بیمارستانهای دولتی ورشکسته‌اند
سلامت هیچگاه اولویت دولتها نبوده
وزیر بهداشت می‌گوید: تعارف نداریم و به مردم دروغ نمی‌گوییم؛ بیمارستانهای دولتی ورشکسته هستند. اوضاع وزارت بهداشت به هم ریخته و سردرگم است. سلامت در هیچ یک از دولتهای قبلی اولویت نبوده و من حاضر نیستم هیچ بیمارستانی را قبل از تأمین منابع افتتاح کنم
حسن قاضی زاده هاشمی به تشریح وضعیت وزارت بهداشت، آنجه تحویل گرفته و آنچه برای اجرا در نظر دارد، پرداخت و گفت: مردم مطمئن باشند بدون تعارف همه مشکلات را با مردم و مسئولان در میان می گذاریم، دروغ نمی گوییم،بیمارستانی را بدون اینکه نیرو و امکاناتش آماده باشد حداقل من افتتاح نمی کنم.
فارس: مشکل اصلی وزارت بهداشت و نظام سلامت چیست؟
هاشمی: سلامت هیچ وقت در اولویت دولتها نبوده است،رقم دقیق آن را نمی دانم شاید اولویت هشتم یا نهم بوده است و هیچ وقت اولویت اول تا سوم دولتها نبوده است چه قبل از انقلاب چه بعد از انقلاب،البته مشکلات اساسی ساختاری هم داریم به همین علت وزارت بهداشت از یک نوع به هم ریختگی و سرگردانی جدی رنج می برد در حالی وزارت بهداشت مسئول دفاع از حقوق سلامت مردم است.
فارس: منظورتان این است که در دولتهای گذشته کوتاهی شده است؟
هاشمی: نمی خواهم کسی را مقصر اعلام کنم و وارد حاشیه ها بشوم چون از این حاشیه ها چیزی گیر مردم نمی‌آید، اما در یک دولتی آ‌مدند، علیه جامعه پزشکی موضع گرفتند و مرتب محدودیت ایجاد کردند،برخورد کردند و نهادهای صنفی را تضعیف کردند. در دولت دیگر آ‌مدند، جبران کنند از برخی دلجویی و استمالت کردند اما در این بین از برخی غافل ماندند و همه ذی نفعان نظام سلامت را ندیدند.
نمی‌خواهم وارد جزئیات بشوم، مردم خودشان متوجه مسائل هستند و می‌دانند چه کسانی برای سلامتشان کار کرده‌اند و چه کسانی کار نکرده‌اند و فقط حرف زده‌اند. به هر حال ما در چینن شرایطی نظام سلامت را تحویل گرفته‌ایم و اگر از تقویت NGO ها حرف می‌زنیم بنا داریم آنها را در جای اصلی خودشان قرار دهیم. تا آنها مدافع حقوق صنف باشند و البته به مردم نیز پاسخگو باشند و ما هم سراغ حل دردها و گرفتاریهای مردم برویم.
فارس: وزارت بهداشت از نظر بودجه‌ای در چه وضعی است و برای سال آینده بودجه وزارت بهداشت چه تغییری می کند؟
هاشمی: وزارت بهداشت را در شرایطی تحویل گرفتیم که حداقل 5500 میلیارد تومان کسری داشت.
فارس: البته غیر از منابعی که از یارانه‌ها قرار بود، پرداخت شود؟
هاشمی: بله از آن اعتبار 10هزار میلیارد تومانی که ریالی ندادند، از اعتبار 2 هزار میلیارد تومانی پزشک خانواده هم که فقط 2 درصد محقق شد،کمتر از 15درصد اعتبارات عمرانی وزارت بهداشت وصول شد. اینها همه روی کاغذ آمده اما دولت جدید هم پولی ندارد که بتواند کمک کند همین الان برای پرداخت یارانه ماهانه مردم کسری جدی داریم. البته در دولت هم شخص رئیس جمهوری و هم وزرا متوجه اهمیت سلامت مردم هستند و آماده‌اند که فداکاری کنند تا سهم سلامت در بودجه کشور دیده شود اما همه می‌دانیم که در تنگای بودجه‌ای قرار داریم ولی در عین حال می دانیم که هزینه‌های درمانی چه فشاری به مردم وارد می‌کنند، به خصوص اگر دچار یکی از بیماریهای صعب العلاج باشند اما چه کنیم ساختار نظام سلامت سردرگم و به هم ریخته است و باید ابتدا این ساختار را درست کنیم.
