(1) علم پزشکی و به تبع آن شاخص های بیمارستانی همواره در تغییر میباشند ، همیشه و در هر مطلبی به تاریخ آن مطلب توجه بفرمائید. (2) این سایت تلاش مینماید تا نظرات و تجربیات تخصصی خبرگان بیمارستانی کشور ، بموقع و سریع منتشر گردد تا موجب تاثیر مثبت در تبیین استانداردهای جدید بیمارستانداری و بیمارستانسازی در ایران شود. (3) عرضه مجموعه 5 جلدی بیمارستانسازی نیز به همین دلیل به صورت آنلاین صورت گرفته ، تا هر لحظه قابل به روز کردن بوده و دچار عقب افتادگی علمی نگردد. فلذا این مطلب در تاریخ ذکر شده در بالا ، مجددا تصحیح و به روزرسانی شده و آخرین اصلاحات در آن اعمال شده است .
مجموعه 5 جلدی بیمارستانسازی
تحقیق و تدوین :
مهندس محمد رضا اردلانی + مهندس هدی اردلانی
کتاب طراحی بیمارستان
فصل اول A : مبانی مطالعه برای طراحی بیمارستان
فصل دوم B : شاخص های طراحی بیمارستان
فصل سوم C : نکات اختصاصی در طراحی هریک از بخش های بیمارستان
کتاب احداث بیمارستان
فصل چهارم D : مبانی نظری در عملیات احداث بیمارستان
فصل پنجم E : نکات اجرایی در عملیات احداث بیمارستان
فصل ششم F : ویژگی های خاص برای مصالح مصرفی بیمارستان
کتاب توسعه و بازسازی بیمارستان
فصل هفتم G : مبانی نظری در عملیات توسعه و بازسازی بیمارستان
فصل هشتم H : نکات اجرایی در عملیات توسعه و بازسازی بیمارستان
کتاب نگهداری بیمارستان
فصل نهم K : مبانی نظری در عملیات نگهداری بیمارستان
فصل دهم L : نکات اجرایی در عملیات نگهداری بیمارستان
کتاب ارتقای بیمارستان
فصل یازدهم M : ساماندهی و کنترل سهم فیزیکی در بخش های بیمارستان
فصل دوازدهم N : چگونگی استفاده از نظام ارزشیابی بیمارستانی در ارتقای کیفیت فیزیکی بیمارستان
فصل سیزدهم P : نکات اختصاصی برای ارتقای کیفیت انواع بیمارستانها
جلد یکم
کتاب طراحی بیمارستان
فصل سوم : نکات اختصاصی در طراحی هریک از بخشهای بیمارستان
C1 - نکات اختصاصی در طراحی فضاها و نماهای ورودی بیمارستان
C2 - نکات اختصاصی در طراحی لابی و پذیرش بیمارستان
C3 - نکات اختصاصی در طراحی هتلینگ بیمارستان
C4 - نکات اختصاصی در طراحی دفتر پرستاری بیمارستان
C5 - نکات اختصاصی در طراحی اورژانس بیمارستان
C6 - نکات اختصاصی در طراحی تالار اطاقهای عمل
C7 - نکات اختصاصی در طراحی زایشگاه
C8 - نکات اختصاصی در طراحی ICU
C9 - نکات اختصاصی در طراحی CCU + PCCU
C10 - نکات اختصاصی در طراحی بخش تشخیص طبی
C11 - نکات اختصاصی در طراحی بخش توانبخشی بیمارستان
C12 - نکات اختصاصی در طراحی بخش تصویربرداری بیمارستان
C13 - نکات اختصاصی در طراحی درمانگاههای بیمارستان
C14 - نکات اختصاصی در طراحی استرلیزاسیون مرکزی C.S.R
C15 - نکات اختصاصی در طراحی رختشویخانه بیمارستان
C16 - نکات اختصاصی در طراحی آشپزخانه - غذاخوری بیمارستان
C17 - نکات اختصاصی در طراحی فضاهای اداری بیمارستان
C18 - نکات اختصاصی در طراحی رختکن ها یا پاویون های پرسنل بیمارستان
C19 - نکات اختصاصی در طراحی اماکن انتظامات ، نگهبانی و پلیس در بیمارستان
C20 - نکات اختصاصی در طراحی مراکز خرید مایحتاج خاص بیماران و همراهان
C21 - نکات اختصاصی در طراحی فضای سبز بیمارستان
C22 - نکات اختصاصی در طراحی پارکینگ های بیمارستان
C23 - نکات اختصاصی در طراحی انواع انبارهای تدارکاتی بیمارستان
C24 - نکات اختصاصی در طراحی محل سردخانه جسد بیمارستان
C25 - نکات اختصاصی در طراحی محل نگهداری زباله های سرد + عادی بیمارستان
C12
نکات اختصاصی در طراحی بخش تصویربرداری بیمارستان :
C12-1 - کلیات
C12-2 - نکات موثر در تعیین محل تصویربرداری در بیمارستان
C12-3 - نکات موثر در تعیین ظرفیت بخش تصویربرداری
C12-4 - انواع فضاها در داخل بخش تصویربرداری بیمارستان
C12-5 - نکات موثر در چینش فضاهای داخلی بخش تصویربرداری بیمارستان
C12
نکات اختصاصی در طراحی بخش تصویربرداری بیمارستان
C12-1 - کلیات
الف) بخش تصویربرداری در بیمارستانها و اصولا دپارتمان تصویربرداری بیمارستانی ، دارای چند وجه تفاوت با سایر بخشهای بیمارستانی حتی با دیگر بخشهای پاراکلینیکی موجود در بیمارستانهاست که بدون توجه و دقت در آنها احتمالا در دست یابی به اهداف طراحی مبتنی برعملکرد در این بخش با مشکل مواجه خواهیم شد . ابتدا این تفاوتها را بررسی مینمائیم:
هیچ بیمارستانی بدون حداقل یک دستگاه رادیوگرافی قابل تصور نیست . این مهمترین تفاوت بخش تصویربرداری با سایر پاراکلینیک هاست . بنابراین رادیولوژی در بیمارستان ، یک شرط لازم و حتمی است .
