شاخصهای یک پارکینگ سلامت محور
نوشته : مهندس محمدرضا اردلانی
این مطلب از کانال ما در تلگرام نقل میگردد
ساختمانهای سلامت محور
https://telegram.me/healthybuilding
گرچه اتومبیل ها در کشور ما بیش از 3 برابر استانداردهای جهانی در یک سال طی مسافت مینمایند ، و تآسف بارتر اینکه بیشترین سهم از این پیمایش ( حدود 70% ) تردد در شهر ها میباشد ، لیکن به هر حال فعال ترین خودروها نیز بیش از 10 ساعت در شبانه روز در حرکت نیستند و ما بقی زمان را در محلی میبایست پارک باشند .
علیرغم آمارهای متناقضی که وجود دارد ، اگر معدل حرکت و طی مسیر یک خودرو 20 هزار کیلومتر در سال و متوسط سرعت حرکت آن 40 کیلومتر در ساعت باشد ، طول ساعات حرکت یک خودرو حدود 400 ساعت در سال است و از مابقی مجموع 8760 ساعت یک سال ، حدود 8300 ساعت را یک خودرو نیاز به پارکینگ دارد . به این ترتیب واضح است که مدت زمان پارک خودرو به مراتب بیشتر از مدت زمان حرکت آن است .
برای هر خودرو دو جای پارک نیاز است ، یکی در محل سکونت صاحب خودرو و دیگری در محل کسب و کار و یا مراکز عمومی نظیر مراکز ( تجاری – اداری – درمانی – آموزشی - . . . ) که جای پارک های عمومی معمولآ در شب ها و ایام تعطیل بلا استفاده باقی بوده و برعکس، پارکینگ های مسکونی روزها کمتر استفاده میشوند .
انواع پارکینگ ها از نظر نوع استفاده عبارتند از پارکینگ های مراکزعمومی ( خدماتی و تجاری و درمانی ) – پارکینگ مراکز اداری – پارکینگ برج های مسکونی . پارکینگ ها را از نظر ساختار نیز به پارکینگ های روباز – پارکینگ سرپوشیده – پارکینگ طبقاتی – پارکینگ مکانیزهء عمودی و . . . تقسیم میکنند .
در طراحی هریک از پارکینگ های مذکور نکات فنی و محاسباتی و اقتصادی و ترافیکی و . . . مختلفی مد نظر قرار میکیرد ، لیکن بحث ما تبیین شاخص های یک پارکینگ سلامت محور است که بتوانیم با توجه به آنها یک پارکینگ تضمین کنندهء سلامتی انسان را شناسایی یا ایجاد نماییم . حفظ سلامتی انسان ها از بعد فیزیکی و روانی اصلی ترین دیدگاه این مقاله در تجزیه و تحلیل ابعاد گوناگون یک پارکینگ میباشد که شمه ای از آنها بشرح ذیل تقدیم میگردد :
1 ))) پارکینگ ها هرچه قدر نور آفتاب بیشتری داشته باشند سالم ترند . و پارکینگ هایی که فاقد نور آفتاب هستند ، در صورتی که سیرکولاسیون مناسبی برای هوای آنها وجود نداشته باشد ، ناسالم ترین پارکینگ ها خواهند بود .
2 ))) ترس و دلهرهء کودکان و بعضی افراد بزرگسال از پارکینگ ها ، مربوط به افق دید ناکافی و دالان دالان بودن ( باکس باکس بودن ) فضای پارکینگ است . پارکینگ های بدون دیوار داخلی و یا پارتیشن های اضافی که به وسیلهء نور طبیعی یا مصنوعی کافی، انتهای آنها قابل روءیت است ، ضمن ترسناک نبودن ، میتواند موجب انبساط خاطر و شادی کودکان نیز باشد .
3 ))) پارکینگ سالم محلی است که به صورت طبیعی یا به صورت مکانیکی ، امکان حداقل 8 بار تعویض و تهویهء هوا در هر ساعت برای آن وجود داشته باشد . در غیر اینصورت و اگر اطراف آن باز نباشد ، هوای پارکینگ هوای سالمی نخواهد بود .
