دلارهای بیماران خارجی در جیب دلالان سلامت
هر وقت صحبت از "توریسم درمانی" در کشور می شود، همه متفق القول از شرایط مطلوب بیمارستانهای کشورمان برای پذیرش و درمان بیماران خارجی خبر می دهند. اما آنچه مسلم است، وضعیت گردشگری سلامت در ایران، هنوز فاصله زیادی با نقطه ایده آل دارد.
موضوع توریسم درمانی از اجزای لاینفک نظام سلامت است کشورهایی است که در حوزه پزشکی پیشرفته هستند و توانسته اند زمینه های صادرات تجهیزات پزشکی، دارویی و حتی نیروی انسانی متخصص را به سایر کشورها فراهم کنند. بررسیها نشان می دهد تا سال 2011 ، سالیانه 50 میلیارد دلار از طریق توریسم درمانی عاید کشورهای مقصد شده است. در این میان، سهم سیستم سلامت ایران از این رقم 600 میلیون دلار در سال گذشته بوده است که از فروش خدمات به 85 هزار نفر گردشگر سلامت حاصل شده است. این در حالی است که در قانون برنامه چهارم توسعه ذکر گردیده است که وزارت بهداشت موظف است تا پایان برنامه، 30 درصد از نیازهای ارزی خود را از طریق صادرات خدمات و تولیدات این بخش تامین کند. در همین حال، کارشناسان صنعت گردشگری سلامت، معتقدند که ایران می‌تواند پذیرای سالیانه حدود یک میلیون نفر گردشگر سلامت باشد و این تعداد گردشگر می‌توانند ارز آوری در حدود 7 میلیارد دلار برای کشورمان داشته باشد.
مسئولین و کارشناسان حوزه پزشکی بر این باورند که بسیاری از خدمات درمانی پیشرفته دنیا در کشور ایران و توسط متخصصین ایرانی و در حوزه های مختلف پزشکی قابل ارائه است. همچنین موقعیت کشورمان در بین کشورهای همسایه از نظر نیاز کشورهای همسایه مانند کشورهای عربی، افغانستان و… به خدمات سلامت نیز طب ایران را در این منطقه و در حوزه های مختلفی از درمان بی‌رقیب ساخته است. لذا موقعیت کشور از لحاظ دانش پزشکی برای به دست آوردن سهم مناسبی از بازار بین المللی سلامت مناسب ارزیابی می‌شود. همچنین در زمینه تجهیزات پزشکی نیز وضعیت بیمارستانهای فعال در این حوزه وضعیت خوبی است و گسترش تجهیزات پیشرفته پزشکی برای مراکز بیشتر جهت توسعه توریسم درمانی مقدور است.
هزینه‌های واقعی درمان محاسبه نشده‌اند
یکی از چالشهای فعلی نظام سلامت کشور، مشخص نبودن قیمت تمام شده خدمات پزشکی است. رفع این مشکل به میزان بسیاری به ساماندهی نظام سلامت کشور کمک خواهد کرد. مشخص نبودن قیمت تمام شده خدمات پزشکی منجر به از دست رفتن بازار تجارت بین المللی خدمات سلامت کشور خواهد شد، چرا که از طرفی گردشگر سلامت به دنبال خدمت ارزان هستند و از سوی دیگر رشد و توسعه این صنعت نیز در گرو تحصیل سود از گردشگری است. لذا با توجه به بازار رقابتی در این حوزه، نیاز به اطلاع دقیق از میزان قیمت تمام شده خدمات است تا در سایه آن بتوان یک قیمت تعادلی برای ارائه خدمات به گردشگر پزشکی تعیین کرد. قیمتی که رضایت بیمار و سود ارائه دهنده خدمت را تضمین کند. متاسفانه، به رغم تاکید قانون، قیمت تمام شده خدمات پزشکی در کشور ما به طور دقیق مشخص نیست و این موضوع یکی از نقاط ضعف ما برای توسعه گردشگری سلامت است.
چرخه ارائه خدمات سلامت به گردشگران، نیازمند تعامل بین بخشی است. وزارت بهداشت، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، وزارت خارجه، از جمله سازمانهایی هستند که بایستی جهت پذیرش گردشگر سلامت، با یکدیگر هماهنگ باشند. متاسفانه عدم تعامل و همکاری این دستگاهها با یکدیگر، باعث شده تا دلالان گردشگری سلامت بیشترین سود را به جیب بزنند به طوریکه گفته می شود 80 درصد گردشگران سلامت توسط آنها هدایت می‌شود.
بخش خصوصی باید توریسم درمانی را حمایت کند
دکتر سیامک مره‌صدق عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، توریسم درمانی را راهی برای کسب درآمد و یکی از روشهای ارز آور برای کشور برشمرد و گفت: با توجه به اینکه ایران به عنوانی کشوری موفق در عرصه پزشکی در منطقه مطرح است برای آنکه بتوانیم در توریسم‌درمانی موفق باشیم باید ابتدا زیرساختهای لازم را فراهم کنیم اینکه بخش دولتی بخواهد منابع مالی وزارت بهداشت را خرج توریسم درمانی کند صحیح نیست بلکه این مهم باید از کانال بخش خصوصی حمایت شود.
