گزارشي از اولين بيمارستان «عمومي» كاملا زنانه در تهران
«بزرگ‌ترين مسئوليت نظام بهداشت و درمان اين است كه به حقوق بيماران در مراكز درماني توجه كنيم. يكي از اين حقوق احترام گذاشتن به باور بيماران است، هر كس با هر باوري كه دارد بايد امكان گرفتن خدمت داشته باشد. اين موضوع در دستور كار دانشگاه‌هاي علوم پزشكي است كه در اجلاس روساي دانشگاه‌هاي علوم پزشكي نيز مورد تأكيد واقع شده است.
بر همين اساس به همه دانشگاه‌ها ابلاغ شده كه با وجود كمبودهاي موجود بايد شخصيت و كرامت بيماران حفظ شود.»
اواخر ارديبهشت‌ماه امسال بود كه دكتر كامران باقري لنكراني، وزير بهداشت، ضمن بيان اين جملات، از طرح جداسازي كادر درماني و بيماران براساس طرح انطباق جنسيتي در بيمارستان‌هاي كشور خبر داد. با اين‌حال، اواسط آبان‌ماه سال‌جاري بود كه اعلام شد تنها بيمارستان تخصصي زنان به‌عنوان نخستين بيمارستان عمومي بانوان افتتاح مي‌شود.
بيمارستان مهديه در حوالي ميدان شوش تهران، در ابتدا ملك موقوفه‌اي بود با وسعت 29هزار متر و با هدف درمان بيماري‌هاي زنان. تا همين اواخر هم اين بيمارستان، تنها بيمارستان تخصصي زنان بود كه حتي دانشجوي پزشكي مرد هم در آن حضور نداشت؛ اما اكنون، بنا به پيشنهاد رئيس دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، علاوه بر اينكه تمام تخصص‌هاي ديگر هم علاوه بر متخصصان زنان و نازايي، در اين بيمارستان جذب شده‌اند و تمام پرسنل درماني و خدماتي اين بيمارستان از جمله پرستار، مددكار، روان شناس، خدمه و حتي كادر پزشكي اورژانس – البته به جز نيروهاي پشتيباني مانند حراست- را زنان تشكيل مي‌دهند تا اولين گام براي تأسيس اولين بيمارستان «عمومي كاملا زنانه» تهران برداشته شود.
اگرچه تاكنون بيش از يك ميليارد تومان براي بازسازي و آماده‌سازي اين بيمارستان هزينه شده است اما هنوز امكانات بيمارستان به حدي نرسيده كه بتوان آن‌را رسما يك بيمارستان «جنرال» يا عمومي كه همه بخش‌هاي تخصصي را داشته‌باشد، ناميد.
بيمارستان مهديه در حال حاضر داراي تخصص‌هاي مختلف زنان و زايمان، قلب، غدد، گوارش، گوش و حلق و بيني، اعصاب، ارتوپدي و انواع خدمات تخصصي جراحي مانند جراحي عمومي و جراحي پلاستيك است. علاوه بر اين با توجه به اين كه در حال حاضر برنامه مدون و مركزي در جهت پاسخگويي و رفع مشكلات زناني كه مورد خشونت جامعه و خانواده قرار مي‌گيرند، وجود ندارد، مركز مشاوره و آسيب‌شناسي رفتاري زنان با گرايش «خشونت‌هاي خانوادگي» هم در اين بيمارستان شروع به فعاليت مي‌كند.
مشكلات قديمي
اما براي اين بيمارستان 124 تختي كه مثل تمام بيمارستان‌هاي آموزشي ديگر هنوز هم با مشكلات طرح خودگرداني دست‌وپنجه نرم مي‌كند، تبديل به احسن شدن كار آساني نيست.
در حالي كه حاصل طرح خودگرداني بيمارستان‌ها اخذ پول بيشتر از مردم و در نتيجه مشكلات بيشتر اقشار کم‌درآمد بوده و هست، دكتر مهرداد ايزدي، رئيس بيمارستان مهديه در ارتباط با مشكلات اين بيمارستان كه شايد با اجراي طرح انطباق، بيشتر خودش را نشان دهد، اين‌طور مي‌گويد: الان بيمارستان‌هاي آموزشي و دانشگاهي مشمول طرح خودگردان هستند؛ يعني از محل درآمد خودشان اداره مي‌شوند و دولت فقط حقوق پرسنل رسمي را پرداخت مي‌كند چون ساير هزينه‌هاي پرسنل به عهده خود بيمارستان است.