تفاوت دیگر در الزام برای شبانه روزی بودن رادیوگرافی در بیمارستانهاست ، موضوعی که برای سایر پاراکلینیکها اجباری نیست . این در حالیست که حضور رادیولوژیست در تمام شبانه روز در بیمارستان اجباری نیست. یعنی خدمات تصویربرداری میتواند بدون حضور رادیولوژیست وجود داشته باشد . بایستی بدانیم که کمتر رشته ای در بیمارستان است که عدم حضور پزشک متخصص ، مانع ارائه خدمات آن نگردد.
تفاوت دیگر بخش تصویربرداری با سایر بخشهای بیمارستانی ، وجود انبوهی از بخشنامه های کنترلی برای موضوع حساس (پرتوها) در این بخش میباشد . شاید حجم بخشنامه ها و دستورالعملهای مربوط به رعایت موازین و استانداردها در این بخش از بیمارستان با هیچ بخش دیگری قابل قیاس نباشد . البته قابل ذکر است که تقریبا تمامی این مکتوبات برای تبیین ضوابط کنترل ایمنی بخش تصویربرداری است نه نکات مربوط به طراحی و ساخت آن (بغیر از تلاش ارزشمند مهندس وثیقی از علوم پزشکی شهید بهشتی)
ب) دپارتمان تصویربرداری در یک بیمارستان ، دربرگیرنده مجموعه‌ای از روش‌های تصویربرداری تشخصیص ـ درمانی و مداخله‌ای میباشد که با استفاده از اشعه ایکس ، امواج فراصوتی و میدان‌های مغناطیسی انجام می‌شود و شامل دستگاههای رادیوگرافی ، CT-Scan ، MRI ، سونوگرافی، ماموگرافی، پری‌اپیکال، پانورکس، سفالومتری و سنجش تراکم استخوان میباشد . البته در مواردی وجود دستگاههایی نظیر سی تی آنژیو ، سی آرم ، آنژیوگرافی ، و .... در اطاقهای عمل یا سایر بخشهای بیمارستانی را هم جزئی از این دپارتمان محسوب مینمایند.
C12-2 - نکات موثر در تعیین محل بخش تصویربرداری بیمارستان
C12-2-1 – در طراحی فضا برای دپارتمان دستگاههای تصویر برداری در یک بیمارستان به صورت عام ، بهتر است محل این دپارتمان در طبقه اول بلوک اصلی بیمارستان جانمایی گردد ، و این محل چنان باشد كه مراجعین سرپایی و درمانگاهی نیز (درصورت موجود بودن) به آساني به آن دسترسي داشته باشند
C12-2-2 - در طراحی بیمارستانهای کوچکتر بهتر است بخش تصویربرداری بین بخش بیماران سرپایی و بخشهای بستری بیمارستان قرار داشته باشد . اما در بیمارستانهای بزرگتر از سیصد تختخوابی ، احتمال اینکه بتوان فضای مکفی برای حجم تمامی دپارتمان تصویر برداری در طبقه همکف ساختمان اصلی تعبیه نمود کمتر خواهد بود .
C12-2-3 - در طراحی بیمارستانهای بزرگ و یا بخشهای تصویربرداری که از ابتدا برای خدمت دهی به بیش از بیماران یک بیمارستان طراحی شده اند ، بایستی ورودی بیماران سرپایی میهمان را که معمولا با سیکل دیگر خدمات بیمارستانی کاری ندارند را ، از مسیر ترددهای برون بخشی سایر بخشهای بیمارستانی جدا نمود و مثلا با باز کردن ورودی جداگانه برای ایشان و پیش بینی باجه ای برای گرداوری داده های اینگونه مراجعین ، فضای مورد نیاز برای ارائه خدمت به این دسته از مراجعین را تامین کرد
C12-2-4 - در جانمایی فضای بخش تصویربرداری در تمام بیمارستانها ، بایستی توجه نمود که بخش های اورژانس ، درمانگاهها و در مواردی اتاقهای عمل به آساني به آن دسترسي داشته باشند . در صورتی که فاصله اورژانس با رادیوگرافی کمتر از 50 متر باشد ، میبایستی در داخل بخش تصویربرداری و در غیر اینصورت در داخل اورژانس ، قسمت رادیوگرافی اورژانس به صورت مستقل از فضای دپارتمان تصویربرداری آماده خدمات شبانه روزی باشد .
C12-2-5 - در تعیین محل دپارتمان تصویربرداری در بیمارستانها ، بدلیل آلودگی های موجود در این بخش (نظیر امواج و پرتوها ) و همچنین نیازمندیهایی که این بخش به شرایط خاص دارد (نظیر محاسبه بار دستگاهها و نیز محاسبه بار شیلدینگ و سربکوبی دیوارها و کف و سقف ها و امثالهم ) و بخصوص بحث آرامش و سکوت و نیز نیاز به مناظر بصری مناسب برای مراجعین ، بهتر است در هنگام جانمایی این بخش در بیمارستان ، آن را جایی در نظر بگیریم که ضمن آنکه مزاحمت زیست محیطی برای بخشهایی نظیر اطاق عمل و بخشهای ویژه نداشته باشد ، از یک طرف دید درونی و مناظر پیرامونی برای بیمار تسکین دهنده بوده و از طرف دیگر ،در ترازی قرار گیرد که وزن سنگین این بخش باعث اشکال در عملکرد سازه در هنگام زلزله نگردد.
