طرح ايمني بيمار در بيمارستانهاي كشور اجرا مي‌شود
طرح ايمني بيمار باهدف كاهش خطاهاي پزشكي و كنترل عفونت‌هاي بيمارستاني به‌صورت آزمايشي در 10 بيمارستان كشور اجرا مي‌شود.
دكتر محمد سادات كچويي، رئيس اداره نظارت بر درمان و ارزشيابي مراكز درماني وزارت بهداشت با اعلام اين مطلب افزود: در اجلاس اخير منطقه مديترانه شرقي سازمان بهداشت جهاني (EMRO) هر يك از اعضا ملزم شدند تا طرح ايمني بيمار را در يكي از بيمارستانهاي كشور خود به اجرا در آورند اما جمهوري اسلامي ايران اين طرح را به‌طور همزمان در 10 بيمارستان اجرا مي‌كند.
وي افزود: علاوه بر اين، فعاليت‌هاي اطلاع رساني، آموزشي مربوط به ارتقاي شاخص‌هاي ايمني بيمار در 200 بيمارستان ديگر كشور نيز به اجرا درمي‌آيد. سادات كچوئي، وجود خطاهاي پزشكي را يك واقعيت تلخ در نظام سلامت دنيا عنوان كرد و گفت: اجراي طرح ايمني بيمار، بستر علمي لازم جهت سنجش آمار و برنامه‌ريزي براي كاهش اين قبيل خطاها را فراهم خواهد كرد.
رئيس اداره نظارت بر درمان كشور در بخش ديگري از سخنان خود از تدوين شاخص‌هاي ملي ايمني بيمار خبر داد و افزود: اين شاخص‌ها به‌صورت بومي و به‌منظور ارزيابي كيفيت خدمات براي هر بيمارستان طراحي مي‌شود.
هزينه عفونت‌هاي بيمارستاني
آلودگي محيط و بالابودن ريسك عفونت‌هاي بيمارستاني صرف‌نظر از مشكلات هزينه‌اي از مهم‌ترين دلايل واهمه بيماران در مراجعه به مراكز درماني است. براساس آمارهاي غيررسمي سالانه 12 تا 14 ميليارد تومان هزينه در كشور صرف عفونت‌هاي بيمارستاني مي‌شود.
اين در حالي است كه در كشور هنوز بيمارستانها و مراكز درماني‌اي وجود دارند كه به شكل بسيار بدوي و ابتدايي به ضدعفوني وسايل خود مي‌پردازند.بنابراين رعايت اصول بهداشتي و ضدعفوني توسط پزشكان، پرستاران و كاركنان بيمارستان در بخش‌هاي مختلف بيمارستان به‌خصوص بخش‌هايي كه امكان عفونت در آن بالاست مثل اتاق‌هاي عمل، ICU، CCU، دياليز و زايشگاه‌ها كه شرايط خاص دارند و بيماراني با شرايط ويژه و ضعف سيستم ايمني قرار دارند، بسيار حائز اهميت است.
امروزه عفونت‌هاي بيمارستاني روز به‌روز اهميت بيشتري يافته و نظام سلامت كشورها را به چالش فرا مي‌خوانند. در اين ميان بيمارستانها به‌عنوان مراكز درماني از جمله مكان‌هاي داراي خطر بالقوه ابتلا به بيماري‌هاي‌عفوني محسوب مي‌شوند.
افزايش بيمارستانها،ظهوربيماري‌هاي بازپديد و نوپديد، افزايش روزافزون مقاومت‌هاي ميكروبي و نياز به خدمات متنوع پزشكي، بروز عفونت‌هاي ناشي از خدمات درماني را اجتناب ناپذير مي‌سازد.بنابراين هدف كلي در كنترل عفونت‌هاي بيمارستاني كاهش و به حداقل رساندن عفونت‌ها تا حد ممكن است كه علاوه بر مرگ و مير و ايجاد عوارض با افزايش مدت بستري موجب افزايش قابل توجه هزينه خدمات درماني شده و در نهايت سبب نارضايتي گيرندگان خدمت مي‌شود.
دكتر محسن زهرايي درخصوص كنترل عفونت‌هاي بيمارستاني گفت:سلامت بيمار از‌جمله مباحث مهم است ومعمولا بيماران از مراجعه به مراكز درماني و بستري شدن واهمه دارند، علاوه بر آنكه مشكلات هزينه‌اي يكي از دلايل واهمه بيماران به مراكز درماني است.
مطالعاتي در خارج از كشور انجام شده كه نشان داده محيط بيمارستان نيز از محيط‌هاي با ريسك بالاست؛ بنابراين در كنار تلاش‌هاي انجام شده در جهت سلامت بيمار، بايد بتوان محيط امني براي بيمار ايجاد كرد.
