یکی از شاخصه های ضعف مدیریت در کشور های در حال توسعه ٬ روش ازمون و خطا میباشد . این اصل نانوشته در کلیهء سطوح مدیریتی کشور ما نیز وجود دارد لیکن ٬ در بحث درمان دو چندان اثر گذار بوده است . درمان و درمانگری ٬ یک کار است و مدیریت بر امور درمانی کار دیگری است . از سطح یک درمانگاه کوچک تا بزرگترین بیمارستانهای کشور ما ٬ و از مدیران میانی خدمات درمانی تا ارشد ترین مسئولان درمانی کشور ما ٬ همگی مسئولین دارای یک تخصص مرتبط با درمان بوده و در کنار آن و البته به مرور و با تجربه و خطا و یا در بهترین شرایط ٬ با اموزش های سینه به سینه ٬ سعی میکنند تا امورات تحت سرپرستی خود را به سوی اهداف مشخص و یا غیر مشخص و البته به سختی بکشانند ؟!؟!................
معدود اشخاص اموزش عالی دیده در رشته های مدیریت خدمات درمانی ٬ نیز ٬ به دلایل بیشماری در این عرصه ٬ محلی از ارعاب برای عرض اندام ندارند . از جمله : عدم تطبیق محتوی دروس ایشان با واقعیات درگیر ٬ عدم کشش منطقی و نیز عدم همسوئی عناوین درسی ایشان با همدیگر ٬ ذات بسیار غیر ثابت مفاهیم و مشخصه های بیمارستانی در واحد زمان ٬ عدم رغبت جامعهء پزشکی به تبعیت سازمانی از غیر پزشکان ٬ گسترهء بسیار زیاد امورات فنی در تجهیزات و لوازم وتاسیسات و ابنیه و امورات اداری بیمارستانی که منجر به ناکارامد بودن نسبی یک نفر تحصیلکردهء صرف این رشته در مقابل حریفانی که حداقل در یکی از رشته ها مرجع علمی شده اند خواهدبود . . . فلذا ٬ در بازار کار، نسبت بکار گیری افراد ، در امور مدیریت درمان ٬ همواره با مدیران تجربی است ولا غیر....................
سایت تخصصی بیمارستان سازی در ایران ٬ با درک این واقعیت از سالهای دور تاکنون ، سعی در بالا بردن دانش عمومی وتخصصی بیمارستان داران فعلی کشور دارد ٬ و بر این باور است معطل ماندن ٬ برای گماردن مدیران کلاسیک خدمات درمانی ٬ دراین شرایط عملی نابخشودنی است................
از اولین مراحل اموزش برای تصدی امورات درمانی ٬ نگاه به اوضاع و روند خدمات درمانی در سایر کشور ها خواهد بود . بدین منظور و علی رغم فقر منابع ٬ در تلاشی کوچک ٬ سیستم و نظام های درمانی چند کشور را تا کنون در فولدر (دنیا و درمان) تقدیم شما بزرگواران کرده ایم و در ادامه ، مطلب زیر نیز تقدیم میگردد:................
مقایسه نظام بهداشت کوبا و آمریکا
بسیاری از كارشناس و مردم آمریكا اعتقاد دارند بخش درمان این كشور علیرغم صرف هزینه های بالا، بسیار ناكارآمد بوده و در بسیاری از موارد نمی تواند با كشور كوبا رقابت كند
یكی از مهمترین هزینه های خانواده ها در سراسر جهان درمان و سلامت است و به همین دلیل دولت ها سعی می كنند با انواع سیستم های حمایتی از بار آن بر دوش شهروندان شان بكاهند و یا اینكه با بسط بیمه در كشور از شدت آن برای مردم كم كنند.
ایالات متحده آمریكا گرچه یكی از پیشرفته ترین كشورها در زمینه های بهداشتی است، اما این امكانات و خدمات به طور یكسان در اختیار همه نیست و حتی وعده های مقامات این كشور نیز نتوانسته است تغییری در شرایط ایجاد كند. شدت این موضوع به حدی است كه برخی گزارش ها حاكی از آن است كه حدود 100 میلیون آمریكایی یا بیمه نیستند و یا نمی توانند از خدمات بیمه ای مناسبی استفاده كنند زیرا سطح بیمه ای آن ها در حدی نیست كه بتواند هزینه های بیماری خانواده ها را در شرایطی همچون بقیه كشورها جبران كند.