C12-3 - نکات موثر در تعیین ظرفیت بخش تصویربرداری
C12-3-1 –برای تعیین ظرفیت و فضای مورد نیاز در یک بخش تصویربرداری داخل بیمارستانی ، موارد ذیل بایستی مدنظر مدیریت و طراحان بیمارستانساز قرار گیرند:
الف) بررسی تعداد تخت بیمارستان : برای محاسبه ظرفیت هر یک از بخشهای پاراکلینیکی بیمارستانها از جمله بخش تصویربرداری ، همواره مهمترین عامل بحث تعداد تخت بیمارستانها بوده است . محاسبه تعداد تخت بستری و نیز تعداد مراجعان اورژانس و سرپایی ها به نوعی لازم و ملزوم همدیگر خواهند بود . همچنین بحث پوشش جمعیتی و نیز نوع و تخصص بخشهای تخصصی یک بیمارستان هم در تعداد گرافی های یک بیمارستان موثر میباشد.
ب ) بررسی تعداد دستگاههای تصویربرداری : در این روش بایستی بررسی و مشخص شود که چه دستگاههایی و با چه تکنولوژی هایی قرار است در این بخش بکارگیری شود . در این صورت پاسخ به سوالات ذیل مبنای طراحی خواهد بود:
- · کدامیک از دستگاههای تصویربرداری در این بخش بکارگیری خواهد شد
- · این تجهیزات چه مختصاتی از فضای فیزیکی را نیاز خواهند داشت
- · این تجهیزات در چه تاریخی از زمان بهره برداری از دپارتمان تصویربرداری به آن ملحق خواهند شد
- · این دستگاهها چه تعداد پرسنل را نیاز خواهند داشت
- · این دستگاهها جوابگوی چه حجمی از بیماران خواهند بود
- · تصویربرداری از بیماران در چه بازه زمانی و تحت چه پروتکل و فرایندی و با چه نیازمندیهایی خواهد بود
ج) بررسی ارجاعات خارج از بیمارستان: برای بیمارستانهایی که به نوعی مرکز ارجاع بیماران بخش دولتی و یا محل ریفر بیماران از مطبها در بخش خصوصی باشند ، دو قاعده بالا جوابگو نخواهد بود . در چنین حالتی ، برحسب تجربه منطقه ای بیمارستانسازان ، معمولا حدود 3% از کل زیربنای بیمارستان را برای بخش تصویربرداری لحاظ مینمایند. در این روش دپارتمان تصویربرداری در کوچکترین بیمارستانها نیز بایستی حداقل دارای 200 مترمربع فضای مفید بوده باشد
C12-3-2 – در طراحی دپارتمان تصویربرداری بایستی همواره سناریوهای توسعه را هم مدنظر داشت . این دیدگاه بایستی منجر به انعطاف پذیری در طراحی ها باشد . هم در داخل بخش تصویربرداری و کاربری درون بخشی آنها و هم در خارج از محدوده تصویربرداری و بحث توسعه فیزیکی و پیش رونده دستگاههای تصویربرداری به سمت فضاهای مجاور آن . اینکه بیمارستانی با حداقل سرانه های امروز طراحی شود (بخصوص در بیمارستانهای دولتی) ، احتمالا جوابگوی سمت و سوی سرعت تغییرات در این بخش نخواهد بود . بنابراین اگر به هر دلیلی (که معمولا ناشی از مسائل مالی است) محدودیت فضا برای این بخش اجباری بود ، حداقل در کاربری فضاهای مجاور پیش بینی کاربریهایی را بنمایید که در برنامه های حتمی توسعه در آینده ، بسادگی قابل جابجایی بوده و مشکل ساز نباشند
C12-3-3 – برای تعیین ظرفیت و فضای مورد نیاز در یک بخش تصویربرداری بایستی ابتدا مشخص شود که این بخش قرار است در چه زمینه هایی و به کدام دسته از بیماران خدمات خود را ارائه نماید. تعدادی از مهمترین زمینه های فعالیت دپارتمان تصویربرداری در بیمارستانها در حال حاضر عبارتند از:
- · سی تی اسکن
- · ام آر آی
- · آنژیوگرافی و سی تی آنژیو
- · رادیوگرافی
- · فلوروسکوپی
- · سونوگرافی
- · ماموگرافی
- · پری‌اپیکال
- · پانورکس O.P.G
- · سفالومتری
- · سنجش تراکم استخوان
- · پزشکی هسته ای
- · رادیو تراپی
- · سنگ شکن کلیه و مجاری ادرای
C12-3-4 – پس از مشخص شدن جواب سوالات بالا میتوان حجم ، گرایش ، تجهیزات و درنهایت وسعت یک بخش تصویر برداری در بیمارستان را تعیین نمود. البته توجه به فاز بندی الحاق بخشهای جدید در آینده و آهنگ رشد امکانات تصویربرداری از ابتدا توسط کارفرما بایستی مشخص گردد ولیکن طراحان بایستی ابعاد توسعه را از ابتدای طراحی مدنظر خود قرار داده و سناریو توسعه را در گنجاندن کاربریهای مجاور و امکان جابجایی آنها لحاظ کرده باشند.