البته در حال حاضر بيمارستان مهديه 3نوع استخدام رسمي، طرحي و شركتي دارد. نيروهاي رسمي تحت نظر دولت بوده و نيروهاي طرحي كه عموما پرستاران هستند هم تعدادشان محدود است، اما در شرايطي كه حتي مسئولان نظام بهداشت و درمان از نبودن يك تعرفه واقعي براي هزينه‌هاي درماني گله‌مند هستند و سرانه درمان را واقعي نمي‌دانند، شايد تأمين‌كردن تمام هزينه‌ها از طريق بيماران مراجعه‌كننده به بيمارستان بعيد به‌نظر برسد.
دكتر ايزدي در اين‌باره معتقد است: با وجود طرح خودگردان وقتي ما به فكر جنرال كردن يك بيمارستان مي‌افتيم، بايد فكر مخارجش هم باشيم چون ما مطمئن نيستيم كه در ابتداي كار مي‌توانيم به اندازه كافي بيمار زن جذب كنيم.
وي در ادامه مي‌گويد: از آنجا كه بيمارستان مهديه در منطقه جنوبي تهران واقع شده است حتي ما مطمئن نيستيم بتوانيم متخصصاني كه گرفتيم را راضي كنيم تا به چنين منطقه محرومي بيايند و مسلما وقتي ما نتوانيم توقعات متخصصان را- كه اكثرا تيپ جوان هستند- جلب كنيم، مسلما اينجا نخواهندماند و طرح معلق مي‌ماند، پس بايد رديفي از بودجه براي چنين بيمارستاني قائل شوند تا بتوانيم نيروهايمان را نگه داريم.
البته به گفته دكتر ايزدي، از طرف دانشگاه به اين بيمارستان كمك‌هايي شده، از قبيل فرستادن پرسنل رسمي كه مخارجشان به عهده دولت است و بلافاصله اضافه مي‌كند: به علت اينكه بيشتر اقشار محروم به اين بيمارستان مراجعه مي‌كنند و از آنجا كه بيمارستان‌هاي خودگردان بايد با اخذ پول از بيمار هزينه‌هاي خود را تأمين كنند، وقتي بيشتر مراجعان با در دست گرفتن دفترچه بيمه و با شرايط بد اقتصادي مراجعه مي‌كنند، بيمارستان مسلما نمي‌تواند فقط به پولي كه از بيماران مي‌گيرد دل ببندد.
با اين‌حال، سؤال اين جاست كه در اين شرايط، طرح انطباق و زنانه-مردانه‌كردن بيمارستان‌ها چقدر مي‌تواند تحقق پيدا كند؟ رئيس بيمارستان مهديه در اين باره مي‌گويد: اگر ما در آغاز كمك شويم و مردمي كه اين بيمارستان را مي‌شناسند و طالب آن هستند، مراجعه كنند، شايد بتوانيم گليم خودمان را از آب بيرون بكشيم، ولي در ابتدا اين كار خيلي سخت است چون با درآمدي كه داريم به سختي مي‌توانيم كادر بيمارستان را راضي نگه داريم.
اول آموزش، بعد درمان
دكتر ايزدي مي‌گويد: به همه اين مشكلات، مسائل مربوط به آموزش را هم بايد اضافه كرد. بيمارستان مهديه از جمله بيمارستان‌هاي آموزشي است كه بيماران آن، با وجود راضي بودن از پرسنل زن در بيمارستان، از خدمات ناكافي علاوه بر معاينات مكرر انترن‌ها ناراضي هستند.
يكي از اين بيماران مي‌گويد: از اين كه پرسنل اين بيمارستان زن هستند احساس آرامش بيشتري مي‌كنيم ولي از آنجا كه اين بيمارستان آموزشي است، به غيراز متخصصان، انترن‌ها و دانشجويان مدام ما را مورد معاينه قرار مي‌دهند و اين براي ما آزار‌دهنده است. او مي‌گويد: ما حتي حق اعتراض هم نداريم، چون درصورت اعتراض به ما مي‌گويند اول آموزش بعدا درمان.
يكي ديگر از اين بيماران كه از خدمات‌دهي اين بيمارستان ناراضي است، مي‌گويد: در شبانه‌روز فقط يك خدمه براي نظافت تخت و كارهاي ديگر مي‌آيد به‌طوري كه ما كار خدمه را هم بايد انجام دهيم.
به عقيده او، تنها حسن اين بيمارستان فقط در داشتن پرسنل زن است وگرنه مشكلات اساسي ديگري دارد كه اصلا به آن توجه نمي‌شود و حتي اكثر تخت‌هاي اين بيمارستان شكسته هستند.
