متن کامل

مجموعه 5 جلدی بیمارستانسازی

تحقیق و تدوین :

مهندس محمد رضا اردلانی + مهندس هدی اردلانی 

کتاب طراحی بیمارستان

فصل اول  A   :  مبانی مطالعه برای طراحی بیمارستان

فصل دوم B :  شاخص های طراحی بیمارستان

فصل سوم C :  نکات اختصاصی در طراحی هریک از بخش های بیمارستان

کتاب احداث بیمارستان

فصل چهارم  D :  مبانی نظری در عملیات احداث بیمارستان

فصل پنجم  E  :  نکات اجرایی در عملیات احداث بیمارستان

فصل ششم  F  :  ویژگی های خاص برای مصالح مصرفی بیمارستان

کتاب توسعه و بازسازی بیمارستان

فصل هفتم   G :  مبانی نظری در عملیات توسعه و بازسازی بیمارستان

فصل هشتم   H  :   نکات اجرایی در عملیات توسعه و بازسازی بیمارستان

کتاب نگهداری بیمارستان

فصل نهم  K :  مبانی نظری در عملیات نگهداری بیمارستان

فصل دهم   L  :  نکات اجرایی در عملیات نگهداری بیمارستان 

کتاب ارتقای بیمارستان

فصل یازدهم   M  :  ساماندهی و کنترل سهم فیزیکی در بخش های بیمارستان

فصل دوازدهم  N  :  چگونگی استفاده از نظام ارزشیابی بیمارستانی در ارتقای کیفیت فیزیکی بیمارستان

فصل سیزدهم   P  :  نکات اختصاصی برای ارتقای کیفیت انواع بیمارستانها

جلد یکم

کتاب طراحی بیمارستان

فصل سوم  : نکات اختصاصی در طراحی هریک از بخشهای بیمارستان

C1 - نکات اختصاصی در طراحی فضاها و نماهای ورودی بیمارستان

C2 - نکات اختصاصی در طراحی لابی و پذیرش بیمارستان

C3 - نکات اختصاصی در طراحی هتلینگ بیمارستان 

C4 - نکات اختصاصی در طراحی دفتر پرستاری بیمارستان 

C5 - نکات اختصاصی در طراحی اورژانس بیمارستان 

C6 - نکات اختصاصی در طراحی  تالار اطاقهای عمل

C7 - نکات اختصاصی در طراحی زایشگاه

C8 - نکات اختصاصی در طراحی ICU

C9 - نکات اختصاصی در طراحی CCU + PCCU

C10 - نکات اختصاصی در طراحی بخش تشخیص طبی

C11 - نکات اختصاصی در طراحی بخش توانبخشی بیمارستان

C12 - نکات اختصاصی در طراحی بخش تصویربرداری بیمارستان

C13 - نکات اختصاصی در طراحی درمانگاههای بیمارستان

C14 - نکات اختصاصی در طراحی استرلیزاسیون مرکزی C.S.R 

C15 - نکات اختصاصی در طراحی رختشویخانه بیمارستان 

C16 - نکات اختصاصی در طراحی آشپزخانه - غذاخوری بیمارستان 

C17 - نکات اختصاصی در طراحی فضاهای اداری بیمارستان 

C18 - نکات اختصاصی در طراحی رختکن ها یا پاویون های پرسنل بیمارستان 

C19 - نکات اختصاصی در طراحی اماکن انتظامات ، نگهبانی و پلیس در بیمارستان

C20 - نکات اختصاصی در طراحی مراکز خرید مایحتاج خاص بیماران و همراهان 

C21 - نکات اختصاصی در طراحی فضای سبز بیمارستان

C22 - نکات اختصاصی در طراحی پارکینگ های بیمارستان 

C23 - نکات اختصاصی در طراحی انواع انبارهای تدارکاتی بیمارستان 

C24 - نکات اختصاصی در طراحی محل سردخانه جسد بیمارستان

C25 - نکات اختصاصی در طراحی محل نگهداری زباله های سرد + عادی بیمارستان

C8

نکات اختصاصی در طراحی ICU  بیمارستان :

C8-1 - کلیات بخش ICU

C8-2 -   نکات موثر در تعیین محل ICU  در یک بیمارستان

C8-3 -   انواع فضاها در داخل بخش ICU  بیمارستان

C8-4 -   نکات موثر درچینش فضاهای داخلی بخش ICU  

C8-5 -   نکات موثر در شرایط زیست محیطی بخش های ویژه  

 
  C8

  نکات اختصاصی در طراحی ICU  بیمارستان   

C8-1  -  کلیات ICU 

از آغاز تفکر ایجاد بخشی ویژه برای مراقبت از بیماران جنگی بد حال در جنگ جهانی دوم (سال 1940) تا کنون ، فضای خاصی دارای شرایط کنترل شدهء زیست محیطی و مجهز به جدیدترین و مجهزترین دستگاهها و تجهیزات پزشکی  کنترل حیات بیمار و تحت ادارهء مداوم و دقیق کارآمدترین پرستاران ، در هر بیمارستان ، تاسیس گردیده که به بخش مراقبتهای ویژه  I.C.U  مشهور میباشد .