گرچه باراك اوباما ییس جمهور آمریكا پس از رسیدن به این مقام تلاش ها و وعده های بسیاری در مورد گسترش خدمات بیمه ای به ویژه برای خانواده های فقیر و كم درآمد و خصوصا سیاهپوستان داد، اما نه تنها نتوانست به این وعده های خود به طور كامل عمل كند بلكه حتی قرار است به بهانه مشكلات بودجه ای و ركود اقتصادی كه چندی است گریبان اقتصاد این كشور را گرفته برای جبران كسر بودجه و ادامه سیاست های این كشور در خارج و عدم تغییر در هزینه های نظامی، از میزان خدمات عمومی و تامین اجتماعی بكاهد تا در طول 10 سال به میزان حدود 14 تریلیون دلار در هزینه های آمریكا صرفه جویی شود.
یكی از نمونه های موفق سیستم های بهداشتی و درمانی در جهان در كشور همسایه آمریكا وجود دارد. با اینكه سرانه تولید ناخالص در كوبا كمتر از 5 هزار دلار اعلام شده است و به مراتب از آمریكا كه نرخ واقعی آن حدود 16 هزار دلار درآمد سرانه ملی است،(البته درآمد سرانه آمریكا براساس اطلاعات بانك جهانی بیش از 47 هزار دلار اعلام شده است، اما با كسر درآمد 1 درصد آمریكایی های پولدار عدد فوق به دست می آید) اما پوشش درمانی و بیمه ای كوبا در مقایسه با آمریكا پیشرفته تر و گسترده تر است. حتی هزینه های خدمات درمانی در كوبا به گفته برخی كارشناسان كه از این كشور دیدار داشته اند حدود یك بیست و پنجم آمریكاست.
تنها در سال 2008 عدم دسترسی به بیمه؛ موجب مرگ 2200 فرد بالای 65 سال شد
**هزینه های درمانی در آمریكا 24 برابر كوباست؟
وبسایت وركرس workers اخیرا مطالب بسیاری در مورد بودجه سال 2012 آمریكا و كاهش هزینه های تامین اجتماعی این كشور بیان كرده است. بسیاری از كارشناسان بر این موضوع خرده گرفته اند كه ایالات متحده آمریكا به جای كاستن از هزینه های نظامی كه سود آن تنها به جیب شركت های بزرگ تسلیحاتی و صنایع نظامی و پولدارترین افراد این كشور واریز می شود به شرایط 99 درصد بقیه مردم این كشور رسیدگی كند. تا جایی كه 'ژوزف استیگلیتز' اقتصاددان برجسته و برنده جایزه نوبل اعلام كرد كه مشكل این است كه همه فعالیت ها به وسیله یك درصد و برای یك درصد از مردم این كشور انجام می شود.
**هزینه های بالای درمانی در آمریكا
در یك بررسی اجمالی در مورد هزینه های درمانی در آمریكا باید گفت هزینه های درمان و دارویی و بستری در آمریكا و حتی ویزیت و دستمزد پزشكان در آمریكا بسیار بالاست و از این نظر ایالات متحده رتبه اول در جهان را داراست. به عنوان مثال گرچه فرقی بین اقدامات درمانی در مورد عمل قلب باز یك بیمار قلبی در كشورهای مختلف وجود ندارد، اما دستمزد یك دكتر در آمریكا دو برابر همكارش در كانادا است.
وبسایت آلترنت Alternet نیز در بررسی وضعیت نامناسب سیستم درمانی آمریكا در مقایسه با كوبا می نویسد: چند دلیل مهم برای این موضوع وجود دارد، زیرا درحالیكه آمریكایی ها بیش از 20 برابر كوبایی ها بابت هزینه های درمان صرف می كنند، اما سطح این خدمات در دو كشور برابر است. این درحالیست كه به طور مثال در سال 2005 دولت كوبا 193 دلار بابت هزینه های درمانی هر فرد هزینه كرد، اما این رقم در آمریكا بیش از 4540 دلار پرداخت شد. قابل توجه است كه از آن سال تاكنون كوبا پیشرفت های بیشتری در این زمینه دست یافت و توانست میزان امید به زندگی را در كشورش حدود 5 سال (از 73 به 75) افزایش داده و از میزان امید زندگی در آمریكا بالاتر ببرد.
