متن کامل آئين‌نامه ساماندهي پوشش فراگير خدمات فوريتهاي پزشكي پيش بيمارستاني كشور به شرح زير است:
ماده1ـ در اين آيين‌نامه اصطلاحات زير در معاني مشروح مربوط به كار مي‌روند:
الف ـ خدمات فوريتهاي پزشكي پيش بيمارستاني: به مجموعه خدمات و مهارتهاي فوري پزشكي اورژانسي كه در مواقع اضطراري مانند تصادف، بيماري حاد، پديده‌هاي طبيعي يا ساخته دست بشر در قالب نظام شبكه فوريتهاي پزشكي كشور قبل از رسيدن بيمار يا مصدوم حادثه‌ديده به بيمارستان ارائه ميشود، اطلاق ميشود.
ب ـ آمبولانس: مورد استفاده در پايگاهها دو نوع است:
1ـ آمبولانس تيپ B: آمبولانسي كه به منظور انتقال و يا درمانهاي اوليه و پايش بيماران، طراحي و تجهيز شده است، اين آمبولانس داراي تجهيزات چهارگانه اصلي شامل كپسول اكسيژن، برانكارد، كيف احيا و ساكشن است.
2ـ آمبولانس تيپ C : آمبولانسي كه به منظور انتقال بيمار و درمانهاي پيشرفته طراحي و تجهيز شده است. آمبولانس تيپ (C) علاوه بر تجهيزات آمبولانس تيپ (B) مجهز به (DC) شوك نيز مي‌باشد.
ج ـ شبكه فوريتهاي پزشكي پيش بيمارستاني: شامل مركز ارتباطات يا مركز پيام، پايگاههاي شهري، جاده‌اي ـ موقت، هوايي، ريلي و دريايي ـ ساحلي و موقت خواهد بود.
1 ـ مركز ارتباطات و فرماندهي عمليات: مركز ارتباطات و فرماندهي عمليات، واحد اطلاع رساني و فراخوان اورژانس (115) و هماهنگ‌كننده پايگاههاي اورژانس است كه موظف است پس از تماس افراد نيازمند، اقدام مقتضي را با هماهنگي واحدهاي ذي‌ربط به عمل آورد. واحدهاي ارتباطات در مراكز استان‌ها، شهرهاي داراي دانشگاه يا دانشكده علوم پزشكي و خدمات بهداشتي، درماني و شهرهاي با جمعيت بيش از (250) هزار نفر به صورت مستقل در يك مكان مناسب قرار مي‌گيرد.
2 ـ مركز پيام: در شهرستان‌هايي كه فاقد شرايط لازم براي ايجاد مركز ارتباطات و فرماندهي عمليات هستند و جمعيت آنها كمتر از (250) هزار نفر است مركز پيام ايجاد شده و به عنوان واحد اطلاع‌رساني وظيفه هماهنگي و فراخوان اورژانس (115) را به عهده دارد و در شرايط بحراني با مركز ارتباطات همكاري لازم را انجام خواهد داد.
تبصره 1ـ فاصله دو شهر براي راه‌اندازي مركز پيام نبايد كمتر از (40) كيلومتر باشد.
تبصره 2ـ مركز پيام در يكي از پايگاههاي اورژانس موجود ايجاد شده و استفاده از پرسنل همان پايگاه براي انجام امور محوله در اولويت است.
3ـ پايگاه امداد شهري: اين پايگاه در مراكز شهرستان‌ها، شهرهاي داراي دانشگاه يا دانشكده علوم پزشكي و خدمات بهداشتي، درماني و شهرهاي با جمعيت بيش از (50) هزار نفر ايجاد ميشود. پايگاه امداد شهري با مركز پيام و مركز ارتباطات و فرماندهي عمليات در ارتباط بوده و داراي دو دستگاه آمبولانس مي‌باشد.
تبصره 1ـ در شهرهاي با جمعيت بيش از (50) هزار نفر به ازاي هر (60) هزار نفر جمعيت مازاد بر تعداد پايه (50 هزار نفر) يك پايگاه به همراه دو آمبولانس فعال اضافه مي‌گردد.
تبصره 2ـ به منظور تسريع در ارايه خدمات فوريتهاي پزشكي، كاهش زمان رسيدن به صحنه حادثه و غلبه بر ترافيكهاي سنگين شهري در كلان شهرها (شامل: تهران، تبريز، شيراز، مشهد، اصفهان، اهواز، قم، كرج) بايستي هر پايگاه شهري مجهز به حداقل يك دستگاه موتورسيكلت اورژانس شود كه به ازاي هر دستگاه موتورسيكلت (4) نفر كاردان يا كارشناس مربوط تعريف مي‌گردد. ساير شهرها بنا بر ضرورت در اولويت‌هاي بعدي قرار مي‌گيرد.
