طرح سلامت یار = تقریبا هیچ ، برای همراه بیمار ، آنهم در قلب تهران
چندی پیش عالی‌ترین مقام وزارت بهداشت از بیمارستان دولتی رسول اکرم(ص) بازدید کرد که نبود پزشک کشیک در اورژانس، اجرایی نشدن طرح سلامتیار برخلاف همه وعده‌ها و کمبود شدید تجهیزات و حال نزار بیماران از مشکلات عمده یک بیمارستان دولتی در قلب پایتخت حمکایت داشت.
بدون هماهنگی قبلی راهی بیمارستان شدم و زمان ورود اولین نکته قابل توجه در حیاط بیمارستان برپایی تعداد زیادی چادر مسافرتی در میان درختان بود. بیرون برخی از این چادرها از کتری و قوری گرفته تا بند لباس و دمپایی چند تا بچه قد و نیم قد یافت می‌شد. به نزدیکی یکی از این چادرها رفتم و به یکی از ساکنان موقتی این بیمارستان که دم در چادر نشسته و درحال پختن املت برای دو بچه اش بود، پرسیدم چطوری باید اینجا برای هماهنگی چادر بزنم؟ گفت:«هماهنگی نمی‌خواد خواهر؛ من 20 روزه که اینجا مریضمون بستری شده و من بچه‌هام از شهرستان اومدیم و اینجا مستقر هستیم، کنار ما جای خالی هست اگه دوست داری بیا وسایلت را بزار و واسه شب یه چادر بزن. اگه بخوای بری بیرون جا پیدا کنی باید کلی پول بدی».
این صحبت‌های یک همراه بیمار بود که با وجود هزاران استرس ناشی از رنج بیماری عزیزش، سعی کرد با لبخند بر لبانش کمکی به سایر افراد که وضعیتی مشابه دارند، داشته باشه.
رنج همراه کم از درد خودِ بیماری نیست
بعضی از همراهان به دلیل هزینه‌های بسیار زیاد خود و درمان اعضای خانواده حتی توان خرید یک چادر مسافرتی را ندارند. روزها در سایه با پهن کردن موکت یک گوشه حیاط و شب‌ها داخل ماشین زمان‌ها را می‌گذرانند و با سلام و صلوات برای بیمارشان دعا می‌کنند. ولی گویا چشم مردم و مسئولان به این مسائل عادت کرده و آنها را از حیاط بیمارستان بیرون نمی کنند، کفایت می‌کند و راضی‌اند.
زهرا همراه یکی از بیماران که از ایلام راهی تهران شده و با انتقاد از کمبودهای این بیمارستان می‌گوید: «ارائه خدمات در این بیمارستان بسیار ضعیف است. همراه بیمار نباید از صبح تا شب برای نیازهای بیمارش بدود ٨ شب است که من در بیمارستان هستم و شب‌ها در کنار بیمارم روی صندلی استراحت می‌کنم. هیچ جایی برای اسکان ما پیش بینی نشده و به دلیل ضعف شدید تجهیزات درمانی به تهران برای درمان خواهرم آمده ام. جای تأسف دارد که در تهران و قلب کشور شرایط اینچنین باشد. در این زمانه هیچ کس یاری دیگری نیست. از این وضعیت خسته شده و هر روز خدا خدا می‌کنم که خواهرم مرخص شود و با دلی شاد به ایلام بازگردیم.
اما مهم‌ترین مسأله چه برای همراه بیمار و چه خود بیمار این است که مراحل درمان را در نزدیکی محل سکونتش انجام دهد و برای همین به چند بیمارستان در کرج مراجعه کردیم ولی مسئولان تمام بیمارستانهای کرج در جواب به ما می‌گفتند، امکانات وجود ندارد و باید به تهران بروید.»
