درمانهای ناقص در پی بی‌توجهی به طب توانبخشی
دکتر رایگانی با اشاره به اینکه فرآیند طب توانبخشی به درستی در سیستم بهداشتی درمانی کشور پایه گذاری نشده است گفت: «اگر به اقدامات توانبخشی به خصوص توانبخشی بستری در بیمارستانها توجه نکنیم قسمت عمده‌ای از درمان‌ها ناقص و بلااثر خواهد بود.»
طب فیزیکی توانبخشی به عنوان یک تخصص مستقل، سالهاست که در کشورمان اجرا میشود و بیش از ۳۰ سال است که دوره تخصصی آن در دوره‌های آموزشی و رزیدنت تخصصی راه اندازی شده است به طوری که ایران از نظر آموزش، امکانات و تعداد متخصصین از تمام کشورهای منطقه به غیر از ترکیه بالا‌تر است.
این رشته یکی از رشته‌هایی است که در تمام گروههای پزشکی و بیماریها کاربرد دارد. در واقع رشته طب فیزیکی و توانبخشی با قسمت‌های مختلف علوم پزشکی از جمله پیشگیری، درمان، اقدامات بعد از درمان و روش‌های توانبخشی سر و کار دارد.
به منظور آشنایی هر بیشتر با رشته طب فیزیکی و توابخشی و مشکلاتی که در پس و پیش این رشته وجود دارد به سراغ دکتر سید منصور رایگانی، رئیس انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران رفتیم.
طب توانبخشی در نظام سلامت به درستی پایه‌گذاری نشده است
دکتر رایگانی در پاسخ به سوالم که آیا در کشورمان به این رشته آنطور که باید توجه میشود توضیح می‌دهد: «بحثی که شما به آن اشاره می‌کنید بحث بسیارمهمی است. ما در ایران باید همیشه حد ایده آل مورد نظررا داشته باشیم. یعنی حدی که در شأن مردم کشورمان است. به خاطر جنبه‌هایی که به آن اعتقاد داریم هنوز به حد ایده آلی که در رابطه با خدمات طب توانبخشی وجود دارد نرسیده‌ایم و با آن فاصله داریم. البته در برخی از گروه‌ها از جمله گروه جانبازان این خدمات به صورت مطلوب ارائه میشود ولی در بافت غالب مردم خدمات توانبخشی هنوز به حد ایده آل نرسیده است.»
رئیس انجمن طب فیزیکی و توانبخشی می‌گوید: «خوشبختانه از نظر آموزش نیروی انسانی، پزشکان متخصص، کار‌شناسان گروههای توانبخشی، میزان دوره‌های آموزشی و تعداد پزشکان متخصص مشکلی نداریم و به حد مطلوبی رسیده‌ایم. ولی مشکل اصلی که با آن مواجه هستیم این است که فرآیند طب توانبخشی به درستی در سیستم بهداشتی درمانی کشور پایه گذاری نشده است. در حال حاضرما باید در رده‌های مختلف نظام بهداشت و درمان ردپایی از اقدامات توانبخشی داشته باشیم که متاسفانه هنوز این موضوع به صورت مطلوب و ایده آل رعایت نشده است. اگر بخواهیم خدمات توانبخشی به صورت مطلوب در سطح کشور ارائه شود باید خدمات توانبخشی در سطوح مختلف خدمات از قبیل خدمات بهداشتی و درمانی به نحوی دیده شود تا از توان تخصصی و حرفه‌ای متخصصین طب فیزیک و توانبخشی و کار‌شناسان توانبخشی در تمام مراحل استفاده شود ولی متاسفانه در این زمینه به وضعیت مطلوبی نرسیده‌ایم و علاقه‌مندیم که این اقدام هر چه زود‌تر انجام شود.»
وی ادامه می‌دهد: «مورد دیگری که بسیار مهم بوده و لازم است به آن توجه شود این است که باید در بیمارستانهای دانشگاهی و دولتی بخش طب توانبخشی تعریف شود تا بیمارانی که در بخش‌های مختلف به دلایلی از جمله جراحی مغز و داخلی ممکن است بستری شوند، اقدامات حاد درمانیشان در بخش مربوطه صورت گیرد و بعد از این مرحله به منظورتکمیل حلقه درمان یعنی توانبخشی به بخش‌های بستری توانبخشی منتقل شود تا بعد از اینکه توان از دست رفته‌اش را به دست آورد مرخص شود. متاسفانه ما در حال حاضردر این قسمت به شدت دچار ضعف هستیم و درخواستمان از مسئولین سیاستگذار بهداشت و درمان کشور این است که این موضوع را در برنامه ریزی‌هایشان در نظر بگیرند. چرا که اگر ما به اقدامات توانبخشی به خصوص توانبخشی بستری در بیمارستانها توجه نکنیم قسمت عمده‌ای از درمان‌ها ناقص و در واقع بلااثر خواهد بود. ما به این درخواست پایبند هستیم و آن را پیگیری می‌کنیم.»
کمبود بخش بستری توانبخشی در بیمارستانهای کشور
دکتر رایگانی در پاسخ به سوالم که آیا در بیمارستانهای کشور بخش بستری توانبخشی به اندازه کافی وجود دارد توضیح داد: «متأسفانه به صورت مطلوب در بیمارستانهای دانشگاهی، دولتی و حتی خصوصی از بخش‌های بستری استاندارد توانبخشی چندان بهره‌مند نیستیم و به صورت موردی است. البته ما درخواستمان را اعلام کرده‌ایم و معاونت درمان وزارت بهداشت و وزیر قول همکاری داده‌اند.»
رئیس انجمن طب فیزیکی و توانبخشی در ادامه در پاسخ به سوالم مبنی بر اینکه آیا در طرح تحول نظام سلامت به رشته توانبخشی توجه شده است می‌گوید: «اجرای طرح تحول نظام سلامت قدم بسیار بزرگی است که مشکلات زیادی را از سر راه مردم برداشته است و قابل تقدیر است. در مرحله اول اجرای این طرح به صورت خیلی دقیق به بحث توانبخشی اشاره نشده ولی بیمارانی که برای درمانهای دیگر بستری می‌شوند اگر به خدمات توانبخشی حتی در بخش‌های غیر سرپایی نیاز داشته باشند تحت پوشش قرار می‌‌گیرند.»
دکتر رایگالی می‌افزاید: «تقاضای ما این است که حداقل در مراحل بعدی طرح تحول حتماً اقدامات توانبخشی بستری جزء الویت قرار بگیرد تا بیماری که دچار ضایعه نخاعی، سکته مغزی و یا به دلایل مختلفی دچار ناتوانی شده بتواند از امکانات، تجهیزات و وسایلی که در طرح تحول سلامت دیده شده بهره‌مند شود. باتوجه به رشد جمعیت، سالمندی و بیماری‌هایی که نیازمند توانبخشی هستند قطعاً این انتظار، انتظار منطقی است. لذا امیدواریم و درخواست می‌کنیم که در مراحل بعدی طرح تحول سلامت، خدمات توانبخشی جزء الویت‌ها قرار گیرد.»
-----------------------------------
پایان