براساس آمارهای موجود، در حال حاضر حدود ۵۵ درصد هزینه‌های سلامت از جیب مردم پرداخت می‌شود البته این آمار در صورتی واقعی است که بیمارستان‌ها و پزشکان، هزینه‌های اضافی از مردم اخذ نکنند اما در عمل و به‌ویژه در بخش‌های خصوصی گویا اتفاق دیگری در حال جریان است و این رقم در بسیاری از مواقع به حدود ۷۰ یا ۸۰ درصد می‌رسد. براین اساس برخی از پزشکان از همان دسته دانشجویان پزشکی فارغ‌التحصیل شده‌ای که در پیشگاه خداوند سوگند یاد کرده‌اند که حقوق بیماران را تضییع نکنند؛ اخلاق پزشکی را پایمال کرده و بیمار را به مثابه کالایی سودآور می‌نگرند تا جایی که شمار زیادی از بیماران مجبورند دار و ندار زندگی خود را برای پرداخت هزینه‌های درمانی بفروشند.........

متن کامل

با پدیده زیرمیزی چگونه باید برخورد کرد؟

زیرمیزی در بازار سلامت پدیده‌ای است که این روزها صدای بسیاری را در آورده است و ما شاهد اظهارنظر اشخاص گوناگون از وزیر بهداشت گرفته تا نمایندگان مجلس و کارشناسان حوزه بهداشت هستیم

این پدیده‌ای زشت و غیراخلاقی است که متاسفانه طی این سال‌ها قبح آن در نزد عده‌ای از جامعه پزشکی کشور شکسته شده و گرفتن این قبیل پول‌ها بابت اعمال جراحی و... در برخی از مراکز درمانی، به امری بدیهی تبدیل شده است.

در ابتدای سال دکتر محمدحسن طریقت‌منفرد، وزیر بهداشت از وضعیت پدیده زیرمیزی در بازار سلامت اظهار نگرانی کرد، اما افزایش روزبه‌روز آن موجب شد که وی در اظهاراتی دیگر اعلام کند که نمی‌توان فقط با کارهای نظارتی و... به این مشکل خاتمه داد بلکه این مردم هستند که باید به‌عنوان ناظر وزارت بهداشت، بروز چنین تخلفاتی را گزارش دهند.

بیان این جمله از قول مقام ارشد وزارتخانه‌ای که متولی سلامت جامعه است، حکایت از این واقعیت دارد که این پدیده چنان در حال گسترش است که درباره هزینه‌های درمان، ما را در آستانه بحران قرار می‌دهد چنان‌که طبق آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سالانه ۷/۵ درصد از مردم بر اثر هزینه‌های درمانی به زیر خط فقر می‌روند؛ هرچند بخش عمده‌ای از این هزینه‌ها به دلیل ضعف ساختار بیمه در کشور است اما گرفتن زیرمیزی نیز در آن بی‌تاثیر نیست.

براساس آمارهای موجود، در حال حاضر حدود ۵۵ درصد هزینه‌های سلامت از جیب مردم پرداخت می‌شود البته این آمار در صورتی واقعی است که بیمارستان‌ها و پزشکان، هزینه‌های اضافی از مردم اخذ نکنند اما در عمل و به‌ویژه در بخش‌های خصوصی گویا اتفاق دیگری در حال جریان است و این رقم در بسیاری از مواقع به حدود ۷۰ یا ۸۰ درصد می‌رسد. براین اساس برخی از پزشکان از همان دسته دانشجویان پزشکی فارغ‌التحصیل شده‌ای که در پیشگاه خداوند سوگند یاد کرده‌اند که حقوق بیماران را تضییع نکنند؛ اخلاق پزشکی را پایمال کرده و بیمار را به مثابه کالایی سودآور می‌نگرند تا جایی که شمار زیادی از بیماران مجبورند دار و ندار زندگی خود را برای پرداخت هزینه‌های درمانی بفروشند.