C12-3-5 – داخل هر مجموعه از فضاهای تصویربرداری ، واحدهاي تخصصي متعددي وجود دارد كه نسبت حجم و تعداد آن واحدها باتوجه به تعداد تخت هر بخش تخصصی در آن بيمارستان متغير است . مثلا در صورتی که بیمارستان گرایش خاص به یکی از تخصصها داشته باشد و یا فاقد بخشی خاص باشد ، فضای تصویربرداری نیز در نسبت بندی سهم هر یک از واحدهای داخلی اش ، به سمت و سوی آن گرایش تخصصی ، ضریب افزاینده و یا کاهنده خواهد داشت . این موضوع بخصوص برای دو نوع از بیمارستانها مهمتر است یکی بیمارستانهای آموزشی (برای رعایت سرانه های آموزشی هر تخصص) و دیگری بیمارستانهای خصوصی تخصصی (برای رعایت بهره وری اقتصادی بیشتر)
C12-4 - انواع فضاها در داخل بخش تصویربرداری بیمارستان
در داخل دپارتمان تصویربرداری در یک بیمارستان ، دستگاههای مختلفی وجود دارد که تقسیم بندی فضاهای آنان و نحوه قرار گرفتن انها در کنار هم ، تابع شرایط خاصی خواهد بود . همچنین هر کدام از این فضاها نیز در داخل خود نیازمندیهایی دارند که بایستی مد نظر طراحان بیمارستانی قرار گیرد.
در یک نگاه کلی منطقه تحت پوشش دپارتمان تصویربرداری در سه دسته قابل تقسیم میباشد .
الف : فضاهای عمومی :
- · ورودی
- · محل نگهداری ویلچر و ترالی و تخت انتقال بیماران
- · انتظار بیماران (به ازای هر رختکن حداقل 3 صندلی انتظار)
- · سرویس و حمام بیماران (شامل سرویس و حمام و توالت مردانه و زنانه و معلولین)
- · پذیرش و جوابدهی
- · صندوق
- · ریاست
- · دفتر
- · بایگانی (برای نگهداری سوابق 5 ساله کلیه مراجعین)
- · انتظامات (درصورت نیاز)
- · تی شویی
ب: فضاهای پشتیبانی:
- · تعویض لباس پرسنل
- · سرویسهای کارکنان (شامل سرویس و حمام و توالت مردانه و زنانه)
- · استراحت شیفت
- · محل استقرار سوپروایزر بخش (برای بیمارستانهای بزرگ)
- · آبدارخانه پرسنل
- · ملحفه و کارتمیز
- · جمع آوری کارکثیف
- · انبار لوازم و تجهیزات
- · انبار لوازم مصرفی
- · فضای استقرار تجهیزات پرتابل (ترالی کد – رادیولوژی سیار)
ج : فضاهای عملکردی :
این فضاها اختصاصات عملکردی خاص هر یک از دستگاههای تصویربرداری را شامل میشوند .البته لازم به توضیح است که چون سه متغیر (مشخصات و مارک دستگاهها + توسعه منطقه ای هر بیمارستان + ابلاغ سرانه های سالیانه) به طور مداوم در حال دگرگونی بوده و هرگز نبایستی ثابت فرض شود ، لهذا از ذکر کمیت های رقومی غیر ثابت مذکور در این بخش از کتاب خودداری گردیده و بهتر است برای اطلاع از این اعداد به جزئیات مندرج در سه متغییر فوق الذکر مراجعه شود .
در هر صورت اختصاصات طراحی در هریک از این فضاهای عملکردی به شرح ذیل میباشند:
C12-4-1 – فضای MRI : این تکنولوژی که براساس میدان مغناطیسی فعالیت مینماید در مدلهایی تا 60هزار برابر قدرت میدان مغناطیسی زمین شدت میدان مغناطیسی ایجاد خواهد نمود. بنابراین هم در جانمایی این دستگاه و هم در جانمایی فضاهای جانبی اش ملاحظات خاصی را بایستی مدنظر قرار داد. حوادثی از قبیل پرتاب اجسام فلزی (آهن،کبالت،نیکل وآلیاژهای آنها) ، بالارفتن فشارهوای درون اتاق و خفگی بعلت کمبود اکسیژن از جمله خطرات کار با این دستگاه میباشد. رعایت موارد ذیل در طراحی فضای MRIالزامی است:
- · محدود ساختن تردد اجسام غیر ضرور برابر مشخصات هر دستگاه از کانون آن در شش وجه (شمال ، جنوب ، مغرب ، مشرق ، طبقه زیرین ، طبقه بالا )
- · توجه به حریم سه بعدی دستگاه برای عدم وجود کانون ها و توده های ثابت و سیار جهت جلوگیری از ایجاد انحراف مغناطیسی در تولید تصاویر (ایجاد خطا و نویز)
- · توجه به حریم دستگاه در هر سه بعد برای بررسی عدم تاثیر MRI بر دستگاههای پزشکی و غیر پزشکی مجاور حریم (نظیر پیس میکر، انواع مانیتورینگ،...)