دانشجوی ترم یک، پزشک کشیک در اورژانس
پس از حیاط بیمارستان گذری به بخش اورژانس بیمارستان داشتم. مثل اورژانس همه بیمارستانهای دولتی شلوغ و صدای آه و ناله بیمارهای رنجورهوا؛ از همراهان یک بیمار که نالان روی تخت برانکار خوابیده بود، شروع کرد به داد و فغان که « ایها ناس هیچ کسی نیست تو این خراب شده یه جواب درست به من بده؟ بچم داره از دست میره. یکی به داد ما برسه.» یکی از پرسنل اورژانس با صدای بلند جواب داد: چه خبرته باید صبر کنی تا متخصص ارتوپدی بیاد درمانگاه تا مشکلت حل بشه و زن گریه کنان جواب داد درمانگاه میگن ببرش اورژانس و اورژانس میگه ببر درمانگاه! تکلیف من و بچم چیه؟ بعد از کلی مشاجره میان مادر بیماری که یکی از پاهایش با ساچمه تفنگ شکاری دچار آسیب شده است و پرسنل اورژانس؛ سرانجام یکی دیگر از پرسنل به او می‌گوید که باید به بیمارستان بقیه الله ارجاع داده شود. به گفته مادر بیمار پسرش در چالوس دچار این حادثه شده و اکنون پس از سفر بخیه‌های آن عفونت کرده است ولی کسی جوابگو در این بیمارستان نیست.
یکی از پرسنل اورژانس می‌گوید: بیمارت را به بیمارستان خصوصی ببر تا سریع‌تر مشکلش حل شود. اینجا پزشک مقیم نداریم و اگر هم باشد از همین دانشجویان سال یک است که تازه مشغول تحصیلات شده و بدون اجازه مقام ارشد کاری نمی کند تجربه ما پرسنل از پزشک مقیم بیشتر است. دو شب پیش بیمار آورده بودند و ما بیشتر از پزشک متوجه شدیم بیمار چه مشکلی دارد.
از تخت خالی در اورژانس هم خبری نیست و همراه یکی از بیماران منتظر جای خالی برای بیمارش است. در راهرو اورژانس هم 7 تا 8 نفر روی تخت خوابیده و منتظر انجام اقدامات لازم از جانب پزشکان اورژانس هستند.
بعد از اورژانس راهی بخش درمانگاه شدم. صف نوبت‌دهی شلوغ است و همه با دفترچه در چند صف منتظر پاسخ و دریافت نوبت برای پزشک مربوطه هستند. اطفال، چشم پزشکی، زنان، ارتوپدی، و ... همه در یک ساختمان 6 طبقه مجزا از بخش بستری و اورژانس قرار دارد هرچند تخصص در یک طبقه، آسانسور هم کنار درمانگاه قرار دارد. ظاهرش که شبیه بیماران نالان است. بزرگ بر روی کاغذی نوشته شده که مراجعین محترم... ظرفیت آسانسور بیش از 4 نفر خطر سقوط دارد . در حال نگاه به این مطلب بودم که ناگهان در آسانسور باز شد و 10 نفر پیر و جوان از آن خارج شدند.
از اینها که بگذریم ، از تهویه نیز در درمانگاه خبری نبود و تنها تفاوت آن با هوای داغ تابستانی در خیابان، مسقف بودن آن است که استرس ناشی از رنج بیماری هم کم از آفتاب داغ تاب و تحملت را نمی‌رباید. از راهروها به سمت طبقات می‌روم در میان راه از کادر درمانی بیمارستان متوجه شدم که درمانگاه چشم پزشکی در طبقه ششم است به سمت این طبقه رفتم ولی با برگه بر روی دیوار اعلام شده بود طبقات بالا بسته است و کمی جلوتر با مداد بر روی دیوار قید شده طبقه 6 قفل است. سعی کردم از راه پله به سمت طبقه 6 راهی شوم و با مشاهده اطلاعیه‌ها و ظواهر، از ادامه مسیر از طریق راه پله صرفه‌نظر کرده و با آسانسور از طبقات دیدن کردم. در طبقات این بخش از بیمارستان هم نشانه‌هایی حکایت از تلاش برای بهبود وضعیت داشت ولی گویا بودجه‌ها نرسیده و وضعیت به حال خود رها شده است.
