ظرفیت اورژانس بیمارستان های دولتی؛ تکمیل
بیشتر بیماران در اورژانس منتظر خالی شدن تخت‌های بخش بستری هستند، انتظارشان اما طولانی است.بعد از اجرای طرح تحول نظام سلامت، بیمارستانهای دولتی با افزایش چندبرابری بیماران مواجه شد؛ بیمارانی که خیلی‌هایشان از شهرستان‌ها به تهران می‌آیند.
همه اینها در شرایطی است که تا پیش از اجرای این طرح، به گفته مسئولان بیمارستانها، این مراکز با کاهش بیماران از شهرستان‌ها مواجه شده بودند.
،مردم راضی‌اند از پرداخت‌ها، از پذیرش‌هایی که حالا خیلی زود و در کمتر از دو سه ساعت انجام می‌شود، از این‌که دیگر نیازی نیست داروهایشان را خودشان بخرند و از این داروخانه به آن یکی بروند، انتظارهای طولانی‌شان در صف اورژانس برای خالی شدن تخت، تمام شده. آنها از اجرای طرح تحول نظام سلامت راضی‌اند؛ طرحی که استارتش از نیمه اردیبهشت‌ماه زده شد و با فازهایی که درمان و بهداشت را اولویت قرار داده، همچنان ادامه دارد. حالا ٥ ماهی می‌شود. همه می‌گویند:«وضعیت فعلی با گذشته قابل مقایسه نیست.»
بیشترین اشاره آنها به کاهش هزینه‌هاست. آنها وضع را با میزان پرداختی از جیبشان می‌سنجند. شرایطی که پیش از این آنها را مجبور می‌کرد حتی با داشتن چند دفترچه بیمه، ٥٠ تا ٦٠درصد از هزینه‌های بستری‌شان را پرداخت کنند، حالا اما خیلی چیزها عوض شده، درصد پرداختشان به ١٠درصد و حتی کمتر رسیده. یک هفته، ١٠ روز، یک ماه بستری فرقی نمی‌کند.
آنها پول کمی را بابت دوا و درمان می‌دهند. این رضایتمندی را آمار و ارقام هم نشان می‌دهد. براساس یکی از همین نظرسنجی‌ها که از سوی ائمه جمعه و استانداران انجام شد، نشان داد که نزدیک به ۸۲درصد مردم از طرح تحول نظام سلامت، رضایت کامل دارند. بیماران همه‌جا هستند، در حیاط بیمارستان، سالن انتظار اورژانس، در ورودی، بخش‌های بستری، مراکز تشخیصی. هر آن‌کس که پای صندوق رفته و هزینه‌ها را حساب کرده، می‌داند که اتفاقاتی افتاده، تحولی شده.
یکی از آنها در سالن انتظار اورژانس بیمارستان شریعتی روی یکی از صندلی‌های فلزی نشسته. «مریم»، دختر جوانی که در انتظار نوبت شیمی‌درمانی پدرش است. ٧ ماهی می‌شود که برای درمان می‌روند و می‌آیند. «قبلا هزینه داروهای شیمی‌درمانی پدرم با بیمه ٤٠٠هزار تومان می‌شد، حالا ولی به زیر ١٠٠هزار تومان رسیده.» پدرش را ٨ روز در همین بیمارستان بستری کرده‌اند، اما تنها ٣٠هزار تومان پرداخت کردند. بیماران و خانواده‌هایشان طرح تحول نظام سلامت را با ارزان شدن خدمات درمانی می‌شناسند.
«ملکی»، زن میانسالی که بر بالین پدر سالخورده‌اش نشسته، هم از کاهش هزینه‌ها می‌گوید. بیمارش عفونت ریوی دارد، می‌گوید: «سه هفته پیش کیسه صفرای مادرم را درآوردند، کبدش را تراش دادند، ٥ روز هم در بیمارستان بستری بود، همه اینها شد ١٨٠هزار تومان.» حالا هم پدرش را با کمترین هزینه بستری کرده. وزارت بهداشت توانست در کمتر از یک‌سال از روی کار آمدن دولت یازدهم، هزینه‌های مردم در بخش سلامت را تا ٩٠درصد کاهش دهد، حالا آنها هم خدمات سرپایی و هم بستری را با قیمت‌های پایینی پرداخت می‌کنند.