'دان فیتز' نویسنده این مقاله سپس دلایل ناكارآمدی این سیستم در آمریكا را اینگونه بیان می كند كه سیستم بهداشتی و درمانی آمریكا بسیار ناقص و غیر یكپارچه بوده و بوروكراسی سیستمی در این بخش بیداد می كند.
به اعتقاد وی وجود بسیاری از كمیسیون های مختلف تا سیاستگذاری ها و هزینه های جانبی همه در این سیستم تاثیر می گذارند. در همین سیستم بیشتر از 30 درصد هزینه های درمانی به وسیله مقامات بلعیده می شود و شركت بیمه ای نیز در این بازار تنها منافع خود را دنبال می كنند. انجام كارهای فراتر از درمان از دیگر مقولات در زمینه ناكارآمدی آن هستند. برخی از كلینیك های درمانی در آمریكا به اعمال و آزمایش هایی بیشتری دست می زنند و در نهایت این خدمات اضافی را به هزینه درمان افراد اضافه می كنند. براین اساس به طور كلی حدود 40 درصد از بیماران به خاطر مسایلی در بیمارستان ها بستری می شوند كه واقعی نیست و نباید به آن جا مراجعه كنند.
شدت گرفتن بیماری و گسترش آن در مراكز درمانی آمریكا از جمله علل دیگر است. در تحقیقی عنوان شد كه هر سال 2 میلیون آمریكایی در بیمارستان ها دچار عفونت شده اند و به همین دلیل هزینه های آنها بسیار افزایش می یابد. در همین راستا بین سال های 1980 تا 2010 به علت افزایش 7 برابری عكسبرداری ها غیر ضرور رادیواكتیو در آمریكا و در نتیجه قرار گرفتن بی مورد بیماران در معرض تشعشات، نرخ سرطان 2 درصد افزوده شد. همین مشكل در مورد هورمون درمانی ها در بیمارستان های امریكا نیز اتفاق افتاد.
**بیش از یك سوم آمریكایی ها بیمه مناسبی ندارند
در همین گزارش در مورد علت ناكارآمدی سیستم بهداشتی آمریكت به توجه به میزان هزینه بالای اعلام شده، نقص بیمه ای از دیگر موارد است. به گونه ای حدود 40 میلیون بیمه نشده در آمریكا وجود دارد و 60 میلیون دیگر نیز از سطح بیمه ای مناسبی برخوردار نیستند. همانطور كه گفته شد هزینه های ویزیت پزشكان نیز در آمریكا بسیار بالاست، اما نكته جالب دیگر هزینه تراشی های اضافی پزشكان برای بیماران است. یك بررسی در كالیفرنیا در دهه 1960 نشان داد؛ پزشكان هنگامی كه دستگاه اشعه ایكس در اختیار دارند دو برابر معمول به بیماران آنرا تجویز می كنند.
نگاه غلط به درمان در آمریكا به صورت ریشه ای نیز وجود دارد. بیش از نیمی از هزینه های تحقیقاتی در زمینه درمانی در آمریكا صرف می شود، اما تاثیر آن بر مردم آمریكا كمتر از قبل است و عمده دلیل آن نیز تمركز بیش از حد بر عوامل ژنتیكی به جای عوامل محیطی (مانند محیط زیست) است.
تنها در سال 2008 عدم دسترسی به بیمه؛ موجب مرگ 2200 فرد بالای 65 سال شد. از دیگر مشكلات این سیستم ناقص درمانی این است كه علیرغم گرانی بیش از حد داروها كه تا برخی موارد به بیش از 100 برابر كشور كوبا نیز می رسد، اما داروها در آمریكا به وسیله بیماران و یا پزشكان بیشتر مورد استفاده قرار گرفته و در واقع تجویز می شوند.