ساختار بیمه درمانی باید اصلاح شود
در همین راستا، مراد هاشم‌زهی، رئیس هیات نظارت بر انتخابات نظام پزشکی در رابطه با این پدیده رو به گسترش اظهار کرد: متاسفانه دولت در چند سال اخیر در اجرای قوانین حوزه سلامت بسیار ضعیف عمل کرده و زیرمیزی‌ها توان مردم را گرفته است. متاسفانه قوانین پیرامون حوزه سلامت از سوی دولت اجرایی نمی‌شود و پوشش بیمه‌ای مردم، جلوگیری از پدیده زیرمیزی، تشکیل سازمان بیمه سلامت ایرانیان، تجمیع تمام بیمه‌های درمانی و واقعی کردن تعرفه‌های پزشکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که مورد بی‌توجهی مسوولان قرار گرفته است.

وی همچنین تاکید کرد: افزایش زیرمیزی و افزایش قیمت دارو و تجهیزات پزشکی زمینه سوءاستفاده افراد را در حوزه سلامت فراهم کرده و قطعا حل مشکلات نیازمند تدبیر خاصی از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش‌پزشکی است. علت اصلی رواج پدیده زیرمیزی میان بیمار و پزشک غیرواقعی بودن تعرفه درمانی است و پزشکان و پرسنل حوزه سلامت در چند سال اخیر نسبت به غیرواقعی بودن تعرفه پزشکی اعتراض‌های بسیاری کرده‌اند اما متاسفانه دولت بدون بررسی، با خواسته‌های این افراد مخالفت می‌کند.

باید این مساله با جدیت در مجلس پیگیری شود و البته با طرح‌های یک‌دفعه‌ای نمی‌توان مقابل پزشکانی که زیرمیزی دریافت می‌کنند، ایستاد. به گفته هاشم‌زهی واقعی کردن تعرفه‌های پزشکی یکی از اصول و خواسته‌های پرسنل حوزه سلامت است، اما باید نخست برای تحقق این موضوع ساختار بیمه‌های درمانی اصلاح شود، که تحقق این هدف در گرو تشکیل رسمی سازمان بیمه سلامت ایرانیان است.عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با تاکید بر اینکه بیمه‌ها باید تمام هزینه‌های درمان مردم را پرداخت کنند، می‌گوید: تحقق این موضوع موجب کاهش رابطه میان بیمار و پزشک و به تبع آن کاهش پدیده زیرمیزی است.

 بیشترین شکایت از بیمارستان‌های غیردانشگاهی است
از سوی دیگر سجاد رضوی، مدیرکل نظارت بر درمان وزارت بهداشت در گفت‌وگویی که چندی پیش داشته، اظهار کرد: پدیده زیرمیزی هم در بیمارستان‌های دولتی و هم در بیمارستان‌های خصوصی وجود دارد اما کمترین شکایت‌ها در این زمینه از بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه‌های علوم پزشکی و بیشترین شکایت‌ها در زمینه زیرمیزی مربوط به بیمارستان‌های غیردانشگاهی چه دولتی و چه بخش خصوصی است.

به گفته رضوی به دلایل متعدد تعداد پزشکانی که بیش از تعرفه‌های اعلام شده از بیماران هزینه می‌گیرند طی سال‌های اخیر افزایش یافته است که واقعی نبودن تعرفه‌های پزشکی یکی از مهم‌ترین دلایل گسترش زیرمیزی بین جامعه پزشکی به شمار می‌رود. همین تعرفه‌های پایین در شهرستان‌ها به‌ویژه در مراکز درمانی دولتی، کمتر از حد معمول است. علاوه‌بر این همین تعرفه‌های کم را نیز به موقع به پزشکان و کادر درمانی پرداخت نمی‌کنیم. از سوی دیگر قوانین بازدارنده و جریمه‌ها برای زیرمیزی، ضعیف هستند که مانع از کنترل پدیده زیرمیزی می‌شود.

در این میان می‌توان یکی دیگر از دلایل گسترش زیرمیزی را ضعیف بودن سیستم اطلاعاتی مالیاتی دانست چراکه مالیات‌ها باید براساس درآمد پزشکان وضع شود نه براساس رشته‌های پزشکی زیرا تعرفه‌های دریافتی در یک رشته مشترک نیز متفاوت است. از این‌رو اگر سیستم دریافت و پرداخت پزشکان الکترونیک و ثبت شود، سیستم مالیاتی هم می‌تواند کار خود را درست انجام دهد.