4 ))) در پارکینگ های طبقاتی مساحت سهم هر خودرو بین 2.00 x 3.00 تا 3.00 x 5.00 تعریف شده است و بدلیل محدودیت در ارتفاع ( حدود 2.10 ) متآسفانه تآمین هوای کافی و نیز سیرکولاسیون همان هوای موجود نیز دچار مشگل است . به نسبت حجم و تعداد و عمق پارکینگ های طبقاتی بخصوص در طبقات زیر زمین (منفی) سلامتی مترددون این پارکینگ ها ، در توقف های بیش از 30 دقیقه ، بشدت دچار مشگل خواهد بود . در این رابطه بیماریهای گوناگون نگهبانان و راهنمایان پارکینگ های طبقاتی ( به خصوص طبقات منفی ) در اکثر مراکز مذکور موءید نادیده گرفتن این تهدید و قربانی شدن سلامتی انسان در مقابل این سهل انگاری میباشد .
5 ))) کثیف ترین هوای پارکینگ ها در محدودهء صبح ( استارت صبحگاهی خودروها و مدت زمان گرم شدن خودرو و خروج بدترین نوع گازهای موتور تا مرحلهء تنظیم موتور و ترک محل ) و محدودهء زمانی عصر ( بازگشت شامگاهی خودرو ها و تخلیهء مسافرین و بارها و عقب جلو کردن برای پارک خودرو) میباشد . در این حالت از ورود اطفال و سالمندان به داخل پارکینگ حتی الامکان خودداری فرمایید .
6 ))) چگونگی ورود هوای تازه مهمترین شرط سلامتی پارکینگ محسوب میشود .پارکینگ هایی که در طبقات روی زمین قرار دارند و از دو یا سه طرف باز باشند پارکینگ های قابل اعتمادتری از نظررعایت سلامت هستند . البته به شرط آنکه در زمان احداث آنها به بادهای اقلیمی محل توجه لازم شده باشد . لازم بذکر است زمان و سرعت و حجم بادها در نقاط مختلف یک شهر یکسان نیست و عواملی همچون شرقی غربی بودن یا شمالی جنوبی بودن یا ارتفاع و حجم ساختمانهای مجاور در این امر تآثیر فراوانی دارند .
7 ))) در صورتی که پارکینگی در طبقات منفی ( زیر زمین ) قرار داشته و یا اطراف آن برای ورود هوای تازه باز نیست ، میبایست ورود هوای تازه و نیز عمل جابجایی هوای موجود در محیط به صورت مکانیکی در آن صورت پذیرد .ضمن آنکه خروج هوای کثیف نیز به موازات ورود هوای تازه در سیستم مکانیکی مذکور میبایستی لحاظ شده باشد . بدون وجود چنین سیستمی هوای پارکینگ موصوف سالم تلقی نخواهد شد .
8 ))) در ساختمانهای مسکونی زیر 20 واحد که یک یا دو طبقه ء منفی در زیر زمین به پارکینگ اختصاص داده شده است ، اگر چنانچه سیستم اگزوز فن مکانیکی برای دمیدن هوای تازه و خروج هوای کثیف دیده نشده باشد ، هوای این پارکینگ ها هم قابل قبول نیست . گرچه پیمانکاران و بساز بفروشها ادعا میکنند راه پله – حیاط خلوتها - چالهء آسانسور – رایزرهای عمودی تآسیساتی – و . . . کمکی های تهویهء هوا محسوب میشوند ، لیکن ابعاد طبقهء پارکینگ و محل وقوع این فضاها در پلان پارکینگ ، دامنهء این تآثیرات را از صفر تا صد میتواند تغییر بدهد . بنابراین نظر یک کارشناس علمی و باتجربهء کافی در این مورد و پس از معاینهء محل ، مصداق عمل خواهد بود .
9 ))) در خروج هوای کثیف پارکینگ به خصوص پارکینگ های طبقه منفی ، علاوه بر توجه به میزان دود ناشی از اگزوز خودروها بایستی بحث های دیگری نیز مد نظر باشد که عبارتند از : هوای مورد نیاز موتورخانه – هوای مورد نیاز رایزرهای تهویهء سرویسهای طبقات بالایی – هوای مورد نیاز جبران تعریق زمین مجاور بدنه ها و کف ساختمان – هوای مورد نیاز رقیق کردن سهم خروجی ونت راههای فاضلاب ساختمان – و . . .
10 ))) درجهء حرارت متعادل برای یک پارکینگ مسقف در زمستان حدود 15 تا 18 درجه و در راهروهای ما بین لابی ها و فضای پارکینگ حدود 20 درجه میباشد .