فارس: مشکل ساختار وزارت بهداشت چیست؟
هاشمی: تعداد کارکنان وزارت بهداشت که در سال 84 حدود 230 هزار نفر بوده است الان به 400 هزار نفر افزایش پیدا کرده و تقریباً دو برابر شده است، هنوز هم 140 هزار نیرو کم داریم و فشار زیادی روی پرستارها و کمک پرستارها وجود دارد که اینجا هم متأسفانه تعریف درستی نشده است. در حالی که در تمام این سالها شعار کوچک شدن دولت را سر می‌دادیم.
بیمارستانهای زیادی در همین سالها افتتاح شده‌اند بدون اینکه نیروی آنها تأمین شده باشد،حتی تجهیزات بیمارستانی را از جای دیگر می‌آوردند و بیمارستان را افتتاح می کردند بعد 3 روز بعد در آن قفل می زدند.
فارس: چند بیمارستان در کشور داریم که این طور بدون امکانات و منابع فقط افتتاح شده و تعطیل شده اند؟
هاشمی: تعدادش را الان دقیق نمی‌دانم، قرار شده آقای حریرچی، معاون توسعه این آمار را مشخص کنند. فقط در یک استان در خبرها هم آماده بود که طی دو روز 3 بیمارستان افتتاح کردند و بعد در آن را قفل زدند و قابل استفاده نبود، مردم اینها را می بینند، در برخی استانهای دیگر هم وجود دارد.
به هر حال این طور مردم را بی اعتماد کرده‌ایم. من یکی هم اعلام کرده ام هیچ بیمارستانی را بدون اینکه ردیف بودجه، نیروی انسانی و تجهیزات آن کامل نباشد،افتتاح نمی‌کنم و کار درستی نمی دانم که بیمارستانی را افتتاح کنیم چهار روز بعد برویم در آن قبل بزنیم یا از جای دیگر وسیله بیاوریم و بیمارستان را افتتاح کنیم بعد از چند روز تعطیل کنیم. چرا مردم باید احساس کنند به آنها دروغ می‌گوییم یا خدای نکرده بخواهیم سرشان کلاه بگذاریم.
از نظر نیروی انسانی هم اگر بخواهیم به این روند ادامه دهیم باید تعداد پرسنل وزارت بهداشت به 600 هزار و 700 هزار نفر برسد،مگر قرار است وزارت بهداشت و دولت چقدر بزرگ شود. در عین حال همه از شعار کوچک سازی دولت دم می‌زنیم.
فارس: چطور می‌خواهید ساختار نظام سلامت را درست کنید؟
هاشمی: ما یک طرح اساسی و تعریف جدید برای اصلاح ساختاری نظام سلامت داریم که با کمک اقتصاددانان برجسته مثل دکتر دانش جعفری آماده شد و بر اساس همین طرح هم کارگروهی با حضور تعدادی از وزرا در دولت تشکیل شده است و فکر می‌کنیم ظرف 3 ماه آینده تا آخر سال به جمع بندی نهایی برسد. شاید بشود در این دولت یک کار ساختاری اساسی و هم از نظر تأمین پایدار کرد.
این را هم بگویم برخی فرافکنی می‌کنند و می‌گویند،منابع کافی است اما مدیریت ضعیف است و شما نمی‌توانید درست استفاده کنید. این چه حرفی است،مگر وزرایی که قبلاً بودند، دلسوز و با تجربه نبوده‌اند. من ساختار وزارت بهداشت را به اعضا و جوارح انسان تشبیه کنیم و منابع را به خون این بدن، تا خون در کالبد این جوارح نباشد،این جوارح هم فرمان نمی‌برند.
یک رئیس دانشگاه علوم پزشکی، رئیس یک مرکز بهداشتی و حتی وزیر وقتی پول ندارد،حقوق بدهد، شما انتظار دارید، ساختار تغییر پیدا کند. نباید شعار بدهیم،باید عمیق فکر کنیم. مشکلات را گردن این و آن نیندازیم، حاشیه سازی هم نکنیم و گر نه این 4 سال هم می‌گذرد مثل دوره های قبل، ما قبلی‌ها را محکوم کنیم، آنها هم ما را محکوم کنند و این وسط چیزی گیر مردم نمی‌آید.