- · طراحی و ایجاد حریم های طبقه بندی شده و کنترل ورود انسان و اشیاء به این حریم ها در شش وجه فضاها جهت جلوگیری از حوادث
- · توجه به وزن خود دستگاه و وزن شیلد آن و همچنین وزن تجهیزات جانبی مورد نیاز MRI در هنگام عملکردهای مختلف در آینده(به همین دلیل توصیه میگردد MRI در طبقات همکف و یا پایین تر جانمایی شود تا تحلیل سازه را در هنگام زلزله کمتر دچار مشکل نماید)
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب با ارتفاع ویژه برای اتاق مگنت مطابق با مدل دستگاه
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق تکنیک مطابق با مدل دستگاه
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق کنترل مطابق با مدل دستگاه و میز فرمان و پنل آن
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق آماده سازی و رختکن بیماران (مردان+زنان)
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق بیهوشی یا بی حسی موضعی بیماران و ریکاوری بعد از آن متناسب با تعداد بیماران (حداقل 1 تخت) با امکانات ایستگاه پرستاری
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای گزارش نویسی
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای عملیات احیا بیماران در صورت لزوم
- · ایچاد اگزوز فن های مناسب و مطمئن برای تخلیه گازهای متصاعده از دستگاه
C12-4-2 – فضای CTScan: این دستگاه براساس تولید اشعه X فعالیت مینماید لهذا نیازمند سرب کوبی جداره های اتاق اکسپوز میباشد . سربکوبی دربها ، چهارچوبها ، کف و دیوارها در این فضا الزامی است . سایر الزامات دستگاه CTScan که در طراحی ها بایستی مد نظر قرار گیرند بشرح ذیل میباشد:
- · باتوجه به ایجاد لرزش و حرکتهای چرخشی دستگاه ، پیش بینی وزن و مقاومت سازه برای این دستگاه و تجهیزات جانبی آن و سربکوبی های پیرامونی آن ، بایستی از ابتدای طراحی منظور گردد.
- · با توجه به مصرف ولتاژ برق بسیار بالای این دستگاه (حتی تا حدود 80 KVA) جانمایی این دستگاه بایستی با کمترین فاصله از ترانسهای اصلی بوده باشد زیرا طول خطوط موجب افت ولتاژ خواهد شد.
- · قسمت اعظم برق مصرفی دستگاه تبدیل به گرمای محیطی خواهد شد ولذا سرمایش این فضا از اهم نکات طراحی خواهد بود
- · این دستگاه از سایر تجهیزات پزشکی به گردوغبار حساس تر است .جانمایی CTScan بدون رعایت شرایط محیطی مذکور در هوای پیرامونی یک خطای نابخشودنی است.
- · اورژانس بیمارستانها بخصوص بیمارستانهای تروما ، بیشتر از سایر بیمارستانها به STScan نیازمند است. نزدیکی محل این دستگاه برای بیماران بخش اورژانس بیمارستان در اولویت میباشد.
- · رعایت نور و رطوبت و دمای مناسب در طراحی فضای داخل CTScan برابر مشخصات مدل دستگاه
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق کانتری مطابق با مدل دستگاه (البته در مدلهای جدیدتر این اتاق در حال افزایش نسبی میباشد لذا این ضریب افزایش را در طراحی امروزتان لحاظ نمایید)
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق تکنیک مطابق با مدل دستگاه (بعضی مدلهای جدیدتر به این فضا نیاز ندارند)
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق کنترل مطابق با مدل دستگاه و میز فرمان و پنل آن
- · منظور نمودن فضای کافی برای آماده سازی و رختکن بیماران (مردان+زنان) با امکانات پرستاری
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اسکراپ بیمار و پرسنل . در مواقعی که در این محل مداخلات درمانی غیرتهاجمی صورت میپذیرد بایستی مشابه اطاق عمل سرپایی امکان گندزدایی و استریل سازی داشته باشد)
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق ریکاوری بیماران متناسب با تعداد بیماران (در صورت انچام مداخلات درمانی حداقل دو تخت با ایستگاه پرستاری و انجام عملیات احیا در صورت لزوم)
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای گزارش نویسی
C12-4-3 – فضای رادیو گرافی : در تمامی بیمارستانها حداقل یک دستگاه رادیوگرافی (تک تیوپ) وجود دارد . سالهاست که سرب کوبی اصلی ترین تفاوت این فضا با دیگر کاربری های بیمارستانی محسوب میگردد ولیکن رعایت موارد دیگری نیز برای این قسمت الزامی است که بشرح ذیل میباشند:
- · اگرچه نزدیکی این دستگاه به اورژانس بیمارستانها دغدغه تمامی طراحان بیمارستانی است ، ولی بایستی دقت شود اغلب بیماران بستری در بخشهای داخلی و جراحی و حتی درمانگاهها و سایر بخشهای تشخیصی نیز با این قسمت از بخش تصویربرداری بیشترین تردد را دارند لهذا بایستی در جانمایی و دسترسی های در کل بخش و در این کاربری ، این مهم رعایت گردد.
