کمبود تخت بیمارستانی به خصوص در بخش دولتی، از جمله معضلات پیش روی وزارت بهداشت و نظام سلامت کشور است که شاید، کمبود منابع مالی، مهمترین علت ماندگاری این وضعیت ناخوشایند باشد. این در حالی است که بیشترین حجم مراجعات بیماران به بیمارستان های دولتی است و طبق آمارهای وزارت بهداشت، ۸۰ درصد بستری ها مربوط به بخش دولتی است. در عین حال، فرسودگی تخت بیمارستانی و از رده خارج شدن آنها، باعث شده تا وضعیت تخت های بیمارستانی در بخش دولتی، چندان رضایت بخش نباشد.
اما، نکته ای که کمبود تخت های بیمارستانی را تبدیل به بحران می کند، تامین پرستار مورد نیاز به ازای هر تخت بیمارستانی است. بطوریکه اگر بخواهیم بر اساس استانداردهای بین المللی و جهانی، نسبت به تامین پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی اقدام کنیم، می بایست سه پرستار برای دو تخت بیمارستانی داشته باشیم. در حالی که آمارهای سازمان نظام پرستاری، حاکی از این است که در حال حاضر کمتر از یک پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی در کشور وجود دارد.
۸۰ هزار تخت بیمارستانی فرسوده
دکتر داوود دانش جعفری مشاور عالی وزیر بهداشت، از وجود ۸۰ هزار تخت بیمارستانی فرسوده و قدیمی در کشور خبر داده و گفته است که در حال ساخت ۴۶ هزار تخت جدید بیمارستانی هستیم که جایگزین تخت های فرسوده شوند.
وی معتقد است که برای رفع کمبود تخت بیمارستانی، می بایست مدل همکاری و هم افزایی بخش دولتی و غیر دولتی به خصوص در زمینه افزایش تخت های بیمارستانی، اجرا شود تا بتوانیم در آینده به داشتن نظام سلامت توانمندتر امیدوار باشیم.
۳ تخت بیمارستانی برای ۲۰۰۰ نفر
در عین حال دکتر محمد حاجی آقاجانی معاون درمان وزارت بهداشت، به وضعیت تخت های بیمارستانی در بخش های دولتی و غیردولتی اشاره کرده و گفته است که در حال حاضر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت، ۱.۵ تخت بیمارستانی در بخش های دولتی و غیر دولتی موجود است.
وی با بیان این که در بیمارستان های دولتی به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت، یک تخت بیمارستانی وجود دارد، عنوان داشته که برای پاسخ دهی خوب و مناسب به بیماران، نیازمند احداث ۶۰ هزار تخت جدید هستیم.
این اظهارات در حالی عنوان می شود که موضوع تامین تجهیزات و نیروی انسانی تخت های بیمارستانی نیز، می بایست مورد توجه مسئولان امر قرار بگیرد. زیرا، راه اندازی بخش های جدید بیمارستانی بدون توجه به نیروی انسانی مورد نیاز، هدر رفتن سرمایه های کشور است.
نسبت پرستار به تخت
بر اساس یافته های پژوهشی شورای بین المللی پرستاری، تعداد پرستار به بیمار در بخش عمومی در وضعیت مطلوب یک پرستار به ۴ بیمار است و افزایش تعداد بیماران به ۶ نفر با احتمال ۱۴ درصد بیماران را در معرض خطر مرگ در طی ۳۰ روز بعد از پذیرش قرار می دهد و افزایش ۸ بیمار در برابر ۴ بیمار با افزایش حدود ۳۱ درصد مرگ و میر همراه است.
تعداد بالای کادر پرستاری باعث کاهش میزان عفونت های ادراری، پنومونی، خونریزی دستگاه گوارش فوقانی و شوک در بیماران طبی و کمبود آنها سبب شکست در عملیات احیا و عفونت مجرای ادرار در بیماران جراحی می شود.
وضعیت ایران
محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار در ارتباط وضعیت کادر پرستاری نسبت به جمعیت و تخت بیمارستانی، به خبرنگار مهر، گفت: برای بررسی این وضعیت، دو روش محاسبه می شود که اولی، نسبت پرستار به جمعیت و دومی، محاسبه پرستار نسبت به تخت بیمارستانی است.
وی افزود: آنچه مسلم است، اینکه برای دریافت حداقل مراقبت های پرستاری، سه پرستار به ازای ۱۰۰۰ نفر جمعیت پیش بینی شده است. در حالی که در آمریکا، این تعداد ۹ نفر و در اروپا نیز، بین ۸ تا ۹ پرستار برای ۱۰۰۰ نفر جمعیت، پیش بینی شده است.