هم تعرفه ویزیت‌هایشان کم شده هم هنگام بستری، مشکلی برای پرداخت ندارند. اینها را محمد حاجی‌آقاجانی که معاون درمان وزارت بهداشت و دبیر ستاد کشوری طرح تحول نظام سلامت است،می‌گوید: «بیماران در بیمارستانهای دولتی و بیمارستانهای وابسته به وزارت بهداشت، در بخش خدمات درمانی بستری، در شهرها ٦درصد و در روستاها ٤درصد هزینه‌ها را پرداخت می‌کنند، در بخش درمان سرپایی هم که شامل همان ویزیت‌ها می‌شود، تنها ١٠درصد را عهده‌دار می‌شوند.» حالا بیمارانی که به بیمارستانهای دولتی مراجعه می‌کنند، از تسهیلات زیادی برخوردارند. آنهایی که بیمه نیستند، به محض ورود به بیمارستان دولتی، به سرعت و در کمتر از یک ساعت بیمه می‌شوند، این را «محمود»، مردی که پدرش را برای جراحی قلب در یکی از این بیمارستانها بستری کرده می‌گوید. پدرش تحت پوشش هیچ بیمه‌ای نبود، از یکی از روستاهای دور جنوب کشور آمده‌اند: «بیمه نداشتیم، وقتی وارد بیمارستان شدیم و فهمیدند که بیمه نیستیم، به سرعت ما را بیمه کردند.» حالا با کاهش هزینه‌ها، فشار کمتری به آنها وارد می‌شود: «وقتی برای درمان به تهران آمدیم، خیلی نگران هزینه‌های درمان بودیم، اما حالا که بیمه شدیم، خیالمان راحت شده.» این را چند نفری که از همراهان بیماران هستند و در حیاط محوطه بیمارستان نشسته بودند، هم تأیید کردند.
از این پس، مشکلات مالی بیماران، از این هم کمتر می‌شود، ابلاغ کتاب ارزش‌گذاری خدمات نسبی سلامت، این شرایط را ایجاد می‌کند. دبیر ستاد کشوری طرح تحول نظام سلامت می‌گوید: «با ابلاغ کتاب ارزش‌گذاری خدمات نسبی سلامت، هزینه بیماران، کمتر از این می‌شود و تعرفه‌ها، سر و سامان پیدا می‌کنند. دیگر نه‌تنها پزشکان حتی در مطب‌ها پول اضافه‌ای از بیماران نمی‌گیرند، بلکه در مراکز درمانی هم کسی نمی‌تواند بیشتر از تعرفه‌های مصوب کتاب ارزش‌های نسبی خدمات سلامت، پول بیشتری از مردم بگیرد.» او وعده می‌دهد که اضافه پرداختی بیماران از پانزدهم آبان به‌طور کامل حذف شود.
١٦٢هزار زایمان طبیعی رایگان در ٤ ماه
این تسهیلات تنها شامل حال بیماران نمی‌شود. حالا زایمان‌های طبیعی که در بیمارستانهای دولتی انجام می‌شود، کاملا رایگان است. این بخشی از برنامه طرح تحول نظام سلامت برای ترویج زایمان طبیعی و کاهش زایمان به روش سزارین است؛ کاری که توانسته از ابتدای اجرای این طرح، میزان زایمان سزارین را در این مراکز ٥درصد کاهش دهد. در این مدت بیش از ١٦٢هزار زایمان طبیعی در ٣٨٠ بیمارستان وابسته به وزارت بهداشت به صورت رایگان انجام شد که به گفته دبیر ستاد کشوری تحول نظام سلامت، حدود ٣٠٦هزار تومان بابت هر زایمان از محل یارانه‌ها پرداخت شده است.