به تدریج با مشخص شدن کارایی این بخش نوظهور در نجات جان بیماران بدحال ، تقریبآ از سال 1970 به بعد در اکثر روشهای جدید جراحی ، بخش I.C.U  جزیی از مراحل درمانی بوده ، بگونه ای که امروزه بدون وجود این بخش مهم در بیمارستانها ، میتوان گفت شرایط برای انجام جراحی های بزرگ فراهم  نیست.

امروزه فقط بیمارستانهایی میتوانند بیش از 60 تختخواب ظرفیت بستری در رشته های جراحی داشته باشند که مجهز به بخش I.C.U  بوده باشند . زیرا در گروه زیادی از انواع جراحی ها ، بیمار تا مدتی نیازمند کنترل سیستمهای حیاتی با دستگاههای مجهزی نظیر ونتیلاتورها بوده و بدون آنها قادر به ادامه حیات نیست . این موضوع آنقدر در ریز تخصصها پیشرفت داشته که حتی نیاز به نوع خاصی از مراقبتها به تدریج در نوع خاصی از جراحی ها ضروری گشته است.

به همین دلیل در طراحی بیمارستان های بزرگ و پیشرفته انواع مختلفی از  I.C.U  وجود دارد که البته شرایط فیزیکی متفاوتی هم دارند . به عنوان مثال تعدادی از انواع  I.C.U ها  که تا کنون در کشور ما اجرا شده است به شرح زیر می باشند :

·          بخش مراقبت های ویژه نوزادان :  N.I.C.U 

·          بخش مراقبت های ویژه اطفال :  P.I.C.U

·          بخش مراقبت های ویژه بیماران کلیه و تنفس :  M.I.C.U

·          بخش مراقبت های ویژه بیماران قبل و بعد از جراحی :  S.I.C.U

·          بخش مراقبت های ویژه بیماران خاص :R.I.C.U  

·          بخش مراقبت های ویژه بیماران سوختگی :  B.I.C.U

البته در بیمارستانهایی نیز میتوان شاهد تعدادی بخش I.C.U  جنرال بود که با شماره گذاری از هم تفکیک داده شده و هر کدام متصدی خدمت به گروهی از بیماران شامل ( مغزواعصاب، جراحی قلب، پیوند اعضاء، عفونت شدید ،خونریزی شدید،و امثالهم) میباشند.

C8-2  -   نکات موثر در تعیین محل ICU  در یک  بیمارستان 

C8-2-1 - بخش I.C.U  بایستی در بلوک اصلی بیمارستان جانمایی شده و در کمترین فاصله از تالار اتاق های عمل بیمارستان باشد . این فاصله و رابطه بهتر است حتی الامکان  رابطه ای افقی بوده و  عمودی نباشد  زیرا بیمارستان هایی که بخش I.C.U  و اتاق های عمل آن در یک طبقه و تراز نیستند ، هرگز بیمارستان کامل و بدون نقصی در طول مدت بهره برداری نخواهند بود . 

C8-2-2 - بخش I.C.U بیمارستان حتی الامکان باید با بخش بستری جراحی کمترین فاصله ممکن را داشته باشد . همچنین در صورت امکان با اورژانس و رادیولوژی بیمارستان نیز ارتباط غیرمستقیم (حداقل با آسانسور) داشته باشد و البته به شرط آنکه  این فاصله موجب معطلی بیش از حد ( بدلیل مسافت یا کمبود تعداد آسانسور ) نباشد . 

C8-2-3 - در طراحی بخش های مهم و سنگین بیمارستانی نظیر بخش  I.C.U  باید سناریو هایی برای توسعه آن بخش در فضای مجاور خود ، آنهم از روز اول طراحی ها ،  پیش بینی شده باشد . این موضوع به دلیل کمال گرایی در استانداردهای ابلاغی ، و تغییرات اجباری سرانه ها و ارتباطات بخشی و بین بخشی در طول مدت بهره برداری در بیمارستان خواهد بود .  به همین لحاظ پیش بینی حدود 30% فضای کنونی I.C.U در جانمایی های مجاور برای توسعه آینده اجتناب ناپذیر میباشد . این فضای ذخیره یعنی ایجاد کاربری هایی که با کمترین هزینه قابل تغییر بوده و مشکلی در راهبردهای بیمارستان ایجاد نمینمایند . به عنوان مثال مجاور I.C.U نباید رادیولوژی یا اتاق عمل دیده شود که جابجایی آنها مستلزم هزینه های هنگفت  در زمان این نوع توسعه های اجباری گردد ، بلکه بهتر است با بخش های بستری یا اتاق های اداری و پشتیبانی غیر فنی مجاور باشد تا  در صورت توسعه I.C.U به راحتی این نوع فضاها قابل جا به جایی بوده و مشکلاتی بیشتر از بحث موجود ، برای ساختار و کارایی بیمارستان پیش نیاورد .

C8-2-4 - یکی دیگر از نکاتی که باید در جانمایی I.C.U  در مابین بخش های دیگر بیمارستانی در نظر گرفت ، پرهیز از استقرار آن در فضاهای شلوغ و ناآرام بیمارستان است . I.C.U باید از مسیر ترددهای عمومی ، از مسیر نقاط پرجمعیت بیمارستان ، از محل نقاط غیر پاک بیمارستان و... حتی الامکان فاصله ای مناسب داشته باشد . همچنین بخش I.C.U به دلیل حساسیت ویژه آن نباید از نظر مجاورت افقی یا عمودی ، در مخاطره مراکز غیر پاک بیمارستانی نظیر سرویس های عمومی ،  C.S.R ، محل زباله ها ، آزمایشگاه و ... قرار گیرد.