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب با ارتفاع ویژه برای اتاق اکسپوز دستگاه مطابق با مدل دستگاه (با رعایت اندازه درب و اندازه فضاهای پیرامون دستگاه برای تردد تختهای بزرگ بیمارستانی)
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق کنترل مطابق با مدل دستگاه و میز فرمان و پنل آن
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق آماده سازی و رختکن بیماران (با سرویس)
- · منظور نمودن فضای کافی برای تاریکخانه (جهت دستگاههای رادیوگرافی غیر دیجیتال) با امکانات آب و فاضلاب و تهویه خاص و تعبیه پروسسور و پاسکاست و قفسه های خشک نگهداری فیلم خام
C12-4-4 – فضای رادیو گرافی مجهز به فلوروسکوپی: در مواقعی نیازمندیهای درمانی بیمارستان ایجاب میکند تا تصاویر با ثبت عملکرد واقعی یک ارگان زنده در بدن تهیه شود . در چنین مواقعی از دستگاه رادیوگرافی ویژه فلوروسکوپی استفاده میکردد . به غیر از مباحث مربوط به سربکوبی و اشعه ، موارد دیگری نیز بایستی در طراحی فلوروسکوپی مد نظر قرار گیرد که به شرح ذیل میباشند:
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق اکسپوز دستگاه مطابق با مدل دستگاه
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق کنترل با فضای کافی برای روءیت چرخش دستگاه و کنترل بیمار توسط اپراتور و مطابق با مدل دستگاه و میز فرمان و پنل آن
- · منظور نمودن فضای کافی برای اتاق آماده سازی و رختکن بیماران (با سرویس بهداشتی)
- · منظور نمودن فضای کافی برای تاریکخانه (جهت دستگاههای رادیوگرافی غیر دیجیتال) با امکانات آب و فاضلاب و تهویه و امکان تعبیه پروسسور و پاسکاست و قفسه های خشک نگهداری فیلم خام
- · منظور نمودن فضای کافی برای اتاق آشپزخانه باریم (ماده حاجب مصرفی) مطابق با تعداد بیماران روزانه
C12-4-5 – فضای سونو گرافی : در تمامی بیمارستانها حداقل یک دستگاه سونوگرافی وجود دارد . رعایت موارد زیر برای این قسمت الزامی است:
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق نگهداری و عملکرد دستگاه سونوگرافی و تخت بیمار
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای آماده سازی و رختکن بیماران در اتاق بالا
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای عملکرد پزشک در کنار دستگاه
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای منشی ثبت گزارش پزشک در پشت پاراوان تخت بیمار
C12-4-6 – فضای مامو گرافی : در بعضی بیمارستانها دستگاه ماموگرافی وجود دارد . علاوه بر موضوع سرب کوبی ، رعایت مواردی برای این قسمت الزامی است که بشرح ذیل میباشند:
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق اکسپوز دستگاه مطابق با مدل دستگاه (در صورتی که دستگاه دارای امکان بیوپسی باشد ، این فضا بایستی بزرگتر از معمول و حداقل امکان فعالیت حدود جهار نفر در کنار دستگاه فراهم باشد)
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق کنترل مطابق با مدل دستگاه و میز فرمان و پنل آن
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق آماده سازی و رختکن بیماران در داخل فضای ماموگرافی یا در فضای انتظار نزدیک آن (با سینک روشویی)
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای تاریکخانه (جهت دستگاههای رادیوگرافی غیر دیجیتال) با امکانات استاندارد . ضمنا پروسسور دستگاه ماموگرافی باید از سایر دستگاهها جداسازی شود.
- · بهتر است انتظار این قسمت از بخش تصویربرداری بصورت جداگانه و مستقل تر طراحی گردد.
C12-4-7 – فضای سنجش تراکم استخوان : در بعضی بیمارستانها دستگاه سنجش تراکم استخوان وجود دارد که رعایت نکات ذیل برای آنها الزامی است:
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق نگهداری و عملکرد دستگاه BMD و تخت بیمار
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای آماده سازی و رختکن بیماران در اتاق بالا
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای عملکرد اپراتور در کنار دستگاه
C12-4-8 – فضای سنگ شکن : در بعضی بیمارستانها دستگاه سنگ شکن کلیه بعنوان یک روش غیرتهاجمی برای دفع سنگهای کلیه و مجاری ادراری مورد نیاز خواهد بود . در این روش از تولید امواج استفاده میگردد . رعایت مواردی درطراحی فضاهای این قسمت الزامی است که بشرح ذیل میباشند:
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق عملکرد دستگاه سنگ شکن مطابق با مدل دستگاه
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق کنترل مطابق با مدل دستگاه و میز فرمان و پنل آن
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای آماده سازی و رختکن بیماران (سرویس الزامیست)
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق ریکاوری بیماران متناسب با تعداد آنها
C12-4-9 – فضای رادیوگرافی فک و دهان و صورت : در بعضی بیمارستانها دستگاه های مربوط به رادیو گرافی از دهان و دندان در یک محل در داخل بخش تصویربرداری تجمیع میگردند . این دستگاهها شامل پری اپیکال ، پانورکس، سفالومتری میباشند که بغیر از سرب کوبی ، رعایت موارد ذیل نیز برایشان الزامیست:
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای اتاق عملکرد هر یک از دستگاهها به طور جداگانه و مطابق با استانداردها و مدل دستگاه (در مواقعی میتوان بیش از یک دستگاه را نیز در یک فضا گنجاند)
- · منظور نمودن فضای مناسب برای اپراتور مطابق با مدل دستگاه و میز فرمان و پنل هر یک از آنان
- · منظور نمودن فضای کافی و مناسب برای آماده سازی بیمار
C12-5 - نکات موثر در چینش فضاهای داخلی بخش تصویربرداری
C12-5-1 - تفکیک فضاهای داخل بخش تصویربرداری و اختصاص سهم و جانمایی مناسب برای هریک از دستگاهها و خدمات در داخل این بخش ، یکی از مهمترین تصمیمات برای طراحی یک مرکز تصویربرداری است که بایستی متناسب با شرایط عملکردی هر قسمت صورت بپذیرد. در این تفکیکها نمیتوان یک مدل یکسان از طراحی را الزامی نمود ولیکن بنابر تجربه ، و با توجه به شاخص توسعه در هر منطقه ، رعایت نکات ذیل میتواند برای تعیین محل و حجم هر کدام کارگشا باشد :
- · حجم کلی بخش تصویربرداری و سهم هر کدام از خدمات زیر مجموعه آن از این حجم
- · تعداد بیماران مختص هر خدمت بخصوص خدماتی نظیر رادیوگرافی، MRI و CTScanو ماموگرافی و...