بستری بیمار آقا در بخش زنان
از گذر بر درمانگاه خود را به بخش بستری رساندم، طبقه سوم بخش زنان بود. چند ماما و پرستار در حال مرتب کردن پرونده‌ها و در اتاق بستری بیماران باز بود اولین نکته قابل توجه حضور پسر 16 تا 17 ساله با لباس آبی بیماران آقا در بخش زنان بود. در یک اتاق دو تخته یک خانم بیمار با همراهش و یک بیمار آقا با دو همراه حضور داشتند. در یکی دیگر از اتاق‌ها وضعیت بیمار بستری و همراهش را دیدم که هیچ تخت تاشویی برای همراه بیچاره در نظر گرفته نشده بود از همراه بیمار سوال کردم اینجا شب را چطوری سپری می‌کنی؟ گفت: سخت است ولی یکی دو شب را تحمل کرده ام امیدوارم امشب مرخصمان کنند. کمرم توان ندارد. دو شب و دو روز است کمر را بر زمین نگذاشته و اگر این وضعیت ادامه یابد خودم هم ناچارا باید همینجا بستری کنند.
بیمارستان رسول اکرم از جمله بیمارستان‌هایی بود که هلال احمر طرحی به عنوان سلامت یار را در آن آغاز کرد در مراسم آغاز به کار سلامتیاران در این بیمارستان سید حسن قاضی زاده هاشمی وزیر بهداشت حضور یافت. در این افتتاحیه اعلام شد که بیماران دیگر بدون همراه نخواهند ماند و در صورتی که بیمار به دلایل مختلف همراه نداشته باشند، می‌توانند از سلامتیاران کمک بگیرند.
سلامتیاران به بیماران نیازمند، خدمت رایگان ارائه می‌دهد
ضیایی رئیس جمعیت هلال احمر در افتتاح رسمی طرح سلامت یار که به مناسبت گرامیداشت هفته هلال احمر اردیبهشت امسال در سالن آمفی تئاتر مجتمع درمانی حضرت رسول اکرم (ص)برگزار شد، اظهار داشت: طرح سلامت یار به حلقه مفقودی خدمات به بیمار کمک کرده و آن را تأمین می‌کند.در این طرح 1500 تن از داوطلبان هلال احمر آموزش دیده اند که در کنار کادر پرستاری و بدون دخالت در کار درمانی به موضوع مراقبت از بیمار بپردازند.
رئیس جمعیت هلال احمر گفت: امروز طرح سلامت یار به طور رسمی در 11 بیمارستان کشور افتتاح می شود.هم اکنون زمانی است که توجه طرح سلامت علاوه بر دستاوردهای ارائه شده در بحث خدمات درمانی باید بر روی کیفیت خدمات و اخلاق پزشکی متمرکز شود.
وی در خصوص طرح سلامت یار گفت: طرح سلامت یار با آموزش دادن داوطلبان جوان هلال احمر در جهت ارتقا کیفیت درمان به کسانی که نیازمند هستند خدمت رایگان ارائه می‌دهد.
رئیس جمعیت هلال احمر با بیان اینکه طرح سلامت یار در جهت همراهی مهربانانه و مشوقانه و به اجرا گذاشتن اخلاق پزشکی گمارده شده، گفت: در جوامع امروزی میزان خدمت داوطلبانه به عنوان یک ارزش اجتماعی، سرمایه اجتماعی، مالی و معنوی از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است.
رئیس جمعیت هلال احمر با بیان اینکه ظرفیت کار داوطلبانه در کشور ما بالا است، تصریح کرد: باید بستر بهره مندی از این ظرفیت را ایجاد کرده و خدمات بهتری از مردم برای مردم ارائه دهیم تا با این خدمت داوطلبانه علاوه بر کاهش آسیب‌های اجتماعی، احساس اعتماد را بین مردم ایجاد کرده و آنها را متعهد، هم رای و هم زبان کنیم.
وی با اشاره به اینکه در آذر ماه با موافقت وزیر بهداشت اجرای آزمایشی طرح سلامت یار شروع شد، گفت: در این طرح 1550 نفر در مرحله اول آموزش دیده‌اند و قبل از هر چیزی آموخته‌اند که چه کارهایی را نباید انجام دهند.