C8-2-5 - از نکاتی دیگری که باید در جانمایی I.C.U  در مابین بخش های دیگر بیمارستانی در نظر گرفت ، نوع ارتباط آن با خدمات پشتیبانی بیمارستان است . ارتباط بین بخش  I.C.U با قسمتهایی نظیر استریل مرکزی ، کاخ داری ، انبار دارو و داروخانه مرکزی ، واحد مهندسی پزشکی ، محل جمع آوری زباله ها و نظایر آن بایستی با پرهیز از آلودگی های آنها ، در فاصله ای مناسب برای ترددهای تدارکاتی بوده باشد .

C8-2-6 - در جانمایی I.C.U  بین بخش های دیگر بیمارستانی بایستی احتمال ارجاع بیمار از درمانگاهها ، بخش قلب(بستریها یا تشخیصی) ، و حتی ارجاع بیمار از سایر بیمارستانها را ، در نظر گرفته و برای هر کدام سناریوی لازم را در طراحی منظور نمود . همچنین است ارجاع احتمالی بیمار این بخش به بخشهایی نظیر طب هسته ای ، فیزیوتراپی ، سوختگی و امثالهم. 

C8-2-7 - از جمله نکاتی که در استقرار محل I.C.U بایستی پرهیز شود محل هایی است که دارای آلودگی های الکترومغناطیسی ، آلودگی پرتوها ، آلودگی هوا ، آلودگی نور و همچنین آلودگی لرزش های مکانیکی دستگاه ها میباشد که به تفصیل در فصل نهم این مجموعه 5 جلدی  ذکر شده و لیکن شمه ای نیز در  پاراگراف C8-5  آمده است .

C8-2-8 - در طراحی بخش I.C.U بیمارستان  ، بایستی ملاحظاتی برای نحوهء تردد و  خصوصیات محل ملاقات و رعایت آسایش همراهان بیماران  I.C.U  منظور شود که این موارد در بندهای  مختلف بخش C9-5 ذکر شده است .  برای جلو گیری از تکرار مطالب در کتاب ، این موارد در این بخش ذکر نمیشوند ، طراحان لازم است جهت رعایت آنها به C9-5 مراجعه نمایند .

C8-2-9 - در طراحی محل استقرار بخش I.C.U  و محل خروجی درب آن می بایست امکان انتقال جسد از I.C.U  به بیرون از بخش را بدون ایجاد حواشی چه برای بیماران داخل بخش و چه برای ازدحام کنندگان جلو بخش در نظر گرفت . این موضوع به خصوص برای بیمارستان های مناطقی از کشور که شیوه عزاداری خاصی دارند، بسیار ضرورت دارد.

C8-3  -   انواع فضاها در داخل بخش ICU   بیمارستان

در داخل فضای  I.C.U  بیمارستان ، اجزای مختلفی وجود دارد که تقسیم بندی و نحوهء قرار گرفتن آنها به صورت خاص و بشرح آتی خواهد بود . در این قسمت اسامی تمامی ریزفضاهایی که بایستی در یک  I.C.U  دیده شوند ، بشرح ذیل ایفاد میگردند:

فضای پشتیبانی :

• ·          پیش ورود / ورودی اصلی
• ·          اتاق برق و باطری
• .      اسکراپ
• .      پارک تجهیزات متحرک
• .      رختکن و سرویس پرسنل (مردان و زنان)
• .      استراحت پرسنل کشیک شب /مردان و زنان
  
• .      رختکن پزشکان مقیم + سرویس
• .      آبدارخانه و غذاخوری
• .      تی شویی
• .      انتظار ملاقات شامل : انتظار همراه بیمار ،نمازخانه همراه بیمار ، راهرو گریستن
• .      راهرو ملاقات شامل : ایستادن همراه بیمار ، نشستن همراه بیمار ،
  
• .      امکانات رفاهی همراه بیمار : تلفن عمومی ، پاسخگویی ، تابلو اعلام ، نوشیدنی گرم و سرد

فضای باز بستری بیماران :

• ·         تخت های بستری بیمار  
• ·          باکس های بیماران
  
• ·          تخت ایزوله + پیش ورود
  
• ·          حمام ویژه بیمار آی.سی.یو با برانکار و سرویس بهداشتی
  
• ·          انبار بخش
• ·          اطاق گزارش نویسی پزشکان
• ·          محل پارک ویلچر و برانکار

فضای کار تخصصی :

• ·          اطاق کار پزشک مقیم
• .      دفتر کار رئیس بخش (پزشک متخصص)
• ·          ایستگاه پرستاری و گزارش نویسی
• .      فضای کار منشی بخش
• .      دفترسرپرستار بخش
• ·          اطاق دارو و تریتمنت
• .      اطاق کارتمیز
  
• ·          اطاق کار کثیف
  
• ·          فضای پارک تجهیزات پرتابل (رادیولوژی،سونوگرافی،الکتروشوک، و...)
• ·          آزمایشگاه گازهای خون
  
• ·          انبار تجهیزات پزشکی/وسایل مصرفی
• .      اتاق عملیات خاص

C8-4  -   نکات موثر در چینش فضاهای داخلی بخش ICU

 
C8-4-1 - در چیدمان داخلی و پلان جزییات معماری بخش های ویژه نظیر انواع I.C.U می بایست ایستگاه پرستاری بخش در مرکز قرار گرفته و باکس های بیماران به صورت یک U یا نیم دایره دورتادور آن قرار گیرند . در این صورت احتمالآ  نکات زیر در طراحی دیده شده است :

1.     اگر چه عموم بیماران این بخش هوشیاری لازم را ندارند ولیکن برای حتی چند لحظه هوشیار شدن موقت نیز ، اطمینان بیمار به دیده شدن وی توسط جایگاه پرستاری بسیار مهم است . این امکان رویت ، از میزان دلهره ها در ذهن بیمار کاسته و برای بیمار اطمینان بخش خواهدبود.