**كوبا چگونه توانست؟ چرا آمریكا نمی تواند؟
وبسایت workers در بخش دیگری از مطلب خود در مورد مقایسه آمریكا و كوبا می نویسد؛ كوبا علیرغم تحریم های 50 ساله و مشكلات عدیده ای كه آمریكا برای این كشور به وجود آورده است، پایین ترین هزینه های درمانی را دارد. قبل از انقلاب سال 1959 در كوبا در زمان دولت دست نشانده آمریكا به رهبری باتیستا، میزان مرگ و میر نوزادان 6 درصد بود، اما در سال 2010 این رقم به 0.45 درصد رسید، اما همین آمار در سال 2010 برای آمریكایی های آفریقایی تبار به حدود 1.4 می رسد.
براساس اعلام سرویس خدمات درمانی آمریكا؛ هزینه درمانی هر آمریكایی در حدود 8086 دلار است كه 17.6 تولید خالص ملی سرانه این كشو را دربر می گیرد
به اعتقاد كارشناسان؛ عزم سیاستمداران انقلابی كوبا برای حل این موضوع، در كنار سطح بالای آموزش برای از بین بردن 13 بیماری مهم و سیستم پزشكی- دانشگاهی رایگان برای همه از عمده ترین دلایل این موفقیت است. میزان امید به آینده در میان مردم كوبا نیز بالاتر از مردم آمریكا است. در حالی كه هزینه های درمانی در مقایسه با آمریكا به شدت پایین و در حد صفر هستند. براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی به طور میانگین مردم كوبا 78 سال عمر می كنند كه بیشتر از ساكنین آمریكا است. این درحالی است كه هزینه درمانی برای هر كوبایی سالانه حدود 400 دلار اعلام شده است و این عدد برای آمریكایی ها حدود 8 هزار دلار اعلام شده است.
براساس اعلام سرویس خدمات درمانی آمریكا؛ هزینه درمانی هر آمریكایی در حدود 8086 دلار است كه 17.6 تولید خالص ملی سرانه این كشو را دربر می گیرد.
كوبا دارای پزشكان زیادی است كه عمده تلاش خود را صرف پیشگیری و توسعه صنایع بیولوژیكی، واكسیناسیون و داروها می كنند. ضمن اینكه تحصیلات دانشگاهی در حوزه پزشكی نیز رایگان هستند. سیستم سوسیالیستی كوبا سودآوری در حوزه بهداشت و درمان را ممنوع كرده است. این درحالی است كه هر دانشجو در آمریكا هزینه ای بین 200 تا 300 هزار دلار برای تحصیل در رشته پزشكی هزینه می كند و به همین دلیل بسیاری از پزشكان به علت كسب درآمد از درمان بیماران فقیر خودداری می كنند.
فاكس نیوز لاتین نیز اعلام كرد كه هزینه های درمانی در كوبا رایگان است و گرچه این خدمات از سال های پس از انقلاب روند روبه رشدی را طی كرده اند از نظر كیفیت بسیار ارتقا یافته است.
این مقاله در مورد ادامه موفقیت این نوع خدمت رسانی در دوره ای كه جهان درگیر بحران اقتصادی است، می نویسد؛ كیفیت، صرفه جویی و كارآمدی و حذف هزینه های اضافه از جمله نكاتی هستند كه موجب ارتقای این سیستم درمانی شده اند.
**درمان، اصل بنیادین حقوق بشر در كوبا
سایت 'كالیفرنیا وان كر' Californiaonecare نیز در این باره نوشت؛ در حالی كه نقریبا سیستم بهداشت كوبا و آمریكا از نظر كیفیت در یك سطح قرار دارند، اما هزینه های درمان در كوبا 4 درصد هزینه ها در آمریكا است.
این مقاله سپس در جهت دادن پاسخ به این چرایی بزرگ می نویسد؛ دلیل این موفقیت كوبا اجرای درست سیستم پیشگیری است. در حالی كه در سال 1959 امید به زندگی در كوبا بیش تر از 58 سال بود، اكنون این عدد به 78 رسیده است و كوبا توانسته بسیاری از بیماری های همه گیر و به ویژه در مورد بیماری هایی كه موجب مرگ و میر كودكان می شود را كنترل كند.