- · حجم و تعداد تجهیزات و نفرات موجود در هر یک از این خدمات
- · تعداد پیک مراجعین برای هر خدمت و تعداد گرافی های آنها در شلوغ ترین شیفت هفته
- · حجم و تعداد تجهیزات و نفرات مورد نیاز برای هریک از خدمات و در کل مجموعه
- · تبیین نیازهای زیر ساختی هر یک از خدمات و برای کل مجموعه
- · تعریف روابط درون بخشی هر خدمت و برون بخشی هر کدام با کل خدمات بخش تصویربرداری
- · حجم و میزان و چگونگی ارتباطات برون بخشی بخش تصویر برداری با سایر مبادی بیمارستان
- · حجم و میزان و چگونگی اتصال هریک از خدمات زیر مجموعه بخش تصویربرداری با لابی ها ، پذیرش ، راهروها ، و سایر فضاهای خدماتی و پشتیبانی
- · سطح ایزوله الزامی برای محیط کاری هر یک از خدمات و برای کل مجموعه تصویربرداری
- · تعیین تعداد دستگاهها و فضاهای تجهیزاتی اشتراکی بین هر کدام از خدمات و محل استقرار آنها
- · نیم نگاهی به توسعه در آینده و سناریوی رسیدن به آن
C12-5-2 - در طراحی فضاهای داخل هر یک از خدمات موجود در دپارتمان تصویربرداری و بهره وری بهتر از تجهیزات خاص تصویربرداری در هرکدام از آنها ، پاسخ به سوالات ذیل میتواند حجم و مکان دقیق تری همراه با زیرساختهای تاسیساتی مورد نیاز هر یک از زیرمجموعه های بخش تصویربرداری را برای طراحان فراهم نماید :
- · لیست تجهیزات تعریف شده برای هر فضای فیزیکی
- · تعریف دقیق مکان و ابعاد موردنیاز برای استقرار تک‌تک تجهیزات (طول،عرض،ارتفاع،وزن،...)
- · نوع کاربرد هر دستگاه و اثر آن در روابط درون بخشی و برون بخشی هر کدام از خدمات این بخش
- · تعداد کارکنان تعریف شده برای هر دستگاه و شرح وظایف آنها
- · مشخص کردن انشعابات و زیرساختهای موردنیاز هردستگاه نظیر برق،آب،فاضلاب،وزن، شیلدینگ
- · مشخص کردن فضاهای جانبی و فاصله های الزامی هردستگاه از دیوارها و تجهیزات پیرامونی
- · مشخص کردن حساسیتهای مجاورتی دستگاه(دما،جرم سنگین،لرزش،میدان مغناطیسی)
- · مشخص کردن نحوه سرویس و ابعاد فضای موردنیاز برای سرویس یا کالیبراسیونهای دوره ای
C12-5-3 - برای اکثر تجهیزات موجود در بخش تصویربرداری بیمارستانها بایستی تفکر تعویض تکنولوژی دستگاه و امکان جابجایی و خروج دستگاه قدیمی و ورود دستگاه جدید را داشته باشید . اثرات این تفکر در جانمایی و عرض راهروها بخصوص در پیچ ها و همچنین ارتفاع و وزن دستگاهها و عملیات جابجایی با یا بدون استفاده از لیف تراک یا جرثقیل های سقفی و... جلوه خواهد داشت . این الزامات برای دستگاههایی نظیر CTScan و سنگ شکن و ماموگرافی و... اجتناب ناپذیر است .
C12-5-4 - در تمامی انواع خدمات در بخش تصویربرداری بایستی داخل اتاق تکنیکال(اکسپوز) مطابق با نقشه شرکت سازنده دستگاه چیدمان شده باشد ( طرز قرارگیری تخت رادیولوژی ، پاس کاست ، بوکی استند ، شیشه سربی و کنترلر دستگاه ) . البته انواع تخت رادیو گرافی بایستی در مرکز اطاق و در دید مستقیم و موثر اپراتور قرار گیرد . همچنین بایستی به ایجاد شرایط برای – امکان احیا بیمار- امکان نگهداری تجهیزات اضافی پزشکی همراه بیمار – آرامش بیمار – دوری از تردد تکنسینها – و ... توجه شود.
C12-5-5 - در طراحی فضاهای داخلی بخش تصویربرداری بیمارستانی بایستی به این نکته اساسی توجه نمود که بدلیل شرایط خاص و تاریکی فضاها بیشتر از سایر بخشها ، ریسک لانه گزینی عفونتها و آلودگی های بیمارستانی بسیار بالاتر از حد تصور فعلی عموم مردم میباشد ولی متاسفانه آلودگی های میکروبی در رادیولوژی ها معمولا درسایه آلودگی اشعه قرار گرفته و به درستی دیده نمیشود. به همین خاطر در هر نوع تصمیم گیری معماری و تاسیساتی و اجرای نازک کاریهای ساختمانی ، توجه به لانه گزینی این آلودگی ها از یک طرف و خطر انتشار آنها از طرف دیگر مدنظر قرار گیرد
C12-5-6 - در طراحی فضای داخلی کابینها و تمامی قسمتهای داخل مجموعه تصویربرداری بایستی شرایط تاسیساتی بگونه ای باشد که ضمن تامین دایمی هوای تازه ، امکان حداقل 6 تا 10 بار تعویض هوای هر محل (بخصوص داخل رختکنها) فراهم شده و امکان ثابت نکهداشتن دمای خشک هوا و میزان رطوبت آن در تمام سال فراهم گردد. همچنین میبایستی امکان ایزوله کردن هوای هر زون و یا ایجاد فشار مثبت و یا منفی برابر تعاریف و پروتکلهای درمانی فراهم گردد
C12-5-7 - در طراحی هر یک از خدمات اشتراکی بخش تصویربرداری هم به صورت تکی و هم به صورت کلی بایستی به اصل بهره وری نیروها توجه شده و در ارزیابی ها ، سیکل پیمایش مسافت توسط کارکنان و بیماران در قالب دیاگرامهای تردد ، ترسیم و هر یک مورد بررسی و اصلاحات چندباره قرار گرفته شود. بخصوص تحليل مسير حرکت بيمار، يكي از رويكردهاي ارتقاي فرآيندهاي ارائه خدمت به بيماران است. اصلاحات فنی توسط تیمی از کارشناسان مختلف میتواند محدودیتهای حرکت بیمار و پرسنل را به بهترین وضعیت اقتصادی و درمانی برساند.