2.        اطمینان بیمار به دیدن وی در حالی که مطمئن شود پرستار نیز قادر به دیدن صورت او خواهد بود در مرتبه بهتری از آرامش بخشی برای بیماران است . بیمار یا به صورت واقعی یا غیرواقعی خود را عاجز از انجام هر نوع فعالیت می پندارد . در این صورت امکان دیدن صورتش برای پرستاران حاضر در ایستگاه پرستاری احساس دلگرمی او را دو چندان می کند .

3.        پرستاران نیز در ایستگاه پرستاری بایستی قادر به دیدن رفلکس های عمومی بیمار باشند . از آن جایی که سرکشی مداوم از بیمار اغلب اوقات مقدور نخواهد بود ، پرستاران پشت ایستگاه پرستاری بایستی با یک چرخاندن سر بتوانند وضعیت عمومی تمامی بیماران در یک بخش ویژه را کنترل و رصد نمایند . 

4.        ایستگاه پرستاری بخش ویژه بایستی امکان انجام کارهای محوله به سیستم پرستاری ، از نظر زیرساخت های ( برق – تلفن – شبکه رایانه و ... ) و همچنین متراژ فضا و دسترسی به فضای پشتیبانی بخش را داشته باشد . این موضوع در هر سال از طرف مبادی ذیربط به صورت متراژ حداقل ابلاغ خواهد شد که در حال حاضر حداقل 11 متر مربع می باشد . 

C8-4-2 - در طراحی داخلی بخش های ویژه نظیر انواع  I.C.U  اثر نور طبیعی در سلامت بیماران نباید مورد غفلت قرار گیرد . امروزه ثابت شده است که بیماران از نظر روحی نیاز فراوان به درک و تشخیص محیط پیرامون خود دارند . این درک و تشخیص هم برای خود بیمار لذت آور است زیرا متوجه فعال بودن قدرت درک خود خواهد شد و هم برای کادر درمانی مهم است . زیرا نشانه های حیات و درک بیمار را رصد می کنند . شاید مهم ترین این ادراک ها ، توان تشخیص روز و شب برای بیماران بستری در I.C.U و C.C.U و ... است . حتی بیمارانی که در کما بوده و سطح هوشیاری آنان هم نگران کننده بوده است ، از درک شب و روز پس از هوشیاری خاطراتی را به یاد می آورند . بنابراین هم ظلم به بیمار و هم خطای فاحش در سیر تکامل درمان بیماران بستری در بخش I.C.U است که نتوانند به دلیل محرومیت از نور طبیعی ، شب و روز را تشخیص دهند . به همین دلیل و از این منظر ، موارد زیر در طراحی داخلی بخش های ویژه توصیه می شود :

1.        بیمارستان سازان خبره ، نوع فضای داخلی I.C.U را طوری طراحی می نمایند که بیماران حتما طلوع خورشید را به وضوح درک نمایند . این منظره برای بیمار بسیار انرژی بخش است . البته پر واضح است که تامین نور فضای داخلی بخش ویژه نباید حتی الامکان با استفاده از نور غربی باشد . زیرا در این صورت بیمار مستقیما غروب خورشید را نظاره گر خواهد بود که این یک بد سلیقگی مفرط خواهد بود . به خصوص در بیمارستان های مرتفع این خطا نابخشودنی بوده و باید برای بیماران آن بیمارستان چاره ای اندیشیده شود . 

2.     گذشته از اثراتی که تشخیص روز و شب در عملکرد احساسی بیماران دارد ، به طور حتم درک شب و روز برای بیمار در عملکرد فیزیکی بدن بیمار نیز تاثیر غیر قابل انکاری دارد . اگر چنان چه روشن شدن یک چراغ اضافه در طول شب در اختلال هورمون های شبانه انسان اثر سوء خواهد داشت ، داشتن احساس واقعی از شب و روز نیز در عملکرد فیزیکی بدن موثر خواهد بود . 

3.        دیدن آسمان شب برای بیماران و حتی مردم عادی القای آرامش روحی و بعضا مذهبی خواهد بود . ایجاد پنجره هایی که بیماران در صورت امکان ، توانمندی رویت آسمان شب را داشته باشند البته فقط در ناحیه سر بیماران ، قابل اثربخشی در درمان خواهد بود . این موضوع به خصوص در مناطقی که بیماران آن جغرافیا در طول سال امکان رویت آسمان را داشته اند مهم تر است و نبود آن نقص به شمار خواهد آمد .