وی با بیان اینکه نباید بارمالی توریسم درمانی بر دوش دولت باشد، تصریح کرد: اگر در توریسم درمانی نتوانستیم موفق باشیم به دلیل حمایت نکردن بخش خصوصی در این امر بود زیرا این بخش حاضر به تامین زیرساختها نیست.
مره صدق، توریسم درمانی را راهی برای کسب درآمد و یکی از روشهای ارز آور برای کشور برشمرد و گفت: از آنجا که هزینه های درمان در ایران بسیار پایین تر از کشورهای اروپایی است به طور قطع با برنامه ریزی و فعال کردن دیپلماسی پزشکی خواهیم توانست درآمدهای ارزی قابل قبولی را نصیب کشور کنیم.
وی با یادآوری حضور فعالانه دلالان در بحث توریسم درمانی، افزود: خیلی از این افراد با اخذ پول‌های کلان از توریست‌ها، آنها را به مراکز درمانی معرفی می‌کنند که نازل‌ترین خدمات را به آنها عرضه می‌کنند و همین امر باعث دافعه گردشگران نسبت به استفاده از خدمات درمانی کشورمان می‌شود.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با تاکید براینکه برای جلوگیری از اقدامات دلالان، باید در کشورهای هدف دفاتری برای جذب توریسم و ارایه خدمات توریسم درمانی داشته باشیم، تصریح کرد: این دفاتر مانع از فعالیت دلالان شده و دست واسطه‌ها را در این میان از بین می‌برد.
مره صدق با بیان اینکه فرستادن تیم مجرب پزشکی به کشورهای منطقه برای ارایه خدمات درمانی می‌تواند در جذب سرمایه اثربخش واقع شود، گفت: بهتر است تورهایی شامل پزشکان و پیراپزشکان به کشورهای دیگر اعزام شوند تا علاوه بر ارایه خدمات، درآمدی را به کشور بازگردانند.
توریسم درمانی سر و سامان ندارد
در همین حال دکتر سید حسن هاشمی وزیر بهداشت با قبول این موضوع که دلالان سلامت در این حوزه ورود کرده اند و پول خوبی از محل توریسم درمانی به جیب می زنند، گفت: بسیاری از بیمارانی که برای درمان به کشور ما سفر می کنند به دست دلالان می افتند که به نوعی می توان گفت آبروی پزشکی کشور را در معرض آسیب قرار می هند.
وی با اشاره به قاچاق برخی اقلام دارویی توسط دلالان توریسم درمانی افزود: مشکل عمده ای که در توریسم درمانی وجود دارد خارج از بحث پزشکی است. باید آژانسهای هواپیمایی وجود داشته باشد تا بتوانیم آنها را در قالب یک بسته خدمت معرفی کنیم که عمدتا این آژانسهای در اختیار سازمان میراث فرهنگی و دفاتر ما در خارج از کشور است.
وزیر بهداشت از رایزنی و گفتگو با رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای تشکیل مجموعه ای واحد به منظور ارائه بسته خدمتی مناسب به گردشگران سلامت خبر داد و گفت: بخشی از اقدامات لازم برای رونق یافتن توریسم درمانی در کشور به وزارت بهداشت برمی گردد، این بخش شامل دانش لازم، مهارت و سرویس دهی خوب به بیماران در مراکز درمانی است.
وی با اعلام اینکه دانش و مهارت لازم در کشور ما با وجود متخصصان برجسته در همه رشته ها وجود دارد و کشورهای منطقه نیز این مسئله را می دانند، ادامه داد: در خصوص خدمت دهی بیمارستانها به بیماران خارجی نیز بخشی از بیمارستانهای دولتی از کیفیت رقابتی لازم برخوردارند ولی بیمارستانهای خصوصی و شبه دولتی از این نظر وضعیت بهتری دارند.
هاشمی گفت: آنچه در این بخش به عنوان گره وجود دارد بحث جذب مشتری با تسهیل در امر خرید بلیت، صدور ویزا، اقامت خوب و مواردی از این دست است که باید رفع شود.
وزیر بهداشت تصریح کرد: بخش خصوصی برای ایجاد این زیرساختها باید پیشقدم شود و دولت روانسازی کند. وزارتخانه ها و سازمانهایی نظیر وزارت امور خارجه، وزارت ارشاد و سازمان گردشگری در این زمینه دخیل اند. برای پیشبرد توریسم درمانی وزارت بهداشت حلقه ای از این زنجیره است. حتی اتاق بازرگانی نیز می تواند در این زمینه ورود کند.
وزیر بهداشت به سرمایه گذاری پزشکان و پیراپزشکان در کشورهای منطقه اشاره کرد و گفت: راه دیگر این است که پزشکان و پیراپزشکان در کشورهای همسایه مرکز درمانی درست کنند و پزشکان ایرانی در آنجا به درمان بیماران خارجی بپردازند.
هاشمی گفت: متاسفانه در کشور ما تعریف درستی از فعالیتهای خصوصی در بخش سلامت نشده است و گاهی تا آنجا که می توانسته ایم با آن مقابله کرده ایم. بنابراین، ابتدا باید نگرش به این بخش را عوض کرد.
-------------------
پایان