درد و شدت بیماری هر یک از مراجعه‌کنندگان است که میزان رضایت یا نارضایتی‌اش از امکانات و تسهیلات بیمارستانها را تعیین می‌کند. مثل همان بیمار سرطانی که از کاشان آمده. پدرش می‌گوید: «پسر ٢٨ساله‌ام سرطان مغز و استخوان دارد، حالا برای کشیدن دندان‌هایش و یکسری آزمایش‌ها تهران آمده‌ایم، بیمه هم داریم اما به ما گفتند دفترچه‌ات را بنداز دور، آزاد باید حساب کنی.» آنها هم در سالن اورژانس بیمارستان شریعتی در انتظار نشسته‌اند. هزینه یک آزمایش این بیمار، ٢میلیون و ٨٠٠هزار تومان شده. در محوطه بیمارستان هم پُر است از کسانی که یا خودشان بیمار هستند یا همراه بیمار، تعدادی در جریان اجرای طرح هستند و تعدادی هم نیستند، اما می‌دانند اتفاقاتی در بیمارستانهای دولتی افتاده.
ظرفیت اورژانس‌ها؛ تکمیل
کاهش هزینه‌ها و جلب رضایت بیماران، تنها یک روی سکه طرح تحول نظام سلامت است. بیماران اما انتقادهایی درباره اجرای این طرح دارند. آنها می‌دانند که هزینه‌ها کم شده، توجه وزارت بهداشت به بیماران کم‌درآمد بیشتر شده، اما باز هم از شلوغی بیمارستانها به‌ویژه بخش اورژانس ناراضی هستند. درست مانند تعدادی از مراجعه‌کنندگان اورژانس یکی از بیمارستانهای دولتی در مرکز شهر. اورژانس شلوغ است، تخت‌ها به فاصله کمی از هم قرار گرفته‌اند، تعدادی داخل اتاقک‌ها و بقیه جلوی آنها. بیماران با پرده سفیدرنگی از هم جدا شده‌اند، چاره‌ای نیست، تعدادشان زیاد است. حتی پرستاران و رزیدنت‌ها هم به سختی از لابه‌لای تخت‌های چرخ‌دار خودشان را به بیمار می‌رسانند.
«اینجا همهمه زیاد است، تمام مریض‌ها پذیرش می‌شوند، به همین خاطر کمی شلوغ شده، پرستاران و پزشکان فرصت نمی‌کنند به همه بیماران برسند.» این را دختر جوانی که کنار تخت مادرش روی صندلی پلاستیکی نشسته می‌گوید. مادرش را خارج از اتاقک‌ها بستری کرده‌اند، جایی در راهرو. «مادرم عفونت ادراری دارد، دیشب بستری‌اش کردند، خیلی سریع، اما توی اتاقک‌ها جایی نداشتند، در راهرو بستری شد.» به تخت مادرش اشاره می‌کند که خارج از اتاقک‌ها قرار گرفته، جایی که تنها با پرده از بیمار بالایی جدا شده. پرده که کنار رود، انگشتان پای بیمار بالایی دیده می‌شود. آنها قبل از اینجا به یکی از بیمارستانهای تأمین اجتماعی رفته بودند، جایی که تمام خدماتش برای بیمه‌شدگان، رایگان است.
آن‌جا ولی جای سوزن انداختن هم نیست. یک شب را در راهرو بیمارستان گذرانده بودند. نه لحافی و نه بالش. «هر چقدر منتظر ماندیم تخت اورژانس بیمارستان میلاد خالی نشد، مجبور شدیم برگردیم خانه‌مان در کرج. آن‌جا به ما گفتند برویم بیمارستان امام خمینی(س). چون بیمارستان خوبی است.»
آقاجانی که معاون درمان وزارت بهداشت هم هست، درباره شلوغی بیمارستانهای دولتی و به ویژه بخش اورژانس توضیحاتی می‌دهد. به گفته او، از وقتی طرح تحول نظام سلامت اجرا شد، بار مراجعه به اورژانس این بیمارستانها، حدود ٧درصد افزایش پیدا کرده، همین هم شده تا اورژانس‌ها بیش از قبل، با مراجعه بیماران مواجه شوند. او می‌گوید: «کاهش هزینه‌ها باعث شده تا بیماران برای گرفتن هر خدمتی به اورژانس مراجعه کنند، درحالی‌که برخی از این خدمات در بخش‌های دیگر بیمارستان هم به بیمار ارایه می‌شوند، اما آنها اصرار دارند که در آن بخش این خدمات را بگیرند، همین هم شده تا اورژانس‌ها شلوغ شود.» این مسئول در وزارت بهداشت از بیماران می‌خواهد تا تنها در موارد ضروری، به این بخش از بیمارستان مراجعه کنند تا اورژانس‌ها شلوغ نشوند. آقاجانی می‌گوید که بیماران می‌توانند به کلینیک‌های ویژه‌ای که در بیمارستانها مستقر هستند، مراجعه کرده و از آنها برای مراجعه به بخش مورد نظرشان، مشورت بگیرند.