11 ))) پله های منتهی به پارکینگ نبایستی بیش از 0.17 ارتفاع داشته باشند . به یاد داشته باشیم که در هنگام حوادث بیشترین تعداد و حجم تردد در پله های منتهی به پارکینگ صورت میگیرد و لهذا بایستی بالاترین راحتی در بالا رفتن و پایین آمدن را برخوردار باشند . از طرفی پارکینگها بار انداز ساختمانها نیز محسوب میشوند و پله های آنها بایستی قابلیت حمل بار های سنگین و حجیم را داشته باشد
12 ))) در صورتی که پله های فرار یک ساختمان به پارکینگ ختم میشود ، بایستی امکان فرار و تخلیهء ساختمان در سناریو های مختلف از جمله ریزش ساختمان ، زلزله ، آتش سوزی ، سیل و . . . را در آنها بررسی و برای تک تک موارد ، سلامتی در خروج ساکنین از پارکینگ در شرایط مختلف تعریف و تضمین شده باشد .
13 ))) در ساختمانهای مسکونی نسل جدید و متداول در شهرها ( بساز و بفروشی ها ) مشگل آپارتمانهای واقع در بالای ورودی پارکینگ ها ، مشگل خاصی است . از آلوده گی های صوتی هنگام ورود و خروج خودروها تا لرزش های استارت صبحگاهی و صدای ناهنجار و آزار دهندهء نامیزانی موتور خودروها در ابتدای استارت و گرم شدن خودرو ، همگی باعث آزار روحی و جسمی ساکنین طبقهء بالای پارکینگ ها و ناسالم تلقی کردن شرایط زیستی در این نوع آپارتمانها شده است . به خانواده هایی که دارای افراد سالخورده ویا کودکان زیر 7 سال و یا خانم های باردار هستند ، توصیه میشود حتی الامکان از این گونه آپارتمانها استفاده ننمایند .
14 ))) پارکینگی که در حد اقل زمان ممکن خودروها بتوانند بعد از روشن شدن از پارکینگ خارج شوند بمراتب سلامت محور تر است . لذا موقعیت و تعداد خروجی پارکینگها بایستی با عمق و تعداد و ظرفیت پارکینگ متناسب بوده و ورودی و خروجی های پارکینگ انحصاری و کم نباشد .
15 ))) رمپ های تند و پیچ در پیچ در پارکینگها ضمن بالابردن خطر تصادف ، بدلیل افزایش دود ناشی از پرگاز بودن موتور خودرو ها و مشگلات تهویهء هوا ، بعنوان یک نقطهء منفی در سلامت پارکینگ ها محسوب میشوند . سالمترين رمپ در پاركينگها، رمپي است كه داراي شیبی نرم و طول و عرضی مناسب با امکان دید استاندارد و بويژه ارتباط كافي به هوای آزاد باشد .
16 ))) وجود یک سرویس دستشویی در پارکینگ هایی که بیش از 20 واحد باشند ، حتی اگر قانونی هم نباشد ، از نظر استانداردهای سلامتی و تعداد مترددین ، مورد نیاز بوده و سلامتی مراجعین را پوشش میدهد . به خصوص اماکنی که کودکان و سالمندان و افراد بیمار الزاما با خودرو به این پارکینگ ها وارد و یا از آن خارج میشوند .
17 ))) در پارکینگ هایی که پنجره و منفذی به اطراف ندارند ، درب پارکینگ کاملآ بسته خطر آفرین خواهد بود . بهترین درب پارکینگ دربی است که کمترین مزاحمت را برای تهویهء هوا ( خروج هوای کثیف و ورود هوای تمیز ) داشته باشد . ضمن آنکه میبایستی ایمنی درب نیز در این مقوله مد نظر باشد .
18 ))) ارتفاع سقف كاذب و نوع مصالح و میزان خطر ریزش انها در پارکینگ ها بسیار قابل بحث است . بایستی توجه نمود که خطرات ناشی از برخورد خودروها و بارهای حجیم آنها با سقف کاذب پارکینگ ها همواره وجود دارد . در این رابطه میبایستی از چگونگی عبور تآسیسات از بالای سقف کاذب و قدرت ایستادگی این سقف کاذب ها در مقابل حوادث موصوف ، اطمینان حاصل نمود . شاید به همین دلیل است که پارکینگ های بدون سقف کاذب را پارکینگ های ایمن تر و سالم تری مینامند .