4ـ پايگاه امداد جاده‌اي: پايگاه جاده‌اي در جاده‌ها و در مبادي شهرهاي با جمعيت كمتر از (50) هزار نفر با فاصله حداكثر (40) كيلومتر و با در نظر گرفتن حداكثر زمان رسيدن به محل حادثه (15) دقيقه ايجاد ميشود. هر پايگاه جاده‌اي داراي يك دستگاه آمبولانس فعال بوده و با مركز ارتباطات و فرماندهي عمليات و يا مركز پيام در ارتباط مي‌باشد.
تبصره ـ آمبولانس مورد استفاده در پايگاههاي شهري و جاده‌اي بايستي داراي شرايط آمبولانس تيپ (B) بوده و به ازاي هر سه پايگاه يك آمبولانس پشتيبان در نظر گرفته ميشود.
5 ـ پايگاه امداد فوريتهاي پزشكي موقت : پايگاههايي كه در ايام ويژه به منظور آمادگي و توان عملياتي بيشتر در مكانهايي كه افزايش جمعيت و يا تردد بيش از حد معمول دارند، راه‌اندازي مي‌شوند.
6 ـ پايگاه امداد هوايي: پايگاه هوايي در مسيرهاي صعب‌العبور، محورهاي حادثه‌خيز، محورهايي كه ميزان تردد در آنها بالا باشد و نيز در مناطقي كه دسترسي زميني به محل امكانپذير نباشد با درنظر گرفتن امكان استفاده از بالگرد در طول روز استقرار مي‌يابد.
7 ـ پايگاه امداد دريايي ـ ساحلي: امداد ساحلي و دريايي به دو روش امداد دريايي و امداد ساحلي انجام ميشود.
1 ـ 7 ـ امداد دريايي: پايگاههايي كه بيماران و مصدومين جزاير جنوب كشور را به مراكز درماني انتقال مي‌دهد.
2 ـ 7 ـ امداد ساحلي: در خط ساحلي استانهاي شمالي كشور در نقاط طرح سالم‌سازي دريا به صورت فصلي و با استفاده از نيروي انساني موجود در طرح يادشده، استقرار مي‌يابد.
8 ـ پايگاه امداد ريلي: پايگاه ريلي در مسير راه آهن سراسر كشور كه دسترسي جاده‌اي به آن امكانپذير نمي‌باشد و با در نظر گرفتن شرايط استقرار پايگاه جاده‌اي استقرار مي‌يابد.
ماده2ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي موظف است اجراي طرح پوشش فراگير نظام فوريتهاي پزشكي پيش بيمارستاني را به گونه‌اي راهبري و ساماندهي نمايد كه تا پايان برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران ـ مصوب 1383 ـ زمان رسيدن بر بالين بيمار در شهرها در هشتاد درصد (80%) موارد كمتر از (8) دقيقه و در جاده‌ها در هشتاد درصد (80%) موارد كمتر از (15) دقيقه باشد.
ماده3ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي مكلف است دستورالعمل‌هاي لازم مربوط به چگونگي ارايه خدمات فوريتهاي پزشكي پيش بيمارستاني را حداكثر تا سه ماه پس از تصويب آيين نامه تهيه و ابلاغ نمايد.
ماده4ـ در اجـراي مـاده (88) قـانـون تنظيم بخشـي از مقـررات مالي دولت ـ مصوب 1380ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي مكلف است در راه‌اندازي پايگاههاي شهري و جاده‌اي، استفاده از خدمات بخش غيردولتي را در اولويت قرار دهد، به نحوي كه حداقل پنجاه درصد (50%) پايگاهها تا پايان برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران ـ مصوب 1383 ـ از طريق واگذاري به بخش غيردولتي اداره گردد.
تبصره ـ با توجه به حساسيت مركز ارتباطات (Dispatch) و مركز پيام، واگذاري فعاليت‌هاي واحد يادشده به بخش خصوصي ممنوع مي‌باشد.
ماده 5 ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي مكلف است در مناطقي كه پايگاه امداد و نجات هلال احمر جمهوري اسلامي ايران حائز شرايط مربوط باشند در چارچوب عقد قرارداد براساس طرح پوشش فراگير كشور، در پايگاههاي موجود نسبت به ارايه خدمات اقدام نمايد.
ماده 6 ـ ارايه خدمات اورژانس پيش بيمارستاني به صورت رايگان خواهد بود.