4.     گفتنی است که همزمان با درک اثرات نور طبیعی و نقش آن در روند بهبود بیماران ، جهت جبران اثرات سوء رویهء سابق بیمارستان سازان در احداث I.C.U و C.C.U هایی بدون پنجره و در عمق بلوک های بیمارستانی  ، در یک تجربه نادر تا آن زمان ، در سال 1997 بیمارستانی در امریکا با ایجاد دکورهای جدید در سقف ، با ایجاد شب و روز مصنوعی و اثرات مصنوعی رفت و آمد خورشید و ماه مصنوعی در بالای سر بیماران  بخش مذکور تا حدودی در فاکتورهای حیاتی بیماران موفقیت هایی را ثبت نمود . البته این ترفند بعد از سالها مدتی است در کشور ما نیز رواج یافته ولیکن ، مدیران و طراحان این گونه ترفندها بایستی بدانند که در همان بیمارستان آمریکایی نیز ، بعد از مدتی به دلیل ثابت بودن خط حرکت ماه و خورشید مصنوعی و تکرار مصنوعی آن ، بیماران بخصوص بیماران سی.سی.یو بعد از چند روز بستری به دروغ بودن این پدیده پی برده و نسبت به آن عکس العملی را نداشته اند!! . 

C8-4-3 - در طراحی داخلی بخش های ویژه نظیر انواع I.C.U نقش سقف کاذب نباید مورد غفلت قرار گیرد . در فصل ششم این کتاب بخش F2  مطالب مفصلی در مورد ویژه گی های سقف کاذب و دیگر مصالح ساختمانی مورد استفاده در بیمارستانها ذکر شده است ، اما در این بخش چند نکته مهم ذکر میگردد. اگر توجه نماییم که بیماران بستری در بخش های ویژه در تمام مدت بستری سقف کاذب را بیش تر از هر منظره دیگری می بایست رویت نمایند ، از این زمینه برای درمان بهتر حتما استفاده خواهیم نمود . بعضی از اختصاصات در طراحی یک سقف برای  I.C.U و C.C.U  به شرح زیر می باشد :

1.      سقف بخش ویژه که در اغلب اوقات حتما باید سقف کاذب باشد ( چون معمولا بدون سقف کاذب امکان اجرای تاسیسات بیمارستانی مقدور نیست ) تنها تصویر مقابل دیدگان بیمار خوابیده در تخت است ، این تصویر نباید خشن و یا مرده باشد . یک دستی این سقف به همان اندازه در روح بیمار اثر می گذارد که یک رنگ یا بی رنگ و یا بی طرح باشد . تجربیات پرسنل درمانی بخش های ویژه ، اثر استفاده از انواع سقف های کاذب را در بیماران یکی نمی داند . 

2.    سقف کاذب در سالنهای بخشهای ویژه بایستی به گونه ای طراحی شده باشد که در پایان اجرای سقف ،  قابلیت های بهداشتی لازم را داشته باشد . مثلا بدون شیب باشد . لبه دار نباشد . قابل تعویض باشد . آنتی باکتریال باشد . درز و خلل و فرج زیادی نداشته باشد و ... 

3.     سقف کاذب باید در عین سادگی و پاکیزگی چیزی برای نمایش داشته باشد . مثلا طرحی که با بکارگیری شکل صفحات سقف کاذب یا چیدمان یا رنگ یا چاپ و ... آنها بتواند وقت و فکر بیمار را به خود مشغول سازد . این طرح باید آرامش بخش باشد . اگر به فرهنگ و عادات قومی محل بیمارستان توجه لازم را داشته باشیم می توان از طرح هایی که القاکننده حس مذهبی و آرامش روحی هستند استفاده نمود البته بدون آن که حزن و اندوه را یادآوری نماید. 

4.        سقف کاذب و طرحهای سفارش شده در صفحات آن ، میتواند القا کننده حس عواطف انسانی و شخصی باشد . یا این که یادآور جغرافیا و تاریخ منطقه وقوع بیمارستان باشد . همچنین می تواند از شکل های هندسی و یا اسلیمی و یا پازل های فکری باشد که ضمن اشغال فکری و گذران وقت بیمار موجب لذت و سرزندگی وی نیز باشد .

C8-5  -   نکات موثر در شرایط زیست محیطی بخش های ویژه 

در تکنولوژی ساخت و نیز استفاده از مصالح و همچنین چیدمان داخلی و جزییات معماری انواع بخشهای ویژه نظیر   I.C.U می بایست شرایط زیست محیطی خاصی که فاقد هر نوع آلودگی باشد ، مد نظر طراحان قرار بگیرند که به دلیل اهمیت آنها در کنترل علایم حیاتی بیمار  میبایستی از ابتدای طراحی شناسایی و مورد بررسی قرار گیرند. مباحث آلودگی نور ، آلودگی رنگ ، آلودگی صدا ، آلودگی امواج و میدانهای مغناطیسی و ... در فصل نهم این مجموعه در بخش  K17 - K16 -  K15 -  K14 -  K13  مطرح و مطالب مفصلی در مورد شناخت حدود این نوع آلودگی ها در بیمارستانها در آنجا ذکر شده است ، اما در این بخش چند نکته مهم قابل یادآوری است  که بشرح ذیل میباشند :

C8-5-1 -آلودگی نور :  در طراحی داخلی بخش های ویژه نظیر انواع  I.C.U  نقش نور مصنوعی بایستی با دقت فراوان مورد بررسی قرار گیرد . تعدادی از توصیه های تخصصی در رابطه با بکارگیری نور مصنوعی در طراحی داخلی بخش های ویژه به شرح زیر می باشد :

1.        اساس برنامه ریزی برای طراحی نور در بخش های ویژه نباید کلی و عمومی باشد . نورهای مورد نیاز در بخش های ویژه باید لوکال و موضعی پیش بینی شده و حتی المقدور دو وضعیتی باشند . یعنی در مواقع لزوم مانند عملیات احیا و یا کارهای پزشکی بتوان آن ها را چند برابر وضعیت عادی نمود . همچنین می بایست در مواقع کارهای شبانهء ضروری برای بیماران بتوان فوکوس کامل روی موضع انجام کار در بدن بیمار ایجاد نمود . 