19 ))) آلوده گی های ناشی از آزبست گرچه برای همگان مسلم است لیکن از آنجاییکه همچنان آزبست و فراورده های پشم شیشه ای به انحاء مختلف و بر خلاف قوانین مصوب در کشور ما کماکان استفاده میشود ، بایستی متذکر شد که آزبست در پارکینگ های مسقف به خصوص در طبقات زیرین بسیار خطرناک و سرطان زا است . متاسفانه پارکینگ ها محل عبور لوله های آزبستی تاسیساتی ، محل سقف های کاذب آزبستی ، انواع تاسيسات با پوشش عايق حرارتي (پشم شيشه) و یا انواع ورق های آزبستی (سقف كاذب يا اصلي) (ایرانیت های مسطح و مواج) هستند که برای سلامتی تنفسي بسیار مخاطره آمیز میباشند . همچنین پارکینگ های مسقف ایرانیتی (يك طبقه) هم شامل همین آلودگی های زیست محیطی میباشند .
20 ))) دیواره ها و کف پارکینگ ها بایستی قابل شستشو ، بدون امکان تجمع گرد و غبار ، با حداکثر اصطکاک در کف ها باشد . بهترین مصالح برای سطوح پارکینگ ها انواع اندود های سیمانی و سنگ میباشد . ضمنآ بایستی توجه شود که ریزش روغن خودروها بمرور زمان نبایستی موجب ایجاد خطر ليز خوردن يا اتش سوزي و نيز خرابی در مصالح کف گردد . به همین دلیل شاید بهترین کف سازی پارکینگ ها ی کوچک ، موراییک و پارکینگ های بزرگ بتن است . و برای دیوارها هم استفاده از مصالحی نظیر سنگ و سرامیک توصیه میشود .
21 ))) کابل کشی برق پارکینگ ها از سقف و دیوارها بایستی به گونه ای باشد که موجب خطر تصادف با بارهای حجیم نباشد . همچنین محل نصب تابلوهای برق در شرایط بحرانی بایستی براي يك سناریوي اتش سوزي يا ريزش ، منطقی و قابل اعتماد بوده و وتضمین کنندهء ایمنی و سلامتی ساکنین باشد .
22 ))) فضای پارکینگ ها بایستی با نور طبیعی و یا نورمصنوعی، روشن و حداقل شرایط استفاده در شب و روز را داشته باشد. فراهم کردن روشنایی کل راهرو های پارکینگ ها و نیز روشنایی بالای سر هر خودرو برای رفع احتیاجات سرنشینان آن ضروری است . خطرات ناشی از تاریکی راهروها و فضای پارکینگ ، هم در مواقع عادي و هم در مواقع بحراني و خروج اضطراري کاملآ قابل تصور عموم است .
23 ))) پارکینگ ها بایستی امکان تمیزکردن و شستشو و نظافت را داشته و پیش بینی های لازم براي دسترسي به آب و فاضلاب در آنها شده باشد . همچنین در صورت ورود نزولات جوی به پارکینگ و حوادث ناشی از ترکیدگی لوله ها ، امکان جمع آوری فاضلاب در آنها منظور شده باشد .
24 ))) محل قرار گرفتن چاه فاضلاب و نيز دهنه هاي شبکه جمع آوری فاضلاب کف پارکینگ ها ، برای خطرات ناشی از ریزش بدنه چاه و يا منهول جمع اوري فاضلاب و فرو رفتن خودرو يا اجسام دیگر در آنها ، بایستی از ابتداي احداث بررسی وسلامتی و ایمنی شان مورد تآیید قرار گرفته شده باشد . بهتر است ساکنین ساختمانهاي خدماتي و يا منازل از سازندگان و پیمانکاران ساختمان ، تآییدات لازم همراه با اخذ كروكي و نقشه را ، برای اطمینان از استحكام سطح پوششي محل دهنه چاهها ، در صورت وقوع چنین حوادثی اخذ كرده باشند .