ماده 7 ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي مكلف است نسبت به تهيه طرح تفصيلي پوشش فراگير فوريتهاي پزشكي كشور براساس اين آيين‌نامه اقدام و ظرف مدت سه ماه پس از تصويب اين آيين‌نامه به دانشگاههاي علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني كشور و ساير مراجع مربوط ابلاغ نمايد.
ماده 8 ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي مكلف است با استقرار پايگاههاي اورژانس در مراكز بهداشتي درماني روستايي كه با پايگاه اورژانس پيش بيمارستاني حداقل (40) كيلومتر فاصله دارند و در مسير راههاي اصلي كشور قرار ندارند، به روستاييان و عشاير كل كشور خدمات فوريتهاي پزشكي ارايه نمايد. ضوابط و شرايط امداد روستايي، عشايري طي دستورالعملي، توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي با هماهنگي معاونت برنامه‌ريزي و نظارت راهبردي رييس جمهور اعلام خواهد شد.
ماده 9 ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي موظف است با توجه به تغيير در تقسيمات كشوري و احداث جاده‌هاي اصلي جديد هرسال نسبت به بازنگري در طرح پوشش فراگير نظام فوريتهاي پزشكي در چارچوب موارد يادشده اقدام نمايد اين تغييرات پس از تأييد معاونت برنامه‌ريزي و نظارت راهبردي رييس جمهور با رعايت قوانين و مقررات مربوط قابل اجرا مي‌باشد.
ماده 10 ـ در راستاي امدادرساني فوريتهاي پزشكي به مصدومان ناشي از حوادث اعم از شهري، جاده‌اي و غيرمترقبه، وزارتخانه‌هاي كشور، راه و ترابري، ارتباطات و فناوري اطلاعات، نيرو، دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح و همچنين نيروهاي نظامي (پس از اخذ مجوز كلي فرماندهي كل قوا) و غيرنظامي و ساير سازمانهاي دولتي و غيردولتي و مؤسسات تابعه، مكلف به همكاري لازم با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي مي‌باشند.
تبصره ـ مصاديق و نحوه همكاري دستگاههاي يادشده در قالب تفاهم‌نامه بين وزارت بهداشت و هريك از دستگاهها، تعيين خواهد شد.
ماده11ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي مكلف است جهت ارتقاء سطح علمي و مهارتهاي پرسنل فوريتهاي پزشكي، دوره‌هاي آموزشي لازم را از طريق دانشكده‌ها و دانشگاه علوم پزشكي در دستور كار خود قرار دهد.
تبصره ـ وزارت بهداشت براي اعتلاي سطح آگاهيهاي مردم در مورد فوريتهاي پزشكي برنامه‌هاي آموزشي عمومي را از طريق صدا و سيما و يا ساير دستگاههاي مربوط و يا رسانه‌هاي جمعي ديگر ارايه خواهد نمود.
ماده12 ـ پايگاهها و مراكز ارايه‌دهنده خدمات فوريتهاي پيش بيمارستاني مكلفند از آمبولانس صرفاً جهت انتقال بيماران و مصدومين به مراكز درماني استفاده نمايند.
ماده13ـ استانداردها و ضوابط مربوط به تعداد افراد شاغل در مراكز ارتباطات، پيام، پايگاههاي شهري، جاده‌اي، ريلي، هوايي، دريايي، ساحلي و موتوري طي دستورالعملي، توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي با هماهنگي معاونت برنامه‌ريزي و نظارت راهبردي رييس جمهور اعلام خواهد شد، تا زمان اعلام دستورالعمل مذكور استانداردها و ضوابط مندرج در آيين‌نامه اجرايي بند (الف) ماده (193) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران ـ مصوب 1379 ـ قابل اجرا مي‌باشد.
ماده14ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي مكلف است به منظور تكميل طرح پوشش فراگير فوريتهاي پزشكي كشور نسبت به ارايه طرح ساماندهي اورژانس بيمارستاني متناسب با طرح ساماندهي اورژانس پيش بيمارستاني كشور به مراجع ذي‌ربط در برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران ـ مصوب 1383 ـ اقدام لازم بعمل آورد.
ماده 15 ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي موظف است:
الف ـ به منظور انتقال مصدومين نيازمند به خدمات فوريتهاي پزشكي در شرايط بحراني و همچنين انتقال بيماران و مصدومين از مراكز با امكانات محدود به مراكز تخصصي پزشكي پنج درصد (5%) كليه آمبولانسها اعم از آمبولانسهاي فعال و آمبولانسهاي پشتيباني اورژانس 115 دانشگاهها و دانشكده‌هاي علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني را به عنوان واحد مراقبتهاي ويژه سيار يا (MICU ) اختصاص دهد.