 نظارت جدی و تدابیر سختگیرانه‌ای در کار نیست
چندی پیش حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی در این زمینه از عملکرد دولت در تعرفه‌گذاری انتقاد کرده. وی در مورد این پدیده اظهار می‌کند: ما در این زمینه نه در حوزه دولتی و نه در حوزه خصوصی نظارت و اقدام جدی نداشتیم و امروز شاهد آن هستیم که هر کس در هر بخشی (چه خصوصی و چه دولتی) هرگونه که می‌پسندد عمل می‌کند و متاسفانه چیزی به نام نظارت در این رابطه وجود ندارد.

وی همچنین در گفت‌وگویی اظهار کرده بود: مجلس شورای اسلامی آمادگی نظارت در این زمینه را دارد که مجازات‌های جدی را برای متخلفان در این حوزه تعیین کند.
 علت پدیده زیرمیزی در نگاه صاحب‌نظراندر این زمینه سیدنظام‌الدین طباطبایی، رئیس سازمان بسیج جامعه پزشکی درباره این پدیده و علت بروز و ظهور آن می‌گوید زیرمیزی پزشکان ریشه در ضعف اخلاق پزشکی دارد و باید در این حوزه کارهای بیشتری صورت گیرد.به گفته وی، بسیاری از مشکلات موجود در حوزه سلامت می‌تواند از طریق اخلاق حرفه‌ای پزشکی حل شود.رئیس سازمان بسیج جامعه پزشکی تهران معتقد است برای جلوگیری از بروز پدیده زیرمیزی، باید اخلاق پزشکی مبتنی‌بر مبانی اسلام را گسترش دهیم.

همچنین احمد آریایی‌نژاد یکی از اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با تاکید بر لزوم حل مشکلی با عنوان اخذ مبلغی به‌عنوان زیرمیزی توسط برخی از پزشکان، می‌گوید: اخذ زیرمیزی توسط پزشکان، تخلف بوده و باید با این دسته از پزشکان به صورت جدی برخورد شود. به گفته وی، روال معمول بر این است که افراد یا گروه‌ها در قبال ارائه خدمات مبالغی را دریافت می‌کنند که البته در این میان برخی با روش‌های نادرست و بیش از آن چه که باید، مبالغی را دریافت کرده و در این میان برای خود توجیه‌‌تراشی نیز می‌کنند. آریایی‌نژاد درخصوص علت بروز پدیده‌ای به نام زیرمیزی در بازار سلامت، می‌گوید: این دسته از پزشکان معتقد هستند که مزد کافی از بیمه دریافت نمی‌‌کنند یا اینکه این مزد به موقع به آنها پرداخت نمی‌شود.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، عدم نظارت درست از سوی دستگاه‌های ناظر را مورد توجه قرار می‌دهد و می‌افزاید: این به‌هم‌ریختگی و بی‌نظمی باعث می‌شود که مردم متضرر شده و هزینه از جیب آنها صرف شود. اینکه یک خدمت پزشکی چه قدر می‌ارزد باید به درستی تعریف شود. البته هنوز این دغدغه در مورد مقابله با اخذ زیرمیزی توسط پزشکان وجود ندارد در صورتی که باید در این زمینه با برنامه‌ریزی و طراحی درست وارد عمل شد. طبیعتا صرف بازرسی از مراکز درمانی و نظارت بر عملکرد جامعه پزشکی با توجه به محدود بودن نیروی انسانی راه به جایی نمی‌برد و در این زمینه که طرف مقابل بخشی از پزشکان کشور هستند روش‌های تهدیدآمیز و تنبیهی، نمی‌تواند نتیجه لازم را از اجرای یک برنامه ایجاد کند بنابراین شاید راه مقابله با این پدیده زشت، همکاری و تعامل مردم و بیماران با مسوولان وزارت بهداشت است.

همچنین بنا بر برنامه‌هایی که قرار بر اجرایی شدن آن است شاید بتوان گفت اجرای برنامه پزشک خانواده با قطع ارتباط مالی بین پزشک و بیمار نیز می‌تواند جلوی اخذ زیرمیزی و تخلفات اقتصادی را بگیرد.امیدواریم آنان که زیرمیزی را تنها راه دستیابی به حقوق خود می‌دانند یک‌بار دیگر سوگندنامه پزشکی را مرور کرده و به یاد آورند که در پیشگاه خداوند و وجدان خویش چه تعهدی نسبت به بیماران داده‌اند.

---------------------

پایان