بدون «همراه» هرگز!
اینجا حضور همراه بیمار ضروری است. خود پرستاران از بیماران می‌خواهند تا همراه‌شان همانجا بماند. آنها شب را روی همان صندلی پلاستیکی کنار تخت بیمارشان صبح می‌کنند: «خیلی کارها را ما خودمان برای بیمار باید انجام دهیم.» این را دختری که بر بالین پدرش نشسته، می‌گوید: «مریض زیاد است، همه‌شان رسیدگی می‌خواهند، اما پرستاران برای این همه بیمار کم هستند.» پدرش عفونت ریوی دارد: «اگر مریض همراه داشته باشد، رسیدگی خوب است، اگر همراه نباشد، شرایط بیمار سخت می‌شود.» گلایه او تنها به پرستاران نیست، به پزشکانی است که کمتر در بخش اورژانس دیده می‌شوند: «اینجا بیشتر رزیدنت‌ها هستند، به سختی می‌شود پزشک بیمار را پیدا کرد.» او می‌گوید: «هزینه بستری کم شده اما کیفیت باید ارتقا پیدا کند.» دختر جوان چند ساعتی است که منتظر پزشک پدر ٧٠ساله‌اش است که به‌دلیل عفونت چندباره ریه، به اورژانس این بیمارستان منتقل شده: «منتظر جواب پرستاران و آمدن پزشک هستم.» این گلایه بسیاری از بیماران است. آنها خواستار حضور مداوم پزشکان متخصص هستند.
دبیر ستاد کشوری طرح تحول نظام سلامت اما می‌گوید در بیمارستان‌هایی که آموزشی هستند، پزشک متخصص موظف است، روزانه حداقل یک نوبت کارهای تشخیصی، درمان و تعیین تکلیف بیمار را انجام دهد، البته اگر بیمار بدحال باشد و در سطح یک یا دو تریاژ قرار گرفته باشد، در کمتر از ٥ دقیقه از سوی پزشک متخصص و رزیدنت ویزیت می‌شود، بنابراین این‌که برخی از بیماران می‌گویند پزشک متخصص بالای سر بیمار نیست، در جریان روند ویزیت‌ها نیستند. به‌طور قطع از بیمارشان، مراقبت لازم انجام می‌شود.
١٢بیمار سهم هر پرستار
شرایط اورژانس یکی از همین بیمارستانهای دولتی شاید هیچ وقت، برای پرستاران، رزیدنت‌ها و انترن‌ها، دیگر مثل روزهای قبل از پانزدهم اردیبهشت‌ماه امسال نشود. چون هزینه‌ها کم و مراجعه بیماران زیاد شده است. حالا خیلی از بیماران از کاهش هزینه راضی هستند، زود پذیرش می‌شوند، مشکلی برای رفت و آمدهایشان ندارند، دارویی که می‌خواهند همان جا به آنها می‌دهند و بیمارشان تحت مراقبت همان نیروهای اورژانس است، اما این افزایش بیمار، مشکلات پرستاران را زیاد کرده.
پیش از اجرای طرح، هر یک از پرستاران از چهار،پنج بیمار مراقبت می‌کرد حالا ولی اورژانس خیلی شلوغ است. یکی از پرستارها می‌گوید: «وضع طوری شده که یک پرستار از ٨ بیمار مراقبت می‌کند، گاهی حتی بیشتر.» به صبح همان روز اشاره می‌کند که از ١٢ بیمار مراقبت می‌کرد و با تغییر شیفت، آنها را به پرستار دیگری سپرده. او از کمبود نیروی پرستار گلایه می‌کند: «این طرح بیشتر از همه به نفع بیماران بود اما لازم است که نیروها را هم زیاد کنند.» آنها هم پرستار هستند هم دستیار پزشک و رزیدنت‌ها. «این بیمارستان به خاطر آموزشی بودن، رزیدنت زیاد هم دارد، این وضع طبیعی است، پزشک هم می‌آید اما شاید کمی با تاخیر.»