تبصره ـ آمبولانس مورد استفاده واحد مراقبتهاي ويژه بايستي داراي شرايط آمبولانس تيپ (C) و يا تيپ (B) با تجهيزات آمبولانس تيپ (C) براساس كتابچه استاندارد خودروي ملي شماره (4374) و مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران باشد.
ب ـ با توجه به وجود مناطق كوهستاني، سردسير و صعب العبور در كشور، ده درصد (10%) كل آمبولانسهاي پيش‌بيني شده تا پايان برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران ـ مصوب 1383 ـ را از نوع كمك دار (WD4) اختصاص دهد.
ج ـ به منظور ارايه خدمات فوريتهاي پزشكي در حوادث دسته جمعي و حوادث غيرمترقبه و لزوم انتقال سريعتر بيماران، به ازاي هر يك ميليون نفر جمعيت يك اتوبوس آمبولانس اختصاص دهد.
ماده 16ـ سازمانهاي راهداري و حمل و نقل جاده‌اي، بنادر و كشتيراني و شركت راه آهن جمهوري اسلامي ايران در تأمين مكان فيزيكي مناسب جهت استقرار پايگاههاي اورژانس جاده‌اي، دريايي و ريلي، همكاري لازم را به عمل خواهند آورد.
ماده 17ـ وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات مكلف است:
الف ـ كليه جاده‌هاي اصلي و كليه نقاط حادثه‌خيز جاده‌اي را تا پايان برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران ـ مصوب 1383 ـ و كليه جاده‌هاي فرعي را تا پايان برنامه پنجم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران زير پوشش تلفن همراه قرار دهد.
ب ـ ارتباطات راديويي اورژانس كشور را تأمين نمايد.
ج ـ زيرساختهاي ارتباطي اورژانس كشور را تأمين نمايد.
ماده 18ـ وزارت كشور، شهرداريها و نيروي انتظامي با هماهنگي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي همكاري لازم جهت تأمين فضاي فيزيكي مناسب و امكانات زيستي را جهت استقرار پايگاه اورژانس شهري و جاده‌اي فراهم آورند.
تبصره ـ پايگاههاي شهري، جاده‌اي و روستايي حتي‌الامكان در بيمارستانها، مراكز بهداشتي درماني و همچنين مراكز آتش‌نشاني، كلانتري‌ها و مراكز راهنمايي و رانندگي راه‌اندازي شوند.
ماده19ـ به منظور ارايه خدمات اورژانس از طريق بالگرد، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، مكلف است با هماهنگي نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران و وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح نسبت به تنظيم توافقنامه جهت استفاده از امكانات آن نيروها در شرايط عادي و بحران اقدام نمايد.
ماده20ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي مكلف است:
كليه برنامه‌هاي مندرج در طرح پوشش فراگير كشور را همه ساله براساس شاخص‌هاي ذيل و در راستاي اهداف كمي برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران ـ مصوب 1383 ـ پايش نموده و نتايج آن را به مراجع مربوط نظارتي ارايه نمايد.
الف ـ درصد پوشش خدمات پيش بيمارستاني در حوادث ترافيكي
ب ـ درصد افزايش مأموريتهاي اورژانس
پ ـ ميانگين زمان رسيدن آمبولانس بر بالين بيمار
ت ـ درصد راه‌اندازي پايگاه براساس تقسيم‌بندي سنواتي در قالب پوشش فراگير
ث ـ درصد رضايت‌مندي خدمات گيرندگان
ج ـ ميزان ارتقاء آموزشي حين خدمت و بدو خدمت پرسنل
ماده21ـ به منظور افزايش بهره وري و تسريع در ارايه خدمات فوريتهاي پزشكي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي مكلف است ظرف مدت شش ماه پس از ابلاغ اين آيين‌نامه ساختار ارايه خدمات موجود را بازبيني نموده و پيشنهاد ساختار يكپارچه فوريتهاي پزشكي را به هيئت وزيران ارايه دهد.
ماده22ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي موظف است با هماهنگي معاونت برنامه‌ريزي و نظارت راهبردي رييس جمهور ظرف مدت شش ماه طرح چگونگي استفاده از صنعت بيمه در ارايه خدمات فوريتهاي پزشكي را جهت تصويب، به هيئت وزيران ارايه نمايد.
ماده23ـ اعتبارات مورد نياز براي اجراي اين تصويب‌نامه توسط معاونت برنامه‌ريزي و نظارت راهبردي رييس جمهور همه ساله در بودجه سنواتي پيشنهاد خواهد شد.
منبع : فارس