C12-5-8 - پذیرش میتواند به صورت مشترک با سایر تصویربرداری ها یا برای هر کدام جداگانه باشد. محل پذیرش باید در کمترین فاصله با درب ورودی بوده و جایی باشد که تمامی مراجعین اعم از بیماران و همراهان بیماران در دید و پوشش نظارتی آن باشد. منشی بخش و گزارش نویسی پزشکان نیز میتواند به این محل دسترسی داشته باشد . بایستی توجه نمود که زمان انتظار بيماران سرپايي، يكي از عوامل موثر بر رضايت بيماران به شمار مي رود. البته ميانگين زمان انتظار بيماران جهت تصوير برداري ساده 10 دقيقه و ميانگين زمان انتظار براي تصويربرداري تخصصي 50 دقيقه محاسبه میگردد.
C12-5-9 - امکان همراهی و کمک همراهان بیمار بدلیل شرایط خاص بیماران مراجعه کننده به این بخش ، از مهمترین شاخصهای جلب رضایتمندی بیماران خواهد بود . لازم است طراحی ها به گونه ای باشد که امکان استفاده از همراه بیمار تا درب اطاق تصویربرداری برای بیماران فراهم باشد.
C12-5-10 - طراحی فضاهای داخلی بخش تصویربرداری و نیز سایر بخشهای بیمارستانی و درمانگاهی ، بایستی به گونه ای باشد که امکان برقراری و نیز توسعه شبکه های برون بخشی و درون بخشی سیستم هایی نرم افزاری مدیریت بیمارستانی و نیز امکاناتی نظیر سیستم PACSقابل انجام باشد. برای حصول به این مهم ایجاد شرایط سخت افزاری و شبکه های مورد نیاز آن همچنین امکان اتصال به HIS داخلی و منطقه ای و نیز فضای مجازی و شبکه های اینترنت ، بسیار کارساز خواهد بود. این بشرطی است که طراحان معماری فضاها ، اطلاعات کافی از محدودیتهای انواع شبکه های انتقال اطلاعات کابلی و رادیو فرکانسها داشته باشند .
C12-5-11 - به همان اندازه که اصراف در فضاها میتواند اقتصادی بودن فضاهای درمانی را زیر سوال ببرد ، به همان میزان نیز صرفه جویی بیمورد در حجم مورد نیاز هر یونیت یا کل فضای تصویربرداری نیز میتواند صحت عملیات علمی بخش را زیر سوال ببرد . خدمات تصویربرداری بدلیل سرمایه گذاری های کلان در بخش تجهیزات ثابت و نیز در سرمایه در گردش ، آنقدر گرانقیمت خواهند بود که نبایستی با چند مترمربع خساست در زیربنای ساختمان مورد خدشه یا ناکارامدی قرار گیرند.
C12-5-12 - در طراحی فضای داخلی هر یک از زیرمجموعه های بخش تصویربرداری توجه به نکات ایمنی ذیل اجباری و بعضآ حیاتی است:
- · بررسی ایمنی محافظت در مقابل اشعه برای کارکنان و پرتوگیری بیش از حد بیماران و همراهان بیمار
- · بررسی ایمنی از نظر آتش سوزی و تهدیدات وزن دستگاهها از نظر تحلیل سازه ای در زلزله
- · تامین و به کارگیری وسائل حفاظت فردی و شیلدهای حفاظتی به تفکیک اعضاء بدن
- · سرب کوبی کف رادیولوژی در صورت استفاده از طبقات ذیل آن
- · طراحی زون بندی ایمنی برای کنترل آلودگی های میکروبی که در رادیولوژی ها معمولا درسایه آلودگی اشعه قرار میگیرد.
. . . . ادامه دارد . . . .
بهتر است مطالب را save نکنید ، چون دائمآ در حال edit نمودن و به روز کردن آنها هستیم
در لحظه مورد نیازتان ، به روزشدهء آنها را مجددا و در همان لحظه میتوانید در این سایت مطالعه بفرمائید
مطالب این مجموعه حاصل 22 سال تحقیق و تجربه شخصی مهندس محمد رضا اردلانی است که با زحمات 7 ساله مهندس هدی اردلانی
ویرایش ، دسته بندی و تدوین شده است . هرگونه نقل مطالب این مجموعه بدون ذکر منبع ، ضمن ظلم به پدید آورندگان این اثر ،
قطعآ نزد دست اندرکاران بیمارستانی کشور ، نشانگر رذالت شخصیتی سارقین خواهد بود.
کلیه فایل های جلد اول (38بخش - 3فصل) کتاب طراحی بیمارستان را در اینجا مشاهده بفرمائید