فارس: برای حل این مشکل در بودجه سال آینده چه تدابیری اندیشیده شده است؟
هاشمی: ما تلاشمان را برای اصلاح بودجه از همین امسال شروع کردیم اما در اصلاحیه بودجه فریادمان به جایی نرسید و هر چه تلاش کردیم امسال چیزی گیر وزارت بهداشت و بخش سلامت نیامد. مجلس اعتبارات را اضافه نکرد، دولت هم بودجه اضافی ندارد، چرا باید انتظار بیهوده ایجاد کنیم، دولت برای پرداخت همین یارانه ها هم امسال پول کافی ندارد. برای سال آینده نیز نباید انتظار رشد جهشی بودجه داشته باشیم، بودجه کل کشور در نهایت از 130 هزار میلیارد تومان امسال به 170 هزار میلیارد تومان می‌رسد، تلاشهای بین‌المللی هم بعید است که به این زودی در بودجه سال آینده اثر چشمگیر داشته باشد بنابراین باید واقع نگر باشیم و با توهم پیش نرویم.
فارس: برنامه شما در وزارت بهداشت برای رفع این مشکلات و بهبود سلامت مردم چیست؟
هاشمی: صادقانه بگویم. آمدن ما در این دولت زمانی ارزش پیدا می‌کند که بتوانیم از طریق هدفمندی یارانه‌ها یکی از شعارهای اصلی انقلاب را محقق کنیم، من نمی گویم، بهداشت و درمان را رایگان کنیم. شعاری که در قانون اساسی به عنوان بهداشت رایگان برای مردم ذکر شده است، اما باید جلوی افزایش هزینه های درمانی و پرداخت از جیب مردم را که روز به روز دارد بیشتر می‌شود،بگیریم، این وضعیت نگران کننده است.
فارس: الان سهم مردم چقدر است؟
هاشمی: آمار رسمی 6 سال پیش نشان می‌دهد مردم 54 درصد هزینه‌های درمانی را می‌پردازند ولی آن موقع کجا و شرایط امروز کجا، الان این آمار حتماً به 65 تا 70 درصد رسیده است. بنابراین زمانی آمدن ما ارزش پیدا می‌کند که بتوانیم از طریق یارانه‌ها و افزایش قیمت حاملهای انرژی سهم مردم را از هزینه‌های سلامت کم کنیم.
این هدف هم با شعار نمی‌شود، بالاخره باید اقتصادیون دولت و مجلس به قول معروف به خط بزنند و برای سلامت مردم فداکاری کنند، این یک اولویت مهم برای کشور است و نیاز به یک تصمیم شجاعانه دارد.
بالاخره من چشم پزشک هستم، اقتصاددان نیستم اما فکر نمی‌کنم ما بتوانیم در مسائل اقتصادی یک تصمیمی بگیریم و همه هم راضی باشند، این محال است. باید یکی از مسائل را اولویت قرار دهیم، بالاخره هر تصمیمی بگیریم یک عده راضی هستند، یک عده ناراضی هستند. باید ببینیم صلاح و مصلحت عامه مردم در چیست. این را هم بگویم اگر این اتفاق در این دوره نیفتد، منظورم به خاطر حضور ما نیست، منظورم این است که شرایط به آخر رسیده است و اگر ما در این شرایط با این دولت و مجلس نتوانیم سر و سامانی به اوضاع بدهیم من بعید می‌دانم در آینده بتوان سر و سامان داد.
بنابراین آمدن ما زمانی ارزش پیدا می‌کند که دوستان اقتصادی ما در دولت و مجلس خلاصه جهادی تصمیم بگیرند، خیلی هم راحت است باید منابع یارانه‌ای را به این سمت (سلامت) سوق بدهند. ما هم مدلی را طراحی کرده‌ایم که این افزایش منابع و تورم، آسیب رسان نباشد و سهم مردم افزایش پیدا نکند.
فارس: می‌خواهید این منابع را از طریق بیمه‌ها توزیع کنید؟
هاشمی: بله، بیمه‌ها نقطه کلیدی و اساسی است که حتماً باید متحول شوند و خوشبختانه این قدر ما و شما گفته‌ایم که دیگر همه می‌دانند، راه حل اساسی برای نظام سلامت، حل مشکلات جامعه پزشکی و پیراپزشکی و مردم، اصلاح و تقویت بیمه هاست. باید بیمه قوی و پاسخگو داشته باشیم.