2.        نور مصنوعی برای بیمار نباید بالای سر وی و به صورت خیره کننده نصب گردد . همچنین نباید تامین نور مصنوعی به گونه ای باشد که با رفلکس رنگ های موجود در محیط ، تشخیص رنگ صورت بیمار را دچار خطا نماید .

C8-5-2 -آلودگی صدا:  در طراحی داخلی بخش ویژه موضوع مهم صدا از مواردی است که اغلب طراحان به آن دقت کافی ندارند . در مرحله طراحی داخلی و نوع چیدمان جزییات در داخل بخش ، رعایت مواردی به شرح زیر می تواند نقش مهمی در کنترل و حتی پالایش صدا در بخش های ویژه داشته باشد :

1)       انواع صداهای مزاحم در بخش I.C.U و همچنین C.C.U یا خارجی اند و یا داخلی . اگر تفکر طراح در کنترل صداهای محیط پیرامونی سایت و کاهش صداهای خارجی کارساز بوده و صداهای خارجی را کنترل شده و غیر مضر در نظر بگیریم ، در مورد صداهای آزار دهنده داخلی بخش های ویژه ،  میبایست به صدای دستگاه های تنفسی و بوق مانیتورها و ... اشاره نمود که در سکوت داخل بخش برای بیماران معنی القای حس مصنوعی بودن حیات را میدهد . یعنی نوعی احساس یاس و ناامیدی بدلیل طبیعی نبودن تنفس توسط خود بیمار . این صدا ها با کم و زیاد شدن حتی می توانند ضربان قلب را هم تحت تاثیر قرار داده و به خصوص برای بیماران خود باخته ایجاد بحران نمایند .

2)       یکی دیگر از صداهای مزاحم و آزاردهنده در بخش های ویژه صدای ناله های بیماران بدحال و یا خرخر و تنفس معیوب آن ها می باشد که گهگاه با گریه بیماران دیگر نیز یک سمفونی حزن را در بخش برای سایر بیماران و به خصوص بیماران شب اولی تداعی خواهد نمود . این صداها را می توان در مرحله طراحی داخلی به گونه ای کنترل و کاهش و یا ایزوله نمود تا فضای داخلی بخش بیش از پیش درمانگر و سلامت محور گردد .

3)       یکی دیگر از صداهای مزاحم و آزار دهنده در داخل بخش ویژه صدای حاصل از جریان اداری داخل بخش است . از جمله صدای اعلام کد ، صدای مذاکره برای توضیح حال بیمار بین پرسنل ، صدای تماس تلفنی با پزشکان آنکال برای توضیح حال بیماران ، صدای ملاقات کنندگان و خواهش های در ورودی آنان از پرسنل برای استعلام حال بیمار و ... این صداها هم برای بیماران بستری در بخش بسیار مورد توجه بوده و به خصوص برای بیماران بد حال قابل کنجکاوی و اثرگذار خواهد بود . می توان با نوع طراحی ایستگاه پرستاری و ورودی ها و محل های کاربری پرسنل ، در کنترل این گونه صداها توجه نموده و نسبت به کاهش آن ها با طراحی مناسب و متریال جاذب صدا ، حساس بود .

4)       اساس طراحی داخلی برای مقابله با انواع صداهای مزاحم بر دو محور خواهد بود یکی تلاش برای کم کردن صداهای مزاحم که تقریبا اشاره شد که با ایزوله کردن بلوک های صدادار و همچنین ایجاد شکستگی هایی در چینش داخلی و بازی با دیوار سرویس ها و جایگاه پرستاری و جانمایی ورودی و ... قابل انجام است . ولی روش دیگر می تواند ایجاد انواع صداهای جدیددر درون بخش برای شکست یکنواختی صدای دستگاه ها و ایجاد تنوع شنوایی باشد . در این مورد می توان با سیستم های صوتی از صدای جریان آب ، صدای خنده های کودکانه ، صدای موزیک های آرام ، صدای نواهای بومی و اقلیمی هر منطقه ، صدای نواهای روحانی هر منطقه و حتی صدای زمزمه خیابان و بازار ، صدای ترافیک های سبک و ... را به تناوب و دوره ای و در زمان های کوتاه و تعریف شده استفاده نمود . برای این منظور طراحان می توانند داخل هر کابین بخش های ویژه این طراحی ها را از قبل داشته باشند . البته در موارد مدیریتی شاید جای آن در این فصل از کتاب نباشد ولی می توان به پرستاران آموزش داد که جلسات شاد و نشاط آور با هم داشته باشند و از جملات مثبت در محاورات داخل بخشی استفاده نمایند و ...

