یکی از مشکلات همیشگی مدیران  در کشور ما عدم دسترسی آسان به آمار و اطلاعات و آیین نامه های  تخصصی در حوزه های مختلف میباشد . آیین نامه های حوزهء درمان نیز از این مشکل مستثنی نبوده و علیرغم وجود آیین نامه ها و دستورالعملهای قانونی گوناگون نزد منابع رسمی ٬ امکان استفادهء کارشناسان غیر دولتی از آنها بسیار کم و محدود میباشد .

سایت تخصصی بیمارستان سازی در ایران قصد دارد به مرور بعضی از آیین نامه ها و دستورالعملها و قوانین اصلی و پایه در تحلیل و طراحی فضاهای درمانی را در اختیار عموم قرار دهد . در این قسمت    آیین‌نامه تأسیس مراکز جراحی محدود و سرپایی   بشرح ذیل تقدیم میگردد:

جهت رویت متن کامل این  قانون  ٬ میتوانید بر روی کلمهء   ادامه متن  در کادر ذیل کلیک فرمائید : 

متن کامل

آيين نامه تاسيس مراکز جراحي محدود و سرپايي

ماده1- مراکز جراحي محدود به مراکزي اطلاق مي شود که پس از انجام جراحي بيمار حداکثر ظرف چند ساعت قادر به ترک مرکز بشود.
اعمال جراحي انجام شده اعم از جراحي مينور يا ماژور(جراحي مينور بدون بيهوشي و با بي حسي موضعي ،جراحي ماژور با بيهوشي انجام مي گردد)حتي در مورد اعمال جراحي ماژور که با بيهوشي عمومي انجام ميگردد نيز بايد بیمار پس از به هوش آمدن مرکز را ترک نمايد و نيازي به بستري شدن نداشته باشد.
هدف از تاسيس اين گونه مراکز ممانعت از تحميل هزينه سنگين به بيمار و حذف حتي المقدور مخارج و مشکلات ناشي از هتلينگ و ترخيص هر چه سريعتر بيمار مي باشد .
تبصره1- اين مراکز از اين تاريخ به بعد مراکز جراحي محدود و سر پايي ناميده خواهند شد .
تبصره2-رشته هاي تخصصي جراحي هاي مجاز در هر مرکز، معين و در پروانه تاسيس قيد مي گردد و اعمال جراحي که پزشکان در اين مراکز مي توانند انجام دهند محدود به موارد ذکر شده در اين آيين نامه مي باشد.
تبصره3- نگه داري دارو هاي اورژانس ،بيهوشي ،انواع سرم ها ،و داروهاي مسکن در اين مراکز مجاز بوده و اين مراکز پس از تحويل يک محموله يک ماهه دارويي در قبال تحويل صورت مصرفي داروها با ذکر نام بيماران مي توانند محموله بعدي را تحويل بگيرند به نحوي که هميشه براي يک ماه دارو به عنوان تنخواه موجود باشد.ضوابط نگه داري و مصرف دارو هاي مخدر براي آنها همانند بيمارستان ها بوده و لازم به اجرا مي باشد.

ماده2- گروهي که مي توانند در اين مراکز مبادرت به اعمال جراحي نمايند عبارتند از متخصص( جراحي عمومي- ارولوژي-ارتوپدي-زنان و زايمان –جراحي اطفال –گوش،حلق وبيني –جراحي ترميمي و جراحي هاي چشم.)
تبصره- متخصصين ماده 2 اين آيين نامه عملهايي را ميتوانند در اين مراکز انجام دهند که حداکر مدت توقف بيمار بعد از عمل جراحي چند ساعت بيشتر نباشد و تاحد امکان بيماراني را جهت عمل در اين مراکز انتخاب کنند که احتمال خطر ضمن و بعد از عمل در حداقل باشد و بعلاوه قبلا تمام بررسيهاي پارا کلينيکي انجام شده و حتما لازم است اين مراکز با يک بيمارستان که نزديک آن باشد عقد قرارداد رسمي داشته باشد تا در صورتيکه مشکلي ضمن عمل پيش آمد بيمار به فوريت بدون قيد و شرط در آن بيمارستان پذيرش و بستري شود.

ماده3- جهت تاسيس اين قبيل مراکز لازم است که ابتدا موافقت اصولي طبق ضوابط و مقررات وزارت بهداشت ،درمان وآموزش پزشکي کسب و پس از ارايه تائيديه اقدام به ساخت نموده و در پايان کار نيز با ارايه تاييدیه ساختماني اقدام به کسب مجوز بهره برداري نمايند و پس از طي اين مرحله قانوني مرکز مجاز به فعاليت خواهد بود.

ماده 4- متخصصين جراحي در ماده 2 به اشخاصي اطلاق مي گردد که دوره طب عمومي و تخصصي را در يکي از دانشگاه هاي داخل يا خارج از کشور طي نموده و موفق به اخذ مدرک تخصصي شده باشد بعلاوه پروانه طبابت جهت شهر مورد تقاضا را داشته باشد.