فارس: راه حل شما برای تحول چیست؟
هاشمی: راه حل ما همان است که در اصلاحیه بودجه هم آوردیم که یارانه 3 دهک پر درآمد را به سلامت مردم اختصاص دهند، البته در مجلس مخالفت کردند و گفتند نمی شود ولی من همچنان معتقدم که می‌شود.
فارس: انتظار شما برای تحقق این هدف در بودجه سال آینده چیست؟
هاشمی: اولین درخواست من این است که در بودجه سال آینده حداقل همان 13 هزار میلیارد تومان اعتبار امسال را به اضافه 5500 میلیارد تومان کسری امسال و اعتبار 1100 میلیارد تومانی محقق نشده حق جذب که الان نداریم و مجبوریم از پول بهداشت بزنیم و به حقوق پرسنل اختصاص بدهیم، به ما بدهند.
البته با لحاظ حداقل15درصد افزایش تورم. تا فقط بتوانیم وضعیت موجود را پایدار کنیم و اگر انتظار تحول در نظام سلامت داریم، آن بحثش جداست. ما رقمهای لازم برای تحول در نظام سلامت را هم حساب کرده‌ایم و در اختیار دولت قرار داده‌ایم که اگر قرار باشد، حاملهای انرژی آن طور که مجلس تکلیف کرده، گران شوند، از آن چقدر اختصاص بدهند،نیازی هم نیست که تغییر و تحول در یک سال اتفاق بیفتد، باید در چند سال انجام شود اما هر سال باید منابع آن دیده شود، این محاسبات انجام شده است و البته باید عمیق تر شود و همه این موارد در همان کارگروه دولت در حال بررسی است.
فارس: این دیدگاه شما با توجه به بودجه انقباضی و محدودیتهای بودجه ای قدری ایده آلیستی نیست؟
هاشمی: نه این اعتبار که می‌خواهیم، 13هزار میلیارد تومانش که بودجه همین امسال ماست، حداقلش این است که با احتساب حداقل تورم 15 درصدی خودش می شود 15 هزار میلیارد تومان. 5500 میلیارد تومان هم که کسری امسال ماست و باید جبران شود.
دولتها هم همیشه برای سلامت مردم هزینه می‌کرده‌اند و الان هم باید ادامه پیدا کند. اما از آن نظر که بخواهیم تحول ایجاد کنیم باید یک بیمه کارآمد داشته باشیم. از آن طریق می توانیم خدمات بیماستانها را بهینه کنیم و مدیریت بیمارستانها را به واحدهای اقتصادی کوچک تقسیم کنیم. یعنی این 400 هزار نفر را می‌توانیم با استفاده از قانون هیئت امنایی کردن بیمارستانها و با استفاده از بخش خصوصی واگذار کنیم و تصدی گری دولت را کاهش بدهیم.
فارس: و شما می‌خواهید این قوانین را اجرا کنید؟
هاشمی: بله حتماً، اگر ما یک بیمه قوی داشته باشیم و بتوانیم تعرفه‌ها را واقعی کنیم، تمام بیمارستانهای کشور اقتصادی می‌شوند.
فارس: این کار را در سال آینده می‌خواهید انجام دهید یا یک برنامه مدت دار است؟
هاشمی: نه، در صورتی این کار شدنی است که منابع آن در بیمه‌ها تأمین شده باشد. ما الان مجبوریم برای هر تخت روز اقامت مریض در بیمارستانهای دولتی 50 هزار تومان از منابع دیگر از جمله بودجه بهداشتی کسر کنیم و برای بیمارستان هزینه کنیم. ما در سال 22 میلیون شب بستری در بیمارستانهای دولتی داریم. اینها را می‌دانید، چه اعتبار عظیمی می‌طلبد و منبع آن هیچ کجا دیده نشده است.
فارس: یعنی بیمارستانها ورشکسته هستند؟
هاشمی: بله، ورشکسته هستند،دیگه. تعارف نداریم، بیمارستانهای دولتی ورشکسته هستند، وقتی دخل و خرج نخواند، بیمارستان مجبور باشد، واحدهایش را به این و آن اجاره بدهند و آنها هم خلاصه به نوعی مردم را تحت فشار قرار بدهند، حالا اسمش را نیاوریم، اما خودش هست. اگر بخواهیم صادقانه بگوییم بیمارستانها ورشکسته هستند.
---------------------------
گفت و گو از افشین شاعری