گزارشی از وضع حضور پزشکان متخصص در بیمارستان‌ها
حضور پزشکان مقیم در بیمارستان‌ها افزایش می‌یابد
حضور پزشکان متخصص مقیم در بیمارستان‌های وابسته به وزارت بهداشت یکی از برنامه‌های طرح تحول نظام سلامت است. برنامه‌ای که در بسته ششم خدماتی و در گام نخست این طرح قرار دارد و هدف از اجرای آن ارایه خدمات درمانی، پاسخگویی ٢٤ ساعته متخصصان در بیمارستان‌های درمانی و آموزشی-درمانی، تعیین تکلیف بیماران توسط متخصص مربوط در بخش اورژانس در حداقل زمان ممکن و درنهایت کاهش زمان حضور بیمار در اورژانس بیمارستان‌ها عنوان شده است.
پیش از آغاز این برنامه در قالب طرح تحول، در بیشتر بیمارستان‌های دولتی و خصوصی کشور، بیماران و مراجعان در خارج از ساعات اداری (عصر، شب و ایام تعطیل) دسترسی مناسبی به پزشک متخصص نداشتند. در بیمارستان‌های آموزشی و دانشگاهی نیز بار عمده تشخیص و درمان بر دوش دستیاران دوره‌های تخصصی (رزیدنت‌ها) بود. به همین دلیل این بسته خدماتی ضمن افزایش کیفیت مراقبت‌های پزشکی، دسترسی مردم در ساعات غیراداری و ایام تعطیل به پزشکان متخصص و همچنین امکان انجام جراحی‌های اورژانسی در این زمان‌ها را فراهم آورد، به‌طوری که پس از اجرایی شدن این برنامه بنابر اعلام مسئولان وزارت بهداشت سرعت تعیین تکلیف و ترخیص بیماران در اورژانس‌های بیمارستانی که همواره به‌عنوان یکی از شاخص‌های مهم عملکرد کیفی بیمارستان‌ها شناخته می‌شود، به کمتر از ٦ ساعت کاهش یافته و رضایت نسبی مراجعین و بیماران را در پی داشته است.
این برنامه با تحت پوشش قرار دادن ٣٩٨ بیمارستان دولتی در ١٩٨ شهر قرار است تعداد ٩٤١ پزشک متخصص مقیم را به ٧هزار و ٢٤٢ متخصص مقیم در ١٧ رشته تخصصی در بیمارستان‌های سراسر کشور ارتقا دهد. افزایشی که وزارت بهداشت برای دستیابی به آن دستمزد‌های قابل توجهی را به این گروه از پزشکان پرداخت می‌کند. با این همه اما همچنان کمبود پزشکان متخصص مقیم باعث می‌شود بیماران در برخی از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی سرگردان و معطل باشند تا پزشک متخصص آنها را ویزیت کند.
برخورد با متخلفان
یکی از مشکلات ریشه‌دار نظام درمانی کشور حضور کمرنگ پزشکان متخصص مقیم در بیمارستان‌هاست و به همین دلیل هم وزارت بهداشت در طرح تحول نظام سلامت نگاه ویژه‌ای به موضوع داشت. محمدحسین قربانی سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس با بیان این مطلب می‌گوید: «به دلیل تمرکز امکانات در شهرهای بزرگ از قدیم‌الایام متخصصان رشته‌های مختلف پزشکی چندان تمایلی به حضور در بیمارستان‌های شهرهای دور افتاده نداشتند و همین موضوع باعث شد رفته‌رفته مشکلات در این بخش بیشتر شود، اما خوشبختانه وزارت بهداشت با دقت نظر در این خصوص برنامه حضور پزشکان متخصص مقیم را آغاز کرد.»او با اشاره به حمایت‌های موثر وزارت بهداشت از حضور متخصصان مقیم در بیمارستان‌ها می‌افزاید: «این گروه از پزشکان رقم قابل توجهی بابت حضور دایمی در بیمارستان‌ها دریافت می‌کنند، به عبارت دیگر وزارت بهداشت با تخصیص اعتبار مناسب در این خصوص توانسته حضور پزشکان متخصص را به‌ویژه در شهرهای دورافتاده افزایش دهد. درحال حاضر متوسط کشیک پزشکان متخصص در هر شب به ٨٧٠ مورد افزایش پیدا کرده است.»
قربانی گفت: اگر در برخی مراکز درمانی، پزشکان متخصص برخلاف شرح وظایف خود عمل می‌کنند و حضور موثری در این مراکز ندارند، باید با آنها برخورد شود. یکی از برنامه‌هایی که وزارت بهداشت باید با جدیت پیگیر آن باشد، نظارت و ارزیابی از چگونگی اجرای برنامه‌های مختلف طرح تحول است. در رابطه با حضور دایمی پزشکان متخصص در مراکز درمانی هم باید این کار انجام شود. اگر برخی از پزشکان حضور موثری در مراکز درمانی و بیمارستان‌ها ندارند، باید با آنها برخورد شود چون این افراد به دلیل حضور دایمی در بیمارستان‌ها ارقام قابل‌توجهی را دریافت می‌کنند و در مجموع این برنامه بار مالی زیادی را برای وزارت بهداشت به همراه دارد. حال اگر قرار باشد این همه هزینه شود و باز هم بیماران سردرگم در اورژانس بیمارستان‌ها معطل بمانند، بی‌انصافی است و همه ما مدیون مردم و بیت‌المال هستیم.»
سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس تربیت بیشتر متخصص طب اورژانس را بهترین راهکار برای حل این مشکل عنوان می‌کند و می‌گوید: «چند سالی است که متخصصان این رشته از دانشگاه‌های علوم پزشکی فارغ‌التحصیل شده‌اند و با توجه به نیاز نظام درمانی کشور به این گروه از متخصصان، بیشتر این افراد جذب مراکز درمانی و بیمارستان‌های دولتی شده‌اند. البته در چند سال آینده با افزایش تعداد خروجی این گروه از پزشکان از دانشگاه‌های علوم پزشکی به طبع آن نیاز به حضور تعداد بالای متخصص مقیم در بیمارستان‌ها کاهش خواهد یافت، ولی تا آن زمان امیدواریم طرح تحول نظام سلامت با حمایت وزارت بهداشت و دولت بتواند مشکلات در این بخش را تا حد زیادی مرتفع کند.»
حضور دیرهنگام متخصص و زمان طلایی از دست رفته
حضور پزشکان متخصص در بیمارستان‌ها براساس میزان مراجعه‌کننده و سطح‌بندی بیمارستانی انجام می‌شود. محسن خليلي، قائم‌مقام معاون انتظامي سازمان نظام پزشكي با بيان اين مطلب به «شهروند» می‌گوید: «حضور پزشکان متخصص در بیمارستان‌ها بستگی به ترافیک و نوع خدمات مورد نیاز بیماران دارد. برای نمونه اگر بیمارستانی به‌عنوان مرکز مراجعه حوادث رانندگی است حتما حضور متخصص و جراح ارتوپد مقیم ضروری است یا برای مراکز درمانی بالای ١٠٠ تختخواب، حضور متخصص اطفال الزامی است.»
او مي افزايد: «براساس دستورالعمل‌هاي موجود در مراكز درماني كه داراي بخش مراقبت‌هاي ويژه CCU هستند بايد متخصص قلب به صورت ٢٤ ساعت حضور داشته باشد، همچنين براي بخش ICU نيز حضور متخصص بيهوشي مقيم لازم است ولي عملا در بيشتر شهرستان‌ها اين دستورالعمل به دليل كمبود نيروي متخصص انجام نمي‌شود.» خليلي با بيان اين‌که کمبود پزشک متخصص در بیمارستان‌های دولتی بیشتر از سایر مراکز درمانی است، می‌افزاید: «بيمارستان‌هاي درماني به‌خصوص در شهرستان‌ها با كمبود نيروي متخصص مواجه هستند. در بيشتر اين مراكز پزشك متخصص پس از تماس از طرف بيمارستان بر بالين بيمار حاضر مي‌شود. البته براساس استانداردهاي موجود مدت زمان حضور متخصص بايد حداكثر ٣٠ دقيقه باشد چراكه زمان طلايي براي بيمار از دست مي‌رود. البته حضور متخصص جراح مغز و اعصاب، قلب و عروق و زنان و زايمان در اولويت قرار دارد ولي در مجموع در بسياري موارد تا رسیدن پزشك بر بالین بیمار زمان طلايي ازدست رفته است.» قائم‌مقام معاون انتظامي سازمان نظام پزشكي با بیان این‌که وزارت بهداشت با افزایش دستمزد پزشکان متخصص مقیم در بیمارستان‌ها به نوعی سعی در ایجاد جاذبه و ترغیب آنها به حضور در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی شهرهای دورافتاده دارد، می‌افزاید: «ماندگاری پزشکان در بیمارستان‌ها به‌خصوص در مناطق کم‌برخوردار فقط با پرداخت‌های قابل توجه امکان‌پذیر نخواهد بود و برای ماندگاری پزشکان در این مناطق باید یکسری از امکانات حداقلی وجود داشته باشد.»
کمبود متخصص مقیم در بیمارستان‌های خصوصی
حضور متخصص قلب، بیهوشی، جراح عمومی و زنان به صورت تمام وقت در همه بیمارستان‌ها الزامی است. ایرج خسرونیا رئیس انجمن متخصصان داخلی با بیان این مطلب به «شهروند» می‌گوید: «یکی از مشکلات بیمارستانی در این خصوص، نبود متخصص اورژانس است. همین موضوع باعث افزایش مدت زمان حضور بیماران در اورژانس‌ها می‌شود. البته کمبود پزشک متخصص در رشته‌های اصلی و مهم برای انجام فوریت‌های پزشکی هم بخشی از مشکل است که البته این کمبود با آغاز طرح تحول تا حدی برطرف شده است.»
او با اشاره به حضور ٨٠٠ فارغ‌التحصيل متخصص طب اورژانس در كشور می‌افزاید: «بیشتر این افراد درحال حاضر در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی محل ارجاع به صورت مقیم حضور دارند که با توجه به نوپا بودن این رشته، در چند سال آینده این تعداد افزایش خواهد یافت. هرچند حضور این گروه از پزشکان منافی لزوم حضور متخصص مقیم سایر رشته‌ها در بیمارستان‌ها نیست ولی بکارگیری متخصص اورژانس در مراکز درمانی بسیاری از مشکلات پذیرش یا ترخیص بیمار را بدون نیاز به حضور متخصص مربوطه برطرف می‌کند.» خسرونیا با بیان این‌که طرح حضور پزشکان متخصص مقیم در بیمارستان‌ها توانسته تا حد زیادی کمبودهای نیروی انسانی نظام درمانی کشور را برطرف کند، می‌افزاید: «این شرایط در بیمارستان‌های وابسته به وزارت بهداشت نسبت به قبل بسیار بهتر شده است ولی در برخی از بیمارستان‌های خصوصی همچنان کمبود متخصص در ساعات غیراداری و ایام تعطیل مشکلاتی را برای مراجعان و بیماران به وجود می‌آورد. البته این کمبود نیز به نبود توان مالی بیمارستان‌های خصوصی برمی‌گردد.
--------------------
پایان