5)       در طراحی داخلی بخش های ویژه استفاده از انواع سقف های کاذب که جاذب صدا بوده و آکوستیک محسوب شوند مهم و لازم است . همچنین چینش مناسب و جاذب صدا با وسایل داخلی و  نیز محرمانه کردن هر بلوک برای بیماران به همراه کفپوش هایی که نه تنها خود تولید صدا در موقع راه رفتن ندارند بلکه قدرت جذب صدا را نیز داشته باشند ، چند آیتم خلاصه در بحث کنترل آلودگی صدا محسوب می شوند .

6)   یکی از نکاتی که باید در جانمایی I.C.U  در مابین بخش های دیگر بیمارستانی در نظر گرفت ، پرهیز از استقرار آنها در مناطق نزدیک به محل دستگاه ها و تاسیسات دارای آلودگی صدا ( نزدیک موتور برق – پارکینگ – رختشوی خانه ) میباشد. همچنین رعایت حریم در انتخاب و اجرای محل پنجره های خارجی این بخشها  با همسایگان پر صدا نیز الزامی است .

C8-5-3- آلودگی رنگ:  یکی از مهم ترین عناصر معماری در طراحی داخلی بخش های ویژه نظیر انواع  I.C.U  ، نقش رنگ و نحوه به کارگیری آن خواهد بود . ولیکن بدلیل همین نقش ویژه رنگ ، در زیبا سازی محیط های درمانی ، در مواقعی دچار افراط در تنوع رنگها میشویم که بایستی از همان روز اول طراحی نسبت به آن حساس بود . متاسفانه  در مواقعی بازی با رنگها در داخل بیمارستانها بدون شناخت آلودگی هایی که در محیط بیمارستانها ایجاد خواهند کرد ، مشکلاتی را در روند سلامت بیماران و نیز بهره وری پرسنل درمانی و حتی گاها ایجاد خطای پزشکی در تشخیص هایی که به سیمای بیمار منوط میباشد ، خواهد شد . به این دلیل و علیرغم آنکه مباحث مربوط به انواع رنگها و اثرات  آنها در فصل ششم بخش F10  ذکر شده است ، ولیکن شمه ای از مراحل انتخاب رنگ در  طراحی داخلی بخشهای ویژه  در بیمارستانها به شرح زیر مطرح میگردد تا بتواند در پرهیز از خطا در کاربری انواع رنگها موثر باشد :

1.        اساس به کارگیری رنگ در بخش های ویژه ، مجموع رنگ در و دیوار ، سقف ، کف ، تجهیزات ، تخت ها ، پرده ها ، ملحفه ها و ... با هم و در کنارهم و اثرات کاهشی یا افزایشی جلوه هریک در کنار همگان می باشد . دیدن مجموع این موارد در کنار هم  آخرالامر باید منتهی به انتخاب هر کدام دیگر باشد . در غیر این صورت انتخاب رنگ هر کدام از موارد به تنهایی و بدون در نظر گرفتن دیگران ، نه عملی خواهد بود و نه اجرایی . 

2.        در مرحله دوم در انتخاب رنگ ها ، محور  قرار دادن سایر انتخاب ها با رنگ قراردادی تجهیزات پزشکی هر بخش و به خصوص بخش I.C.U و C.C.U می باشد . البته در بخش های دیگر شاید حساسیت تجهیزات پزشکی زیاد نباشد . چون هر کدام در یک باکس جداگانه هستند . ولی بخش های بستری ویژه چون همه اقلام در یک سالن قابل دید می باشند ، بنابراین رنگ غالب و تعیین کننده بخش رنگ تجهیزات خواهد بود . البته در بعضی تجهیزات پزشکی پرتابل یا منصوب این رنگ قابل تغییر است و در بعضی غیر قابل تغییر و انحصاری می باشد . ( اغلب سفید هستند) . ولی به هر حال تکلیف رنگ دستگاه های اصلی که مشخص شد بر مبنای آن باید رنگ های دیگر وسایل را که بر اساس سفارش قابل تغییر هستند تعیین و سفارش داد . از طرفی در اکثر بیمارستان ها رنگ هر بخش را در ابتدا تعیین و مشخص می نمایند که این موضوع هم بهتر است با تعیین رنگ تجهیزات پزشکی هر بخش شروع گردد .

3.        رنگ دیوارپوش ها ( کاشی ، سنگ ، فلز و ... ) و همچنین رنگ کف پوش ها ( کاشی ، سنگ ، مشتقات مصنوعی و ... ) در مرحله سوم  و پس از ثبت موارد ذکر شده در دو بند بالا قابل انتخاب خواهد بود .  البته برای انتخاب جنس هر کدام از این مصالح  ده ها آیتم  خاص بیمارستانی نیز مد نظر است که در فصل ششم این مجموعه 5 جلدی  موارد با تفسیر کامل ذکر شده است . 