25 ))) بوی فاضلاب و گاز فاضلاب در پارکینگ های زیر سطحی ، مشكل بزرگ ساختمانهای مسکونی است . این مشكل به دلیل عدم وجود یک ونت استاندارد در ساختمانهایی که به شبکهء فاضلاب شهری وصل نیستند ، وجود دارد . در بعضی مواقع این مشكل ضمن تهدید سلامتی ساکنین و انتشار انواع آلودگی های هوا ، موجب خطرات انفجار و آتش سوزی نیز خواهد شد که لازم است در صورت وجود بوهای غلیظ و بعضآ تحریک کننده ، مشاورهء لازم با کارشناسان آتش نشانی محل بعمل آید .
26 ))) وجود سیستم اعلام و نيز اطفاي حریق در پارکینگ های بزرگ اجباری است . در پارکینگ های کوچک هم وجود حداقل 3 دستگاه کپسول خاموش کنندهء آتش ، مناسب و آماده بکار ضروری و عقلانی است . پیشنهاد میشود برای پارکینگهای با ظرفیت 8 واحد به بالا در تمامی ورودی ها و خروجی های طبقه ، کپسول های آتشنشانی مناسب بعلاوهء بیل و کلنگ امدادی تعبیه شود .
27 ))) از جمله خطراتی که پارکینگهای کوچکتر از 30 واحد را تهدید مینماید ، خطر نفوذ گازهای موتورخانهء ساختمان و یا موتورخانه و لوازم گرمایشی ساختمانهای مجاور به درز انقطاع و یا دیوار های پارکینگ است . به محض احساس هر نوع سوزش در چشم و یا احساس سردرد ، در تمامی طبقات یک ساختمان به خصوص راه پله ها و بالاخص راه پله هاي منتهي به طبقات زيرين ، حتمآ با مآمورین آتش نشانی محل مشورت نمایید .
28 ))) علایم ترافیکی فقط مخصوص پارکینگ های بزرگ نیست . حتی پارکینگ های کوچک هم برای افراد میهمان مخاطره آمیز هستند .ابعاد ستونها ، حد ارتفاع سقف ، حد راهرو ها ، مسیر ورود و خروج اتومبیلها ، از جمله مواردی هستند که برای دیده شدن در شب و روز بایستی کاملآ مشخص باشند . این علایم شبرنگی با رنگهای متضاد محیط میبایست به گونه ای در موقعیت ها نصب شوند که راننده بتواند در حداقل زمان ممکن ، آنرا تشخیص و درک و وسیله نقليه را به نحو صحیح کنترل نماید .
29 ))) منظرهء پارکینگ از بیرون بایستی ضمن انتقال حس مثبت در رعایت نظم و نظافت به بیننده خارج از ساختمان ، وجود یک فضای غیر ترسناک و شفاف را به ميمانان ساختمان بشارت دهد . یک ورودی بزرگ و منظم ، با نور و نظافت كافي و نيز سيستم كنترلي متناسب ، بیشترین نقش آفرینی را در ايجاد چنين زمينه فكري خواهد داشت .
30 ))) به خاطر داشته باشید كه انواع مظاهر معماری قدیمی به هر شکل و میزان ، یادآور آرامش گذشته ها و تسکین دهندهء استرس های شلوغی شهر نشینی میباشد . استفاده کردن از ظواهر و المان های معماری قدیمی ، حتی به صورت مجازی نیز ، میتواند شادابی را در پارکینگ هاي شهرها فراهم اورد . اين نوع معماري در ساختمانهای مسکونی ، بستری برای تعاملات انسانی و گسترش روابط اجتماعی است . یک مدیریت علمی و عاطفی در مجتمع های مسکونی ، با استفاده از چنين تمهيداتي ، قادر است پارکینگ ها را به فضایی برای آرامش و رفاه ساکنین ساختمان تبدیل نماید .
-----------------------
مطالب ما را دنبال كنيد
كانال تلگرامي ساختمانهاي سلامت محور
https://telegram.me/healthybuilding
------------------------
پایان
------------------------
این مطلب برای اولین بار در سال 1387 توسط مهندس ارذلانی برای هفته نامه سلامت تالیف و درفضای مجازی منتشر شده است.
در ارشیو سایت بیمارستانسازی نیز مطلب مذکور با تصحیحات و اضافات جدید . از بهمن ماه 1387 در لینک شاخصهای یک پارکینگ سلامت محور http://www.hospital-ir.com/articledetails/2040 ثبت میباشد .
در حال حاضر ، نوشته بالا بعد از حدود شش سال ، توسط نویسنده ، به شرح بالا ، ویرایش و به روزرسانی شده است.
---------------------