رئیس جمعیت هلال احمر با بیان اینکه موضوع مراقبت از بیمار اهمیت ویژه‌ای دارد، گفت: آموزش دیدگان طرح سلامت یار آموخته‌اند که در کارهای درمانی پرسنل بیمارستان دخالت نکرده و تنها در جهت ارتقا اخلاق پزشکی و کمک به بیماران نیازمند به همراه تلاش کنند.
سلامتیاران کارهای بر زمین مانده بیمار را انجام می‌دهند
وزیر بهداشت، سیدحسن هاشمی در مراسم افتتاح رسمی طرح داوطلبانه سلامت یار هلال احمر نیز در بیمارستان حضرت رسول اکرم ، با بیان اینکه هلال احمر یکی از موثرترین ارگان‌هایی است که با توده مردم ارتباط دارد و مورد اعتماد آنهاست، اظهار کرد: در حال حاضر بنای کار در هلال احمر دستگیری از مستمندان است. بسیاری از مراکز درمانی ما نیز وقف هلال احمر است که نشان دهنده اعتماد مردم به این سازمان مردم‌نهاد است.
وی بااشاره به طرح سلامتیاران، تصریح کرد: کسی به پرستاران و بهیاران نباید اطلاعات نادرست بدهد. به هیچ وجه قرار نیست سلامتیاران کار درمانی انجام دهند. کارهای متعددی وجود دارد که باید برای مریض انجام شود اما روی زمین مانده است.
اجرای ناقص طرح سلامتیار
اما در بخش زنان از پرسنل در مورد سلامتیاران سوال کردم و با اعلام نداشتن همراه دیگر برای مادربزرگ به بهانه اینکه فردا امتحان داشته و امشب برای آن نیاز به یک همراه در بیمارستان دارم درخواست همراه از بخش سلامتیار کردم. هیچ کدام اسمی از سلامتیار نشنیده بودند. یکی از پرستاران گفت: یکی از دوستان ما در این بیمارستان می‌تواند امشب به عنوان همراه کنار مادربزرگت باشد ولی به ازای هر شب 100 تا 150 هزار تومان دریافت می‌کند. دیگر ماما در بخش زنان گفت برو از اطلاعات سوال کن شاید کمکت کنند. در راهروها از چند پرسنل بیمارستان در مورد سلامت یاران سوال کردم ولی آنها هم گویا از این افراد خبری نداشتند. به اطلاعات بیمارستان رسیدم و آنجا خانمی که پشت یک میز نشسته بود گفت: دخترم هیچ همراهی بهتر از اعضای خانواده نیست به چه کسی می‌توانی اعتماد کنی؟! گفتم مشکلی ندارد و شنیده ام اینجا افرادی به اسم سلامت یار هستند که در مواقعی می‌توانند کنار بیمار باشند؛ این افراد را از کجا پیدا کنم؟ آدرس داد برو سمت راست راهروی ورودی، آنجا محل استقرارشان است ولی این افراد روزی 2 ساعت از 11 تا 1 بعدازظهر می آیند و پس از صرف ناهار می‌روند. تا به حال همراه مریض نبوده و اکنون هم اتاقشان تعطیل است. فردا صبح ساعت 11 بیا شاید باشند!!
خبری از بوفه در بیمارستان نیست
در ادامه تهیه گزارش تصمیم به خرید یک آبمیوه از بوفه بیمارستان گرفتم ولی خبری از بوفه نبود و اطلاعات بیمارستان گفت باید بیرون بیمارستان و در خیابان به سوپرمارکت‌های بیرون مراجعه کنی. این مسئله از دیگر کمبودات یک بیمارستان دولتی بود که شاید تا کنون همراهان بیماران زیادی را با مشکل مواجه کرده است.
کمبود نیرو داریم
اما نادر توکلی، رئیس بیمارستان رسول اکرم(ص) در ارتباط با مشکلات این بیمارستان اظهار داشت: تجهیزات نسبت به 2 سال گذشته 4 تا 5 برابر شده و سیستم گرمایشی و سرمایشی مدتی مشکل داشت و طی هفته جاری برطرف خواهد شد. همچنین جذب نیرو طی 2 سال گذشته نداشته‌ایم چراکه ممنوعیت به کارگیری نیروهای جدید را طبق دستور کشور داریم بنابراین تعداد نیروها نسبت به حجم فعالیت در بیمارستان بسیار اندک است.