وي، عفونت‌هاي ناشي از مراقبت‌هاي بهداشتي درماني را از جمله مباحث مطرح در بيمارستانها عنوان كرد و افزود: طي سال‌هاي گذشته در جهت كاهش شيوع عفونت‌هاي بيمارستاني تلاش‌هاي زيادي صورت گرفته است كه تشكيل كميته‌هاي كنترل عفونت بيمارستاني در سطح دانشگاه‌ها، اختصاص رديفي سازماني به‌عنوان پست اختصاصي پرستار كنترل عفونت در مراكز بيمارستاني، تشكيل تيم‌هاي كنترل عفونت و حضور و فعاليت كميته‌هاي كنترل عفونت بيمارستاني در فرم‌هاي ارزشيابي سالانه بيمارستانها از‌جمله اين اقدامات است.
دكتر زهرايي با تأكيد بر لزوم برخوردار بودن از اعداد آماري به‌منظور بررسي فعاليت‌ها در زمينه كنترل عفونت‌هاي بيمارستاني، ادامه داد: جاي چنين آماري در كشور ما خالي است.اما در مجموع حدود 850 بيمارستان در كشور وجود دارد كه سالانه حدود 6 ميليون بيمار روي حدود 110 هزار تخت بيمارستاني بستري مي‌شوند و مدت اقامت‌شان در بيمارستان به‌طور متوسط حدود 3-2 روز است.
طبق برآورد سازمان جهاني بهداشت ميزان بروز عفونت بيمارستاني براي كشورهاي مختلف بين 5 تا 25 درصد است. تخمين زده مي‌شود كه ميزان عفونت‌هاي بيمارستاني در كشور حدود 8درصد باشد. دكتر زهرايي با اشاره به اجراي طرحي در 100 بيمارستان كشور به‌منظور بررسي ميزان عفونت‌هاي بيمارستاني، ادامه داد: ايمني تزريقات نيز يكي از اصول مهم است. بر اين اساس چندين سال است كه در ايران بحث استفاده از سرنگ‌هاي چند بار مصرف منسوخ شده است.
بخش‌هاي كودكان
براساس مطالعات انجام شده، در بخش NICU و در بخش كودكان، عفونت Blood Stream Infection شايع‌ترين عفونت است كه معمولا عفونت‌هاي بسيار شديدي هستند.اما در ديگر گروه‌هاي سني، عفونت‌ها متفاوت مي‌شوند. در سنين بالاي 65 سال نيز عفونت ادراري شايع است. در مجموع در بخش‌هاي مختلف بيمارستاني شيوع عفونت‌هاي مختلف متفاوت است.
اين چنين اطلاعاتي براي برنامه‌ريزي و سياستگذاري بسيار مؤثر است. دكتر زهرايي با بيان اينكه به‌نظر مي‌رسد ميزان بروز عفونت‌ها در گروه‌هاي سني كودكان و سالمندان بالاتر از ديگر گروه‌هاي سني باشد، ادامه داد: بنابراين در ارائه خدمات به اين گروه‌ها بايد احتياط بيشتري كرد تا به عفونت ثانويه در بيمارستان مبتلا نشوند.
دكتر زهرايي با اشاره به بحث گسترش مقاومت آنتي بيوتيكي در مراكز بيمارستاني در سطح كشور، افزود: براساس مطالعه‌اي در ژنو دلايلي مانند خشكي دست، فراهم نبودن امكانات شست‌وشوي دست، نبودن حوله و نياز داشتن به دستمال‌هاي يكبار مصرف و نبود نيروي كافي از جمله دلايل پايين بودن رعايت بهداشت دست در مراكز درماني است.
در اين مطالعه بهترين عملكرد را پرستاران داشته و پزشكان رفتار ضعيف‌تري در بهداشت دست داشته‌اند. بنابراين رعايت بهداشت دست در موقعيت‌هاي مختلف بايد مورد تشويق قرار گيرد.
كنترل عفونت‌ها
عفونت‌هاي ادراري به‌علت مناسب نبودن روش‌هاي ضدعفوني در هنگام قرار دادن سوند و كافي نبودن مراقبت در هنگام گذاشتن سوند ايجاد مي‌شود و مسئله ايجاد عفونت نه تنها باعث افزايش ميزان مرگ و مير شده بلكه منجر به افزايش هزينه‌ها نيز مي‌شود.
با افزايش پيچيدگي مراقبت‌هاي پزشكي و افزايش تعداد بيماراني كه به عمل تهويه مكانيكي و پيوند اعضا نياز دارند، حساسيت آنها به عفونت بيشتر شده و بالطبع نياز به رعايت اصول خاص جهت كنترل عفونت‌هاست.
خيلي از عوامل احتمال بروز همه عفونت‌هاي بيمارستاني را افزايش مي‌دهند مانند: تشديد بيماري، تضعيف سيستم ايمني، افزايش سن، سوء تغذيه و اعمال جراحي و از طرفي عوامل ديگري هم هستند كه باعث بروز عفونت‌هاي خاص مي‌شوند به‌عنوان مثال تهويه مكانيكي خصوصاً احتمال پنوموني را افزايش مي‌دهد. همچنين در بيماران بستري در بخش ICU شدت بيماري نقش مهمي در احتمال بروز عفونت بيمارستاني دارد.
منبع : همشهری آنلاین - گروه سلامت – مريم غفاري