاه به صورت عام به نوعی ساختار تالار اتاق های عمل را دارد ولی شرایط استریل در آن تفاوت خواهد داشت . مراحل قبل و حین و بعد از عمل جراحی و نیز  پروسه زایمان هر یک ساختار خاص خود را دارد .  با این تفاوت اساسی که  در زایشگاهها ،  مرحله قبل از زایمان ، اصلی ترین پروسه در پروتکل درمانی زایمان محسوب می شود ، در حالیکه در تالار اتاق های عمل  ، مرحله  عمل جراحی و بعد از عمل جراحی از مرحله قبل از عمل جراحی مهم تر  میباشد  .

C7-4-2 -در ساختار معماری و طراحی زایشگاه ها توسط WHO   ، سازمان بهداشت جهانی توجه ویژه ای به امکان و سطح خدمات گنجانده شده برای طولانی تر شدن پروسه قبل از زایمان نموده است و بیمارستانی دوست دار کودک و مادر است که فیزیک بخش زایمان آن ، تسهیل کننده تامل و صبر در انجام پروسه قبل از زایمان باشد . یعنی فضاها به گونه ای نباشد که تراکم بیمار و یا کمبود خدمات و مکان ،  باعث عجله کادر پزشکی در پایان دادن زایمان به وسیله سزارین گردد .

C7-4-3 - تعداد و حجم اتاقها و فضاهای قبل از زایمان و نوع و محل  قرار گرفتن هر کدام از  این فضاها و نسبتی که متراژ این حجم فضا با فضای اتاقهای پس از زایمان دارد ، نزد خبرگان ،  نشانگر چگونگی افزایش آمار سزارین به نسبت زایمان طبیعی  و یا بلعکس خواهد بود .  به عبارت دیگر ،  سیکل زایمان و دیاگرام های قبل و بعد از زایمان  ، نباید از نظر  متراژ و سهم فضای فیزیکی ، در یک زایشگاه ، قیف وارونه باشد .

C7-4-4 - به غیر از مجموعه رختکن پرسنل و پزشکان ، وجود یک دوش مجهز برای پزشکان و ماماهای زایشگاه لازم و ضروری است . همچنین به ازای هر 3 تخت در زایشگاه ( قبل از زایمان + بعد از زایمان ) وجود یک سرویس کامل دستشویی و حمام برای بیماران الزامی است . این تعداد برای بیش از 10 تخت به ازای هر 5 تخت اضافه یک سرویس اضافه خواهد شد .

C7-4-5 - در طراحی بخش زنان در ایران ، موضوع اهمیت روح و روان بیمار و رعایت آن منطبق با شرایط فرهنگی هر منطقه یکی از وجوه تمایز نقشه های بیمارستانی ایرانی با بیمارستان های کپی از خارج می باشد . به نسبت جهانی شدن فرهنگ بشری و دور شدن هر یک از خانواده ها و اقوام از نشانه ها و عادات فرهنگی خاص خود ، این وجه تمایز در زایشگاه ها بیشتر یا کمتر خواهد شد . در مناطقی با عادات پا برجای قومی ، نوعی محرمانگی و عدم حضور هر نوع مردی در بخش زایشگاه ( حتی همسر بیمار ) باید در طراحی فیزیکی بخش رعایت گردد و به همان دلایل ولی برعکس  ، در مناطقی با فرهنگ تغییر یافته و به اصطلاح جهانی شده ، حضور همسر در کنار بیمار و حتی در مرحله زایمان یک امر واجب و تاثیر گذار در روحیه بیمار خواهد بود . فلذا  طراحان بیمارستانی باید به این موضوع در هنگام طراحی فضاهای عمومی و پشتیبانی یک زایشگاه ، توجه لازم را داشته باشند .

C7-4-6 -در طراحی و اجرای هر یک از قسمت های معاینه ، لیبر و پس از زایمان بایستی توجه نمود که خروجی اکسیژن و ساکشن مرکزی برای تخت هر مادر بایستی مجهز به همان خروجی ها برای تخت نوزادان هم باشد (هرمادر یک نوزاد ) . به عبارت دیگر تعداد اتلت های خروجی اکسیژن در کنسول های بالای سر مادران در این بخش حداقل دو برابر سایر بستری های بیمارستانی خواهد بود .

 . . . .  ادامه دارد  . . . .

بهتر است مطالب را  save   نکنید ، چون دائمآ در حال  edit   نمودن و به روز کردن آنها هستیم

 در لحظه مورد نیازتان ، به روزشدهء آنها را مجددا و در همان لحظه میتوانید در این سایت مطالعه بفرمائید 

مطالب این مجموعه حاصل 22 سال تحقیق و تجربه شخصی مهندس محمد رضا اردلانی است که با زحمات 7 ساله  مهندس هدی اردلانی

ویرایش ، دسته بندی و تدوین شده است . هرگونه نقل مطالب این مجموعه بدون ذکر منبع  ، ضمن ظلم به پدید آورندگان این اثر ،

قطعآ نزد دست اندرکاران بیمارستانی کشور ،  نشانگر رذالت شخصیتی سارقین خواهد بود.

  کلیه فایل های جلد اول  (38بخش - 3فصل)  کتاب طراحی بیمارستان را در اینجا مشاهده بفرمائید