وی افزود: حجم کاری بیمارستان، کفاف پرسنل و تخت‌های بیمارستانی را نداده و به عبارتی ضریب اشغال تخت‌ها بالای صددرصد است، همچنین به ازای پرسنلی که به مرخصی همچون مرخصی زایمان رفته‌اند، ما نیرو نداریم، لذا پرسنل با اضافه درخواست فعالیت در بیمارستان و خستگی همراه هستند، ولی با این وجود سعی می‌کنیم به بهترین نوع ارائه خدمت به بیماران را داشته باشیم.
توکلی اضافه کرد: بخشی از بیماران این بیمارستان اتباع خارجی همچون بیماران افغانستانی هستند که کارت اقامت ندارند، که سال گذشته یک میلیارد تومان در این ارتباط متضرر شدیم، چرا که این افراد در حوزه درمان متولی نداشته و به دلایل مختلفی همچون سقوط از ارتفاع، زایمان و ... به این بیمارستان ارجاع داده می‌شوند، همین مسئله بالانس مالی بیمارستان را برهم زده و خود به خود مدیریت را دچار مشکل می‌کند، از طرفی بیماران افغانستانی در بیمارستانهای خصوصی تحت پوشش قرار نمی‌گیرند و همه این موارد، شرایط را دشوار می‌کند.
40 درصد بیماران غیر تهرانی هستند
رئیس بیمارستان رسول اکرم(ص) با اشاره به اینکه 40 درصد از بیماران ارجاعی این بیمارستان از خارج استان تهران هستند، گفت: به دلیل اعمال جراحی خاص و هزینه‌های اندک در این بیمارستان، بیماران از شهرهای دور جهت درمان به این بیمارستان مراجعه می‌کنند و به دلیل اینکه طرح ارجاع منسجم در کشور وجود ندارد، مشکلات زیادی برای ما به وجود می‌آید.
توکلی در ارتباط با اجرای طرح سلامتیار در این بیمارستان خاطرنشان کرد: در حال حاضر سلامتیاران فقط در شیفت صبح و ظهر در بیمارستان هستند و این موضوع براساس اجرای پایلوت شش ماهه این طرح بوده است و قرار شده که بعد از شش ماه این افراد تمام وقت در بیمارستان حضور داشته باشند، البته ما فقط پذیرنده این طرح بوده و پرسنل از ما نیستند.
وی همچنین از راه اندازی دو همراه سرا در حوالی بیمارستان رسول اکرم(ص) خبر داد و اعلام کرد: این همراه سراها با همکاری شهرداری طی چند ماه آینده فعالیت خود را آغاز خواهند کرد.
VIP وزارت بهداشت برای درمان فقرا
ایرج حریرچی سخنگوی وزارت بهداشت نیز در ارتباط با ارائه خدمات در بیمارستانها گفت:برای ما افراد محروم و فقرا حائز اهمیت هستند که دست‌شان از خدمات درمانی کوتاه است. بنابراین برای وزارت بهداشت فارغ از رنگ، نژاد و قوم، مهم افراد محروم هستند.
وی افزود: باید توجه کرد که VIP ما در کشور افرادی هستند که در نقاط محروم و مناطق صفر مرزی به سر می‌برند. همچنین در تهران VIP ما کارگران شهرداری، افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی و افراد محروم هستند.
بیماران چشم انتظار همت مسئولان
بیمارستان حضرت رسول در قلب پایتخت واقع در خیابان ستارخان یکی از حدود 500 بیمارستان دولتی زیر مجموعه وزارت بهداشت در سراسر کشور است که به دلیل مشکلات و کمبودات، بیماران و خانواده‌های زیادی را با مشکل همراه کرده است که با اجرای طرح تحول در دولت یازدهم این امید می‌رفت که وضعیت رسیدگی به بیماران بهتر شود ولی گویا نشانه‌ها هنوز حکایت از عملی نشدن بسیاری از شعارهای دولتمردان دارد.
-------------------
پایان