C8-5-4 - آلودگی مصالح محیطی: موضوع مهم دیگر پرهیز از استفاده از انواع چوب و MDF و HDF و ... در قالب مواد و چوب های تزیینی در ساختار داخلی بخش های ویژه است . در فصل ششم این کتاب بخش F9  مطالب مفصلی در مورد محدودیت استفاده از این نوع مصالح در بیمارستانها ذکر شده است ، اما در این بخش چند نکته مهم برای خودداری از هر گونه استفاده از این مواد در دیوارپوش ها یا سقف پوش ها یا پارتیشن ها و یا کانترهای پرستاری ، مطرح میگردد . بدلایل ذیل استفاده از اینگونه مصالح نشانه ضعف آگاهی و عدم تسلط طراح در موضوع مصالح مجاز در عملیات بیمارستان سازی خواهد بود : 

1.    استفاده از انواع مشتقات چوب مصنوعی یا طرح چوب و یا خود چوب خالص ، امنیت فضای مهم و پر از لوازم الکتریکی  I.C.U و C.C.U   را با بالابردن بار حریق ، مخدوش و محیط را پر خطر خواهد نمود.

2.     همچنین اغلب مواد و فراورده های چوب خالص یا مصنوعی دارای بوی خاصی هستند و این یعنی وجود تعدادی مولکول و ذرات معلق در هوا که به مشام ما رسیده است و این خود به معنی نوعی آلودگی تنفسی در محیط است..

3.     توجه نمایید که مواد مصنوعی شامل انواع MDF و HDF و ... چه با روکش خوب و چه با روکش های معمولی ، عمر مشخصی را سپری و بعد از مدتی پوک و پودر خواهند شد . زیرا جنس  آنها شامل انواع خاک چوب یا خرده چوب یا ضایعات چوب و یا حتی بازیافت های سلولزی است که توسط پرسهای سنگین و قوی به همراه انواع چسب یا رزین های شیمیایی بدست آمده است . باید توجه داشت که این مواد چسبنده و یا رزین  ها بر اثر گذشت زمان متصاعد شده و در هوای فضاهای سالنی ، به صورت نیمه ماندگار موجود هستند . پوک و پودر شدن اینگونه مصالح در مدتی معین ، خود بهترین دلیل برای عدم پاکیزگی و نشانه آلوده کردن  محیط های بسته ای نظیر بخش های ویژه است . به هر حال به هیچ وجه در طراحی ها نباید از این مشتقات مصنوعی و یا طبیعی در داخل بخش های ویژه  استفاده شود ..

C8-5-5 - آلودگی میدان مغناطیسی: موضوع انواع میدانهای مغناطیسی موثر در محیط بخشهای مختلف بیمارستانی به ویژه بخشهای مهمی نظیر I.C.U و C.C.U در فصل نهم این کتاب بخش K17  به تفصیل شرح داده شده است ، اما در این بخش چند نکته مهم برای منظور نمودن در مباحث طراحی ذکر خواهد شد : 

1.    از استفاده از انواع دستگاههای کنترل از راه دور تا بکارگیری انواع آنتن های مخابراتی و حتی گوشی های تلفن ، آنچنان با زندگی ما عجین شده است که موضوع  قابلیت تفکیک آنها از  پیرامون آدمی تقریبا غیر ممکن است ، ولی بایستی بدانیم که امکان عملکرد سالم بدن و نیز دستگاههای حیاتی داخل بخشهای ویژه بیمارستانی در این شرایط نیز تقریبا غیر ممکن است ، حال بهتر است بیاندیشیم که پرهیز از کدامیک با جان ما وابسته تر است؟

2.     همچنین اغلب در طراحی یا اجرای الکتریکال بخشهای ویژه ، به موضوع اثر گذاری میدانهای انواع کابلهای برق بر سلامت بیمار و حتی کارکرد دستگاههای حیاتی این بخشها غفلت مینمایند . بایستی توجه نمود که یک رشته کابل 4 در 10 حدود 210 سانتیمتر حریم اثرگذاری بر تجهیزاتی نظیر مانیتورهای علایم حیاتی بیمار و یا الکتروکاردیوگرافی و یا الکترو انسفالوگرافی  و امثالهم دارد . حال تصور نمائید وجود یک خط انتقال نیرو شامل سینی کابل آنهم در چند رشته ، در طبقه بالا یا پایین یک بخش  I.C.U و C.C.U چه مقدار در کنترل علایم حیاتی بیماران ، ایجاد خطا مینماید؟ به همین دلیل شاید اگر بگوییم بزرگترین رسالت طراحان از منظر زیست محیطی برای بخشهای ویژه بیمارستانها ، کنترل این نوع مسیرها و پرهیز از در معرض الکترو مغناطیس بودن فضای بخشهای ویژه  میباشد ، سخن گزافه ای نباشد ...

 . . . .  ادامه دارد  . . . .

بهتر است مطالب را  save   نکنید ، چون دائمآ در حال  edit   نمودن و به روز کردن آنها هستیم

 در لحظه مورد نیازتان ، به روزشدهء آنها را مجددا و در همان لحظه میتوانید در این سایت مطالعه بفرمائید 

مطالب این مجموعه حاصل 22 سال تحقیق و تجربه شخصی مهندس محمد رضا اردلانی است که با زحمات 7 ساله  مهندس هدی اردلانی

ویرایش ، دسته بندی و تدوین شده است . هرگونه نقل مطالب این مجموعه بدون ذکر منبع  ، ضمن ظلم به پدید آورندگان این اثر ،

قطعآ نزد دست اندرکاران بیمارستانی کشور ،  نشانگر رذالت شخصیتی سارقین خواهد بود.

  کلیه فایل های جلد اول  (38بخش - 3فصل)  کتاب طراحی بیمارستان را در اینجا مشاهده بفرمائید