شرایط وضوابط تاسیس

الف-پرسنل:

علاوه بر متخصصين هر يک از رشته هاي جراحي و متخصص بيهوشي، به عنوان مشاوره يک نفر متخصص داخلي و در صورتي که بيمار کودک باشد، يک نفر متخصص کودکان نيز الزامي مي باشد. حداقل پرسنل مورد نياز اطاق عمل عبارتند از(يک نفر تکنيسين اطاق عمل-يک نفر نرس اطاق عمل-2نفر نظافتچي، يک نفر مسئول ريکاوري) پرسنل مورد نياز بخش(يک نفر پرستار-يک نفر نظافتچي) در کليه ساعات فعاليت مرکز، بودن اين گروه الزامي است.

ب- ساختمان:

محل سرو غذا ،رختشويخانه،سه اطاق جهت حداکثر ده تخت ريکاوري علاوه بر ريکاوري خاص اطاق عمل
تبصره1-حداقل مساحت زير بنا در شهرهاي غير مجاز 400متر مربع
2-حداقل مساحت زير بنا در مراکز ساير استانها 300متر مربع
3-حداقل مساحت لازم در شهرستانها 250متر مربع
ضمنا چنانچه بخش اطاق عمل و اطاق هاي بستري در يک طبقه مستقر باشند با رعايت استانداردها و ضوابط مربوطه داشتن آسانسور الزامي نمي باشد. شايان ذکر است در مواردي با متراژ کمتر با توجه به موقعيت منطقه و شرايط خاص نظريه کارشناسان اداره کل صدور پروانه ها ملاک عمل مي باشد.

ماده 5 - اخذ موافقت اصولي جهت تاسیس این مراکز قبل از عملیات ساختمانی و متعاقب آن جهت شروع بکار اخذ پروانه بهره برداري از وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکي الزامي خواهد بود.

ماده6- محل و فضاي ساختماني و تجهيزات مرکز بايد قبل از مرحله بهره برداري و صدور پروانه توسط کارشناسان ذي ربط دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني استانها مورد ارزيابي قرار گرفته و تاييديه لازم را دريافت نموده باشد .در صورتيکه مغاير با ضوابط اين آيين نامه باشد مجوز بهره برداري صادر نخواهد شد.

تبصره 1-مراکز فاقد پروانه بهره برداري قانونا مجاز به ارايه هيچ گونه خدمات درماني نخواهند بود.
تبصره 2-وجود آمبولانس همراه با راننده در کليه ساعات فعاليت مراکز الزامي است.
تبصره3-تجهيزات پزشکي مصرفي و غير مصرفي مورد نياز اطاق عمل از همه لحاظ با توجه به رشته تخصصي و اعمال جراحي که قرار است انجام شود مطابقت داشته باشد .
تبصره 4-تجهيزات لازم و مورد نياز احتمالي براي عوارض ضمن عمل که احتمال پيشامد آن باشد مورد نظر قرار گرفته باشد.
تبصره5-تجهيزات لازم جهت ريکاوري اطاق عمل و اطاقهاي ديگر ريکاوري از قبیل کپسول اکسيژن و وسائل ديگر مورد نياز بيمار از حيث رفاهي آماده باشد.

ماده 7- پس از تاسيس مرکز و قبل از بهره برداري مؤسس و يا مؤسسين لازم است يک نفر پزشک واجد شرايط صلاحيت را به عنوان مسئول فني معرفي نمايند.
تبصره-مسئول يا مسئولين فني موظف به حضور در ساعات فعاليت مرکز مي باشند و طبق شرح وظايف مربوطه عمل خواهند نمود ترخيص بيماران عمل شده با بيهوشي عمومي با نظر متخصص بيهوشي انجام مي گيرد.

ماده 8- مجوز موافقت اصولي و صلاحيت موسس و مسئول فني لازم است به تاييد کميسيون قانوني تشخيص امور پزشکي برسد.

ماده 9- نظارت بر کليه خدمات مرکز در سراسر کشور بعهده دانشگاه ها يا دانشکده هاي علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني و عنداللزوم با دفتر نظارت و ارزشيابي موسسات پزشکي وزارت بهداشت درماني و آموزش پزشکي خواهد بود.

ماده10- موسس يا موسسين مرکز قبل از بهره برداري لازم است کليه پزشکان و پيراپزشکان واجد شرايط خود را به دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني خود معرفي نمايند.

ماده11- قبل از هر نوع عمل جراحي در مرکز باليني کليه امور پاراکلينيکي و برسيهاي لازم قبل از عمل و عندالزوم مشاوره پزشکي انجام شده و سپس بيمار پذيرش شود.