بیشتر بیماران در اورژانس منتظر خالی شدن تخت‌های بخش بستری هستند، انتظارشان اما طولانی است. بعد از اجرای طرح تحول نظام سلامت، بیمارستانهای دولتی با افزایش چندبرابری بیماران مواجه شد؛ بیمارانی که خیلی‌هایشان از شهرستان‌ها به تهران می‌آیند. همه اینها در شرایطی است که تا پیش از اجرای این طرح، به گفته مسئولان بیمارستانها، این مراکز با کاهش بیماران از شهرستان‌ها مواجه شده بودند. حالا ولی خیلی‌هایشان به تهران می‌آیند. پرستار اورژانس هم این را تأیید می‌کند: «از وقتی طرح تحول نظام سلامت اجرا شده، تعداد بیمارانی که از شهرستان‌ها می‌آیند هم زیاد شده، به همه‌شان گفته‌اند بروید فلان بیمارستان، امکاناتش خوب است.»
او از شرایط اورژانس در ساعت‌ها و روزهای شلوغ می‌گوید: «گاهی اینجا این‌قدر شلوغ می‌شود که مجبور می‌شویم تخت‌ها را کنار ستون و یخچال قرار دهیم. هرکس مراجعه کند پذیرش می‌شود و یک جایی برای قرار گرفتن تخت، پیدا می‌کنند.» این تنها اعتراض بیماران نیست. به گفته پرستار اورژانس یکی از بیمارستانهای دولتی، بیماران از این‌که بیمارشان چند پزشک معالج دارد، هم گلایه دارند.
آقاجانی معاون وزارت بهداشت، شرایط پرستاران در بخش‌های شلوغ بیمارستانها را می‌داند، انکار هم نمی‌کند که نسبت نیروی پرستار به تخت کاملا ناعادلانه است، همین هم می‌شود تا به برنامه وزارت بهداشت برای جبران نیروی پرستاری، اشاره کند: «قرار است با سازمان نظام پرستاری همکاری‌هایی شود تا هم آموزش پرستار تقویب شود، هم کمبود نیروها جبران شود.» با این‌که دولت هر گونه استخدام جدیدی را ممنوع کرده اما رئیس ستاد کشور طرح تحول نظام سلامت برای جبران کمبود پرستار، تأکید می‌کند که این وزارتخانه به هر روشی و با هر مجوزی باید نیروی کافی پرستار به شبکه بهداشت و درمان تزریق کند.
حالا ارتقای کیفیت هتلینگ در بیمارستانهای دولتی و مراکز وابسته به وزارت بهداشت، رایگان شدن زایمان طبیعی، حضور پزشک متخصص مقیم به صورت ٢٤ساعته در این بیمارستانها، ماندگاری پزشکان در مناطق محروم و ارتقای سیستم اورژانس هوایی و برداشتن بار سنگین درمان از دوش بیماران نیازمند، گام بزرگ وزارت بهداشت در نظام سلامت به شمار می‌رود؛ گامی که با حمایت مالی دولت همراه بوده.
آقاجانی با اشاره به این موضوع می‌گوید: «با اجرای فازهای دیگر طرح تحول نظام سلامت، مشکلات بیماران در بیمارستانهای دولتی که مورد گلایه آنهاست هم به تدریج مرتفع می‌شود.» انتقاد بیماران از کیفیت بیمارستانهای دولتی به گوش حسن هاشمی، بالاترین مقام وزارت بهداشت هم رسیده و تمام آن را هم تأیید می‌کند: «مردم از کیفیت درمان راضی هستند چراکه می‌دانند پزشکان خوبی دارند و درمان‌ها با آخرین استانداردهای بین‌المللی به آنها ارایه می‌شود. آنچه باعث نارضایتی مردم شده، کیفیت خدمات است؛ خدماتی چون وقت گرفتن از مراکز درمانی، نامناسب بودن سالن‌های انتظار، زمان ویزیت پزشک و ... در این قسمت‌ها مشکلاتمان زیاد است.» حالا او وعده می‌دهد همان‌طور که طرح تحول نظام سلامت اجرا شد، این مشکلات هم به تدریج از میان برود.
-------------------------------
پایان