شریفی مقدم ادامه داد: اگر جمعیت کشورمان را ۷۵ میلیون نفر در نظر بگیریم، برای دریافت حداقل مراقبت های پرستاری، نیازمند ۲۲۵ هزار نفر کادر پرستاری هستیم.
به گفته وی، در حال حاضر ۱۴۰ هزار نفر کادر پرستاری در کشور وجود دارد که ۹۰ هزار نفر آنها مربوط به وزارت بهداشت، ۱۵ هزار تامین اجتماعی، ۱۵ هزار نفر نیروهای مسلح و مابقی در بخش های خصوصی، خیریه و... مشغول خدمت هستند.
دبیرکل خانه پرستار تاکید کرد: اگر خیلی خوشبینانه به آمار کادر پرستاری در کشور نگاه کنیم، برای اینکه بتوانیم حداقل خدمات پرستاری را به مردم ارائه بدهیم، می بایست این تعداد کادر پرستاری به ۲ برابر افزایش یابد.
شریفی مقدم در ادامه به روش محاسبه دوم اشاره کرد و افزود: بر اساس فرمول سال ۱۳۵۰، به ازای هر تخت بیمارستانی یک نفر کادر پرستاری تعریف شده بود که باید بگوییم در سالهای اخیر، نیاز به مراقبت های پرستاری، نه تنها در ایران که بلکه در دنیا افزایش یافته و دیگر نمی توان بر اساس فرمول ۴۳ سال قبل در کشور، عمل کرد و به مردم و بیماران، خدمات لازم را ارائه داد.
وی با اعلام اینکه آمار کادر پرستاری بین نیم نفر تا یک نفر بر اساس تخت بیمارستانی، متغییر است، اظهارداشت: در حال حاضر یک بیمار آی سی یو نیازمند ۲۰ ساعت مراقبت پرستاری در مدت ۲۴ ساعت است. بیمار سی سی یو، ۱۲ ساعت مراقبت پرستاری، پیوند کبد ۳۰ ساعت مراقبت پرستاری، یعنی بیشتر از یک کادر پرستاری برای یک بیمار پیوند کبد.
ضریب اشغال تخت های بیمارستانی
در همین حال دکتر حاجی آقاجانی معاون درمان وزارت بهداشت، ضریب اشغال تخت های بیمارستانی در تهران را حدود ۹۰ درصد اعلام کرده و گفته است که این ضریب اشغال موجب شده تا بیمارستان ها در برخی از ساعات روز و در ایام خاص نتوانند بیماران را پذیرش کنند.
به گفته وی، ضریب اشغال تخت بالای ۸۰ درصد برای بیمارستان مطلوب نیست، چرا که خدمات درمانی را دچار اشکال می کند.
آقاجانی با اشاره به اینکه برای حوادث غیر مترقبه لازم است ۱۰ درصد از تخت های یک بیمارستان خالی باشد، گفته است که این ۱۰ درصد از تخت هایی هم که خالی است جزء تخت هایی است که کمتر استفاده می شود مثل تخت های بخش کودکان که بار بیماری کمتر است.
معاون وزیر بهداشت همچنین با بیان این که تعداد تخت های بخش های اصلی و ویژه و ICU در کشور محدود است، معتقد است که در حال حاضر ۵۷۰۰ تخت مراقبت ویژه ICU در کشور داریم که نیازمند ۵۷۰۰ تخت دیگر برای این بخش ها هستیم.
به گفته وی، در حال حاضر ضریب اشغال تخت های بخش های مراقبت ویژه در کشور حدود ۱۰۰ درصد است که نشان دهنده این است که باید هرچه سریعتر به بخش های ICU اضافه شود.
بحران تخت های بدون پرستار
بر اساس گفته های معاون درمان وزارت بهداشت، به منظور پاسخ دهی خوب و مناسب به بیماران، بیمارستان های کشور نیازمند احداث ۶۰ هزار تخت جدید هستند. بر همین اساس، اگر فرض بر این باشد که وزارت بهداشت بتواند این تعداد تخت بیمارستانی را احداث و راه اندازی کند، قدر مسلم تامین کادر پرستاری این تعداد تخت بیمارستانی، چالش پیش روی این وزارتخانه خواهد بود. زیرا، در شرایط کنونی نیز حداقل ۱۴۰ هزار پرستار کم داریم. بنابراین، می توان پیش بینی کرد که وزارت بهداشت قبل از احداث تخت ها و راه اندازی بخش های جدید بیمارستانی، به فکر تامین کادر پرستاری مورد نیاز باشد. همانطور که عنوان شد، کمبود پرستار، یکی از دلایل مرگ و میر پنهان بیمارانی است که از دریافت خدمات مطلوب درمانی در بیمارستان ها، محروم هستند.
-------------------
پایان