ماده 12- انجام اعمال جراحي در اين قبيل مراکز در مورد افرادي بايد صورت گيرد که ريسک عمل جراحي حداقل باشد و بيماراني که به علت داشتن مشکلاتي در ساير ارگان ها باعث افزايش ريسک عمل جراحي مي گردند در اين مرکز پذيرفته نشوند. بعلاوه بيمار بايد از نظر فکري و فرهنگي قدرت انجام دستورات بعد از عمل را به نحو احسن داشته باشد نمونه بارز بيماراني که نبايد در اين مرکز عمل شوند عبارت از:
1 - بيماراني که به عنوان عقب مانده ذهني شناخته شده باشند.
2- بيماراني که دچار عفونت هاي مجاري تنفسي ،ريوي و کليوي و کبدي (هپاتيت ها)يا شکمي باشند.
3- بيماراني که علايم حياتي طبيعي نداشته يا دچار شوک يا تروما شده باشند.
4- بيماراني که نياز به مانيتورينگ دارند.
5- نوزادان زير سه ماه.
6- بيماران خيلي چاق ، بيماران آسماتيک ، آنمي، بيماران بسيار مسن ،بيماران قلبي ريوي و هيپرتانسيو .

ماده 13- روش پذيرش بيمار:

الف- تشکيل پرونده پرسنلي کامل شامل شرح حال کامل بيماربا تشخيص و ذکر انديکاسيون عمل.
ب- راديوگرافي قلب و ريتين بيمار(40سال بالا) و در تمام موارد مشکوک به بيماريهاي ريوي
پ- انجام آزمايشات C.B.C و DIFF و کامل ادرار( در صورت انديکاسيون) و انجام آزمايشات سيلان، (قند،اوره،انعقاد و تعيين گروه خوني و RH )الزامي است.
ث- اندازه گيري دقيق علائم حياتي بيمار با درج در پرونده پزشکي.
ج- بعد از عمل، در صورت عدم عارضه، بيمار به دستور کتبي جراح معالج ترخيص مي گردد.
تبصره- پذيرش بيماراني که نياز به مراقبت هاي غير جراحي داشته باشند جز در موارد فوريت ها (اورژانس) ممنوع است. و در صورت عدم رعايت اين امر و با ابلاغ سه بار تذکر توسط دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني مربوطه پروانه تاسيس لغو مي گردد.

ماده 14- ليست اقدامات تشخيصي درماني و اعمال جراحي سرپايي مجاز و امکانات لازم براي انجام امور مزبور در موسسات موضوع اين آيين نامه همه ساله از سوي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي متناسب با پيشرفت هاي پزشکي اعلام مي گردد و تا زماني که ليست و ضوابط جديد اعلام نگرديده است ضوابط قبلي لازم الاجرا مي باشد.

ماده 15- موسسين موظف هستند رشته تخصصي و صورت اعمال جراحي مجاز تحت بيهوشي عمومي را به همراه اصل پروانه هاي تاسيس ، مسئول و يا مسئولين فني به نحوي نصب نمايند که براي تمام مراجعين قابل رويت باشد.
تبصره:مسئول فنی میتوانددر غیاب خود حداکثر بمدت دوماه یک نفر پزشک واجد شرائط را بعنوان مسئول فنی معرفی نماید.

ماده 16- مسئول يا مسئولين فني هر مرکز جراحي محدود و سرپايي موظفند در پايان هر ماه ليست تمامي اعمال جراحي انجام شده با ذکر تشخيص و دليل انجام آنها(انديکاسيون) به همراه جواب آسيب شناسي نسوج نوشته شده و داروهاي مصرفي را به دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني مربوطه ارسال نمايند.تامين داروي مصرفي منوط به تسليم اطلاعات مکتوب مذکور به معاونت درمان و دارويي دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني و اخذ رسيد مي باشد.

ماده 17- واگذاري حقوق مکتسبه ناشي از صدور پروانه هاي قانوني به هر فرد ديگر به هر صورت بدون کسب مجوز از وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکي ممنوع بوده و صلاحيت فردي که اين حقوق به وي انتقال مي يابد بايستي قبلا به تصويب کميسيون قانوني ماده 20 قانون مربوط به مقررات پزشکي رسيده باشد.

ماده 18- انتخاب هر نام ديگر غير از مرکز جراحي محدود و سرپايي براي اين مراکز مجاز نمي باشد ولي ذکر رشته تخصصي نيز به دنبال کلمه سرپايي بلامانع خواهد بود.

ماده 19- رعايت ضوابط آيين نامه انطباق علوم پزشکي با موازين شرع مقدس در اين مراکز همانند ساير مراکز تشخيصي درماني الزامي است.

اصلاح آيين نامه مراکز جراحي محدود و سرپايي به موجب ماده 24 قانون مربوط به مقررات امور پزشکي مصوب 1334 و اصلاحيه هاي آن و بند هاي 12 و 13 ماده 1 قانون تشکيلات و وظايف وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکي انجام پذيرفت.