درحالی كه حدود 20 درصد آمریكایی ها بیمه نیستند اكنون سیستم درمانی كوبا حدود 99 درصد مردم این كشور را تحت پوشش دارد به گونه ای كه كوبایی ها در فاصله بسیار نزدیك به منزل خود به پزشك و پرستار دسترسی دارند. هر پزشك حدود 150 خانواده و یا 600 نفر را تحت پوشش دارد به گقته یك پزشك در هاوانا، وی به همراه دو پزشك دیگر و دو پرستار بیش از 800 خانواده و 1800 نفر را تحت پوشش درمانی خود دارند.
كوبا در كل دارای 492 كلینیك است كه 83 مورد آن در پایتخت یعنی هاوانا هستند و هر یك از آن ها دارای 30 تا 40 برنامه پزشكی و مشاوره ای هستند كه دارای تخصص بالاتری نسبت به پزشك خانواده هستند. این كلینیك ها بیش از 80 درصد بیماری ها را درمان می كنند و در مورد 20 درصد بقیه بیمار به بیمارستان ها ارجاع می شود. به طور كلی بیش از 97 درصد درمان ها از پزشكان خانواده آغاز می شوند. به طور كلی درمان در كوبا به عنوان یكی از اصول حقوق بشر بسیار محترم شمرده می شود. در حالی كه موضوع فرار مغزها به آمریكا به علت درآمدهای بالا در میان پزشكان بسیار به چشم می خورد و از كشورهای آفریقایی و آمریكا لاتین و هند پزشكان زیادی به سوی آمریكا می روند، اما نكته جالب این است كه در زلزله هائیتی آمریكا به طور كلی 550 پرسنل درمانی به این كشور اعزام كرد، ولی كوبا 1500 نفر.
در این زمینه می توان كشورهای دیگر قاره آمریكا را نیز به عنوان نمونه ذكر كرد. كشور مكزیك كه متحد آمریكا نیز است وضعیت چندان مناسبی ندارد.
وبسایت 'راش لیمبو' در سال 2009 به نقل از 'خوزه آنخل كوردوا' وزیر بهداشت مكزیك در مورد ناتوانی این كشور در مقابله با بیماری آنفلوآنزای پرندگان ابراز داشت؛ علیرغم بودجه 5 میلیارد دلاری این كشور در مورد هزینه های بهداشتی، این وزارت خانه منابع لازم برای بررسی موضوع و تحت نظر گرفتن خانواده بیماران را ندارد و به همین دلیل خانواده های این افراد از جمله منابع انتشار این بیماری محسوب می شدند.
هزینه درمانی در بیمارستان انجل در خوانا این كشور برای 4 شب حدود 9500 دلار تخمین زده می شود
به قول یكی از مبتلایان به این بیماری در مكزیك؛ دولت این كشور با آن ها مانند جذامی ها رفتار می كند حتی بار اول سیستم بهداشتی مكزیك وی را پذیرش نكرد زیرا وی در سیستم ثبت نشده بود و بهانه آن ها شلوغی كلینیك ها عنوان شد.
وبسایت ccsvi نیز نوشت؛ هزینه درمانی در بیمارستان انجل در خوانا این كشور برای 4 شب حدود 9500 دلار تخمین زده می شود.
در پژوهش دیگری كه چند سال قبل برای هزینه های درمانی دیابت در كشورهای آمریكای لاتین آممده است كه در كشور كوبا كه یكی از بهترین و با كیفیت ترین سیستم های درمانی در جهان را داراست به طور كل كمی بیش از 1300 دلار هزینه برعهده فرد می باشد در حالی كه هزینه هایی كه یك فرد باید به طور مثال در كشور مكزیك برای این بیماری انجام دهد بیش از 15 هزار دلار است.
مقایسه نظام بهداشتی آمریكا و كوبا به یكی از معماها برای مردم ایالات متحده تبدیل شده است. آنها از خود سوال می كنند كه چرا درمان در ثروتمندترین كشور دنیا به خدمتی دست نیافتنی تبدیل شده است. در حالیكه در كشور كوچك و همیشه در تحریم كوبا كالایی رایگان و در دسترس برای همه است.
------------------------------
پایان