دكتر ايزدي هم با بيان اينكه وجود انترن‌ها در بيمارستان، همچنين جوان بودن متخصصان شاغل در اين مركز براي بيماران نارضايتي به همراه دارد، به تصورات غلط درباره پزشكان زن اشاره مي‌كند و مي‌گويد: پزشكان زن شايد از نظر مردم مشغله‌هاي زياد فكري داشته باشند به‌طوري كه نتوانند از پس كارهاي سخت پزشكي بر‌آيند ولي اعتقاد ما اين نيست و معتقديم كه پزشكان زن نيز مي‌توانند همانند متخصصان مرد از پس خدمات پزشكي بر‌آيند و از نظر قضاوت چيزي كه ما مي‌بينيم اين است كه هيچ كمبودي در اين زمينه وجود ندارد.
بيماران مراجعه‌كننده به بيمارستان مهديه، از خدمات‌دهي توسط پرسنل زن احساس رضايت مي‌كنند و حتي خيلي از آنها خواستار حمل و جابه‌جايي توسط پرسنل زن هستند، اما با اين وجود مشكل به‌نظر مي‌آيد كه يك خدمه زن بتواند از عهده جابه‌جا كردن بيمار بر‌آيد. با اين اوصاف، دكتر ايزدي مي‌گويد: ما براي خدمات پرستاري از قبيل حمل كردن بيمار به‌دنبال تجهيز كردن برانكارد‌هايي هستيم كه حمل بيمار با آن راحت باشد و فشار از روي پرسنل برداشته شود.
اورژانس فقط زنانه نيست
با وجود اين كه بيمارستان مهديه، يك بيمارستان جنرال زنان است، آيا اگر يك بيمار اورژانسي بدحال به آن مراجعه كند، او را پذيرش نمي‌كنند؟ رئيس بيمارستان به اين سؤال اين‌طور پاسخ مي‌دهد: از نظر پذيرش بيماران اورژانسي مرد هيچ‌گونه محدوديتي در آن وجود ندارد. دكتر ايزدي با بيان اين مطلب ادامه مي‌دهد: با توجه به اين كه اورژانس بيمارستان مهديه مربوط به زنان است ولي ما سعي كرده‌ايم اورژانس عمومي را نيز فعال كرده و بيماران تصادفي را نيز پذيرش كنيم، به‌طوري كه اقدامات اوليه و لازم را روي بيمار انجام مي‌دهيم و اگر بيمار قابليت جابه‌جايي داشت برايش از بيمارستان‌هاي ديگر پذيرش مي‌گيريم.
طبق برآوردهاي به عمل آمده بيش از 90 درصد مردم پس از مراجعه به بيمارستان مهديه احساس رضايت مي‌كنند كه به گفته رئيس بيمارستان اين نشان‌دهنده ميزان رسيدگي و توجه پرسنل به بيماران است. البته وي ادامه مي‌دهد: بيش از 50 درصد بهبودي بيمار به اخلاق پرستاران بستگي دارد، بنابراين بايد اين فرهنگ را در بيمارستان رواج دهيم كه با بيماران برخورد خوبي داشته باشيم چون يكي از علت‌هاي موفقيت در بيمارستان رفتار درست با بيمار است.
بيمارستان مهديه در دنيا هم نمونه‌هايي دارد. در نقاط مختلف دنيا بيمارستان‌‌هايي مخصوص زنان وجود دارد، اما آيا طرح انطباق بايد صددرصد اجرا شود و همه بيمارستان‌ها يا بخش‌ها بايد زنانه يا مردانه باشند؟دكتر ايزدي ضمن بيان اين كه اصلا لزومي به اجراي گسترده اين طرح نيست، چون قداست پزشكي در نهاد تك‌تك پزشكان است، مي‌گويد: اما بالاخره در شهري به اين گستردگي شايد گروهي از زنان وجود داشته باشند كه فقط براي مراجعه به پزشك زن آمادگي داشته باشند و هدف ما هم احترام گذاشتن به همين قشر هر چند محدود است.
به گفته وي، اگر دولت بتواند در هر استاني يك بيمارستان با اين طرح راه‌اندازي كند، كافي‌است چون با اين تعرفه‌هاي غير‌استاندارد و طرح خودگردان نمي‌توان بيمارستان‌ها را به سوي طرح انطباقي هدايت كرد.
منبع : همشهری آنلاین (گزارشگر خانم سمیه شرافتی)